Heimskringla - 22.10.1947, Blaðsíða 1

We recommend fot
Your approTal our
//
BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Wiiuupeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.

We reoommend for
your approTcd our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVTKUDAGINN, 22. OKT. 1947
NÚMER4.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Fjárhagsskýrslur
1 siðastliðinni viku, lagði D.
C. Abbott, fjármálaráðherra, all-
ar nýjustu skýrslur um fjárbag
níkisins, og viðskifti Canada við
onnur lönd fram fyrir stjómar-
ráðuneytið í Ottawa.
Fóru þar fram margvíslegar
raðagerðir og fyrirætlanir, um
það hvernig auka mætti vöru-
Htflutning til Bandamkjanna, —
€ða minka innkaup og verzlun
Canada-fólks hinu megin landa-
wiæranna.
Þar sem Canadamenn kaupa
11 stórum stíl sunnan landamær-
anna, liggur það í augum uppi,
að fljótt muni ganga á birgðir
landsins af amerískum dollurum
er söfnuðust fyrir á stríðsárun-
UIn. og er það álit almennings,
að einhverjar aðgerðir stjórnar-
mnar séu það eina, er stemt geti
stigu fyrir hinum sívaxandi við-
skiftahalla Canada. Hvað stjóm-
malamenn áhrærir, þá virðist
spurningin vera hverja stefnu
skuli velja í máli þessu, er jafni
ruisfellurnar, án þess að trufla
til muna hinn eðlilega viðskifta-
Sang. Ákvæði stjómarráðuneyt-
isins ráða auðvitað úrslitunum,
en þau ákvæði verða að sjálf-
Segðu bygð á uppástungum Mr.
Ahbotts, og hinna 6 fjármála-
sérfræðinga hans. Sumir halda
að stjórnin muni byrja á því, að
ieitast við á allan hátt að auka
að stórum mun allan vöm-út-
Hutning, (exports) til Bandariíkj-
«nna, og veita á þann hátt amer-
iskum dollurum inn í landið.
sem svo mikil þörf er fyrir. Aðr-
lr eru á þeirri skoðun, að eina
úrræðið sé að leggja hömlur á
lnnflutning, og fyrirbyggja
hvúldardaga-ferðalög fólks frá
Canada í Bandaríkjunum, muni
Pað stöðva eyðsluna; auðvitað
er gert ráð fyrir, nýjum og vax-
andi söluskilyrðum fyrir canad-
_ ar afurðir og varning í Banda-
ríkjunum.
^likið af canadiskum vörum,
Sem nú em fluttar til landa yfir
1 Evrópu á lánssamningum, —
lerða ef til vill til sals fyrir
undaríkin á næsta ári, sam-
Vaemt því, er Mr. Abbott sagði
er hann kom heim úr ferðalagi
Slnu um Evrópu.
Kvað hann hvorki - Bretlandi
^ð3 öðrum löndum verða veitt
nein framhaldslán, og er fylli-
ega búist við, að öllum slíkum
anum verði lokið á næsta ári.
En hvað svo?
Skýringar á hveitiverði
I fréttunum um ræðu þá, er
L Hon. J. G. Gardiner hélt í
wift Current, Sask., 11 okt.,
Var e^ki skýrt greinilega frá á-
eetlunum hans um hveiti inntekt
lr eða afrakstur á þessu yfir-
standandi ári.
A þessu hafa fengist skýring-
ar i eftirfylgjandi skeyti frá
Kegina:
Crardiner sagði, samkv. því, að
eanadiskir hveitiræktunarbænd-
Ur nayndu fá $1.25 fyrir mælir-
lnn. miðað við Fort William, að
minnsta kosti fyrir það sem þeir
Se ja 1947—48. Því til viðbótar
munu þeir fá 18 centa hlutdeild
a mælirinn) í öllu því hveiti, er
1 markaðar‘fór á árinu 1944.
eir munu einnig fá í það minsta
cent f uppbót af hveiti því,
Sem flutt var á árunum 1945-46.
hveitiuppskera þeirra 1947,
neynist að meðaltali til jafns við
lnar> fa þeir af heildinni í það
minsta $2.13 fyrir mælirinn, og
geta ef til vill fengið alt að
$2.40.
Ef verðið reynist $2.40 mælirinn
þá verður það meðaltalið af því
verði, sem canadiskt hveiti var
selt fyrir (outside the contract)
á árinu 1946.
Verða spilin stokkuð á ný?
