Heimskringla - 12.01.1949, Side 1

TRY A
"BUTTER-NUT"
LOAF
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipcg, Man.
Phone 37 144 Frank Hannibal, Mgr.
LXIII. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 12. JANÚAR 1949
TRY A
"BUTTER-NUT"
LOAF
CANADA RREAD CO. LTD.
Winnipeg, Man.
Phone 37 144 Frank Hannibal, Mgr.
>############
NÚMER 15.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Israel
Nú er hægt að tala um fsraels-
ríki öðru vísi en sem fornríki.
!>að er nú nafnið á Palestínu,
hinu nýja ríki Gyðinga fyrir
Miðjarðarhafs-botni.
Sá er mestan þátt átti í stofnun
þess, er núverandi forseti þar,
Chami Weizmann.
Hann var alin upp í Pinsk í
Rússlandi. Vissi drengur sá
skjótt hvað til síns friðar heyrði
og hvert verkefni sitt var. Á
æskuárunum gekk hann fyrir
hvers manns dyr og safnaði kó-
pekum, til stofnunar nýs ríkis
handa Gyðingum. Þegar hann
var ellefu ára, skrifaði hann
kennara sínum og sagði honum
að takmarki þessu yrði að ná og
að hann treysti Bretum allra
manna bezt til að styðja það.
Hann flutti því til Bretlands.
Þegar fyrra heimsstríðinu lauk,
bauð David Lloyd George, for-
sætisráðherra Breta, honum
hvem þann heiður, sem hann
æskti fyrir frámunalega mikil-
vægt vísindastarf, sem hann
bafði unnið í stríðinu. En Weiz-
mann hafnaði því og sagði: “Það
er aðeins eitt, sem eg ann, og það
er að þjóð mín eignist ættjörð”.
Nokkrum mánuðum síðar var
birt yfirlýsing Balfours um
stofnun Gyðingaríkis í Pale-
stínu. ,
Weizmann var mikill aðdáandi
Breta. Kvað svo mikið að því,
að þjóðræður hans í Zionista fé-
laginu kváðu hann apa alt eftir
þeim. Hann klæddist ekki ein-
ungis sem Bretar, heldur
væri hann eins og þeir í
hugsunarhætti og alt of hógvær
í máli, til að koma nokkru fram.
Og þegar hann 1946 fylgdi Bret-
um að máli í skiftingu Palestínu,
var David Ben-Gurion á móti
honum. Var honum þá vikið úr
forustusæti Zionista félagsins.
f Genf var honum einn daginn
í október-mánuði á fyrra ári af-
bent bréf frá stjórn Hans Há-
tignar á Bretlandi, er mælti með
að honum væru veitt þegnrétt-
indi í Israel og væri gerður að
forseta hins nýja ríkis; hann
hefði meira unnið að stofnun
þessa Gyðingaríkis en nokkur
annar maður og væri að þessum
heiðri bezt kominn. Weizmann
lagði af stað til Israel, þá 74 ára
að aldri og hálf-blindur orðinn.
Hann sagði um leið og hann sté
út úr flugvélinni: :“Er það ekki
unaðslegt að síðustu að vera
kominn heim!”
Þegar hann gekk inn í ríkis-
ráðssalinn, sem var troðfullur af
fólkj, til fundar við stjórn sína,
reis hver maður úr sæti og fagn-
aði honum óaflátanlega. Ben-
Gurion forsætisráðherra stjórn-
aði þar fundi. Hið fyrirheitna
iand, sem Weizmann lifði að sjá,
var þó í vissum skilningi ekki
land hans. Þarna sátu sumir í
herbúningi og aðrir með svarta
Arabahatta á höfði; sýndu þeir
hinum aldna manni litla þolin-
mæði, er enn ræddi um “vináttu-
bönd Gyðinga og Breta, bæði
forn og ný”.
En jafnvel þeir, sem ekki áttu
leiðir með Weizmann, urðu ein-
kennilega hrifnir af heimkomu
hans. Einum fregnrita, sem hálf-
lítið fanst til um hinn aldur-
hnigna, varð að orði: “að hann
hefði samt gert betur en Moses”.
“Er þarna um annað en heið-
urs forsetastöðu að ræða? Svo
spurðu menn sín a milli. En
sjálfur sagði V^eizmann, að hann
ætlaði sér ekki að verða þama,
sem sýningargripur: Við erum
Zionistar, að minni skoðun, en
ekki þjóðernislegir Israelistar.
