Lögberg - 24.10.1895, Blaðsíða 2

2
LOQBERG, FIMMTUDAGINN 24 OKTOBER 1*05.
Um lífsábyrgð.
EPTIR
TF. H. Paulson.
t><5 jeg bafi nú um síðastliðin
fimm ár gefið mig allmikið við lífs-
ábyrgðit1 spursmálinu, og mest af
f>eim tfma verið starfandi uroboðs-
maður eins lífsábyrgðarfjelags pessa
jands, þá fer jeg ekki nú að rita um
lífsábyrgð í því augnamiði, að auglýsa
með því starfa minn eða fjelag það,
sem jeg er umboðsmaður fyrir,—það
er gert mjög ósvikið á annan hátt—
heldur geri jeg það vegna þess, að
jeg álít að lífsábyrgðin sje atriði, sem
landar mínir í þessu landi láta sig
miklu skipta, jeg veit að svo er á því,
að mörg hundruð þeirra, víðsvet/ar
um þetta land, hafa gengið í pess-
konar fjelög. Mál þetta var lítið
kunnugt um undanfarin ár á íslandi,
en hefur f seinni tíð vakið inikla eptir-
tekt þar. Jónassen læknir f Reykja-
vík varð fyrstur manna til að breiða
út þekkingu á lífsábyrgð á íslandi,
með f>ví að gerast umboðsmaður par,
fyrir danskt lifsábyrgðarfjelag. Fleiri
eru nú, f>ar heima. farnir að gefa sig
við f>eim starfa, og er f>ví væntanlega
þekking á f>ví máli og áhugi fyrir f>ví,
farið að ná útbreiðslu á íslandi.
Eptir að íslendingar fóru að búa
í f>essu landi, liðu mörg ár avo, að
máli f>essu var ekkert sinnt meðai
f>eirra. Jafnvel f>ó einstaka maður
gengi í eitthvert slíkt fjelag, pá var
f>að um langan tíma ópekkt mái ís-
lenzkum almenningiog f>ví til einsk’s
verulegs hagnaðar eða afnota.
Rannig stóð f>að mál pangað til
sá, sem petta ritar, tók að sjer, árið
18J0, að verða umboðsmaður fyrir
líf sábyrgðarfjelag eitt í pessu landi.
Bæði fóru pá margir íslendingar í
pessu landi að ganga í petta fjelag og
svo fór um leið að vakna meðal al-
mennings áhugi fyrir pví, og pekking
á pví máli í heild sinni, að útbreiðast
meðal peirra. Nú er petta
mál orðið kunnugt Islending-
um, pörfin fyrir pví, að hafa lífsábyrgð
er orðin viðurkennd ogpeir ganga nú
1 slíkan fjelagsskap fleiri og fleiri og
með hverju ári, svo að nú sem
stendur eru, að pvf er mjer er kunn-
ugt, nokkuð á annað púsund íslend-
ingar hjer í landi, sem hafa ábyrgð á
lífi sínu, fyrir meiri og minni upphæð-
um, enginn minna en $1000.
Lífsábyrgðarspursmálið er pess
vegna eitt peirra mála, sem óhætt er
að segja að Islendinga varði um,
engu síður en um landbúnaðarmál,
atvinnumál og stjórnmál.
I pessu landi er gefinn út mesti
aragrúi af tímaritum, sem að mestu
loyti ganga út á pað spursmál. Af
pvf að ekkert slíkt tímarit er til á ís-
lenzku, pá á ekki almenningur kost á
að kynnast pví máli neitt til muna,
nema að pví ieyti sem umboðsmenn
hinnaymsu fjelaga sagja peim, pegar
peir eiga tal við pá.
Jeg byst nú ekki við að pað,
sem jeg nú skrifa utn petta mál, bæti
neitt til muna úr peim skorti á upp-
1/singum um málið, meðal íslendinga,
sem jeg minntist á, en jegpykist pess
íullviss, að pað sem jeg urp pað segi,
verði pó í pá áttina, og verði pvf lesið
með eptirtekt af löndum mfnum, sem
f seinni tíð hafa fengið svo mikinn á
h iga fyrir pví máli.
