Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 28.02.1911, Side 1

VerO árgangsins (minnst,
90 arkir) 3 kr. 80 aur.
trlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku doll.: 1.50.
Borgist ýyrir júnimánað-
eurlok.
ÞJOÐVILJINN.
e|= Ttj ttugasti og fimmti ÁRGANGUB. -=—
Uppsögn skrifl ild
ne nw kornið f ?.f/-
anda fyrir 3®- & Plm-
mánaðar og kaupandi
samhliða uppsöyninni
horgi skuld sina tyrir
blaðið.
M 9.-10.
ReYKJAVÍK. 28. FEBB.
19 11.
Vaníraustsyfiriýsing
ráölierra
iamþykkt i ncðri deild
með 16 aikv. gegn 8.
— o —
Eina og getið er á öðrum stað í þessu ]
nr. blaðs vors, voru á öndverða þingi
bornar frara vantraustsyfirlýsingar í báð-
um deildum alþingis gegn Birni ráðherra
Jönssyni.
Tildrögin til máls þessa voru þau, að
þegar ráðherra var nýkomÍDn úr síðustu
utaDÍör sinni, í janúarmánuði þ. á., áttu
flestir af þingmönnam sjál/stœdisfloJtksins,
sem heima eiga í Reykjavík, fund med sér,
og bar þá á góma ýmislegt, sem miður
þótti farið hafa, að því er ýmsar aðgjörð-
ir ráðherra snerti, síðan er hann tók við
völdum.
A fundi þessum kom það í ljós, að
eigi yrði hjá því komist, að ymsir afþing-
mönnum sjálfstæi)is/fokksins greiddu atkvœði
með vantraustsyfirlysingu getpi ráðherra, ef
fram kœmi á þingi, og enginn vafi talinn i
á þvi, að hún yrði borin fram af hálfu {
minnihlutaflokksins (heimastjórnarmönn-
um), ef menD úr sjálfstæðisflokknum létu
það ógert.
En ruvíð því að sjálfsagt þótti, að reyna
að komast hjá þessu, ef auðið væri, varð
niðurstaðan sú að réttast væri, að eiga
einslega tal við ráðherra, benda honum á,
að vænta mætti vantraustsyfirlýsÍDgar í
báðum deildum, og vita, hvort hann vœri
öfáanlegur til þess, ad heiðast lausnar frá
ráðherra-st'órfum, áður enþing kæmi saman
eða þá þegar í þingbyrjun.
Á fundi, sem fyrgreindir þingmenn
áttu litlu síðar með ráðherra1, var honum
siðan bent á nokkur atriði í framkomu
hans, sem mönnum hafði getizt miður að,
og var þá svo á honum að heyra — þó
að hann vildi að visu halda því fram,að
hann hefði í engu brugðizt stefnuskrá
ajálfstæðisflokksins —, sem eigi rnyndi
nein fyrirstaða á því af hans hálfu, að
hann beiddist lausnar, ef flokksmenn
hans bysu.
Yar ráðgert, að hann ætti bráðlega
aptur tal við þingmenn um þetta efni,
en af því varð þó eigi, enda af öllum
talið sjálfsagt, að frest.að yrði fullnaðar-
l) A fundi þessum var Jens prófastur Páls-
son í Görðum, er eigi hafði verið á fyrri fundinum.
úrslitum, unz þingmeDD sjálfstæðisflokks-
ins, er obki eiga heima í Reykjavík, væru
komnir til þings.
Nú leið og beið, unz þingmenn voru
all-flestir komnir til Reykjavíkur, og var
roálið þá rætt á fundi sjalf'stæðisflokksins
18. febrúar síðastl., og siðao leit.að leyni-
legra atkvæða um það, hvort menn kysu
heldur, r.ð ráðherra héldi embætti, eða
beiddist, lausnar.
Yið atkvæðagreiðslu þessa, sem að
vísu var talað um, að eigi bæriaðskoða,
sem fullnaðarúrslit, varð niðurstaðan sú,
að ellefu greiddn atkvœði með þml að ráð-
herra beiddist lausnar, en níu á móti. —
Tveir greiddu eigi atkvæði, og ráðherra
var fjarverandi, og tveirókomnir til þings2 3 * * *
Eptir þetta mátti heita, að hvert fund-
arbaldið ræki nú annað, en gerði hvorki
að ganga né reka, þar sem ráðherra og
þeir, sem honum fylgdu helzt að málum,
beid iu æ um nýja og nýja frestun máls-
ins.
Atkvæðagreiðslur voru og reyDdar
öðru hvoru, sem enginn vaið þó fróðari
á, enda tíðast einhver, eða einhverir fjar-
verandi.
