Lögberg - 29.12.1894, Blaðsíða 5

LOGBEEG; LAUGARDAGINN 29. DESEMBBR 1894.
oj kölluð var „íslenzkur skáldakapur
níi á ttmura“ og áður hefur verið
minnzt á hjer í blaðinu. t>að má
nnstum f>ví svo að orði kveða, að f>að
sje cngin lína í pessari grein Grön-
dals, setn ekki pyrfti athugasemda við
svo kynlega er f>ar ofið saman rjelt
og rangt, menntun og meiniokur, vit
og vitleysa. Slíkt yrði of langt mál
en ekki getum vjer stillt oss uin að
minnast á fáeinar línur. Þær eru
pessa leið:
„Dá tekur höfundurinn fram, að
hinir ungu skáldsagnamenn fáist of
mikið við að l/sa hinu Ijóta í lífinu, en
hann tekur f>að ekki nærri nógu sterk
lega fram. Með peirri aðferð eru þeir
einungis spillingarmenn og gera illt
eitt; f>ví f>eir geta aldrei fengið neinn
skynsaman mann til að trfia f>ví, að
J>eir geri þetta til viðvörunar eða
góðum tilgangi. E*eir eru raun
ekki morðingjar eða glæpamenn
f>aun hátt, að lög geti náð til peirr*
en f>eir eru hugmyndalegir böðlar og
grimmdarseggir, þeir búa til fmyndað
fólk til þess að pína og kvelja
segjast láta það deyja til þess að full
nægja skáldskapnum! Jafngottvæii
að minna á Darwin, setn ekki vildi
heyra þess konar sögur. E>eim þykir
það óskáldlegt aðeitthvað fari vel, og
nú sjest varla sú skáldsaga, sem ekki
fá ist við eitthvað ljótt og leiðinlegt14
E>að mátti ekki minnakosta! Pað
er ekki nóg með það að hinir yngri
skáldsagnahöfundar geri illt gegn
vilja sinum; þeir eru'„einungis spill-
ingamenn1-, og liafa það fyrír mark og
mið að gera illt eitt. Slíkt er sannar-
lega „saman rekin kraptyrði11, eins og
Gröndal kemst að orði á öðrum stað í
grein sinni, í einu orði að segja ein-
hver sá svaðalegasti fanatismus, sem
vjer minnumst að hafa nylega sjeð á
íslenzkri tungu.
Á enn öðrum stað í grein sinni
flettir Gröndal upp biblíunni og tekur
þaðan þessi orð lesaranum til íhugun-
ar: „Hvað sem var, það mun aptur
verða, hvað sem við hefur borið, það
mun aptur bera við, svo að ekkert er
oftt undir sólinni. Sumt er til, sem
menn segja um: E>að er nytt, en það
hefur þó verið til í gamla daga áður
en vjer vorum til“. Með því ætlar
Gröndal að sanna, að engin ny stefna
í bókmenntunum sje til, ogþarafleið-
andi hafi aldrei verið tii. E>að þarf
naumast að rita langt mál fyrir skyn-
semi gæddum verum um þeð, hvílík
lokleysa annað eins og þetta er.
En ef Gröndal hefði sjálfur vilj-
að íhuga þennan biblfustað og heim-
færa liann með ofurlitlu viti og still-
ingu upp á bókmenntirnar, þá hefði
honum átt að geta dottið það í hug,
að það hefur verið fyrr gert en af hin-
um ungu skáldsagnamönnum, að láta
ymislegt „fara illa“ í skáldskapnum,
„búa til fmyndað fólk til þess að pína
og kve!ja“, svo vjer viðhöfum Grön-
dals eigin orð. Eða fmnst Gröndal
allt „fara vel“ f kviðum Ifómers?
Finnst honum vera eintómur fögtiuð-
ur á ferðum fyrir Promeþevs, sem
hann hefur sjálfur ort um? Eða í
komedíu Dantes? E'innst honum allt
„fara vel“ í Eddukviðunum, sem hann
ann svo heitt, einsog allir almennileg-
ir íslendingar? Finnst lionum allt
fara vel f leikjum Shakespeares? .Mik-
ill einstakur óþokki má Shakespeare
hafa verið að pína og kvelja Lear kon-
ung á heiðinni, eins og hann gerði.
