Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 05.08.1910, Blaðsíða 2

142
ÞjÓbvil.jinn.
William K. Vanderlilt, sonur Vander-
lilts milljóna-eiganda, er nýlega orðinn
skrifstofuþjónn á skrifstofu járnbrautarfé-
lags í New-York, ætlar að líkindum að
fást við rekstur járnbrauta, áður langtum
líður, og vill því kynnast öllu, er þar að
lýtur.
Nýlega þreytti svertÍDgi nokkur, Jóhn-
son að nafni, hnefaleik við Jeffrie nokk-
urn, er talinn var áður bezti hnefleika-
maður, og fóru svo leikar, að svertÍDginn
varð hlutskarpari.
Atvik þetta hefir orðið tilefni til þess,
að á sumum stöðum í Bandaríkjunum
hefir slegið i handalögmál milli hvítra
maDna og svertingja, og skipta þeir tug-
um, er drepnir hafa verið, og þó enn
fleiri, er meiðsli hafa hlotið.
Annars gegnir furðu, að eigi skuli
bannað, að sýna, eða iðka jafn svívirði-
legan leik, sem ailopt endar með meiðslum,
og einatt veldur sársauka. — Ber það og
vott um mjög lágan, og spilltan hugsun-
arhátt, að fá sig til þess, að horfa á slíkt
athæfi. — — —
Nicaragua. B. júlí þ. á. var Matumí,
hershöfðingi, er ljóstað hafði upp fyrir
ætlunum Estrada’s, foringja uppreisnar-
manna, skotinn í borginni Bluefields.
Fallbyssubáturinn San Jacinto fór ný
skeð all-miklar ófarir; með því að upp-
reisnarmenn særðu 50 af skipverjum, og
drápu eigi all fáa. — — —
Canada. Verksmiðja í Sand Points
sprakk Dýskeð í lopt upp, og biðu 18
menn bana, tættust í smáagnir. — Atta
menn urðu og sárir til ólífis, og um
hundrað hlutu meiðsli, meiri eða minni.
Skógarbruninn mikli á landamærum
Canada og Bandaríkjanna hafði enn eigi
orðið slökktur, er siðast fréttist, og ollu
því sífeldir þurrkar. — Nokkur þorp hafa
brunnið. — — —
Egiptaland. í héraðÍDU Garbieh hefir
^gyptskur maður nýskeð tekið sér spá-
roannsnafnbótÍDa pmahdíu, og hafið upp
reisn.
Fiemur virðist hann þó fáliðaður enn,
og hefir orðið að Uta síga undaD, þó að
herflokkur, sem stjórnin sendi gegn bon-
um biði að vísu lægra hluta.
Þjóðernismenn í Egyptalandi láta sér
nú mjög annt um, að vekja óánægju gegn
yfirráðum Breta á Egyptalandi, og æsku
lýðurinn hefir um hríð daglega skreytt
gröf Wardaní’s er drap Evros, forsætis
ráðherra, sem áður hefir verið getið í blaði
voru, með blómum. — — —
Serbía Skógarbrunar miklir í frum
skógunum í grennd við borgina Tomsk,
og hafði eigi tekizt að slökkva þá, er
síðast fréttist. — — —
Japan. Japanar auka að mun her
sinn í Koieu, og er mælt, að þeir hafí í
huga, að neyða Koreukeisara til þess, að
afsala sér keisaradómi í heudur Japans-
keisara, en láta þó svo í veðri vaka, sern
Kóreukeisari geri þetta ótilkvaddur, og
að Japanskeisara sé mjög leitt, að takast
vandann á hendur, þó að hann geii það
í góðu skyni, os af einlægri velvild til
Koreumanna(l) — — —
Persaland. Þar eru um þessar mundir
talsverðar æsingar gegn Rússum, er þar
vilja ýmsu ráða, sem viðar, og hafa því
í höfuðborgÍDni Teheran verið gerð sam-
tök þess efnis, að hætta að kaupa ýmsan
rúsBDeskan varning (einkum the og sykur).
Itjópnarskrárskraf.
Eptir
A. J. Jolimon.
— o—
Að því er skólastjórana snertir, þá
þykir mér seDnilegt, að isienzkt náms-
fólk eigi að því leyti skylt við náms-
fólk annara lsnda, að það taki ekki með
þökkum af kennurunum, að þeir berjist
fyrir málum, er gagnstæð eru vilja þess.
Það oru dæmi til þess í öðrum löndum,
að lærisveinar hafa afhrópað kennara sína
fyrir stjórnmálaafskipti. Síðast kom þetta
fyrir í vetur, er Ieið, í Glasgow á Skot-
landi. Yfirskólastjórinn við Glasgow-há-
skólann, Lord Curson of Kedleston, varð
að segja af sér embættinu, eptir að hafa
verið í því rúmt ár, vegna þess að læri-
sveinar hans afhrópuðu hann, fyrir þátt-
töku hans í kosningunum. Hann var
lávarðamegin, en það var gagnstætt steÍDU
stúdentanna.
Eg veit ekki, hvort nokkur ísl. náms-
maður, eða námsmey, er sama sinnis og
jeg; en jeg mundi innilega litilsvirða — i
eg held fyrirlíta — kennara minn, ef
hann væri æstur mótflokksmaður minn í
mikilvægum stjórnmálum, t. d. vildi berj-
ast fyrir því, (að mínu áliti) að innlima
ísland í danska ríkið, svo að jeg taki
eitt dæmi.
Hvernig sem litið er á þingsetu em-
bættiamanna, þá verður alls staðar ein-
hver þröskuldur í vegi. Tökum t. d. eins
og nú er ástatt á Islandi.
