Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 23.06.1911, Blaðsíða 4

112
f>J iBVILJÍNN
XXV. 28.-29.
Jón Sigurðsson
1811 - 17. júní - 1911.
Minningarhátíðin í Reykjavík.
sambandslaga-„uppkastiða, er barizt var
harðast um við kosningarnar siðustu (ár-
ið 1908).
Og þar sem svo fór um ráðherra-skip-
anina, sem kunnugt er orðið, þd er nii
vandinn, og ábyrgðin á Jcjbsendunum að
mun meiri en ella.
Það voru, sem kunnugt er, Bheima-
stjórnarmennirnir“, er svo komu ár
sinni fyrir borð, að hr. Kr. Jbnsson varð
ráðherra, cg mun fráleitt hafa verið skil-
yrðislaust af þeirra hálfu.
Þjóðin verður því að vera við því
búin, að því er til útnefningar nýrra kon-
ungkjörinna þingmanna kemur, að svo
geti farið, að „heimastjórnarmönnunum“
komi þar liðsauki.
En sambandslögin, er alþingi sam-
þykkti árið 1909, hafa Danir, sem kunn-
ugt er, vettugi virt, — alls eigí til þess
unnizt, að taka þau til umræðu í danska
ríkisþinginu.
Á ný afstöðnu alþingi var því, jtil
þess að halda málinu sem bezt vakandi,
borin fram í neðri deild svo látandi þings-
ályktunartillaga:
„Neðri deild alþingis ályktar, að
skora á ráðherra Islands, að gera sitt
ítrasta, til þess, að lög um samband
Danmerkur og Islands, er samþykkt
voru. á *alþingi 1909, verði sem allra
bráðast tekin til meðferðar á rikis-
þingi Dana“.
Q-egn þingsályktunartillögu þessari —
flutningsmenn hennar voru: Skúli Ihor-
oddsen, Bjarni Jónsson frá Vogi, Hál/dán
Ouðjbnsson, Benedikt Sveinsson, Jbn Þor-
kelsson, Jon Jónsson frá Hvanná og Sig-
urður Ounnarsson — risu „heima9tjórn-
mennirnir“, allir sem einn maður, og sýn-
ir það, að þeim er það enn full alvara,
þótt ólíklegt mætti virðast, að fylgja fram
„uppkastinu“, eins og á alþingi 1909.
Það voru atkvæði sjálfstæðismanna á
þinginu, sem réðu því. að þingsályktun-
ar tillagan var samþykkt.
Og það sem iang-eptirtektarverðast
var, það var það, að nýi ráðherrann (hr.
Kr. Jónsson) leiddi málið algjörlega hiá
sér, og hefði þó við fáu mátt frekar bú-
ast, en því, að hann hefði talið sér skylt,
að skýra þinginu sem allra rækilegast
frá fyrirætlunum sínum, að því er til
slíks stórmáls kemur.
Þegar litið er á framkomu hans í „for-
setautanförinni“ 1909, verður og [tæpast
gert ráð f'yrir því, að mikilla fram-
kvæmda sé af hans hálfu að vænta, að
þvi er tíl sambandsmálsins kemur.
En þjóðinni er í þessu máli, öllum ■
málum fremur, áríðandi, að sýna þraut-
segju, og láta engan bilbug á sér finna.
Sjái Danir, að vér erum fastir fyrir,
þá er enginn efi á því, að vér fáum kröf-
um vorum, fyr eða síðar, framgengt.
Hvers konar hik í máli þessu, getur
á hinn bóginn leitt til hins versta. —
Undirbúninguriim hafði verið mikill
undir hátiðina, bæði af hálfu bæjarstjórn-
ar og einstakra félaga og ekkert var til
sparað, til þess að dagurinn ’yrði bæði
hátíðlegur og minnisstæður. Það var
bjart yfir bænum um morguninn 17.
júní, glaða sólskin og hreinn himinn.
Hátíðahöldin byrjuðu fyrst í
Menntaskólanum]
kL 81/.,. Þar héldu koimararj/og nem-
endur skólans, ásamt 'nokkrum gestum,
er þangað var boðið, minningarhátíð.
Þar var afhjúpað málverk af Jóni ]
Sigurðssyni, eptir Þórarinn Þorláks-
son. Var það gjöf frá kennurum og
nemendum til skólans. Adjunkt Þor-
leifur H. Bjarnason hélt fyrirlestur um
Jón Sigurðsson, einnig talaði rektor Stein-
grímur Thorsteinsson. Hann hafði og
orkt kvæði, er sungið var af Jsöngftokki
skólapilta.