Þær fregnir berast frá Wash-
ington, D. C., að þingmenn
beggja deilda löggjafarþingsins,
(Congress) séu fyllilega þeirrar
skoðunar að eftir að fundi Iþeim,!
sem ákveðið hefir verið að utan- J
xiíkjaráðherrarnir haldi með sérj
í London í næstkomandi nóv-J
embermánuði, sé lokið, muni
verða alger breyting á skipulagij
Sameinuðu þjóðanna; muni það
allsherjarráð verða stofnað eða
myndað að nýju, og ef til vill án
Rússlands og þeirra landa, erj
þvi fylgja að málum.
Fréttaritarinn Paul R. Leach,!
segir ennfremur frá því, að það
sé opirtbert leyndarmál, að(
meiri hluti fulltrúa Sameinuðu
þjóðanna sóu orðnir langþreytt-j
ir á framkomu Rússa, er aðeins
sýndust nota Sameinuðu þjóð-
irnar fyrir skálkaskjól, til þess
að koma fram valdboðs-fyrirætl-
unum sínum, í stað þess að flýta
fyrir Iþvtí að úr hinu marghátt-!
aða öngþveiti alheimsins verði
greitt á einihvern hátt. Frétta-J
ritarinn heldur áfram og segirj
að af umræðum prívat fólks, og|
einka samtali við marga af
þingmönnunum megi draga það,
að ef samt sem áður að Rússar j
eyðileggja ekki fundinn í Lon-j
don, er fjalla á um endurreisn
og friðarsamninga Þýzkalands
og Austurríkis, þá muni fjöldinnj
ekki vera því mótfallinn, að altj
sé eins og áður var, til þess að;
reyna að gera þetta nýmóðins
“League of Nations” eins full-
komið og hæft til að vinna verk
sitt, eins og mögulegt er.
Þeir sem ábyrgðina bera í
þinginu nú, vilja sem minst
segja um þessi mál; Vilja þeir
ekki gefa Rússum tækifæri tilj
að þyrla upp meira moldryki íj
Moskva um það, að Bandaríkinj
séu að koma Sameinuðu þjóðun-
um fyrir kattarnef; vilja þeir|
bíða átekta þangað til þeir sjá^
hvað skeður á Londonfundin-;
um.
Hinar reiðiþrungnu ákærur.
Vishinskys fulltrúa Rússa, að(
leiðtogar Bandaríkjanna væru
ekkert annað en stríðs-gróða-j
brallsmangarar, gera án efa sam-.
komulagið í London um endur-
reisn Þyzkalands og Austurrík-1
is fremur skuggalegt. Ef hinn'
rússneski utanríkismálafáð- j
herra Molotov neitar allri sam-,
vinnu við Marshall ríkisritara, j
Bevin og Bidault, þá sér ekkij
þingið (The Congress) hvernig^
hinar vestrænu þjóðir geta
haldið áfram að hlusta á Rússa
á ráðfundum Sameinuðu þjóð-
anna.
Sjálfstæði Canada
Lielt- Col C. C. I. Merritt, V.C.
þingmaður íhaldsflokksins fyrir
Vancouver-Burrard, hélt þvi
fram í ræðu á ársfundi “Can-1
adian Association of Real Estate
Boards” í Vancouver nýlega, að^
sjálfstæði hinnar canadisku
þjóðar væri í hættu vegna mann-
fæðar.
Kvað hann Canada eiga að
setja markið hátt, og mælti með
því, að hin ákveðna tala inn-
flytjenda, er leyfð væri lands-
vist, yrði hækkuð upp í 200,000
á ári.
Hann hvatti til þess að stjórnin
héldi því áfram, eins og raunar
gert hefir verið að undanförnu,
að hvetja innflytendur til að
leita hingað til dvalar, og ábyrgj-
ast þeim jafnframt atvinnu.
Kvað hann Canada hafa öll
skilyrði til að verða einhver hin
stærsta og þróttmesta þjóð
brezka ríkjasambandsins, og
það ætti hún að verða, í stað
iþess að vera hálfsjálfstætt kot-
riíki, og nokkurskonar undir-
lægja Bandaríkjanna.
Lewis sviftur stöðunni
Joihn L. Lewis, hinn víðkunni
Ibardagaseggur, misti emlbætti
sitt sem varaforseti “The Amer-
ican Federation of Lábor” síð-
astliðna viku, eftir sögulega
orðasennu, þar sem hann kallaði
alla helstu leiðtoga og yfirmenn
Samlbandsins (Federation) hin-
um herfilegustu nöfnum og valdi
öllum þeirra gerðum og fram-
komu hin nöprustu hæðiyrði.