Land vort er lítið, en þjóð vor er
merkileg. Við getum ekki látið
okkur nægja, að eiga land, við
verðum að sanna öðrum þjóðum,
að við eigum eithvað til af þeim
öflum, sem þeir áttu, er heimin-
um gáfu siðferðisleg og þjóðfé-
lagsleg lög. Við verðum að sýna
þeim, að við séum friðsöm þjóð
og stjórnumst af anda hinnar
fornu Gyðingaþjóðar, er nú eftir
tvö þúsund ár, er aftur komin
heim til sín.”
Hlýtur heiðursmerki
Einn af hinum fjórum her-
mönnum úr síðasta stríði, (liðs-
foringjum) hér í borg, sem land-
varnamála-deildin hefir tilkynt
að hlotið hafi heiðursmerki fyrir
aðdáunarverða framgöngu, er
Majór Njáll Ófeigur Bardal,
(Royal Canadian Infantry
Corps), 841 Sherbrook St. Hlaut
hann “The Canadian Efficiency
Decoration”. Njáll er, sem kunn-
ugt er, sonur A. S. Bardal, út-
fararstjóra.
Tito og Mao
Tito hershöfðingi lýsti óá-
nægju sinni s. 1. viku við Rússa
út af því, að þeir vildu svifta
landið iðnaði sínum og gera það
einvörðungu að akuryrkju eða
búnaðarlandi. Kvaðst hann þá
heldur snúa sér með viðskifti sín
til vestlægu þjóðanna. Skyldi
ekki hið sama eiga eftir að koma
í ljós á meðal kommúnistanna í
Kína? .
Tito hefir oft verið líkt við
Mas Tse-tung, sem tálinn er einn
af mestu ráðamönnum í flokki
kínverskra kommúnista. Báðir
eru þeir kommúnistar en miklir
þjóðernissinnar um leið. Og
fylgi sitt hafa báðir öðlast fyrir
þjóðernisstefnu sína. Það er að
vísu ekki langt síðan, að Mao lét
í ljós ánægju gína yfir framferði
rússnesku yfirráðanefndarinnar
(cominform) og atyrti Tito fyr-
ir að vera að sýna henni mótþróa.
En líkurnar eru miklar til, að
kínversku kommúnistarnir hafi
með því verið að stilla skap
Rússa og láta þá skiilja, að þeir
væru sízt á móti Moskva valdinu.
Það gæti vel komið fyrir, að þeir
þyrftu að leita til Kremlin síðar.
Þegar bínversku kommúnist-
arnir tóku völdin í Mansjúríu,
urðu þeir fyrir þeim vonbrigðum,
að sjá iðnaðarstofnanir fylkisins,
fluttar til Rússlands. Því hefir
verið haldið fram, að kommúnist-
ar í Kína, séu ekki miklir marx-
istar, heldur séu bændasinnar
miblu fremur, en rússneskir
kommúnistar. En þeim er það
fullljóst, að þeir verða að koma
upp iðnaði í landinu, ef stjórn
þeirra á vel að fara og framtíð
Kína hvílir ekki á landafurðum
einum saman. Það er því vel lík-
legt, að hinir þjóðernissinnuðu
kommúnistar í Kína eigi eftir að
reyna svipað reiptog og Tito við
Rússa út af þessu, að verða svift-
ir iðnaði sínum.
Það mun talið of snemt, að
spá þessu ennþá í Kína. En sú
reynsla, sem kínverskir kommún-
istar hafa af samvinnunni við
Rússa í Mansjúríu, mun þeim
minnisstæð vera.
Líkurnar eru miklar að þær
þjóðir, sem sjálfsákvörðunarrétt
sinn meta nokkurs og sjálfstæði
sitt, snúi sér með viðskifti sín til
vestlægu þjóðanna. Með því einu
býður þeirra einhver uppreisn-
ar-von. Þær verða ekki nein
leppríki fyrir það, sem allar
bjargir eru bannaðar eins og á sér
stað með öll leppríki fyrir vestan
Rússland. Fyrir þeim er alveg
eins ástatt og þessum tveimur á-
minstu ríkjum nú.
