Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.12.1912, Blaðsíða 4

232
ÞJÓÐVILJINN.
7. gr.
Island leggur fé á konungsborð
og til borðfjár konungsættmenna, hlut-
fallslega eftir tekjum Danmerkur og Is-
lands. Framlög þessi skulu ákveðin fyr-
irfram, um 10 ár í senn, með konungs-
úrskurði, er forsætisráðberra Dana og ís-
lenzkur ráðherra undirritar. Að öðru
leyti tekur ísland ekki, meðan það tekur
ekki frekan þátt í meðferð hinna sam-
eiginlegu mála, annan þátt i kostnaðin-
um við þau, en að greiða þau útgjöld,
sem íslenzki ráðherrann í Kaupmanna-
höfn hefir í för með sér (sbr. 6. gr.)
Ríkissjóður Danmerkur greiðir lands-
sjóði Islands eitt skifti fyrir öll 1,500,000
kr., og eru þá jafn framt öll skuldaskifti,
sem verið hafa að undanförnu milli Dan-
merkur og Islands, fullkomlega á enda
kljáð.
8. gr.
Nú ris ágreiningur um það, hvort
málefni sé sameiginlegt eða eigi sam-
kvæmt 3. gr. sbr. 9. gr., og skulu þá
stjórnir beggja landa reyna að jafna hann
með sér. TakÍ3t það eigi, skal leggja
málið í gerð til fullnaðarúrslita. Gerðar-
dóminn skipa 4 menn, er konungur kveð-
ur til, tvo eptir tillögu Ríkisþingsins (sinn
úr hvorri þingdeild) og tvo eptir tillögu
Alþingis. Gerðarmennirnir velja sér sjálf-
ir oddamann. Verði gerðarmenn ekki á
eitt sáttir um kosningu oddamannsins,
gengur dómsforseti hæstaréttar í gerðar-
ardóminn sem oddamaður.
9. gr.
Ríkisþing og Alþingi getur hvort um
sig krafist endurskoðunar á lögum þessum,
þegar liðin eru 25 ár frá því er lögin
gengu í gildi, eða síðar. Leiði endur-
skoðunin ekki til nýs sáttmála innan
þriggja ára frá því er endurskoðunar var
krafist, má heimta endurskoðun af nýju
á sama hátt og áður, að 5 árum liðnum
frá því nefndur 3 ára frestur er á enda.
Nú tekst ekki að koma á samkomulagi
meðal löggjafarvalda beggja landa innan
tveggja ára frá því endurskoðunar var
krafist í annað sinn, og ákveður konung-
ur þá. með 2 ára fyrirvara, eftir tillögu
um það frá Rikisþingi eða alþingi, að
sambandinum um sameiginleg mál þau,
er ræðir um i 5., 6., 7. og 8. tölulið 3.
greinar skuli vera slitið að nokkru eða
öllu leyti, allt samkvæmt tillögu þeirri, \
sem fram er komin, eða liafi bæði þingin
gert tillögu, þá samkvæmt þeirri tillög-
unni, sem víðtækari er.
10. gr.
Lög þessi öðlast gildi ....
Athugasemd.
Það er gengið að því vísu, að skipað
verði fyrir, þegar föng eru á, með lögum,
sem Rikisþing og Alþingi samþykkja og
konungur staðfestir, um framkvæmd á
rétti Dlands til þáttöku að réttu hlut-
falli í breytingum á skipulagi því, sem
nú er á þeim atriðum, sem um ræðir í
2. gr., svo og konungskosning, ef til
1 kæmi, svo og löggjöf um ríkiserfðir fram-
vegis.
Sömuleiðis er gengið að þvi vísu, að
með því fyrirkomulagi, sem hór er stungið
upp á, náist samkomulag um, að íslenzk
stjórnarfrumvörp og Alþingislög verði á
sama hátt eins og hingað til borin upp
fyrir konungi í ríkisráðinu, eins og Is-
land eftir 6. gr. uppkastsins á rótt á að
láta fulltrúa fyrir stjórnarráð sitt vera
viðstaddan við uppburð danskra mála í
ríkisráðinu.
XXVI., 58.-59.
Yfirlýsing ráðherrans.
