Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.12.1912, Page 3

XXVI- 58.—B9.
ÞJOÐVILJINN.
231
Uppkast að lögum
um rikjasamband milli Danmerkur
og íslands.
(Inngangur laganna, er 'þau hafa náð
pamþykki bæði ríkisþingsing og alþingis
og staðfesting konungs, orðist svo:
Vér Chnstian hinn tíundi o. s. ffv.
tíjörum kunnugt: Ríkisþing Danmerkur
og Alþingi íslendinga hafa fallizt á og
Vér með samþykki Voru staðfest eftir-
farandi lög):
1. gr.
Ísland er frjálst og sjálístætt ríki í
sambandi við Danmörku um einn og sama
konung og þau mál, sem báðir aðilar hafa
orðið asáttir um í lögum þessum, að sam-
eiginleg skuli vera; það myndar þanriig
ásamt Dánmörku ríkjasamband, veldi
Danakonungs.
i heiti konungs komi eftir orðið „Dan-
merkur“ orðin „og Islands“.
2. gr.
Skipun sú, er gildir í Danmörku um
ríkiseríðir, rétt konungs til að hafa stjórn
á hendi í öðrum löndum, trúarbrögð kon-
ungs, myndugleika hans og um rikisstjórn,
er konungur er ófullveðja, sjúkur eða
fjarstaddur, svo og um það, er konung-
dómurinn er laus og enginn ríkisarfi til,
skal einnig gilda að því er til íslands
kemur.
3. gr.
Þessi eru sameiginleg mál Danmerkur
og íslands.
1. Konungsmata, borðfé ættmanna kon-
ungs og önnur gjöld til konungsætt-
arinnar.
2. Utanríkismálefni, þó þannig, að engin
þjóðsamninga-ákvæði, sem aðeins snerta
Island, ná gildi fvrir það, nema stjórn-
arráð íslands samþykki að svo skuli
vera. Hvervetna þar, er samþykki
Kíkisþingsins þarf til þess að koma
fram þjóðarsamningum að því er Dan-
mörk snertlr, þarf samþvkki Alþingis
að þm er ísland snertir.
3. Hervarnir á sjó landi, og þar með
gunnfáninn; sbr. þó 57. gr. íslenzku
stjórnarskrárinnar frá 5. jan. 1874 um
landvarnarskyldu á íslandi. Að öðru
leyti skulu heimilisfastir Islendingar á
Islandi eigi vera skyldir til herþjón-
ustu, hvorki í landher né flota, og má
eigi reisa neina herkastala né gera vig-
girtar hafnir né skipa setuliði á Islandi
án heimildar í íslenzkum lögum, nema
svo skyldi að bera, að verja þyrfti
landið gegn yfirvofandi herhlaupi úr
öðrum ríkjum.
4. Fæðingjaréttur, þó þannig, að sá réttur
veitist engum manni, búsettum á Is-
landi, án samþykkis stjórnarráðs Islands.
5. Gæzla fiskiveiðaréttar þegnanna, en þó
að óskertum rétti Islands til að auka
eftirlit með fiskiveiðum við Island, eftir
samkomulagi við Danmörk uin iram-
kvæmd þess.
6. Peiiingaslátta.
7. Hæstiréttur, þó svo, að löggjafarvald
Islands getur stofnsétt í landinu sjálfu
æðsta dóm í íslenzkum málum, þegar
breytt er núverandi fyrirkomulagi á
dómsniálameðferðinni. Meðanslík breyt-
ing er eigi gerð, skal þess gætt, er sæti
losnar í hæstarétti, að skipaður sé þar
í dómarasæti maður, er hafi sérstaka
þekkingu á íslenzkri löggjöf og kunn-
ugur sé islenzkum högum.
8. Kaupfáninn út á við.
4. gr.
Öðrum málum, sem taka bæði til Dan-
merkur og Islands, svo sem póstsamband-
ið og ritsímasambandið milli landaima,
ráða dönsk og íslenzk stjórnarvöld í sam-
einingu. Sé um löggjafarmál að ræða,
þá gera löggjafarvöld beggja landa út
um málið.
5- gr-
Danir og Islendingar á Islahdi, og Is-
lendingar og Danir í Danmörku njóta
fulls jafnréttis að öðru jöfhu. Þó skulu
haldast forréttindi islenzkra námsmanna
til hlunninda við Kaupmannahafnarhá-
skóla.
Um fiskiveiðar í landhelgi við Dan-
mörku og ísland skulu Danir og íslend-
ingar jafn réttháir meðan DanmÖrk segir
ekki Upp samkvæmt 9. gr. og fimmtá lið
þriðju greinar. Þó skulu íbúár Færeyja
jafnan vera jafn réttháir íslendingiiih til
fiskiveiða á landhelgissvæði íslands.
6. gr.