Bak við hina þungu undir-
öldu beiskju og heiftugustu and-
úðar, sem ríkti yfir þessu 66
ársþingi, vofðu þær hótanir að
Lewis væri altaf reiðubúinn að
skerast úr leik, og ganga úr
Samlbandinu með sína 600,000
sambands námu-verkamenn; en
stofnendur hans og skipulags-
stjórar hafa ávalt verið and-
stöðuflokkur í Sambandinu, sáð-
an Lewis komst aftur til valda
i A. F. L. í janúar, 1946. En hin
sterku öfl, sem voru á móti
Lewis, létu í ljósi mikil gleði-
læti yfir því, hversu auðvelt
þeim veittist með yfirfljótanleg-
um atkvæðamun að vinna sigur,
og héldu áfram skipulagsskrá
sinni og fyrirætlunum, sem sé
þeim, að leggja dómsvalds-
deilurnar við “district 50” fram
fyrir dómstól (Tribunal) þar
sem Lewis hefði engin völd yfir,
eða áhrif á.
Sagt er að Lewis hafi viðhaft
þau gífuryrði í ráðþingsræðu
sinni í síðastliðinni viku, að
sjaldan hafa önnur eins heyrst,
til þess að koma leiðtogunum í
bardagaskap. Kallaði hann þá,
“intcllectually fat and stately
asses”. Leiddu slík ummæli eðli-
lega til slíkrar orðasennu og or-
ustu á þingi þessu, að engin
slík hefir verið háð síðan Lewis
velti William L. Hutcheson úr
sessi á Atlantic City-þinginu,
1935.
Lewis fór þá með allan sinn
námumanna verkalýð úr Sam-
bandinu, og myndaði “The Con-
gress of Industrial Organ-
ization” (C.I.O.). Eftir 1940 kom
sundurþykkja upp milli hans
og C. I. O., en hann vingaðist
aftur við Sambandið sex árum
síðar.
Þingið greiddi því atkvæði
síðastliðna viku, að ákveða að
breyta stjórnarskrá þess, og
fella úr 13 varaforseta-embætti.
Gekk það ákvæði í gegn með
geysilegum atkvæðamun. Lew-
is neitaði að skrifa undir “Taft-
Hartley Affidavit”.
Þingið ákvað að afnema vara-
forsetá embættin, til þess að
Lewis gæti ekki framar talist
embættismaður; kvað forsetinn
William Green það myndi
vernda Sambandið.
Aðeins Green, og fjármála-
ritari George Moony, verða á-
fram embættismenn, ((Officers)
A.F.L., og munu þeir báðir
skrifa undir “The Taft-Hartley”
yfirlýsinguna.
skurði öryggisráðsins, þar sem
neitunarvaldið (veto) er í gildi,
og að þeim finnst einnig þetta
vera ein tilraunin enn hjá Banda
ríkjunum til þess að hafa Sam-
einuðu þjóðirnar eins og verk-
færi í hendi sinni.
Canadiskir fulltrúar hafa fall-
ist á tillöguna um þessa svo
kölluðu millilþinganefnd, og
Bandaríkjunum fyldu að mál-
um um þessa hugmynd, Frakk-
land, Brazilía, Argentína og
Philippines-ey j arnar.
Bretar voru meðmæltir, en
komu með nokkrar breytingar-
tillögur, sjálfsagt í þeirri von að
sllík tilhliðrunarsemi fyndi náð
fyrir augum Rússa, sem brást
þeim þó, algerlegá.
MERKILEGUR
VITNISBURÐUR
Þessi unga kynslóð!
Dr. George Little í Toronto,
aðalrit6tjóri “United Church of
Canada Publications”, sagði
fulltrúum á ársfundi Nova
Scotia bindindis-sambandsins í
Halifax nýlega að mikill meiri
hluti unglinga í Toronto hefði
lagst í drykkjusvall, sökum þess
að löggilding drykkjubása —
Cocktail Bars — komst þar ný-
lega á, eftir því sem guðsmann-
inum sagðist frá, með þeim
hætti og aðferðum, er ósam- j
kvæmust eru lýðræðishug-
myndinni. Kvað hann enganj
geta búist við, að úr drukknumj
skólastelpum þessarar kynslóð-
ar gætu orðið Kristnar mæður.