Kl. 9’ú var haldin
Gluðsþjónusta
í dómkírkjunni. Ræðuna hélt síra Bjarni
Jónsson.
Kl. 10 var
Iðnsýningiu
opnuð í Barnaskólanum. Var þangað boð-
ið styrktarmönnum sýningarinnar ogýmsu
fyrirfólki. Landritari Klemen/'tlónsson
opnaði sýninguna og hr. Jón'IIalldórsson
skýrði frá tildrögum og undirbúningi
hennar. Kvæði var sungið eptir Gruðm.
skáld Magnússon, með nýju lagi, er Sig-
fús Einarsson hefir samið. Söngflokkur
stúdenta söng kvæðið. Verður sýningin
hér eptir opin fyrir almenning.
Kl. 12 varð markverðasti atburður
dagsins :•
Háskólasetningin.
Háskólinn var settur í neðrideildarsal
alþingis af landritara, en aðal-ræðuna
hélt prófessor dr. B. M. Olsen. Sam-
fagnaðarskeyti komu frá Friðriki kon-
ungi VIII. og háskólanum í Kristjaníu
og voru þau lesin 'upp við athöfnina.
Söngfélag stúdenta söng kvæðaflokk eptir
Þorstein Gríslason, sem orktur hafði ver-
ið í þessu tilefni.
Skrúðgangan.
Nokkuru áður hafði fjöldi manna safn-
ast saman á|Austurvelli og Kirkjustræti
og að háskólasetningunni lokinni fylktu
menn sér í skrúðgöngu og gengu Kirkju-
stræti, Suðurgötu, fram hjá kirkjugarð-
inum og niður Tjarnargötu, Vonarstræti
og aptur að alþingishúsinu. Fremst í
fiokki gekk landsstjórnin og ýmsir aðr-
ir embættismenn, útlendir og innlendir,
því næst skólar og félög, hver undir
sínu merki. Varla sáust aðrir fánar en
bláhvíti fáninn íslenzki, enda hefði það
átt t’urðu illa við að veifa Danebrog á
slíkum degi. Lúðraflokkur gekk fyrir
skrúðgöngunni |og lék ættjarðarkvæði á
lúðra. Er skrúðgangan kom á móts við
kirkjugarðinn var staðar numið og þeir,
er sveiga höfðu með sér, gengu úr fylk-
ingu og lögðu þá á leiði Jóns Sigurðs-
sonar. Var því næst haldið áfram og
ei staðar numið fyr en við alþingishús-
ið. Þá hélt Jón sagnfræðingur Jónsson
langa og snjalla ræðu um Jón Sigurðs-
son, sem birt er hér í blaðinu. Að því
loknu söng söngfélag stúdenta, af svöl-
unum á »Hotel Iteykjavík«, kvæði þau
eptir H. Hafstein og Þorstein Erlingsson,
sem birt eru hér í blaðinu. Skildust menn
síðan og hittust ei fyr en kl. 5, þegar
íþróttamótið
var sett á íþróttavellinum. Herra Þór-
hallur Bjarnason hélt ræðu, en síðan
sýndu bæði karlar og konur ýmis kon-
ar leikfimi og aðrar íþróttir. Skemmtu
menn sér þar liið bezta.
Bókmenntafélagið
hélt um líkt leyti minningarhátíð í há-
tíðasal menntaskólans. Þar talaði for-
maður félagsins, dr. B. M. Olsen, og iitbýtt
var meðal félagsmanna tveim minning-
arritum: »Bréf Jóns Sigurðssonar«
(úrval) og tvöföldu hefti af Skirni,
eingöngu um .Tón Sigurðsson.
Samsæti
voru haldin 3 um kvöldið: á »Hotel
B.eykjavík« (stúdentar o. fl.), í Oood-
templarahúsinu (Templarar) og í húsi
K. F. U. M. (Ungmennafélögin). Fjöl-
mennast var samsætið á »Hotel Reykja-
vik«. Þar" var hátt á 3ja hundrað manna.
Þessi mikla þjóðhátíð endaði hjá fæst-
um fyr en undir morgun, og mun þeim,
er hana sóttu, jafnan minnisstæð.