Heimskringla - 22.09.1948, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 22. SEPT. 1948
RUTH
Þýtt hefir G. E. Eyford
Ruth sat eins og steingerfingur, hnarreist
og hreifingarlaus, með krosslagðar hendurnar á
brjósti sér, en nú mátti lesa í andliti hennar
brennandi hatur.
Skyndilega stóð hún upp, svo hart, að hún
var næstum búin að setja um koll málara grind-
ina. Svo gekk hún að borðinu, tók einn pentu-
dúkinn upp í hendi sér og hélt honum upp fyrir
Lenu og sagði stutt og bjóðandi: “Hvernig er
það gert!”
“Það er ekki neitt vannskillegt”, sagði Lena
ofur milt. “Stafirnir eru teiknaðir á dúkinn, þér
verður það auðvelt.”
“Tólf sinnum sama fángamarkið”, sagði
Ruth, Það gerir mann ruglaðan í höfðinu”.
Svo tók hún stól og settist út í horn, og
sagði glettnislega: “Að hvaða gagni kemur
manni mentun sín í þessu húsi? Allar háar hug-
sjónir eru drepnar hér, með sífeldu sauma og
heklu verki.”
“Ruth, mér hefur skilist, að þú hafir beðið
mömmu um að láta þig sauma”, stamaði Lena
út úr sér.
“Já, eg gerði það,” svaraði Ruth. “Eg bað
hana um það í allri einlægni. En hún bara sneri
sér frá mér, og ypti öxlum. Ekkert svar hugsaði,
eg, er einnig svar; þú ert frjáls, þú getur gert og
látið eins og þú vilt, og með gleði í hug fór eg
að mála myndina þína. En rétt þegar eg er byrj-
uð og finn, að mér muni heppnast það betur en
nokkurntíma síðar, þá veður hún inn, með þenn-
an bunka af pentudúkum”.
Ruth tók einn pentudúkinn, neri honum
saman milli handa sér og henti honum út í vegg-
inn. Lena tók hann sem fljótast upp, og fór að
reyna að slétta hann eins vel og hún gat, og
bródera fangamarkið, og horfði stöðugt á Ruth.
“Láttu það vera!” sagði Ruth, í'skipandi
róm, og er Lena hætti ekki tók hún pentudúkinn
af henni. “Það vantar nú bara, að eg, fátækling-
urinn, láti heimasætuna vinna það sem mér er
sagt að gera”, sagði hún með samanbitnum tönn-
um.
“Segðu þetta ekki Ruth, það er svo særandi
og heimskulegt, að heyra hvernig þú talar!
Vertu nú góð og fáðu mér pentudúkinn aftur. —
Mér þykir gaman að bródéra, það er svo auð-
velt fyrir mig. Eg er ekki hrædd um að eg styngi
nálinni í fingurnar á mér”.
Gletnin í síðustu orðunum kom blóðinu til
að streyma upp í kinnarnar á Ruth. Hún stóð
þarna eins og myndastytta.
“Veistu hvað þú, sama sem hefur sagt?”
spurði hún.
“Nú hvað?”
"Að eg sé fáfengilegur sjálfbirgingur”.
“Nei, það hefði mér aldrei komið til hugar”,
sagði Lena dálítið æst.
“Maður hittir oft óvart höfuðið á ein-
hverjum”.
“Þú, — hræðilega — þú! ”
“Svona, þegiðu nú Lena, og haltu áfram að
stoppa í sokkana. Eg skal bródera.”
“En úr því þú gerir það svo nauðug-------”,
“Þegiðu nú eins og fiskur, segi eg. Eg ætti
að vera þakklát fyrir að mér gefst tækifæri til
að borga, þó ekki væri nema einn skilding upp
í skuldina.”
Með þessi orð og háðskan hlátur settist hún
í stólinn. Svipurinn á hennar fallega andliti,
sýndi ekki hin minstu þakklætis merki. Með
ólundar- og fyrirlitningar svip tók hún nálina
og fór að bróðera fangamarkið.