Kænlegir felustaðir
Eitt hundrað þrjátíu og fimm
smáflöskur (vials) er innihéldu
hér um bil $40,000 virði af eitri
(opium) fundust í mögum 5 úlf-
alda, þegar toll-eftirlitsmenn í
Kantara við Suez-skurðinn skip-
uðu að slátra dýrunum. 1 frétt-
inni segir að tollsmyglar hafi
fundið upp þessa kænlegu aðferð
til þess að koma eiturlyfjunum
inn í Egyptarland. En það tókst
ekki að þessu sinni. Einn kem-
ur öðrum meiri!
Hefir lagt mest af mörkum
Frá New York — Hið Alþjóð-
lega ráð (The National Council)
félag kvenna af Gyðingaættum,
tilnefndi Mrs. Franklin D. Roos-
evelt sem fremstu og athafna-
mestu konu ársins 1947, fyrir
að leggja af mörkum stórkost-
legan skerf til framgreiðslu
margra helztu mannúðarm'ála
heimsins.
Hefði Mrs. Roosevelt unnið
hið ágætasta starf í nefndaráði
Sameinuðu þjóðanna, og barist
fyrir mannréttindum ávalt.
V eðurathugunar-stöðvar
á Grænlandi
Utanríkismála-ráðherra Dan-
merkur, Gustav Rasmussen,
sagði í New York nýlega, að Dan- ^____=_____________________
mörk hefði ákveðið að biðja f^ytur um sjálfan sig. (Sbr.
Bandaríkin að flytja burtu all- “Minni okkar sjálfra”)
ar hernaðar stöðvar, er þau
komu sér upp á Grænlandi í síð-
asta stríði.
Hélt Mr. Rasmussen því fram
ií samtali við fréttaritara, að
Danmörk vildi ekki að Amer-
H. A. Bergmann
Þegar íslendingi hlotnast ein-
ihver heiður er þvá venjulega
fagnað, birt í blöðunum okkarj
og ,í samtali manna á meðal, þar1
sem Islendingar mætast. Þetta
er eðlilegt og sjálfsagt; heiður
hvers einstaks Islendings er heið-
ur þeirra allra, og því sjálfsagt
að halda honum á lofti.
Stundum þykir nokkuð yfir-
lætislega talað um heiður, sem
íslendingar ávinna sér eða hljóta
og jafnvel meira gert úr en á-
stæða sé til. Einmitt af þeirri
ástæðu þykir oft minna varið í
þær frægðarfréttir, sem landinn
Þegar mikið er gert úr heiðri
einhvers íslendings í hérlendum
blöðum er öðru máli að gegna;
I þar er ekki mikil hætta á því að
Islendingar séu bomir oflofi eða
; að þeim sé hampað hærra en
íkumenn héldu áfram að starf- þeir hafa til unnið
rækja veðurfréttastöðvar þær a, ^ ^ sérstakl gleðiefni
Græulandt, sem þar eru nu held- þegar hérIendu blöðin kasta feg.
ur' i urstu blómum á vegu einhvers
j Islendings; þá er það víst að þau
Daufar undiitcktii j gru verðskulduð.
Ekki virðist mikið gerast hjá Þann 16. þ. m. flutti blaðið
Allsherj arráði Sameinuðu þjóð-1 Free Press ritstjórnargrein með
anna á þessum dögum eftir frétrí fyrirsögninni: “Fjórir Manitoba
Bergmann dómara. Hann er eitt
allra bjartasta lögfræðisljósið í
Canada, með djúpum skilning
bæði á borgaralegum málum og
sakamálum. Hann skaraði fram
úr öðrum þegar í upphafi þess
starfs er hann hafði valið sér.
Hann kom hingað árið 1904 frá
Norður Dakota; þar var hann
borinn og bamfæddur (þar hafði
faðir hans verið fyrsti Islending-
ur kosinn á ríkisþing), og fjór-
um árum síðar útskrifaðist hann
ií lögum og fékk lögmannsleyfi í
Manitoba.
Áður en eitt ár var liðið frá
þeim tíma hafði hann, aðstoðar-
laust, flutt mál fyrir hæstarétti
og unnið það. Þótti þetta hið
mesta afrek, þegar tekið var til-
lit til þess, hve ungur hann var.
Að vísu hafði hann stundað lög-
mannsstörf um stuttan tíma í
Daköta ríkjunum, en hann var
algerlega óvanur réttarhöldum í
Canada.