Finnst honum allt „faru vel“ í söguin
Göthes? E>að væti þá nokkuð und-
arlegt nafn, sem hann gaf fyrstu
skáldsögunni sinni. Og—last not least
— finnst honum allt „fara vel“ í lffinu?
Vjer vitum mjög vel, hvernig
Gröndal mundi svara þessum spurn-
ingum, ef hann virti þær svars. tlann
mundi kannast við það, að það er
ekkert nytt einkenni á ritum hinna
ungu skáldsagnamanna, að ýmislegt
fer þar illa, þvf að slfkt hefur átt sjer
stað að öðrum þræði í öllum skáld
skap frá alda öðli.
að dvfna í heiminum. En menn mega
ekki gleyma því, að bókmenntirnar
eiga að hafa úhrif á lífið, ekkert sfður
en lífið hefur áhrif á bókmenntirnar.
En hvað sem þvf líður, þá er
d imur Gröndals mjög svo Ósanngjarn,
ofstækisfullur og villandi, og oss virð-
ist að menntuðum mönnum eigLekki
að líðast að rita á þann hátt, án þess
þeim sje andæft. Upp af slfkum rit-
hætti sprettur ekkert annað en hleypi- þegar erlendis
dómar og heimska, og af þvi er nóg í
þjóðlifi voru, eius og annars staðar.
^ega góðar samgöngur og vjer höfum !
fyrir löngu fengið siðuðum þjóðum j
samboðin samgöngufæri, þá mun
í*} kja fróðlegt. að hafa þetta glögga !
og áreiðanlega dæmi til satnanburðar 20,
og sannindamerkis um hinn óþolandi
ferðakostnað hjer á landi í lok 19.
aldar, — óþolandi f samanburði við
það,
sanr>»nb
STEINOLIA
nr
4.J
og 30 conts
gallonid
Sent kostnaðailaust til allra parta
bæjarins. Pantanir, sem skildar verða
eptir hjá eptirfylgjandi inOnnuin verða
sem þá mun gerast lijer, og f Ial4íre‘ddar fljótt og reiðilegn:
•nburði við það, sein gerist nú í Tllort,j0rn Guðmundsson. 519 X
FerÖakostnaðfur á Islandi.
Og væri hann ekki blindaður af
ofstæki gegn hinum nyrri bókmennt-
um þessarar aldar, mundi hann ekkert
sjá athugavert við það, þó að hann
ræki sig á, að eitthvað „færi illa“, f
>eim bókmenntum. í þessari grein
sinni deilir hann á menn fyrir það, að
>cim þyki minna koma til þeirra
kvæða, sem sjeu raunaleg. „Er eDg-
inn skáldskapur í sorginni?“ spyr
hann. Jú, það er að minnsta kosti
*ins mikið skáldskáldskaparefni f
sorginni, eins og í gleðinni. Og þar
sem verið er að „pína og kvelja“ „f-
myndað fólk“, sem Giöndal hefur svo
mikla andstyggð á, þar er einmitt
verið að gera grein fyrir sorginni,
sorg einstaklinganna, sorg þjóðanna^
sorg heimsins. I>að er sannarlega
torskilin sálaifræðisleg ráðgáta, hvern-
g aunað eins getur dulizt jafn-mennt-
uðum og gáfuðum manni eins og
Gröndal er.