Eitt nálspor, svo misti hún nálina, og varð
að leita að henni á gólfinu. Nú var þráðurinn
trosnaður og gekk ekki í gegnum nálaraugað svo
hún varð að slíta hann frá — en nú kom óvænt
hvíld.
Það var bankað ofur hægt á hurðina.
“Kom inn!” sagði Ruth og leit forvitnislega
til dyranna.
Það var yngsti maðurinn í skrifstofunni
sem kom inn, og hneigði sig auðmjúklega er
hann opnaði hurðina. Það glaðnaði strax yfir
Ruth, hún var altaf vingjarnleg við aðdáendur
Sífta, og þessi ungi maður var höfundur að lof-
ræðu, sem henni var flutt á afmælisdaginn
hennar, sem hafði snortið hana dálítið, og verið
henni til mikillar skemtunar.
“Ó, góðan daginn hr. Johns!” sagði hún með
bros á vörum. “Kanske eg eigi nú að fá að tala
við föðurbróðir minn?”
“Já, jómfrú Ruth. Ef að jómfrúnni þóknast
að koma inn í prívat skrifstofuna hans------”
“Eg skal koma strax.”
Skrifstofu maðurinn hneigði sig djúpt, og
fór út.
Ruth stóð upp og strauk þráðarspotta af
kjólnum sínum, gekk svo að speglinum og lag-
færði á sér hárið. Þegar hún var búin að laga
hárið eins og henni líkaði, sneri hún sér brosandi
að Lenu og sagði:
“Svona, vina mín, nú fáum við að sjá!”
“Pabbi gefur aldrei sitt samþykki — eg veit
það fyrir víst,” sagði Lena, sem nú var orðin ná-
föl í andliti.
“Við skulum bíða við,” sagði Ruth og gekk
hnarreist út úr herberginu.
6..KAFLI
Var þessi eini sólargeisli horfinn, eða hafði
Ruth tekið hann með sér. Lenu fanst að það
væri orðið skuggsýnt í herberginu, nú er Ruth
var horfin. Andvarpandi ýtti hún körfunni frá
sér og beygði sig til að taka upp pentudúk, sem
hafði fallið á gólfið, er Ruth stóð svo snögt upp.
Hún þræddi nálina í flýti, og það var ánægju-
legt að sjá hve flink hún var með nálina. Eitt
nálsporið við annað, svo akkúrat sem mest gat
verið. Það mátti til að vera búið að sauma í einn
dúkinn þegar Ruth kæmi til baka. Það var
engin undur, að minni kæru Ruth lætur ekki að
bródera. Það er heldur engin vinna fyrir hana
— fanst Leny. Mamma, sem er annars svo skyn-
söm, en hún skilur ekki Ruth. Og þó fanst Lenu
það svo skiljanlegt, svo náttúrlegt, eins og hægt
var, að náttúran og algert frjálsræði í uppvext-
inum, hefði gert Ruth það sem hún er.
Náttúran hafði skapað svo undur fallega
manneskju, algerlega lýtalausa frá hvirfli til
ilja, og frá því hún fór að hafa vit á, hafði móð-
irin sagt við sína fallegu litlu dóttir: “Gerðu
hvað sem þú vilt — bara ekki neitt, sem er and-
stætt samvizku þinni og særir tilfinningu þína.
Syndin er ljótur blettur sem ekkert fær afþvegið.
• • Og faðir hennar hafði sagt við hana: “Lærðu
eins mikið eða lítið eins og þú vilt, en mundu
það ávalt, að það er andinn sem hefur mann-
eskjuna yfir dýrin.”
Frá æskuárum hafði henni verið kent að
segja meiningu sína, og vanist að tillit væri
tekið til óska hennar. Hinar ströngustu aðfinsl-
ur sem hún hafði orðið fyrir, voru: “Eg hefði
ekki gert þetta í þínum sporum”. Og þannig
var hún orðin sú, sem hún var. Þannig var hún
fyrir sex mánuðum, þegar hún kom í þetta hús,
og er hún sá sig um hér, hafði hún brosað, hálf
undrandi og hálf kímnislega.
