Lögberg - 12.03.1890, Side 3

Lögberg - 12.03.1890, Side 3
LOC.BERG, MIDVIKUDAGINN 12. MARZ 1S90. 3 ENN UM SEÐLA PÓSTÁVÍSAN- IRNAR Á ÍSLANDI. Dað gladdi mig að vissu leyti að lesa athugasemdirnar frá ritsj. Lb. í No. 43 og 44 út af grein minni í No. 40, J>ví að athuga- semdir Joessar sýno. pað Ijóslega að mjer hefur pó tekizt að hrekja að nokkru pá villu: 1. Að ísland sje að fara á liöfuð- ið vegna pess að seðlar lands- bankans sjeu óinnleysanlegar, og 2. Að íslandi beri ekki að borga skuld sína ríkissjóði Dana. Að ritstj. Lb. hefur að nokkru leyti látið sannfærast, segi jeg henni til hróss; því að, eins og pað er ógnar mannlegt að í villu geti leiðzt „jafnvel útvaldir“, — einkum pegar er að ræða um pað mál, sem ritstj. „Lb.“ getur ekki verið nógsamlega kunnugt, eins og hún tekur líka fram í nefndum athuga- semdum sínuin, — eius er og hitt drengilegt að taka sönsum, berja ekki höfðinu lengur við steininn, pegar manni er færður heim sann- inn. En gleði min er ekki óbland- in, joví að ritstj. „T.b.“ Jnkir sig vanta J>að, að jeg sanni að landf,- sjóður sje sJcylduc/ur til að leysa inn seðla sína á pann hátt að taka ]>á uj>j> í póstávísanir, og svo er yinislegt fleira í athugasemdunum, sem s/nir, að ritstj. vantar enn talsvert til að skilja og láta sann- færast. .Teg bið j>ví um rúm fyrir noklcrár athugasemdir. Ritstj. „Lb.“ Jiykist sanna það, að sú setning hjá mjer sje 6sönn, að landssjóður sje skyldugur til að taka við seðlum upp I póstávísanir; pykist sanna J>að með sjálfum banka- lögunum. Ritstj. „Lb.“ verður að fyrirgefa: mjcr linnst hún lesa banka- lögin, eins og sagt er sumir lesi biflíuna, — að minnsta kosti að þessu leyti. Uppliaf 4. gr. banka- laganna ldjóðar svo: Áeðlurnir skulu gjaldgengir I landssjóð og aðra almenna sjðði hjer á landi, og eru hjer manna d milli lög- lcgur gjaldeyrir með fullu ákvœðis- verðiu. Nú er J>að landssjóður sem tekur við póstávísanafjenu, og gef- ur út póstávísanimar, ergu er lands- sjóður skyldugur að taka seðlana upp í póstávísanir, alveg oins og upj) í hvað annað seni honum borg- ast. Og eins er J>að á íslandi, sem og í öllum öðrum löndum, landssjóðurinn, sein gefur út póst- ávísanirnar. Dað dugar okki að láta j>að villa sig, J>ótt J>að sje póstmeistar- inn, sem sekur á inóti j>eningunum og gefur út ávísanirnar, síðan j>óst- meistaraembættið var stofnaö 1872; áður var ]>að einmitt landfðgetinn sjálfur, aðal-gjaldkeri landssjóðsins, sem tók við jjóstávísanafjenu frá fyrstu hendi og gaf út J>ær ávísanir er jafngiltu J>vl, sem nú eru kall- aðar póstávísanir. Þessar svo nefndu „l)ej>ositionir“ hafa verið tíðkaðar síðan um aldamót og til 1872 ein- mitt í gegn um landfógeta-skrif- stofuna. En pegar j>óstmál lands- ins er sett í skij>ulegt form moð lögum 26. febr. 1872 og póstmeist- araembætti stofnað, eru náttúrlega „Depositionirnar“, jióstávísanirnar lagðar undir J>að embætti. Þeir sem ekki trúa J>essu geta kynnt sjer Rentuk. Skriv. 17. janúar 1818, Rentuk. Lkr. 17. mal 1820, Kal. líesol. 8. maí 1839, augl. fjárli. stj. 4. aj>ríl 1870; augl. dómsmála.