Og svo er enn eitt. Ef Gröndal
ildi kynna sjer þær bókmenntir, sem
hann fellir svo þungan dóm yfir, þá
mundi hann komast að raun um, að
þar er mymargt af sögum, sem hann
getur verið ánægður með fráþvísjón-
armiði, sem hann talar frá í þessari
grein sinni — sögum, sem rkki „fara
illa“. E>ar með er ekki sagt að ekkert
megi að þoim finna. E>að er að lík-
indum óhætt að segja, að „ídealinu“
hafi ekki verið haldið eins hátt á lopti
í skáldskapnum á hinum sfðustu ára-
tugum, eins cg æskilegt hefði verið,
sfzt nokkrum hliðum þess, einkum
sjálfsafneituninni. E>að má vel vera,
að það komi af því, sem Renan hjelt
fram í grein, sem hann ritaði rjett fyr-
ir dauða sinn, að ymsar dyggðir, sjálts-
afneitunin einkum og sjerílagi, sjeu
Ut af ferðakostnaði alþingis-
manna síðastliðið sumar farast ísafold
meðal annars orð á þessa leið:
En eitt samanburðaratriði er
mjög fróðlegt og eptirtektarvert. E>að
er það, að meira en helmingi dyrara
er nú að ferðast til þings úr Múla-
syslum en frá Khöfn.
Ferð Guttorms Vigfússonar kost-
ar sem sje 724 kr., en dr. Vahys Guð-
mundssonar ekki nema 348 kr.,_______
þegar dregin er frá töfin í Ileykjavík
fyrir þing. Synir það, að Vestmann-
eyingum hefur verið ranglega lcgið á
hálsi í vor fyrirað vera að baka lands-
sjóði stórum aukinn kostnað með þvf
að taka þingmann frá Khöfn. E>að
hafa 10 þingmenn verið dyrari en
hann, þrátt fyrir hina miklu, ósjálf-
ráðu dvöl hans í Reykjavík fyrir þing;
og nokkrir að eins lítið eitt ódvrari.
Sömuleiðis hef ur ferðalag Isfirzku
þingmannar.na af þingi og á orðið
hjer um bil þriðjungi dyrara on ferða-
lag dr. Valtys. E>að er með öðrum
orðum, að svo kostnaðarsamt er að
ferðast hjer á landi, að fara má þrí-
vegis milli Kaupmannahafnár og
Reykjavíkur \ 1. káetu á gufuskipí,
og koina þó við á Eoglandi og E’ær
eyjum, fyrir sama gjald og einu sinni
báðar leiðir milli Reykjavíkur og ísa-
fjarðar. Ilefur þó ekki verið orð á
gert, að gef.n væri ferðin tneð dönsku
gufuskipunum, hvorki farið sjálft uje
maturinn. En það er samt þessi litli
munur á því eða að ferðast landveg
hjer, meira að segja með þeirri stytt-
ing á leiðinni, sem gufubátsferð milli
Borgarness og Reykjavíkur gerir
(með 2 kr. fargjaldi í fyrra skiptið, en
líklegast 10 kr. í hið síðara), og meira
að segja þó að annar þessara þing-
manna færi sjóveg heim af þingi alla
leið með póstskipinu hjeðan, fyrir
venjulcgt fargjald með því milli
Reykjavikur og ísafjarðar, og hefði
þvf ekki landferðakostnað nema aðra
leiðina.
En svona er það. Svona er mun-
urinn mikill. Svona er dyrt að ferð-
ast hjer á íslandi nú á tímum. E>að
er synt og sannað með þessu dæmi.
E>egar hjer eru komnar ásæmi-|
rir konur,
Jeg er að baka yinislegt sælgæti
handa ykkur fyrir jólin og sel ykkur
allt svo ódyrt (með sjerstöku tillití til
hörðu tfmanna) að þið getið ekki búið
til jólaköku „Fruiteake'* t. d. fyrir þá
peninga, sem þið getið fengið hana
fyrir hjá mjer, með allskonnr útflúri á.
Komið og skoðið. Munið eptir börn-
unum um jólin. Jeg hefi fengið ljóm
andi falleg | punds „Candy box“ með
allskonar „mixed Oandy“ í (Cream &
Chocolate) fyrir ein 10 cents boxið.
Gerir nokkur betur?
Gleðileg jól !
G. P. ThoTd3rson.
587 Ross Street.
St., (cor, Nelly & Younir)
Olafur OlafssoD, 210 Xe a Str.
Jakob Thorsteinsson. 124 Lvt|i
eða hjá
John S. Bain, Toronto Str.
Eigandi.
elly
Sir.