“Svona finnur maður ekki í allri Ástralíu,”
sagði hún. “Maður verður hér strax rómantísk-
ur, og gæti farið að lesa, bæði Hoffman og
Musons”.
En samt sem áður — Lena, nei það gæti
maður ekki; það er heldur þröngt hér til þess.
Hinir lágu bitar og lituðu rúður í gluggunum,
sem útiloka ljósið, og hindra loftið frá að
streyma inn. Já, já, maður verður þess var,
mennirnir sem bygðu þetta hús, höfðu að vísu
losað sig undan hinu gamla trúarbragða fargi, en
þeir stynja þó ennþá undir alslags þvingun og
harðstjórn vanans.
Þó fanst henni ennþá þrengra andrúmsloftið
sem var ráðandi í húsinu. Fyrst hafði hún gefið
því lítinn gaum, þó eitthvað væri í vegi hennar,
en nú var alt öðru máli að gegna, nú krafðist
hún að það sem mest var í vegi hennar væri tekið
burt. Hún varð að hafa hindrunarlausa um-
gengni í húsinu. Það var svo margt sem hafði
komið fyrir milli mömmu og Ruth, hugsaði
Lena, og í gær-------og augu Lenu fyltust af
tárum. — Maður þarf ekki að undrast þó Ruth
leitaði eftir öðru heimili, en hún — Lena —
misti svo mikið við það, misti alt með henni.
Hve einmanaleg hafði ekki bernska hennar
verið fyrstu æskuár hennar, hve ólýsanlega hafði
hún ekki þráð æskufélaga. Ruth dæmdi hana
rangt, þegar hún kallaði hana, litla uppgjafa
nunnu. Hana hungraði eftir lukku, eftir að
svala hinni eðlilegu þrá æskunnar, en hana
brást áræði til að finna sjálf leiðina til þess.
Henni var, hlýðnisbarninu, alt of auðvelt að
sjá skuggahliðar hlutanna, en hina glaðværu
björtu hlið urðu aðrir að hjálpa henni til að
sjá. Þetta skildi Ruth! Hve vel hún skildi það!
Hinir einföldustu og hversdagslegustu hlutir
gátu orðið henni að gleðiefni, og yfir öllu sem -
var fallegt og fagurt gladdi hún sig svo mikið,
að maður gat ekki annað en glatt sig með henni,
bara með því að líta á hana. Hve indæla daga
höfðu þær ekki verið saman í þes$u gamla húsi
— og svo kvöldin, þessi glaðværu kvöld, þegar
þær töluðu og hlógu sig í svefn í rúminu, og þær
dreymdu sína indælustu drauma.
Þessir sæludraumar, ásamt glaðværu sam-
tali og hlátrum, urðu nú ekki nema sársauka-
kend endurminning, þegar Ruth væri farin.
Hinar gleðisnauðu kyrlátu nætur, og löngu og
vonlausu dagar, kæmu nú aftur, eins og áður
hafði verið.
Lena hafði lokið við að sauma fyrsta fanga-
merkið, að tárin flutu úr hennar döpru augum,
og hún ætlaði að fara að byrja á öðru, er hún
heyrði fótatak fyrir utan dyrnar. Hún lagði
vinnuna frá sér og hlustaði með eftirvæntingu.
Það var fótatak Ruth, um það var ekki að villast!
En hvað, var hún flogin burt aftur eins og fugl
— nei, hún kom nú hægt og rólega aftur! Það
var eins og það boðaði vonbrigði, og hið barns-
lega hjarta Lenu, sló nú harðara af heimuglegri
gleði. Pabbi hefir víst svarað beiðni hennar með
einu ákveðnu nei. Nú var hún komin að hurð-
inni, en áður en hún opnaði hurðina stansaði
hún sem snöggvast.