- stj. 20. apríl 1870; auglv's. fjárh. ■og dómsmálastj. 20. október 1872 <>g loks lög 20. febr. 1872. Reynslan er líka sú, að seðl- arnir eru og hafa allt af verið, síðan peir komu á gang, innleystir u Jjennan liátt. Eða finnst ritstj. „Lb.“ seðlarnir vera verri fyrir J>að, að liægt skuli vera að brúka J>á svona? Er J>að annars ekki nokkuð hlaagilegt, að finna J>að að seðlun- um, að J>eir sjeu ekki innleysan- iegir, *>g finna það llka að þeim, -að j>oir skuli vera innlcysanlegir 1 viðskijitum við önnur lönd (o: j>r. póstávísanir)? Er pað ckki sama sem að segja: Ef J>ú gerir potta ekki, J>á ber jeg ]>ig, en ef J>ú gerir J>etta, ber jeg J>ig samt? Hvernig vilja inenn liafa seðl- ana? Svar: Innlevsanlega í bank- anum sjálfum inót gulli. Gott. &’etjum að svo væri. Svo parf jeg að senda 1000 kr. til Danmerkur. .1 eg hef seðla, fer í bankann, fæ fyrir pá gull J>ar, 1000 kr. og sendi gullið. En ej>tir J>ví, sem nú er: .Teg fer með seðlana til j>óstmeistarans, kaupi póstávlsun og sendi hana. Hver er nú munur- inn? Hann er sá, að í fyrra til- fellinu var J>að hankinn, sein varð að j>unga út með 1000 kr. 1 gulli handa mjer og fjekk í staðinn seðlana, en í siðara tilfellinu er pað landssjóður, til endurgjalds minni póstávísun, — og landssjóður fjekk pá seðlana. Nú sj>yr jeg: Er J>að nokkuð fráleitara að ætlast til, að landssjóður eigi 1000 kr. í gulli handa ríkissjóði fyrir til endurgjalds póstávísun peirri sem hann gaf út, — heldur en að ætlast til að bank- inn hafi 1000 kr. í gull, handa injer fyrir seðlana? Sjer pað ekki hver heilvita maður, að pað stend- ur ölduvgis á sama hvor peirra, landssjóðs eða bankans, leggur til pessar 1000 kr. 1 gulli til að leysa inn seðlana? Eða eru ekki seðlarnir, hvor ]>cirra sem fær pá, jafnmikils- virði fyrir báða? Til livers brúkar landssjóður pá seðla sem liann fær? Til útborgana sinna innanlands. En bankinn? Hann brúkar ]>á á sama hátt. Eða máske ]>óstávísanir hafi J>að einkenni fram yfir allar aðrar ávlsanir (og víxla), að pað ]>urfi að borga J>ær inn í samskonar pen- ingum, sem gilda í pví landi, par sem póstávísanirnar eiga að borgast !/<? Ef jeg kauj>i póstávlsun til Kína, að jeg purfi pá að borga inn í pósthúsið kínverska peninga? eða borga inn ameríkanska dollara, ef jeg kaujii ávísun til Ameríku? V'ill ritst. „Lbs.“ verja svona lag- aða lokleysu? t>að er einmitt aðalkosturinn við póstávlsanir og allar aðrar ávís- anir og víxla, að innborgandinn, (kau]>andinn) parf ekkert að hugsa um, að borga pær í mynt pess rík- is, sem pær eiga að borgast út í, heldur aðeins að borga pær með peim gjaldeyri, sein seljandinn, út- gefandi ávlsananna, tekur gildan. Svo er pað seljandans að annast pað, að sá sem leysir ávísunina (víxilinn) til sín, fái sína borgun í þeirri mynt, sem liann innleysand- inn, tekur gildan. Allt ]>etta ligg- ur svo í auguin uppi, og er svo almennt brúkað í heiminum, að J>að sætir undruin, ef liægt væri að telja nokkrum skynberandi manni trú um }>að mótsetta. t>að litu annars nokkuð