STAKAR STEMMUR
MANNLEG RÉTTINDI
Cr ræðu eftir J. T. Hackett, K.C.,
til Canadiska lögfræðinga-félagsins
. . . Og á rústum hinna gömlu
trúarbragða, (forn Rómverska
ríksins)- og á eftir þeim blóðugu
byltingum, er þeim siðaskiftum
fylgdu, komu ný trúarbrögð —
kristindómurinn. Þau trúarbrögð
breyttu öllu frá því sem áður
hafði verið. Hann, (kristindóm-
urinn) hóf trúna upp í nýtt
veldi. Hann kendi andlega trú í
stað veraldlegrar. Hann skýrði
frá einum guði — ekki mörgum,
guði, sem var almáttugur og ei-
lífur, algerlega fullkominn andi,
sem ríkti utan hins sýnilega
heims, skapari himins og jarðar,
allheimsguð, faðir allra, guð er
eigi hefði útvaldið neina sér-
staka þjóð, land eða mannflokka.
Skapari mannsins sem hann
gerði eftir sinni mynd og lík-
ingu. Honum gaf hann líkama
sem var dauðlegur, og sál sem er
ódauðleg. Hann sagði manninum
að honum bæri að hlýða Ceaser
og guði, en í því andlega ríki, og
fyrir hlýðnisskyldum við guð og
drottin hollustu, hlyti Ceaser
ætíð að lúta, og yrði þar ávalt ó-
boðinn og óvelkominn.
Og þar, ofar öllu hinu ólgandi
hafróti mannlegra tilfinninga,
fjarri hinum æðisgengnu öldum
ástríðanna, blómgast þessi
grænu haglendi, sem heilög eru
hverjum þeim sem gæddur er
sönnum manndómi og virðuleik
— þar er það, sem mannleg rétt-
indi og upprunalegt mannfrelsi
blómgaðist í fyrsta sinn.
SMÆLKI
Hertoginn af Windsor: Það
sem mér hefir ávalt þótt eftir-
tektaverðast í Ameríku, er það,
hve hispurslaust foreldrarnir
hlýða börnunum.
★
Joe Louis, var spurður að því,
hver hefði lamið hann harðast á
öllum hnefaleika-árum hans. —
Hann svaraði: “Skattheimtumað-
ur innanlandstekna Bandaríkj-
anna”.
*
Frances Perkins, fyrrum verka-
málaráðherra í Bandaríkjunum,
segir þessa sögu: Eg fór eitt1
kvöld að sjá kvikmyndasýningu.
Fyrir aftan mig sat kanlmaður,
sem eg vissi að erfitt átti með að
sjá myndina, vegna nýs barða-
stórs hatts, sem eg hafði á höfð-
inu. Eg sagði við manninn, að
eg skyldi með ánægju taka hatt-
inn af mér, ef hann æskti þess.
Maðurinn svaraði: “Nei — bless-
uð gerðu það ekki. Hann er það
hlægilegasta, sem hér er að sjá!”
*
Leigu bílsstjóri sem ekið hafði
bíl eina miljón mílna án þess að
hánkast nokkuð á, var beðinn að
halda 15 mínútna ræðu í útvarp
um hvernig hægt væri að komast
hjá slysum við bílakstur. Hann
sagði: “Eg þarf engar 15 mínútur
til að útskýra þetta. Það er ofur
einfalt. Hugsaðu þér ávalt, að
allir aðrir sem bílum stjórna
en þú, séu vitfirringar og það
mun duga.”
Frjáls
Fús eg syng með fugla her,
frjáls að lifa og deyja.
Engum bitlings böndum er
bundinn til að þegja.
Hún kom aftur
Upp er kólgukastið stytt.
Komin sól í muna.
Aftur fékk hann yndið sitt
eftir þjáninguna.
Ódauðlegur
Bygt á reynslu — banaráð,
Bakkus aldrei heyja.
Gangi alda gat hann náð.
Guðir ekki deyja.
Kreppa
Fyrir vistir vantar gjald,
varla nokkur geta
ef að kirkja og aftur hald
ekki gefa að éta.
Vestræn skoðun
Einn var djöfull — orð í trú,
annáls herma listar.
Þeir eru orðnir ótal nú,
allir kommúnistar.
1 annari tóntegund
Hólið krunkar óspart enn
eins og hrafn á feiti
þó að látnir landnáms menn
“lagðir væru í bleyti”.
i * t
Viðurkenning
Ef eg dreypi ögn í vín
umsögn heyri eg búna:
Gamla fjandans fylli svín.
Fallegur er hann núna.
Ekki er alt, sem sýnist
Viðmótið er blítt og bjart,
bróðurglott á munni.