Hún opnaði hurðina ofur hægt, og stóð nú í
dyrunum — en það var enginn vonbrigða svipur
á andliti hennar. Þvert á móti! Það var ein-
kennilegur glampi í augunum, og dreymandi
bros á vörunum — eins og eitthvað stórkostlega
undarlegt, eitthvað dýrðlegt, hefði komið fyrir
hana, sem hún gæti vart gert sér grein fyrir,
þannig leit hún út.
Ruth hló stuttan hlátur. Svo lokaði hún
hurðinni, settist á næsta stólinn, og sat þar
þegjandi með krosslagðar hendur í kjöltu sér,
og starandi augu, eins og hún sæi eitthvert und-
ur fyrir framan sig.
“Talaðu Ruth, í herrans nafni talaðu!” bað
Lena. En í staðinn fyrir að svara, hló hún þennan
stutta glaða hlátur.
“Vertu ekki svona miskunarlaus við mig,
Ruth! Þú kvelur mig eins og búið sé að setja
mig á pínubekkinn. Segðu mér hvort pabbi gaf
þér sitt samþykki?”
Það var eins og Ruth vaknaði af draumi. —
Það var eins og hún með augnaráði sínu vildi
spyrja veggina í herberginu: “Er það mögulegt?
Er hér allt eins og það var?”
Allt í einu sneri hún sér gletnislega að
Lenu.
“Þú sagðir mér nýlega söguna af öskubusk^
unni”, sagði hún. “Var það gler eða gull skór
sem hún misti af sér á dansinum?”
“Sleppum því bulli”, sagði Lena.
“Ó, það er ekki bull. Það er afar mikilvægt
spursmál. Segðu mér, — var skórinn úr gulli eða
silvri?”
“Það veit eg ekki”.
“Lena!”
“Eg veit auðvitað ekkert um það.”
“Jæja, er það þá bara ímyndun að prinsessan
hafi látið allar stúlkurnar í landinu reyna hann,
en hann hafi ekki passað neinni nema öskubusk-
unni ?”
“Ruth, þú ert óþolandi, hvað kemur þetta
vitlausa æfintýri því við hvað faðir minn sagði?”
“Það er einmitt æfintýrið. Eg er öskubusk-
an”.
“Hvaða rugl! Þú hefir ekki mist neinn
dansskó”.
“Það getur skeð — en sá týndi, eða endur-
fundni, eða ósýnilegi skór, passar mér alveg eins
og hann sé steyptur handa mér. Já, sjáðu til”, og
hún rétti annan fótinn fram undan bláa kjólnum
sínum og skórinn var sem steyptur á fætinum á
henni, þó það væri þar enginn gler eða gull skór.
“Ruth!” sagði Lena, hálf hrædd og undr-
andi, “Eg held þú sért ekki með öllum mjalla”!
“Lena”, svaraði Ruth, “þó eg væri alveg bú-
in að missa vitið, þá væri það ekki svo undra-
vert”.
Svo stóð hún upp allt í einu, greip Lenu í
fang sér og valsaði með hana um gólfið í her-
berginu.
“En, Ruth”, sagði Lena, og stóð á öndinni,
“Ruth, þetta nær engri átt! Sjáðu bara dúkana
hennar mömmu — þeir liggja allir á gólfinu —
við trömpum á þeim, Ruth, við----------”
Ruth Slepti Lenu og þreif með augntilliti,
sem spáði engu góðu, alla dúkana, fór með þá að
ofninum og opnaði hurðina, eins og hún ætlaði
að fleygja þessum dýru líndúkum inn í ofninn.
“í hamingjunnar bænum! Hvað ætlarðu að
gera?” hljóðaði Lena upp, og þreif af öllu afli í
handlegg hennar.