skoj>- lega út viðskipti manna í hcimin- um, ef ekki mætti, með fullri von um endurborgun frá útgefanda, borga ú t neina ávlsun fyrri, en búið væri að sannfæra sig um, að hún hefði verið borguð i n n til útgefanda 1 vissri peningategund. Hugsum oss ]>að fyrirkomulag. Jeg á t. d. 20 Skj>. af saltfiski, en parf að borga J. 15. í Winnipeg 800 kr. Ekki dug- ir injer nú að senda saltfiskinn. Jeg fer ]>ví til t. d. Fischers kaup- manns, liann kaujnr af mjer salt- fiskinn og gefur mjer fvrir liann 800 kr. ávlsun upj> ú Þjóðbankann í Danmörku. Nú J>ykist jeg góð- ur, sendi J. 15. í V\ innij>eg J>essa ávlsun. J- 15- fer svo með ávisan- ina til einhvers banka í Winnipeg oir vil 1 selja honum ávlsunina og fá sína peninga. En pá sogir bank- inn: Nei, lieyrðu góði minn, áður en jeg kauj>i pessa ávísun, og til J>ess að vera viss um að fá hana endurborgaða hjá pjóðbankanum, parf jeg að vita í hverju hún var borg- uð Fisclier. - .Ta, hún var nú borg- uð 1 saltfiski. Nft> í saltfiski, pá kaupi jeg hana ekkí, jeg verzla með peninga, ekkí með saltfisk. Saltfiskur er ckki útgcngileg vara fyrir mig. Eða ]>á hitt, að ]>jóð- bankinn vildi ekki borga út ávís- unina, — hvernig sem að öðru leyti viðskiptum í’ischcrs við hann liði> bara af þvi, að liann mætti ekki búast við að fá liana endurborgaða hjá Fischer, par sem Fischer liafði fengið hennar „va!uta“ í saltfiski, og saltfiskur er ekki pjóðbankans verzlunarvara. A sama hátt mætti ekki ríkissjóður búast við að fá sínar útborguðu ávísanir frá lands- sjóði endurborgaðar, af þvi að pær voru landssjóði borgaðar með seðl- um, (sbr. ávísuninni borgaðri Fisch- er með saltfiski), en seðlar íslands eru ekki ríkissjóði útgengileg vara (sbr. pjóðbankinn verzlar ekki með saltfisk)!! Ja, gaman er að börnun- um, sagði kerlingin. Jeg hugsaði satt að segja, J>eg- ar jeg skrifaði fyrri grein mfna, að jeg Jyyrfti ekki að lirekja ]>essa vitleysu, • jcg hugði pá, og hygg enn, að ritst. „Lbs.“ sje svo kunnug viðskiptaganginuni í heim- inum, að ekki ]>yrfti annað en benda lauslega á J>etta, til J>ess menn sæi strax vitleysuna. Þess vegna kom svo flatt uj>p á mig pessi afkáralega öfuga setning 1 43. nr. „Lbs.“: Vœru lögfyrir seðil-póst- ávisununum....... T>á gæti auðvit- að ekki leikið neinn efi á ]>ví, að landsjóður væri ekki skyldugur til að borga J>ær skuldir, sem seðil- ]>óstávísanirnar kunna að koma hon- um í. Borgunarskylda landssjóðs á póstávísana-skuldinni byggist nefni- lega alls ekki á ]>ví, í hverju hann hefur fengið póstávísanirnar borg- aðar til sín, hvort }>að er í lög- pvinguðum gjaldeyri eða öðrum gjald- eyri, —heldur byggist borgunarskylda landsjóðs á pví, að J>að er lands- sjóður, sem hefur gefið vt póstávís- anirnar. Hitt kemur ekki rnáli iu við í hverju landssjóði er borgað andvirði póstávísananna upphaflega. I>að er ýtgáta ávisananna, sem skuld- bindur liann til að standa útborg- anda (ríkissjóði) full skil á endur- gjaldi J>ess fjár. sem hann leggur út samkvæmt landsjóðsins eigin ávís- un. Ritst. „Lbs.