Lögberg - 09.01.1896, Blaðsíða 2

L^OBFRG, FIMMTUDA.GINN 9. JANÚAR 1890,
2
Skólamálið.
þetta mikla og margbreytta
rnál er auSvitað ísienclingum að
nokkru leyti kunnngt, því jafnt og
þjett hefur verið gefin saga þess í
Lögbergi, svo vjer álítum að Islend-
ingar sjeu fyrir löngu afráðnir, hvað
stefnu þeirra í því snertir.
En vegna þess að Hkr. hefur
reynt að villa ínönnum sjónir á því
máii, þá áHtum vjer rjett að fara
enn um það nokkrum orðum.
Aðal misskilningurinn, sem
Hkr. og Önuur apturhaldsblöð, sem
sumbandsstjörninni og þeim ka-
p ilsku fylgja, reyna að innleiða, er
sá, að með síðasta úrskurði leyndar-
ráðsins á Englandi, hafi Ottawa
stjórninni verið skipað að láta þá
kaþólsku aptur fá sína sjerstöku
trúarbragðaskóla, og sje hún því
skyldug til að gera það. En þetta
er mesta ranghermi, og er sagt að
cins þeirri stjórn til afsökunar, síðan
hún afrjeðí að búa til þvingunarlög-
in, sem endurreisi þá skóla.
það er þess vegna ekki um hið
gamla og nýja kkólafyrirkomulag
þessa fylkis, sem vjer ætlum að
tala, heldur vildum vjer með fáum
orðum leitast við að ryfja upp fyrir
Jsiendingum, gang og sögu málsins.
Nýju lögin voru tilbúin hjer í
Manitobaþinginu árið 1890. þau
voru auðvitað ógeðfeld mjög ka-
þóHku leiðtogunum, og þeir hjeldu
því fram, að þeim væri gert rangt
til. Meðal annars hjeldu þeir því
frain, að þessi nýju lög væru ógild,
af því þau kæmu í bága við grund-
vallarlög Víkisins, þar sem þeim ka-
þólsku væri áskilinn og tilsleginn
þessi aukarjettur frarryfir aðra,
fyrir sína kirkju. Lög þessi væri
því það, sem á ensku lagamáli er
kallað unconstitutional. Fylkis-
stjórnin var strax viljug að láta
prófa þetta mál um gildi laganna,
og var svo mál byrjað og flutt fyrir
lægri og hærri rjetti þessa fylkis, og
varð úrskurður þeirra dómstóla sá,
að lögin kæmu ekki í bága við
grundvallarlögin, þessu máli áfrí-
uðu svo þeir kaþólsku til hæðsta
rjettar í Canada og unnu það þar.
Manitoba áfríaði því svo til
leyndarráðs Breta, æðsta dómsvalds-
ins sem til er í enska ríkinu, og sá
dómur segir að skólalögin frá 1890
sjeu constitutional, sjeu samkvæm
grundvallarlögnnum, því í grund-
vallarlögunum sje þeim kaþólsku
ekki tilskilinn neinn sjerstakur rjett-
ur nje hlunnindi frarn yfir aðra, og
að Manitoba hafi haft fullan rjett
til þess að búa til sín eigin skólalög
og haga sínum skólum eptir þeim,
allt svo lengi að slík lög komi ekki
í bága við grundvallarlögin, og þessi
lög geri það ekki.
þegar menn ræða um þetta hi íl
og rita, þegar menn hugsa um það
og tala, þegar menn lesa um það og
lieyra urn það talað, þá ber mönnum
vel að minnast þess, að spursinálið
um það, hvert Manitoba hefði rjett
tií að ráða sínum eigin skólum er
útkljáð,og spurstnálið um það, hvort
lögin frá 1890 voru lagalega gild
eða ekki, er iitkljáð. En svo er
ekki þessu máli hjcr rncð lokið, þó
maður hefði mátt vænta þess, eptir
þann úrskurð, því þeir kaþólsku
logðu upp í aðra hringferð með
málið. þeir auðvitað neituðu því
nú ekki lengur, að hin nýju skóla-
lög væru lagalega gild og góð, en
þeir sögðu að sambandsstjórnin
hefði vald til þess að búa til lög,
sem endurreisti aptur þeirra gömlu
trúarbragðaskóla og svo tiúðu þeir á
hennar náðir með það. 8ir John
Thompson sál. sem þá var dóms-
mtla ráðherra Ottawastjórnarinnar,
livaðst ekki viss í, hvort sú stjórn
hefði það vald, mun líka hafa viljað
þvo sínar hendur og smeyja af sjer
vandanum, svo hann, eða Ottawa-
gtjórnin skaut málinu til hæðsta
rjettar landsins, „supreme court“,
sem gaf þann úrskurð, að sambands-
stjórnin hefði ekki þetta vald, svo
út leit fyrir um tíma að Ottawa-
stjórnin ætlaði að komast hjá þeim
vanda. að skera úr málinn En
þeir kaþólsku uppgát'ust ekki við
það, en áfríuðu nú Til leyndurráðs
Breta til endilegs úrskurðaf, sem
fjell þannig, að sambandsstjóinin
hefði þetta vald.