Þó er eitthvað illa svart
undir prúðmenskunni.
Lífshætta
Blástu ekki í belginn svo hann
springi,
— berin tíndu af krækiberja
lyngi —
því ef hann brestur, alla drepur
rokan
og enginn til að binda fyrir
hrokann.
Kvöld
Laðar fátt. Mín lund er þreytt.
Landið grátt af hrími.
Köld er áttin. Kvöldið leitt.
Komin’n háttatími.
/. S. frá Kaldbak
! IHT
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Olafur Pétursson sjötugur
Ólafur Pétursson
Sjötugs afmæli átti Ólafur
Pétursson, fasteignasali, í Win-
nipeg, laugardaginn 8. janúar.
Honum var haldin afmælisveizla
að heimili hans, 123 Home Street,
af börnum hans níu, sem söfnuð-
ust þangað, auk barna barna og
annara skyldmenna. í afmælis-
gjöf var honum gefinn hæginda-
stóll með fótskemli og gólflampi.
Frá Vancouver komu tvær dæt-
ur, Mrs. S. Sigmundson (Rósa)
og yngsti sonur hennar, Pétur;
og Elsabet, sem dvalið hefir þar
vestra síðan í sumar. Frá Fort
William kom sonur, Rögnvaldur,
verkfræðingur, og frá Oakville,
Man., kom sonur, Pétur, sem
stundar þar landbúnað, kona hatis
og barn. Hin börnin sem í Win-
nipeg búa, fjórir synir og ein
dóttir, komu heim til föður síns
þetta kvöld, þau eru séra Phil-
ip M. Pétursson, Hannes J. Pét-
ursson, Ólafur Björn Pétursson,
Sigurður Gunnar Pétursson og
Lilja, Mrs. K. O. Mackenzie. —
Konur bræðranna, og börn, og
maður Lilju voru einnig við-
stödd. Einnig settist við veizlu-
borðið S. S. Anderson, vinur
Ólafs frá ungdómsárum í Norður
Dakota, og kona hans Guðrún.
Alls voru saman komin til veizlu-
halds um 30 manns. Um kvöldið
bættust við í hópinn önnur skyld-
menni, Mrs. Hólmfríður Péturs-
son, börn hennar og fleiri.
Eins og vitað er, er Ólafur son-
ur Péturs Björnssonar og Mar-
grétar Björnsdóttur konu hans.
Hann er fæddur á Ríp í Skaga-
firði, 8. janúar 1879, og er þriðji í
röð af fjórum bræðrum, sem eru
Björn heitinn, sem dó vestur í
Vancouver fjrrir þremur árum;
Dr. Rögnvaldur heitinn, sem dó
í Winnipeg í janúar mánuði,
1940, og Hannes, sem býr í Win-
nipeg. Ungur kom Ólafur til
þessa lands með foreldrum sín-
um. Hann stundaði landbúnað í
Norður Dakota, í Roseau, Minne-
sota, og vestur í Kristnes-bygð-
inni í Saskatchewan. Hann setti
snemma á stofn verzlun í Krist-
nes og seinna í Foam Lake. En
1912 flutti hann til Winnipeg og
hefir átt heima hér síðan. Árið
1901 kvæntist hann Önnu, dóttur
John Franklin McNab og Elsa-
betar Hallgrímsdóttur konu hans.
Ólafur og Anna eignuðust tíu
börn alls, en níu eru á lífi.
Var öll athöfnin hin ánægju-
legasta, og þótti börnunum og
skyldmennunum engu síður gam-
an að safnast saman í einn hóp en
að fagna föður sínum og frænda.
Margir munu aðrir vera af vinum
og kunningjum, sem óska Ólafi,
sjötugum, allra heilla og alls
góðs í mörg ár enn.
Mjög mikil síld í Hvalfirði
í gær var ágæt síldveiði í |
Hvalfirði og voru flestir Akra-(
nesbátarnir farnir af stað eða á
förum þangað í gærkvöld og all
margir bátar héðan.
Fimm bátar voru komnir til
Akraness í gærkvöld. Voru það
þessir: Sigurfari með 140 mál,
Ásmundur með 240, Aðalbjörn
með 300, Farsæll með 500 og
Böðvar með rúm 700 mál. Verk-
smiðjan á Akranesi mun hefja
bræðslu í dag.