Svo látandi yfirlýsing hefir „Þjóðv.“
borizt frá ráðherra, sem hann hefir óskað
að birt yrði:
„Um húð og jeg veiti samþykki til
þess, að niðurstaðan af eftirgrenslunum
mínum viðvíkjandi horfum sambands-
málsins í Danmörku sé birt á prenti, skal
það tekið fram, að uppkast það sem hór
fer á eftir, er alls ekki tilboð frá Dönum
né tillaga frá mér, heldur á að sýna það,
sem jeg eftir undirtektum þeim, er jeg
hefi mætt, verð að telja hið mesta, sem
unt sé að fá framgengt í Danmörku nú,
á grundvelli sambandslagafrumvarpsins
1908, í sambandi við tillögur þingmanna
1912, og það þó því að eins unt, að frum-
varp, þannig lagað sé tekið upp að fyrra-
bragði af Islendinga hálfu, og samþykkt
af alþingi, áður en það er borið undir
Ríkisþingið. Það er sett í frumvarpsform
þannig, að breytingarnar eru settar inn
í teksta sambandslagafrumvarpsins frá
1908, til hægðarauka við samanburð á
frumvörpunum. Frumvarp verður því
að ems lagt fyrir þingið af stjórnarinnar
hálfu, að þjóðin hafi áður við nýjar kosn-
ingar eða á annan hátt látið í ljósi, að
hún óski þess, og engar ákvarðanir verða
teknar um, hvort málið skuli, þannig
vaxið, borið undir þjóðina, fyr en al-
þingismenn hafa átt kost á að athuga
það á næsta sumn.
Þessar athugasemdir óska eg að sóu
birtar jafn framt niðurstöðunni af eftir-
grenslunum mínum í Danmörku.
H. Hafstein«.
78
aði mig sízt að þú ættir svona rikt ímyndunarafl til. —
þú ættir sannarlega. að semja einhverja skáldsöguna í
tómetnndum þinum!“
TTngi maðarinn blóðroðnaði, en varð siðan náfölur.
Svaraði hann móður sinni i »11 æstum róm: .Við
Htum á fitið sitt frá hvoru sjónarmiðinu, móðir mín! Sért
þú ánægð með sjónarmið þítt, jykir mór vænt um það,
— þín vegna! En meira tölum við nú aldrei saman um
þetta málofni!“
.Eins og þér þóknast!* svaraði frú Barminster. og
ypti aptur öxlum. „Mér þykir leitt, að eg get ekki
breytt lund minni, svo að þér sé að skapi; én mér er
nú svo báttað, að mér hefur aldrei geðjazt að veiklunar-
kenndri tilfinningarsemi, — fit æ fremur á hygginda
hliðina! En fyrst maðurinn fannst í landareign okkar,
verðum við að sjá um, að hann komist í jörðina, sem
vera ber, — og ráðstafaDÍr í þá átt hefi jeg þegar gjört.
— En um hitt er eg eigi fær, rð fara að sýta, og syrgja
mann, eem eg alls ekki þekki. — Það get eg jafnvel
eigi gert fyrir þig!“
Að svo mæltu, sýndi hún á sér fararsnið, en nam
þó staðar við dyrnar, og !eit við.
„Jeg hefi um aDDað að hugsa“, mælti hún, „þar
sem Mary Stirling hefur nú rétt í þessu fundið sig knúða
til þess, að sýna, að hún vilji vera óháð, — vill fara
hóðaD, er hÚD er nú kominn á þann aldurÍDn, að eitt-
hvað lið ætti að geta farið að vera að heDni. Vill þá
fara að eiga með sig sjálfa — En eg hefi sagt hreint
og beint nei, og vona eg, að þú, Patrick lávarður, verð-
ir á minu máli, hvað þetta snertir! Jeg lít eigi að eins
svo á málið, sem það sé réttur nrinn, að hún sé hér kyr,
87
Loks mælti hún:
„Jeg held eigi, að Patrick lávarður geti sagt yður
neitt, að því er föður yðar snertir!
Það var tæpast, að hún gæti stamað þessu út úr
sér.
Hvernig gat maður þessi verið sonur gamla, þýð-
lega mannsins, sem hún hafði átt tal við?
Og svo kom það: Sagði hann eigi, er þau töluðu
saman — þá stuttu stundina —, að hann væri maður,
sem vælr ^jdveg einn síns liðs, er enga fjölskyldu eða
ættiogja ætti.
Hvernig gat maður þessi þá verið „sonur“ hans?
Þa5 var, sem maðurinn skildi, hvað hún hugsaði,
og gerðist hann þá all-þungbrýnn.
„Jæja! Þér trúið mér ekki? Þér trúið því ekki,
að eg sé sá, sem eg segist vera?“
Mary styggðist, sneri sór við, og ætlaði einhverju
að svara í þá áttina, að hann æcti kollgátuna.
En henni datt þá í hug, að þá kynni hann að gruna,
að G-regory hefði komið þangað, og sizt að vita, hvað
illt gæti þá af þvi hiotizt.
Hún stillti sig því, en svaraði skjótt, og þó hálf-
hikandi:
„Ekki hefi eg neina ástæðu, til að tortryggja yður,
en — en saga yðar sýnist þó kynleg! Þér segist vilja
ná tali Patrick’s lávarðar, sem er veikur. — „Hann —“
Hún þagDaði allt í einu, þvi að ókunnugi maður-
inn einblíndi etöðugt á hana, og lá við, að hann ræki
upp skelli-hlátur.
Hann hrósaði happi, með sjálfum sér, og taldi hæpið,
að svo langt væri komið, hefði hann eigi rekizt á Mary.