Benidikt Frimanson
hefur keypt
KjötveTzlan
Jons Eggertsonar
beint á raóti búð Arna Friðríksonar
Ilann óskar eptir verzlarr landa
sinna, og lofar að selja með eins lágu
verði eda jafn vel lœgra en nokkur
nnarí bænum fyrirpeninga >/{ í hotnl.
í RAKARABÚÐ
M. A. Nicastros
áið þið ykkur betur rakaða fyrir lOe.
en annarsstaðar f bænum. Hárskuiður
25c. fyrir fullorðna, 15c. fyrir utig
linga. Tóbak og vindlar til sölu.
3S7 .Uain Street,
næstu dyr við O’Connors Hotel.
Munroe, West & Maiher
Málafærslumenn o. s. frv.
Harris Block
194 í/Jai'ket Str. East, Winnipeg.
vel þekklir meðal Islendinga, jafnan
búair til aS taka aS sjer wi
fyrir !á samnirp* o. s fr»
reiðu
í-eirra, gers
Arinbjorn 8. Bardal
Selur lfkkistur og anr.ast um
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Opið dag og nótt.
629 Elgin /^ve.
út-
MANITOB A.
fjekk Fybstu Vkbdlaun (gulhneda-
!íu) fyrir liveiti á malarasynirigunrd,
sem haldin var f Lui dúuaborg 1892
. °S var hveiti úr öllum heiiiiinuin sv'nt
þar. En Manitoba er ekki að eins
hið bezta hveitiland í h imi, heldur e.e
þareinnig það bezta. kvikfjánæktar-
land, sein auðið er að fá.
Mamtoiía er hið hontngasta
svæði fyrir útflytjendur að setjast að
í, því bæði er þar enn mikið af ótekn-
um löndum, sem fást gofius, og upn-
vaxandi blómlegir bæir, þar sem goit
fyrir karla og kouur að fá atvij'mi.
f Makitoua eru hin miklu „g
fiskisælu veiðivötn, setn aldrei breoð-
ast.
í Manitoba eru járnbrautir mikl-
ar og markaðir góðir.
í Maxitoua cru Agætir frískóiar
hvervetna fyrir æskulyðinn.
í bæjunum Wiunipeg, Brandon
>g Selkirk og ílciri bæjuin munu
vera samtals um 4000 íslendingar.
— í nýlendunura: Argyle, Pipestoue,
Nyja íslandi, Alj.tavatns, Shoal Lake,
Narrows og vesturströn.l Manitoba
vatns, munu vera samtuls um 4000
rslendingar. í öðrum stöðum í fylk-
inu er ætlað að sjeu 000 fslendingar.
í Manitoba eiga því heima um 8000
íslendingar, sem eigi munu iðrast
þess að vera þangað kotunir. í Manf-
toba er rúin fyrir mörgum sinnum
annað eins. Auk f>ess eru f Norð-
vestur 7'etritoriunum og British Co-
lumliia að minnsta kosti um 1100 ís-
lendin gar.
íslenzkur umboðsm. ætið reiðu-
búinn að leiðbema ísl. inuflytjendum.
Skritið eptir nyjustu upplysi„g.
um, bókum, kortum, (allt ókevpis) til
Hon. THOS. GREENWAY.
Ministor of Agriculture & Immigratioi.
Winnipeg, Manitoba.
577'
annar endinn á stafnum slapp út af gatbrúninni og
datt niður milli þeirra.
„t>að er éngin þörf á að skilja eptir þessa taug
lianda þeim til þess að olta okkur“, sagði liann; „auk
þess kunnum við að geta haft gagn af henni“.
Á því augnabliki sást eitthvað í gatinu. E>að
var liöfuð eins prestsins, sem var að elta þau. Nam
sá það og notaði tækifærið.
„Falsguðirnir eru að strjúka gegnum göngin
upp á fjöllin!“ orgaði hann, „og svikuli konungur-
inn með þeim. Komið á eptir og verið óhræddir;
Vatnabúinn er dauður. Hugsið ekkert um mig, en
drepið þau“.
Otri varð blótsyrði á munni og hann rak prestinuui
hann, svo að hann hrökklaðist aptur á bak, en ekk'
varð við því gert, sem Nam hafði þegar gert, því að
uppi yfir var hrópað: „Við heyrum til þÍD, faðir,
sækjum ólar og komum á eptir“.