“Ha, ha!” hló Ruth. “Hefurðu ekki lesið um
hvað Guðrún Gjúkadóttir gerði, þegar brúð-
guminn hennar kom til að bjarga henni? Hún
henti líninu sem hún var að þvo í hafið, svo glöð
varð hún. Eitthvað líkt því geri eg líka, eg hef
ekki hafið hér við hendina, en eg er ekki lengi
að kveikja á eldspítu og----------”
“Ruth! Þú gerir það ekki — þú getur ekki
— þessa fallegu nýju dúka! Ruth, það væri bæði
synd og skömm. — Kondu, hættu þessu —
gættu nú skynseminnar, eg bið þig, Ruth!”
En þessi auðmjúka bæn mátti sín lítið, hún
varð að berjast meir fyrir þessu, og að síðustu
réðist hún að Ruth, með yfirmannlegu afli og
hrifsaði af henni dúkanna og læsti þá ofan í
skúffu. Svo snéri hún sér óttaslegin að Ruth,
sem sat á skameli og veifaði sem blævæng svunt-
unni sinni.
“Hvað var það sem þú sagðir um brúðguma,
Ruth?” stamaði Lena út úr sér. “Hefir kanske
einhver beðið þín?”
“Það er kannske ekki svo óhugsandi”, svar-
aði Ruth, og deplaði ánægjulega með augunum.
Lena varð svo óstyrk að hún varð að setjast.
“Og bara umhugsunin um það ætlar að yfir-
buga þig”, sagði Ruth gletnislega.
• • “Ó”, umlaði Lena, náföl í andliti, “það kem-
ur svo allt í einu og óvart, og eg þekki engan —
þér þykja allir herrarnir hérna svo leiðinlegir.
Ruth, kæra Ruth, vertu nú miskunsöm! Segðu,
segðu mér eins og er!”
Augnatilitið sem fylgdi síðustu orðunum,
var svo sakleysislegt, að það hlaut að bræða
hvert steinhjarta.
“Nú, jæja þá”, sagði Ruth og brosti.
“Úr því þú hvorki getur eða vilt skilja mín-
ar fallegu líkingar, þá skal eg segja þér allt frá
byrjun. Eg fór eftir boði föðurbróður míns ofan
í skrifstofuna til hans, eins og þú veist, og er eg
kom inn í aðal skrifstofuna, sá eg mér til mik-
illrar undrunar, hvernig sex pennar stönsuðu
undireins og eg kom inn, og hvernig sex ungir
menn þutu ofan af sínum háu skrifstólum til að
spyrja eftir hvað mér þóknaðist. Bara vinur
þinn, maðurinn sem lenti í ólukkulegu ástamál-
in, lét sem ekkert óvanalegt hefði komið fyrir,
heilsaði mér varla, klunnin sá! Mér er sama, eg
get farið mínna ferða án hans. John litli opnaði
hurðina að prívat skrifstofu föðurbróður míns,
og með hnarreistu höfði gekk eg inn til hans.
“Eg sé það alltsaman í huga mér”, sagði
Lena hlægjandi.
“Góðan daginn, föðurbróðir minn byrjaði
eg að segja í mínum mildasta tón, það er mjög
velgert af þér að þú-----en orðin dóu á vörum
mér, því eg varð þess vör, að föðurbróðir minn
var ekki einn í skrifstofunni, því upp úr hinum
skygða skinnsófa út við veggin stóð gríðar stór
maður. Eg hugsaði, Hver er þetta? Er þetta einn
hinn fornu Niblunga?--------
“Ruth!”
“Nei, reyndar enginn annar en maðurinn er
við sáum báðar í gær —Kaptein Brodewick!”
“Hvað var hann að vilja þangað?”
“Biðja mín”.
“Og sem meir en gæti verið afi þinn!” sagði
Lena.
“Og sem umfram allt vill verða tengdafaðir
minn”.
“Ruth! Ruth!”, hrópaði Lena, og neri sam-
an höndunum, yfir því hve léttilega Ruth talaði
um þetta. “Hvernig getur þú talað svona létti-
lega um þetta. Giftingartilboð er þó stórt alvöru
mál.”
“Alveg satt“, sagði Ruth, og kinkaði kolli.