Embættisferill hans upp frá
þessu uppfylti sannarlega allar
þær miklu vonir, sem við hann
voru tengdar. Þegar þvá tekið
er tillit til þess, hve hálærður
lögfræðingur Bergmann dómari
er, þá er það sannarlega vel til
fallið að sæma hann Doktors
nafnbót í lögfræði, eins og nú
hefir verið gert.
En hann á einnig þessa virð-
ingu skilið frá öðru sjónarmiði:
þeir sem fylgst hafa með sögu
háskólans minnast þess, hvemig
hann heitti sér hlífðarlaust fyrir
hin erfiðu og stundum sársauka-
kendu vandamál á kreppuárun-
um, þegar hann var fyrst með-
limur og 9Íðar vara-forseti há-
skólaráðsins. Hann var óvið-
jafnanlegur þegar til þess kom
að greiða úr vandasömum lög-
fræðislegum flækjum. Á þess-
um áminstu tímum, og eins síð-
ar þegar hann var orðinn forseti
skólaráðsins, sýndi hann svo
mikla samvizkusemi d embætt-
isfærslu sinni, að þess finnast
ekki fegri dæmi í opinberri
þjónustu.
Að slá af eða slaka til þegar
hann var sannfærður um réttan
málstað, var list sem honum lét
ekki vel en að þeirri vöntun
undantekinni — og jafnvel það
var ekki altaf vöntun eða ókost-
ur — voru störf hans í þágu há-
skólans svo yfirgripsmikil að
aðdáun vöktu”.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi
um að dæma. Bretar fóru, að
sögn, bónarveg að Rússum síð-
astliðinn föstudag, um styrk og
samvinnu um eins árs reynzlu-
tíma þeirra fyrirætlana Banda-
ríkjanna að styrkja og efla Sam-
einuðu þjóðirnar með því, að
viðhalda nefnd Allsherjarráðs-
ins alt árið um kring.
En hinn rússneslíi Andrei
borgarar”. Er þar skýrt frá því
að þessir merku borgarar voru
gerðir heiðurs Doktorar í lög-
fræði við Manitoba háskólann.
Einn þeirra var Islendingur: H.
A. Bergmann dómari.
Blaðið flytur dálitla grein um
hvem heiðurs Doktorinn fyrir
sig; eru ummælin um þá alla
— ^ lofsamleg, og greinin um Berg-
Gromyko lét lítinn bilbug á sér, mann dómara er miklu lengri og
finna, sagði hann að tilslökunj iangt um íburðarmeiri en hinar.
eða málamiðlun, væru orð, sem J pj^n er svo falleg og sönn að mér
ekki væru til í rússneskri mál- i fmst hún ætti að koma fyrir
fræði, að minsta kosti ekki þeg-1 sem allra flestra Islend-
ar þannig lagaðar uppástungur J inga. Hún er þannig:
kæmu tii greina. Framkomaj “Þrátt fyrir það þótt nafnbót-
Rússa gagnvart þessu “little ln “Doktor í lögfræði” sé aðeins
Assembly” — nefndinni, sem vertt sem heiðursmerki og bendi
stungið hefir verið upp á, sýnir
það glögglega, að þeim finnst
nefndarhugmyndin aðeins til
venjulega ekkert á það að sá,
sem hana hlýtur hafi nokkra
lögfræðislega þekkingu, þá er
raun til þess að sneiða hjá úr- þar öðru máli að gegna með
Sagt er að hinn frægi sænski
tenór-söngvari, Set Svanholm,
eigi að syngja í Albert Hall í
London á “Concert”, er haldinn
verður 24. nóvember næstkom-
andi, í sambandi við giftingu
Ellízabetar prinsessu.
Segist Svanholm koma þar
fram með Kirsten Flagstad,
hinni víkunnu norsku söngkonu
og “London Philharmonic orch-
estra”.
Perth, Australia — Sam-
kvæmt fyrirskipunum Titos
Marskálks í Yugoslavíu, að
Yugóslavar, er numið hafa lönd
í Vestur-Australíu hverfi aftur
til síns heimalands, hafa sumir
þeirra nauðugir horfið heim aft-
ur af ótta við það, að skyld-
menni þeirra heima yrðu látin
gjalda þess, ef þeir óhlýðnuðust
boðum Titos. Frétt þessi er höfð
eftir einum ríkisþingmanni í
Astralíu, er kveðst hafa með-
tekið bréf frá þessum mönnum
með þeim fyrirspumum hvort
hann gæti ekki séð um að þeim
yrði hjálpað til að komast til
baka.