Lffsábyrgðar hugmyndin er göm
ul í heiminutn, og verður varla sagt
hvar hún byrjar, enda ber mönnum
aldrei saman um pað. Flestir segja
samt að prestur nokkur, dr. Anhate
í Lincolnshire á Englandi, hafi stofn-
að pað fyrsta lífsábyrgðarfjeiag í
heimi, árið 1698. Nokkrir telja pann
fjelagskap eldri og benda jafnvel á
söguna frá Egyptalandi um pað, peg
ar Jósep safnaði korninu á 7 góðu
árunum til pess að forsorga með pví
pá, sem nauðstaddir voru, á hörðu ár-
uuum, sem á eptir komu. En hvort
sem menn vilja nú kalla pað hið fyrsta
lífsábyrgðarfjelag eða ekki gerir
minnst til, en óneitanlega finnst í
peirri sögu aðalhugmyndin um lífs-
ábyr/ð. Lífsábyrgð er ekkert annað
en pað, að safna á góðu árunum forðn
fyrir hörðu árin, sem ætíð eru sjálf
sögð að koma yfir, í einhverjum skiín
ingi. Eptir pví sem menntan pjóð
anna hefur aukist og reynsia og
pekking -á pessu máli færst í vöxt
hafa menn sjeð betur og betur hveroig
pessu yrði komið til vagar, og í pví
augnamiði hafa menn bundist fje
lagskap. t>annig eru lífsábyrgðar
fjelög orðin til. Hve mikið gagn sS
fjelagsskapur hefur gert og gerir á
yfirstandandi tíma í heiminum, er ó-
niögulegt að segja, pað er órnetan-
legt, en pað hefur nú náð svo mikilli
viðurkenning og hylli almennt, að
jafnvel hefur verið ráðgert að gera pið
lagaskyldu hvers mauns, sem hefur
fyrir öðrum að sj'i, að standa í lffs
ábyrgðarfjelagi, og petta er að nokkru
leyti komið á sumstaðar í heiminum.
pó pað enn nái ekki til annara en
peirra, sem standa f opinberri stöðu,
eða eru pað seni kallað er konung-
legir embættismenn.
Nokkrir hafa fundið pað að lírs-
ábyrgðinni, að húu yrði til pess, að
auðga pá sem fyrir slíkum fjelags-
skap stæðu, og draga pannig fje sam-
an á vissa staði og skapi pannig auð-
vald, sem möanum stendur nú svodd-
an stuggur af. Reynslan hefur sýnt
að pessu fer fjarri, pað er einmitt hið
gagnstæða. Lífsábyrgðin hefur ein-
mitt orðið vegur til pess, að flytja
fjár nuni og lífspægindi, jafnvel auð
og allsnægtir, inn á iieimili fátækling-
anna, inn 1 snauð og hörð byggðar-
lög, inn í h°ndur peirra manna og
fjölskylduflokka, sem aldrei, á neinn
annan hátt, hefði gefist tækifæri til
pess að pekkja til fjármuna, nema í
gegnum sára meðvitund, sem peirra
eigin örbyrgð hjelt allt af vakandi
um pað, að lijá öðrum væri auður og
allsnægtir, pó peir sjálfir mættu líða.
Sannað pykir nú, að lífsábyrgð verði
einmitt pannig vegur til pess, að
dreifa auðnum og sljotta úr honum
út yfir hin ýmsu ólíku lög inannfje-
lagsins, að lífsábyrgðin er sá eini
rnögulegi vcgur, sem til er, fyrir fá-
tækann fjölskylduföður, til pess, að
verja pá sem hann vinnur fyrir og
annast, frá pvf að líða skort og hrakn-
ing, pegar hans forstöðu missir við.
Maður nokkur, J. P. Paterson
að nafni, sem heima á í New York, og
mjög er kunnur að pví, að vera fróð-
ur um lífsábyrgð, hefur skrifað mikið
um petta mál, og haldið um pað fyrir-
lestra víðsvegar um Bandaríkin. Ept-
irfylgjandi kafli er byrjun á fyrirlestri,
sein hann hjelt fyrir verzlunar sara-
kundunni f Dubuque f Iowa, haustið
1891. Álit hans á pörfinni fyrir yfs-
ábyrgð, er par sett fram í fáum, Ijós-
um orðum, og álít jeg að menn gerðu
rjett í pví að hugleiða pau og vita,
hvort peir eru sömu skoðunar sjálfir
eða ekki.
„Umtals efui pað, sem fyrir mjer
liggur í kvöld, er pess virði, að pví
sje mikill gaumur gefinn af hverjura
lifandi manni. E>að er.nærri ómögu-
legt að geragrein fyrir pvf, hve mikla
blessan lífsábyrgðin hefur í för með
sjer, á yfirstandandi tíma. Það eru
nú púsundir ekkna og tugir púsunda
föðurlausra barna, sem lifa pægi-
legu lífi, aðeins fyrir lífsábyrgðina, en
sem annars hefðu átt í pví stríði, að
lífið hefði verið peim óbærilegt.