“Meðan sá gamli í djúpum bassaróm og ófram-
færnislega, sem fór honum mjög vel, bar upp
fyrir mér erindi sitt, virti eg hann nákvæmlega
fyrir mér til að sjá, ef honum væri full-alvara í
þessum mikilsverða málaflutningi. Árangurinn
varð ágætur!”
“Guð minn góður!” stundi Lena. “Þetta
áhrærir þá ekki föðurinn, bara soninn! Hver er
hann, og síðan hvenær þekkir hann þig?”
Ruth hló.
“Já, sérðu kæra, það er það skrítnasta við
söguna. Hann þekkir mig ekki meir en eg þekki
hann, hann hefir einu sinni ekki heyrt nafn mitt
nefnt!”
Lena strauk hendinni ráðaleysislega um
enni sér. “Maður getur orðið vitlaus, að heyra
annað eins og þetta.”
Ó, nei, barn,” sagði Ruth hughreystandi,
“það er þó ekki svo óhugsandi. Hlustaðu nú á!
Hr. Fredrik Brodwik, er plantekru eigandi í
Java, óskar að innganga í heilagt hjónaband, og
þar eð viðskifti hans eru svo umfangsmikil, að
hann hefir ekki tíma til að fara til Þýzkalands
til að fá sér konu, hefir hann beðið föður sinn
að litast um eftir konuefni handa sér. Gamli
maðurinn virðist að hafa orðið hrifinn af mér
við fyrstu sýn í gær, og álítur mig hið rétta
konuefni fyrir son sinn. Er þetta kanske ekki
eins ljóst og dagurinn?”
“Já, en þú getur þó ekki gifst manni sem þú
þekkir ekki?” sagði Lena vandræðalega.
“Föðurbróðir minn segir að hann sé mesti
heiðurs maður. Fyrst, Lena mín, hvað meinar
það að þekkja mann? í öllum aðal atriðunum
eru þeir hver öðrum líkir. Ef maðurinn er lag-
legur og ekki mjög heimskur, þá vefur maður
honum um fingur sér.”
“Ruth, þetta er léttúðugt, hræðilegt tal og
— það er keki heldur alvara þín. Þú talar svona
bara til að særa mig, þú meinar ekki það sem þú
segir.”
“Lena, eg veit ekki hvort eg hef sagt þér alt
ennþá, maðurinn á miljónir og miljónir tekur
maður alvarlega, þegar manneskja eins og eg,
sem ekki á einn einasta skilding, en þrái sæl-
lífi öllu öðru fremur.”
“Ó já! Taka þeim fyrsta sem býðst pening-
anna vegna? Eg get ekki og vil ekki trua þvi.
“Vegna hvers ekki?” spurði Ruth rólega og
brosandi. “Eg er Ruth og líkist nafni. Líttu
bara í biblíuna þína og lestu hvað fyrsta Ruth
gerði: “Þitt fólk skal vera mitt fólk”. — Það er
eitthvað svo snertandi. Maður tileinkar henni
hina mestu ástríðu, en hún var engu síður hygg-
in og raungerð. Undir eins og gamli Boas kem-
ur með peninga punginn, þá er hún ekki eitt
augnablik að hugsa sig um. Já, já, svo erum við
allar Ruthur; að tína upp korn ax á annars akri
— en það er ekki nóg til lengdar.”
“Guð varðveiti okkur! Hve kæruleysislega
þú talar, og hve óviðeigandi! Ruth, hugsaðu
bara, hvernig fáeinir kjolar, sem faðir minn
hafði gefið þér, þjökuðu þér í gær, eins og þung
byrði! Og nú vilt þú þigga miljónir þessa
manns?”
' "ó-hó!” sagCi Ruth, sem virtist að hafa gam-
an af þessu samtali. “Það er alt annað, held eg.
Fyrir aðeins einu ári síðan leið eg fyrir að vera
fallegasta stúlkan í Sydney. Eg get varla verið
gömul og skorpin síðan?”