Svo lögðu þau af stað. Eitt augnablik stað-
næmdust þau til þess að virða sjer mikla, dauða
krókódílsskrokkinn.
„Sannarlega er þessi dvergur guð“, lirópaði
einn liðsforingjanna, „því að enginn maður hefði
getað unnið slíkt afreksverk".
„Áfram“, sagði Leonard, „við tnegum engan
tíma missa“.
Svo komu þau að rúmi krókódílsins og stóðu
ionan um hin brotnu bein þeirraer hann hafði drepið.
580
inn við þennan vfggarð, sem heldur var ófullkom-
inn, og nú hertu þau sig af öllum mætti, því að þau
bjeldu, að nú mundi verða gerð árás á þau.
En þeim til mikillar furðu fjarlægðust raddirnar
aptur, og svo heyrðist ekkert til þeirra.
„Hvert hafa þeir nú farið?“ sagði Leonard_______
„ætla þeir að komast upp á klettana ejitir einhverj-
um öðrum stfg og sitja fyrir okkur? ‘
„Ekki held jeg það, Bjargari“, svaraði Olfan,
„því að jeg veit ekki um neinn slíken stfg. Jeg
held^ að þeir hafi farið til að sækja þung borðtilþess
að brjóta niður ísgarðiun11.
„Slíkur stigur er samt til, konungur11, sagði eiuu
liðsforingjanna, því að þegar jeg var. ungur, hef jeg
opt klifrað upp eptir honum, til þess að leita að sól-
arblómum, sem jeg færði stúlkunni, er jeg var að
biðla tíl á þeim dögum.
„Geturðu fundið þann stíg nú, vinur minn?“
spurði Olfan með ákefð.
„Jeg gleymi aldrei vegi, sem jeg hef farið“,
sagði liðsforinginn, „en það er ekki hlaupið að því
að fara hann“.
„Skoðaðu nú til, Hjarðkona“, sagði Olfan eptir
að hafa hugsað sig um stundarkorn, „eigum við að
fá þennan mann fyrir leiðsögumann og snúa aptur
°fan klettana til borgarinnar? Ef forlögin eru ekki
á móti okkur, kunnum við að geta hitt þar vini með-
al hcrmannanna og leitt til lykta þessa deilu við
573
Viðurinn var harður og borðin Öþumlunga þykk eða
meira, og hnífar þeirra og sj>jót gátu ekkcrt á þeirn
unmð, og ekki gátu þau heldur, þó að þau legðu
samau krapta sína, bifað steinslánum, sem fyrir dyr-
unum voru, og ekkert verkfæri höfðu þau heldur, er
þau gætu brotið dyrnar með.
„Þetta er ekki til neins“, sagði Leonard loksins
°g fleygði frá sjcr hnífnum í örvænting; „þessi viður
ereins og járn og við þyrftum viku til þess að skera
gat á hann“.
„Hvers vegna ekki að reyna eld, Baas?,( sagði
Otur.
Þau fóru þvf að reyna að brenua dyraumbún-
ínginu, en árangurinn af því varð ekki annar en sá
að það lá við, að þau köfuuðu af reyknum, e.n á viðn-
um yann eldurinn mjög lítið.
Loksins hættu þau við þessar tilraunir — þær
voru ekki til neins — settust niður og horfðu vaud-
ræðalega hvert á aunað, og hlustuðu jafnframt á hi-
vaða nokkurn, sem barst tii þeiria úr göngunum fyr-
irutan;það var auðheyrt, að óvinir þairra hötðu
safnazt þar saman.
„Getur nokkur komið ineð nokkra tiliöo-n?“
sagði J.eonard loksins. „Ef enginn getur það, held
jeg að þessi leikur sje lijer um bil á enda“.
„Baas“, sagði Otur, „jeg hef dilftið að sagja.
Við getuin öll farið niður um gatið, sem jeg kom
uppumtilþín. Vatnabúinn er dauður. Jeg drap
iuuu uieð ujíuuin cú/in kbnduui, svo að viö hufum