En þar sem tímÍDn leið, og vænta
mát.ti, að andetæðingaflokkurinn bæri fram
vantraustyfirlýsingu, er miunst varði, og
þar sem ráðherra, er flestir, ef eigi allir
höfðu vonað, að viki eplir samkomulagi
við flokk sídd, án þess að til vantrausts-
yfirlýsingar kæmi, enda enginn getað
annað á honurn skilíð — þvertök í al\a
ítaði að beiðast lausnar nema vantrausts-
yfirlysing kœmi fram í þinginu, og vœri
samþykkt, þá tóku fjórtán af þingmönn-
um sjálfstæðisflokksins það ráð að eiga
fund með sér, og tilkynDtu þeir síðan
sjálfstæðisflokknum að þair:
„vseru einr&ðnir í því, að bera fram & alþingi
yfirlýsingn um vantraust á ráðherra, en teldu
ákjósanlegast, að sjálfstæðisflokkurinn fylgd-
ist allur af málum; og ráðherra viki. án þess
að til vantraustsyfirlýsingar kæmi“.3
Leiddi þetta, sem og aðrar samkomu-
lag6tilraunir vantraustsyfirlýsingarmanna,
til þess, að flokkurinn gerði tvo menn á
fund ráðherra, til þess að hann viki góð-
látlega, eptir samkomulagi við flokkinn,
áD þess að málið yrði gert að umiæðu-
cfni á þÍDgi.
En ráðherra sat fastur við sinn keip,
hefir að likindum treyst því í lengstu
lög, að vantraustsyfirlýsingin færist þá
fyrir.
2) Af þessum tveim þingmönnum greiddi ann-
ar (Jón Sigurðsson) siðar atkvæði með van-
traustsyfirlýsingunni, en hinn (Sigurður Gunn-
arsson) á móti.
3) Tveir eða þrir af þessum fjórtán þing-
mönnum greiddu þó eigi atkvæði, en leyfðú þó
að tilkynningin væri birt sjálfstæðisflokknum í
nafni allra fjórtánmenninganna.
Yar þetta rajög óheppilegt vpgna
samheldnis og samvinnu sjálfstæðisflokks-
ins eptir á. sem þannig var telft í voða
og ráðherra sjálfum unnin ógreiðinn einn
í stað þess er boDum gafst kostur á, að
að sleppa forystu flokksim? í góðri sátt
við flokkinn i heild sinni, eins os var
ósk allra flokksbræðra hans.
Þeir sem óánægðastir voru að þvl er
ýmsa framkomu ráðherra snerti, sáu þá
að lokum eigi til ueins, að vera að þæfd
málið lengur, eða láta draga það á lang-
ídd, með Dýjum og nýjum frestum. og
þýðingarlausum ræðuhöldum á flokksfund-
um, og báru því fram vantraustsyfirlýs-
iogu í báðum deildum þijgsins, svo að
úr skæri.
Að þeir hafi i þessu efni verið í nokkru
makki, eða samvinnu við minnihiutaflokk-
inn á þingi, eins og „Isafold“ gefur í
skyn, eru tilhœfidaus ósannindi.
Vantraustsyfirlýsingin var rædd í neðri
deild 24. febrúar, og stóð fundurinn fyrst
frá kl. 12 (hádegi) fram á fjórða kl.tima,
síðan frá 5—8 e, h., og loks frá kl. 9 að
kvöldi t.il kl. 1 — 2 um nóttina.
Meiri áheyrenda-sægur, en líklega nokk-
uru sinni fyr, hafði þyrpzt inn i þing-
húsið, og beið þar úrslitanna, sem fæstír
munu þó hafa verið í vafa um, hver yrðu.
Af hálfu vantraustsyfirlýsingarmanna
talaði Ben. Sveinsson fyrstur, en síðan tal-
aði Jón i Múla fyrir henni, af hálfu heima-
stjórnarmanna. M.eð vantraustsyfirlýsing-
unni töluðu og Skúli llioroddsen, og Jón
Jóvsson frá Hvanná og Jóh. Jóhannesson,
en móti henni, auk ráðberra: Björn Kristj-
ánsson, síra Sig. Ounnarsson, síra Hálf-
dán Quðjónsson og Magniis Blöndahl.
Að lokum var gengið til atkvæða um
vantraustsyfirlýsinguna, sem var svo lát-
andi:
„Neðri deild alþingis ályktar, að lýsa yfir
vantrausti sínu & núverandi ráðherra íslands11.
Sei menn (úr sjálfstæðisflokknum),
er vantraustsyfiilýsingunni voru fylgjandi,
höfðu óskað þess, að atkvæðagreiðslan færi
fram með nafnakalli.
Já sögðu:
Benedikt Sveinsson
Bjarni Jónsson
Eggert Pálsson
Einar Jónsson
Hannes Hafstein
Jóh. Jóhannesson
Jón frá Hvanná
Jón frá Múla
Jón Magnússon
Jón Ólafsson
Jón Sigurðsson
Pétur Jónsson
Sig. Sigurðsson
Skúli Thoroddsen og
StefáD frá Fagraskógi.