Þingið á, þegar það kemur saman næst,
að dæma um bankamálið. Báðir frá viknu
gæzlustjórarnir — sem eru annar máls-
aðili —* eru þingm.; mér skilst því, að
þeir geti sjálfir dæmt í sínu eígin máli.
En líklegast þykir mér, að þeim komi
ekki til liugar, að greiða atkvæði á þingi
um þetta mál.1)
Bæjarfógetinn í Raykjavík er tvö-
faldur dómari í þessu máli. Fyrst gefur
*) Yfirleitt er jeg þeirrar skoðunar, að al-
þing, (eins og nú er ástatt) geti ekki álitist
heppilegur dómari í þessu máli, eða að dómur
þess, hver sem hanD verður, verði réttlátur.
Sumir af dómendunum (þingm.) eru ákaflega
æstir sækendur málsins á hendur stjórninni,
eins og t. d. H. Hafstein, L. H. Bjarn., Jón frá
Múla, Jón Ólafsson o. fl. Menn, sem virðast
einskis svífast, til að koma sínu málifram, hvort
sem það er rétt eða rangt.
Aðrir í hópi þingm. eru nánir ættm. gæzlu-
stj., og ölluin „tekur sárt til sinna11, og er það
ekki nema rn nnlegur hreyskleiki. En á það
fellst jeg, að niikaþins þyrfti eigi að kosta neitt,
með því að á því má gera fyrirhugaða stjórnar-
skrárhreytingu. Bezt að láta dómstólana skera
úr þessu bankamáli.
XXIV., 86.-37.
hann úrskurð sem dómari, eða fógeti, og
síðar getur haDn dæmt í málinu, sem
löggjafi. Það er eitthvað bágborið við
þetta. Alveg er sama að segja um það,
þegar menn sem eru í stjórnarráðinu —
hvort heldur þeir eru undir eða ynrmenn
þar — eru mn leið þingmenn. Þingiðá,
sem kunnugt er, að dæma stjórnina, en>
það hvgg eg, að meira en meðalmenn
þuifi til þess, að ítanda aneliti t.il aug-
litis við stjórr.ina, 0" s-’egja henni til synd-
anna, en hafa fengið embætti, og eiga
embætti sitt algerlega undir henni.
Þetta getur óþægilega rekið sig á
mannlegan breyskleika. Er beinlínis að
freista hans. Þsð or afar-áríðandi, að þing-
menn séu öllum óháðir.
Ean mætti færa það í móti setu em-
bættismanna á þingi, að það eru landsjóðs-
launuðu mennirnir, er mestum tima hafa
eytt á þingi til einskis. Þeir hafa eink-
um, og aðaliega, eytt tíma með óþarfa
rnálalengingum, sumpart með mærðarræð-
um, sem Iítið hafa verið nema orð orð
innan tóm, og sumpart með því að skatt-
yrðast og munnhöggvast, og þrátta um
hvað séu lög, eða löglegt, og hvað ekkL
Alþ.tíð., fyr og síðar, — og ekki hvað
sízt þau síðustu — bera vitni um að þetta
er rétt hermt.
Við burt.för þeirra af þingi, mundu
Alþ.tið. vérða þriðjungi minni, og væri það
eigi iítill hagnaðarauki; sparaði tíma á
þingi, og kostnað á útgáfu tíðindanna.
Þingmaður hér í landi, sem ætlar að tala
lengur en 10—15 mÍD. i eÍDU, er klapp-
aður niður, nema hann sé að flytja mál
i fyrsta sinni, eða segja fram fjárlög.
Mjög sjaldan kemur það fyrir, að mönn-
um komi til hugar að tala nema í 15
mÍD.
Sumir kynnu ef til vill að óttast, að
þÍDgið ;skorti sérfræðinga,('t. d. lögmenn
og lækna, ef þotta Akvæði um embættis-
mennina væri í lögum, en það held jeg,
að sé ástæðulaus ótti.
Lögfræðingar eru á þessum tíma fjölda
margir til embættislausir, og surair þeirra
eru sjálfsagt eins miklir — jafn vel miklu
meiri — stjórnmálamonn, 'og eins rétt-
sýnir eins og flestir þeir er nú sitjajá
þingi.1)
Eg fyrir mitt leyti, — og'jsvo mun
um fleiri — ber meira traust til laga-
þekkingar surnra yngri lögfræðinganna
(t. d. Magn. Arbj. og G. Sv.1' o. ,fl) jeptir
l) í ]>e.3su samhandi, (að því er réttsýni
snertir) má henda á það, [er allir lögfræðingar
þingsins síðasta, að 2 (undanskildum, (Sk. Th.
og Ara J.) með" háyfirdómarann (og)] lagaskóla-
stjórann i broddi fylkingar, börðust fyrir því,
að taka kosningu dr. Valtýs gilda. Hvert læst
mannsbarn, er befir kynnt sér báðar hliðar. sér,
að það, að taka kosn. gilda, hefði verið'skýlaust
brot á ótvíræðum gildandi; lögum — 'kosninga-
lögunum —, er skýrt takaHram, að krossinn: í
hringnumjmegi ekkert vera gallaður, svo að seð-
illinn sé gildur. Það hefði verið ófagurt for-
dœmi, sem þingið — sjálfur löggjafinn — hefði
gefið þeim, er laganna eiga að gæta, ef það hefði
virt að vettugisina eigin löggjöf. Sem hetur fór,.
tókst það ekki, en það var að þakka leikmönnT
um þingsins aðallega.