“ J>urfti J>annig alls nkki að fá neinar sannanir fyrir pví að landsjóður væri skyldugur að taka við seðlum upp í póstávísanir — til að geta sjeð, að ríkissjóður yrði að fá sitt fjc endurborgað, sein liann hefur lagt út samkvæmt á- vísunum landsjóðs. / hverju land- sjóður fær sína borgun kemur ekk- ert ríkissjóði við - landsjóður má gjarnan ríkissjóðs vegna taka á móti borgunum fvrir ávísanirnar — í ]>orsk- hausuin. Borgunarskylda landssjóðs til ríkissjóðs stendur alveg óhögg- uð fyrir J>ví. Þetta er viðskijita- lögmál alls heimsins. Hugsuin oss eitt dæuii. Jeg kaupi 1000 doll. virði af vörúm frá kaujmianni A. í New York. Til borgunar peini gef jeg honuin svo hljóðandi ávísun: „Ilr. E. H. í Winuijæg greiði fyrir mína hönd hr. kaujnnanni A. í New York 1000 doll. við syning pessarar ávísunar, og færi upjdiæðina 1 viðski|>tareikn- ingi okkar“. Hr. E. H. borgar nú kaupmanni A. J>essa ávísun mína með 1000 doll. Hef jeg |>á nokk- urn minnsta rjett til að segja við hr. E. H. á eptir: „Jeg borga ]>jer ekki ajitur J>essa 1000 doll., sem pú borgaðir kaujmi. A. fyrir mig, a f ]> v í að ]> ú getur ekki brúkað pær vörur sem jeg fjekk hjá kauji- manni A.“? Hvað í dauðanum varð- ar hr. E. H. uni ]>að, hvaða vörur jeg hef fengið fyrir ]>essa 8 1000? Ekki nokkurn skaj>aðan hlut, hann hefur 1 a g t ú t peninga eptir minni ávísun, og á pví aðgang að mjer til að fá ]>á peninga endurborgaða að fullu. Þetta er svo einfalt og almennt í heiminum, að hver mað- ur lilýtur að skilja J>að, og ritst. „Lbs.“ llka, ef hún vill skilja. Um viðskij>tapörfina á íslandi liefur rnjer aldrei dottið í hug að segja, að liún sje óbreytanleg, frem- ur hjer en annarsstaðar 1 heiminum; allar röksemdajpiðsjur yjtst, J^ögb, t't að hrekja það, eru pví mjer óvið- koinandi. En jeg skal þyggja rök- semdaleiðslu ritst. Lögb., J>ví að hún sannar einmitt mcð mjer á móti sjálfri ritst. Ritst. Lögb. segir í nr. 44. .,Viðskij>ta[>örf landsins var lítil (nl. J>egar seðlarnir komu) og af J>ví að allt fjárhagslíf landsins var lamað (t, d. af harðæri) og peirri við- skij)ta[>örf sem um var að ræða, var auk pess ínjög illa fullnægt.“ Mik- ið gott. En livað pfðir pað að við- skij>tapörf sje mjög illa fullnægt? Það pyðir, að viðskiptapörfin J>urfi rneiri gjaldeyri heldur en ]>ann sem er í veltu manna á meðal. Hvað leiðir nú af ]>ví, að gefa út seðla (eða aðra peninga) í J>ví landi og á peiin tíma, J>egar viðskiptapörf- inni er illa fullnægt áður? Afleið- ingin er sú sama sem að liella lög í hálftómt ker. Viðskijitapörfin glevj)- ir við, og rekur engan gjaldeyri frá sjer fyrri en hcnni er méira en fullnægt; ]>að fer ekki að flóa út úr kerinu fyrr en pað er orðið of fullt. En eins og sá lögur sem helt var fyrst í kerið, allt J>angað til J>að var orðið offult, liefur ekki rutt burtu úr kerinu neinu af peim legi, sem áður var fyrir 1 pví, á sama liátt gátu ekki seðlarnir rutt burtu neinu af peim j>eningum, sem fyrir voru ]>egar bvrjað var að gefa J>á út, fyrri en búið var að gefa svo mikið út af peim, að viðskijda- J>örtínni væri meira en fullnægt. Á