Þangað til öðruvisi verður ákveðið
með lögum, er Rikisþing og Aþingi sam-
þykkja og konungur sf aðfestir, fara donsk
stjórnarvÖld einnig fyrir Tslands hönd
með ríkisvaldið yfir málum þeim, sem
sameiginleg téljast samkvæíht 3. gr. sbf.
9. gr., þó þannig, að íslenzkur ráðherra
búsettur í Kaupmannahöfn, gætir hags-
muna Islands gagnvart hinum dönsku
stjórnarvöldum í öllum sameiginlegum
málum' þegar ákvæði um J etta eru tekin
upp í stjórnarskrá íslands. Hann skal
eigi hafa öðrum sjálfstæðum stjórnar-
störfum að gegna, bera ábyrgð fyrir Al-
þingi og eiga sæti í ríldsráði Dana, með
umboði til þess að koma fram fyrir hönd.
annara íslenzkra ráðherra í fjarveru þeirra.
Að öðru leyti ræður hvort landið um sig
að fullu öllum sínum málum.
88
Það, hve kvíðafull hún virtist vers, Patrick’s vegDa,
virtist honum að eins geta bent í eina áttina.
„Mér er mjög óljúft, að gera Patrick lávarði ónæði,
sé hann sjúkur“, mælti hann, kurteislega, en á hinn bóg-
inn verðið þér þó að játa, að jeg hefi að visu rétt, til
*ð Vera hér, þar sem faðir minn er í raun og veru rétt-
ur eigandi herragarðsÍDs! Hvort hann krefst þess réttar,
eður eigi, læt eg ósagt um, en hitt veit eg, að míns
réttar krefst eg, og gjöri það nú þegaru.
Mary skalf og nötraði.
Hún vissi eigi, hvað hún átti að segja, eía til
bragðs að taka.
Hún þorði eigi að andmæla honum, þó að hún
væri sannfærð um, að hann væri að ljúga, og þagði hún
því langa lengi.
Ókunnugi maðurÍDn reikaði frarn og aptur, blístraði,
og veitti henni í laumi nákvæma eptir;tekt.
Hann hugsaði málið og taldi víst, að eitthvað byggi
hér undir, og eptir þvi, hvað það væri, varð hann að
komast.
Ekki taldi hann vafa geta á því leikið, að Gregory
Barminster hefði gert vart við sig á herragarðinum, og
þá var dÚ, að verða enn meira vísari.
„Leitt, að jeg skyldi eigi verða honum samferða,
er hann fór hingað“, hugsaði hann. „ÞA ætti eg hægra
um vik. — En eg þarf, að veiða meira upp úr stúlkunni!“
Honum varð nú og aptur litið á Mary, og þá datt
honum skyndilega nokkuð í hug.
Hann hafði staldrað við nokkra kl. tíma í þorpinu,
og heyrt þar getið um manninn, sem drukknað hafði.
77
„Jeg skil af orðnm þínurn", mælti hann síðan, „að
þú telur maDninn hafa fyrirfarið sér, pd eigi hafa lát-
izt af slysförum. — En svo er þó eigi almennt litið á
málið, mamma!u
Frú Barminster yppti öxlum.
„Lögreglumennirnir hérna reiða hvorki byggindin,
né bragðvisina, i þverbakspokunum“, mælti hún, „og
sjá því eigi það, sem öllum ætti þó angljóst að vera!
Sjálf er eg eigi i neiunm vafa um það, að hér er um
sjálfsmorð að ræða! Hvernig hefði maðurinn ella átt að
finnast örendur í jafngtunnu vatni?u
„Yænt þætti mér um það, mamroa, mælti Patrick
lávarður, eptir nokkra þögn, „gæti eg látið málið liggja
mér í jafn léttu rúmi, sem það liggur. — En það hefur
haft meiri áhrif á roig, en þig gruDar, og virðizt mér —-
þótt eigi geti eg sagt þér, hvað veldur —, að við ber-
um þó á einhveru hátt ábyrgð á dauða mannsins! Mér
finnst dauði mannsins vera einhvern veginn svo óendan-
legi sorglegur, og vildi eg óska, að sannað yröi, hver
hann var. — Mér skilst hann hafa verið vel klæddur,
og baft nóga peninga, og hafa verið langferða-maður!
Hvernig getum við komizt eptir, hvaða erindi hann átti
hingað? Getur annars eigi verið, að hann hafi vsrið
ættmenni, okkar? Við eigum skyldmenni hér og hva: i
heiminum! Ef til vill hefur hann, sem ættmenni, vænzt
greiða, og góðrar viðtöku. — óskandi —w
Patrick lávarður sagði þetta lágt, og hugsandi, og
þvi líkast, sem hann talaði það við sjálfan sig.
Móðir hans rak upp skellihlátur, og þvi var það,
ao hann þagnaði,
„Góði Patri*k!“ mælti frú Barminster. „Það grun-