Þegar pessa er gætt, pá sýnist
pað vera skylda hvers manns, sem
mögulega getur, að nota sjer petta
tækifæri. Auðvitað á pað fyrst og
fremst við gipta menn.
Það er mark og mið hvers góðs
manns, að sjá um sína eigin fjölskyldu
og veita henni sem myndarlegasta
forstöðu. Til pess að leysa pað sem
bezt af hendi, vinnur hann og stritar
með glöðu geði, seint og stiemma, og
unir sjer við meðvitundina um pað,
að starf han3 heppnast og skyldu-
rækt hans er metin. Hefði sá maður
tryggingu fyrir pví, að hann kæmist
til hárrar elli, pá mætti kalla óparft
fyrir hann, að vera að leggja út pen-
inga fyrir lífsábyrgð. Að engin slík
langlífistrygging er fáanleg, er öll-
um Ijóst.
Við sjáum rnenn hníga á ðllum
aldri, og pað opt einmitt pá, pegar
fjölskylda peirra er algerlega upp á
pá komin með lífsbjörg og alla um-
sjón.
Þegar góður eiginmaður og elsk-
andi faðir er, af hinni ómildu hönd
iauðans, hrifiun burt, pá er pað æfin
lega áfall, sem varpað dimmum
■tktrgga yfir heimili pað, er fyrir pví
verður, og pegar svo einmana ekkjan
og munaðarlaus börnin, verða að
hrekjasc frá pægilegu heimili, út 5
heiminn, til pess að berjast fyrir til
veru sinni, pá geta engir skilið hvað
p >ir líða, aðrir en peir einir, sem sjálfir
verða fyrir slíku mótlæti. I>að eru
sannindi, önnur eins og pessi, sem
eiga pátt í pví, hve mikið lífsábyrgð-
arfjelög pessa lands, aukast og út-
breiðast á yfirstandaadi tíma. Þvf
mannaðra og upplýstara sem hvert
byggðarlag er, því fleiri viðurkenna
hagnaðinn og blessanina, sem lífsá-
byrgðin h< fur f för með sjer“.
Annar alpekktur maður, Tal-
mige prestur f Brooklyn, hefur flutt
u n petta mál snjalt erindi, en of langt
yrði að prenta pað hjer. Þó skal jeg
fæ'a hjer til svar hans, upp á eina al-
genga mótbiru gegn lífsábyrgðinni,
og er hön pessi. „Jeg er maður fá-
tækur og stend ekki við að greiða
lífsábyrgðar gjaldið“. Svar pað, sem
Talmage gefur pessari mótbáru er á
pjssa leið: „Þetta er stundum sorg-
leg og sönn ástæða, en samt sjaldan.
S/ar mitt upp á þetta er sem fylgir:
E : pú ert of fátækur til pess að kaupa
pjer lífsábyrgð, pá ertu sannarlega of
fátækur til pess að eiga á hættu, að
deyja frá fjölskyldu pinni snauðri, og
láta hana pannig missa bótalaust for-
s>rgan pá, er fyrirhyggja þín og
hendur veittu henni, meðan pín naut
við. I niu tilfellum út. af tíu, þegar
maður ber petta fyrir, þá reikir hann
sfna vindla og drekkur sitt vín og
eyðir í munaði fullkomlega eins miklu
og hann hefði purft, til að borga með
lífsibyrgu, sem nægði til að verja
fjölskyldu hans vergangi og volæði,
eptir hans dag.
Hver maður ætti að setja sjer
fyrir hina ströngustn sparsemi, til
pess að geta uppfyllt sínar kristilegu
skyldur. I>ú ert ekki frjáls að því,
að eyða neinu til munaðar nautna,
meðan pú ekki hefar gert pessa ráð-
stöfun“.
■ Niðurl. á 7. bls.
PYNY - PECTORAL
brinprs quick relief. Cures ail in-
flainmution of tlie broncliial
tul>é8, throat or chest. No un-
certaiuty. Ilelieves, •oothes,
heals promptly.
A Large Bottle for 25 Cents.
OWIS i LlflEICE CD.i LIB,
PROPRIF.TORS.
MONTREAL.
ÍSLENZKUR LÆKNIR
Dp. M, Haildorsson,
Slranahan & Hamre lyfjabúð,
Park River, — — — N. Dak.
Er að bilta á hverjum miðvikudegi f Grafton,
N. D., frá kl. 5—6 e, m.
T. H. Longheed, M. D.
Útskrifaður af Man, Medical University.
Dr. Louglieed hefur lyfjabúð í sam-
bandi við læknisstörf sín og tekur því til
öll sín meðöl ajálfur. Selur skólabækur,
ritföng og ffeira þessbáttar.