J>ennan hátt tekst ritst. högh. meistaralega vel að sanna, að seðl- arnir hafi rutt burtu minnu af grdli og siffri, lieldur en peiin jsjálfum nemur! Jeg Ijet mjer nægja að skyra frá J>ví ökonomiska náttúru- lögmáli, að seðlar gætu 1 mesta lagi rutt burtu jafnri upphæð gulls og peim sjálfum ncinur. Jeg var nú svona „einkennilega nægjusamur“. En ]>að skeður 1 pví tilfelli, að seðl- ar sjeu gefnir út í pví landi og á J>eim tíma, J>egar viðskiptapörfinni er fullnægt áður með }>eiin gjaldeyri sem fyrir er, og viðskiptapörfin helzt óbreytt. Ef kerið er fullt J>egar byrj- að er að hella í [>að, rennur jafn- mikið út af börmum pcss og í J>að er lielt, en lieldur ekki meira, ef stærð kersins broytist ekki. Já, jeg ersvo „einkennilega nægjusamur“ að mjer dettur ekki í hug að óskaj>ast neitt, pótt jeg sjái renna út úr fullu keri, og J>ó ]>að sje gull sem rennur út pegar jeg sje gull og gullsins igildi allt af vera að streyma 1 kerið jafn- harðan, pvl jeg veit pað, að hversu mikið sem jeg óskapast, tokur kerið ekkert meira af gulli heldur en rým pess leyfir. En viðskij>taj>örfin breyt- ist, rúmmál kersins breytist, segir ritst. Lögb. Já, alveg rjett, J>að segi jeg íneð, og ej>tir }>ví fer gullstraum- urinn, stundum hraðari inn en út og stundum ajitur vice versa. E11 ]>að er ekki eingöngu á mannanna valdi að ráða við pennan straum, allra sízt á stuttum tíma. Jeg skal benda t. <1. á Californíu. Frá 1848—1858 fengust ]>ar úr gullnámunum 520 mill. doll. Viðskipta{>örfin í Cali- forníu hefur náttúrleíra margfaldazt á pessum 10 árum. En pessi Californ- íubanki „gaf svo mikið út“ að við- skij>ta[>. ofmettaðist, peningar fjellu 300 j>rct. 1 verði par (jafnvel miklu meira) og svo streyindi gullið náttúr- lega út; J>ví að gullið hefur pann saina eiginlegleika sem aðrar vörur að pað streyinir ]>angað sem mest eptirspurn er ej>tir pví, pangað sem ]>að er 1 hæsta verði. Það er líka öldungis sagt út í bláinn að „síðan bankinn koin, hafi kauj>menn lítið sem ekkert flutt af peningum til landsins“. C deild Stjórnartíðindanna 1880 ber með sjer að 1888 voru fluttir inn peningar 208,327 kr. 1887 voru lluttir inn jæningar 32,830 kr. og pó er lijer ekki talið neitt af peinr jieningum sem Slimon og aðrir f jár- og hestakaujnuenn koma með. Sömu skýrslur bera með sjer að: 1880 hafa verið flutt út 1003 Uross og 20,330 sauðir, 1887 2523 hross og 15000 sauðir, petta er nú pað ídlra minsta ej>tir J>ví sein skýrsl- urnar segja sjálfar, Reikni maður nú hrossið að ineðnltali 50 kr. og sauðinn 15 kr. og gjöri ráð ívrir að helmingur verðsins sjc borgaður 1 peningum verða innfl. peningar 1880 fyrir hross og fje c. 194.000 1887 „ „ „ „ c. ]70.()0() Eptir smeríkönskum mælikvarða eru pessar 600.(KH) kr. bæði árin n&tt- úrlega „lítið sem ekkert“, en vjer lítum nú öðruvísi á pað sinælingj- arnir lijer heima. Vjer höfum enn engar skýrslur prentaðar fyrir 1888 og 1889; en viðvíkjandi árinu 1889 má benda á hin gífurlegu fjár- kaup sem voru á síðastliðiri liausti, og sem lesa má í flestum íslenzku blöðunum. Og {>ar sem nú lang- mestur liluti ]>oss fjár var borgað- ur í gulli, geta menn gert sjer liugmynd um, hvort „nær pví ekk- ert er flutt inn í landið af gulli síðastliöið ár. Og svo vill ritstj. „Lb.