Skipverjar á Böðvari töldu að
þeir hefðu fengið um 1500 mál i
nótina, en urðu að sleppa tveim
þriðju úr henni. Ásmundur fékk
einnig miklu meira en hann náði,
varð að sleppa vegna þess að
hann tók niðri.
Hingað til Reykjavíkur kom
Marz með 1100 — 1200 mal og
Helgi Helgason með 70 tunnur
en hann sprengdi nótina.
—Þjóðv. 9. des.
* * *
280 veiktust
Á morgun verður aflétt sam-
komubanninu sem verið hefur í.
Akureyri vegna mænuveikinnar
Veikin er nú í rénun, en alls
hafa um 280 vei'kzt þar af hafa
lömunartilfelli verið 60, en ekki
nema 4 alvarleg. —Þjóðv. 6. des.
★ * *
15 farast í námuslysi á Svalbarða
Sprenging varð í gær í kola-
námum Norðmanna nálægt Nye
Alesund á Svalbarða. Fórust 15
menn við sprenginguna, sem
varð 300 — 400 metra undir yfir-
borði jarðar. Talið er, að náittu-
mennirnir hafi rekizt á gasholu
við námugröftinn. Skaðinn, sem
sprengingin olli, getur haft al-
varlegar afleiðingar fyrir námu-
gröft Norðmanna á Svalbarða.
—Þjóðv. 7. desember
* * *
Öðrum diesehogara Reykjavík-
ur hleypt af stokkunum
Öðrum diesel-togara Reykja-
víkurbæjar var hleypt af stokk-
unum í Golle í Englandi s.l.
laugardag. Nafngjöfina framkv.
frú Ingibjörg Pálsdóttir Eggerz
í London, og var togaranum gef-
ið Nafnið Jón Þorláksson.
—Tíminn 9. resember
* * *
Stórbruni í Vopnafirði
Um hel^ina varð stórbruni á
bænum Búastöðum í Vopnafirði.
Skömmu eftir miðnætti aðfara-
nótt laugardags kom upp eldur
á bænum og brann til kaldra kola
járnklætt timburhús ásamt
timburskúrum, sem búið var í
Ennfremur urðu miklar skemmd-
ir á nýbyggðu fjósi. Er eldsins
varð vart var símað á næstu bæi
og barzt aðstoð fljótlega. Tókst
«ð bjarga talsverðu af innan-
stokksmunum, en nokkuð
skemmdist og sumt eyðilagðist.
Talið er að eldurinn hafi stafað
frá hleðslutöflu í sambandi við
vindrafstöð.—Vísir, 6. des.
FJÆR OG NÆR
Giftingar á Lundar
Þriðjudaginn, 28. des., voru
þau Hazen Vernon Jeffers, frá
Eriksdale, Man., og Lilja Ólafs-
son, frá Lundar, gefin saman í
hjónaband af séra Rúnólfi Mar-
teinssyni, á heimili Mr. og Mrs.
O. Ólafsson, í Lundar-bæ, að við-
stöddum nokkrum vandamanna
og annara vina. Vitni voru Helga
Ólafsson að Lundar og Charles
Walter Roy Jeffers, að Eriks-
dale, Heimili ungu hjónanna er
að Eriksdale. ?
Sama dag, voru þau Peter
Frederick Davidson frá Oakview
Man., og Anna Guðrún Magnús-
son, að Lundar, gefin saman í
hjónaband af séra Rúnólfi Mart-
einssyni á heimili Mr. og Mrs.
O. J. Magnússon, foreldra brúð-
arinnar, á Lundar. Vitni voru
Freeman Halldorson frá Hay-
land og Angelica Signhild Dav-
idson frá Oakview. Nokkur
hópur ættingja og annara vina
var við giftinguna. Heimili ungu
hjónanna verður að Oakview.
* * *
George Mardon Ellis Robin-
son og Sigurlín Ingveldur Paul-
son voru gefin saman í hjóna-
band þ. 22. desember s. 1. Séra
B. A. Bjarnason gifti, og fór at-
höfnin fram á heimili hans í
Árborg. Brúðurin er dóttir Mr.
og Mrs. Guðmundur Paulson,
sem búsett eru í Árdalsbygð; en
brúðguminn er af enskum ætt-
um, og býr í grend við Árborg,
Man.
* * r
Heimilisiðnaðarfélagið heldur
næsta fund á þriðjudagskvöldið
18. jan. að heimili Mrs. Paul Sig-
urdson, 105 Queenston St. —
. Fundur byrjar kl. 8 e. h.