Beint á móti County Court skrifstofunni
GLENBORO, MAN.
0. Stephensen, M. D.,
í öðrum dyrum norSur frí norðveslurhorninu á
ROSS & ISABEI. STRÆTUM,
verður jafnan að hitta á skrifstofu sinni frá kl.
9—11 f. m., kl. 2—1 og 7—9 e. m. dag hvcrn.
—Nælur bjalla er á hurðinni.
TtaernoNE 346,
Palace«ClotFilng * Store.
Yíir $2().ooo virdi af vörum J.W.Mackedie Co
frá Montreal, sem við þurfum að losa okkur við. Hvert $1 virði af þessum vör-
uni var keypt með mjög miklum afsjætti, og tnenn mega |>ví reiða sig á, að þeir
fa hjcrföt fyrir 40 pr. cent lægra verð en annarsstaðar í bænum. Nokkur dæmi
um verðlug: Þykk nlulliir föt sett, Diður úr $9.00 ofan í $6.25; regluleg Irisb
Serge föt lujrö iír $15,00 ofan S $9.00; beztu sko/.k föt úr $15.00 ofau í $9,25.
Yfirhafnir af öllum mögulegum sortum. Nokkrar agætar „Irish freez“ yfirbafnir
lærðar úr $17.00 ofan í $11.50. Mjög góðar yfirhafnir færðar úr $12,00 ofan í
$7.15. Allt er epiir þessu. Komið og skoðið vörurnar.
THE PALACE CLOTHING STORE,
Móti Póstbúsinu.] 458 MAIN STR
NY-TT
KOSTABOD
------------- -
Nú eru tímarnir aS batna, og tnenn hafa meiri
peninga í haust en menn hafa haft um sama leiti árs
um nokkur undanfarin ár. Menn kaupa því eðlilega
ýmislegt sem menn hafa skirrst við að kaupa að und-
anförnu, þar á meðal blöð og bækur til að lesa sjer til
skemmtunar í vetur. Til þess því eins og vant er að
fylgjast með tímanum gera
Útíícfeiulur Lögbergs
öllum íslendingum í Ameríku eptirfylgjandi tilboð:
Hver sá sem sendir oss
$2.50 fyrirfram
fær fyrir peninga sína það, sem talið er hjer að ueðan
(sent sjer kostnaðarlaust):
LÖGBERG (stærsta og fjölfróðasta ísl, blað, sem gefið
er út í veröldinni) frá byrjun sögunnar Æf-
intyri kapteins Horns, sem byrjaði í blað-
inu 29. ágúst síðastl. til enda 9. árgangs
(hann endar um miðjan jan. 1897) það er;
Lögberg nær í 17 mánuði, semeptir vanalegu
verði kostar um jafnlangan tíma um $2.75
Eptirfylgjandi skáldsögur heptar:
1 Örvænting, 252 bls.,...................verð 0.25
Quaritch Ofursti, 566 bls................. “ 0.50
þokulýðurinn, 656 bls..................... “ 0.65
í Leiðslu, 817 bls........................ “ 0.35
Menn fá þannig í allt................ $450
fyrir eina $2,50.
Blaðið sjálft, Lögbeug, kostar nýja kaupendur
þannig í nœrri 17 rnánuði í rauninni að eíns 50 cts.
Vjer biðjum menn að minnast þess að sögurnar
eru allar eptir nafntogaða höfunda, og þýðingarnar
vandaðar. Sagan, sem nú er á fer'óinni í Lögbergi,
ÆJintýri Kapteins Horns, er alveg ný saga, ákatlega
vel rituð og spennandi, og verður undir 700 bls, í
sama broti og hinar sögurnar,
Notid n ii -tækifærid
að fá (jott blaff oj joffar sögur fyrir lítiff verff.
þeir sem vildu gleðja kunningja sína á íslandi,
sem ekki hafa mikið af góðum sögum að lesa, gerðu
það með þvl að senda þeim sögur þessar, eða Lögberg
með sögunni í,
The Lögberg Printing & Publ. Co.
J. LAMONTE,
..ER NÝBÚINN Al) FÁ
MIKID AF NYJUM SKOFATNADI,
SEM VERÐUR SELT
FYRIR MINNA EN STORSOLUVERD.
Karlmanna, Drengja, Kvennmanna, Stúlku, og Barna Skótau. Allt keypt
r60 og 120 para slöttum. Kontið sem fyrst svo pið getið valið úr pað bezta.
J. LAMONTE,
434 MAIN STREET.