“ lieimta J>að af landsbankarium, að hann {>assi uj>j> á, að liver sá maður sem fær hjá honum lán, verji pví „til einliverra nýrra fyrirtækja“, einhvers arðberandi í landinu sjálfu. Nú pykir mjer kasta tólfunum. Hvað kemur þetta pví máli við, sem jeg skrifaði um í 40. nr. „Lb“? Stjórnin á landsbankanum, og hvernig lántakendur bankans verja lánum slnum, keraur ekkert pví máli við, hvort allt gull sje sópað út úr landinu, eða hvort landsjóð- ur eigi að borga ríkissjóði skuld sína. Og skoðum svo eina setningu hjá ritst. „Lb.“ i 44. nr.; hún hljóðar svo: „Hann (nfl. gjaldkeri landsbankans) segir afdráttarlaust, „að viðskiptapörf eins lands, hvort sein J>að lieitir ísland eða eitthvað annað breytist ekkert við ]>að J>ó seðlar sjeu gefnir út í pví“. Það er með öðrum orðunr. pó að stjórn eins lands fari að gefa íit seðla — og J>á rneira að segja óinnleysan- loga — ]>á á ekki að verja pening- um til neinna nýrra fyrirtækja, sem landinti getur orðið að gagni!“ Skyldi heilinn í mörgum vera svo leiðis í laginu, að peir geti skilið sambandið ú milli I>essara setnincra? Jeg gef mig upj> á „stóruslemm“; ritstj. „T,b.“ er auðsjáanlega komin í mestu aðfinninga-vandræði, og hreytir J>v! einhverju út í bláinn. 1 uj>phafi athugasemda sinna var ritst. „Lbs.“ svo himinlifandi vfir peirri kurteysi að jeg skyldi snúa mjer „beint að lienni“ en í niður- lagi athugasemdaniia er húrt kom- in svo í kring að henni ]>ykir J>að „nokkuð einkennilegt að jeg skuli snúa mjer að henni en ekki að Eiríki Magnússyni“. Niðurl. á 6. síðu. HOUGH & CAFíPBELL Málafærslumenn o. s. frv. Skrifstofur: 362 Main St. Winnipeg Man. NORTHERN PACIFIC -------OO------------- WJA|l!T0B/\ J/\RjIBf\AUT/\RF«li\Clll Selur farbrjef til allra stada ( Canada og Bar;dar .kjununj LÆCRA EN NÖKKUfJN TÍMA ÁDUR. Horthern Pacifio og Maqitoba iárnl'.rautarfjelag. i5 sendir lesl á -----HYKRJUM DICGI, sem er fullkomlega útbúin meS síðustu um- bætur, þar á meðal skrautlegir dagverða- og svefnvagqar, sem gera ferðir með Jeirri braut fijótar, skrmmtilegar og þa'gilegar fyrir fólk austur vestur og suður. NAið samhand við lestir á öSrum bruatum. Allur farangur merktur til staða í Can- ada fluttur alla leið án )ess tollrannsókn sje við höfð. lar yfir hafið með sjerstókunj svefníjerbergj- um útvegað til Stórbretalands og Evrópu og faðan. Samband við allar bez(u gufuskipalfnur. Farbrjef VESTUP Á K V R R AIIA FSSTRÖN D og TII, BAKA, sem duga 0 mánuði. Viðvfkjandi fvekari upplýsingmn, kortum, tímatöflum tig farbriefum sem gilda á miðdegis- yerðarvagna brautinni, skrifi menn eða snúa sjer til einhvers af ngentum Norlhern I’acific & Manitoba hrautarinnar eða til HERBERT J. BELCH, Farbrjefa agent 4S50 Main St.. Winnipeg, J, M. GRAHAM. II. SWINFORI). Aðalfoístöðumaður. Aðal agent. Winnipeg.

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.