Hjer verða menn að nema
staðar og átta sig. Menn verða að
gá að hver þessi úrskurður var.
Hann var ekki sá, að skólalögin frá
1890 væri ógild. Sami dómstóll
var búinn að gefa þann úrskurð áð-
ur, að þau væru gild og góð. Ekki
var þessi úrskurfur heldur á þá
leið, að sam’oandsstjórnin væri
ftkyldug til að endurreisa kaþólsku
skólana, eins og Hkr. og þe;r ka-
þólsku halda fram, því málið var
um það, hvort sambandsstjórnin
hefði vald til að skerast í leikiun
og endurreisu þessa skóla ef hón
vildi, og úrskurðuninn segir að hún
hafi það vald.
Nú var vandinn kominn á
sambandsstjórnina; nú gengu þeir
kaþólsku að henni með oddi og egg,
og hún sá að hún þurfti að skera úr
og segja já eða nei. Hún þurfti að
komast að niðurstöðu um það, hvað
væri rjett af sjer að gera. Hún
vissi vel, að skólarnir í Manitoba,
eins og þeir eru nú, bera langt af
skólunum, setn liju' voru fyrir þann
tíma, að breytingin var gerð. Hún
vissi vel, að þeir kaþólsku höfðu
ekki neinn lagalegan rjett til sinna
fyrri skóla, því úr því skar fyrri
dómur leyndarráðsins. Hún vissi
fullvel, að þeini kaþólsku er ekkert
rangt gert til með núverandi skóla-
fyrirkcmulagi, úr þv* sannaðist að
þeir áttu ekki til þeirra neinn laga-
legann rjett. Hún vissi vel að síð-
ari úrskurður leyndarráðsins var
ekki skipan til hennar, um að
þrengja upp á fylkið þessuin skól-
um, að eins þýddi hann það, að hún
hafði vald til þess, ef þeim kaþólsku
væri gert rangt til.
Hvað gerir hún svo, þessi stjórn?
þessi dómari milli Manitoba og ka-
þólska klerka líðsins í landinu, hún
dæmir þannig að hún skipar Mani-
stjórninui að afnema skólalögin frá
1890 og endurreisa aptur sjerstöku
tróarbragða skólana fyi ir kaþólska,
og halda þeim uppi á almennings
tje. Ef Manitobastjórnin óhlýðnist
þeirri skipun, þá hótar hún að búa
til lög 4 næsta þingi, nl. í yíirstand-
andi mánuði, sem þrengi Manitoba
til lilýðni. Og því ræður Ottawa-
stjórnin af að snúast á móti Mani-
toba í þessu máli, en með þeim ka-
þólsku? Var það fyrir það að hún
hjeldi að það væri rjettur og sam-
vizkusamur dómur? Ef hún liefur
haldið það, á hverju byggir hún það?
Lagalega heiratíng á þessu áttu þeir
kajrólsku enga, eins og sýnt var og
sannað með leyndarráðs úrskurði.
Og ekki hefur Ottavvastjórnin borið
við að sýna fram á, á hverju hún
byggir þennan úrskurðsinn. Og af
hverju hefur hún ekki gert )?að?
Af því hún getur það ekki. Iva-
þólskum er ckkert rangt gert til,
þeir njóta allra sömu rjettinda, 'und-
ir þessum nýju lögum, eins og allir
aðrir í fylkinu, svo ekki var mögu-
legt að byggja þennan úrskurð á
neinu rjettlæti, og þess vegna var
hann, og hlaut að vera, órjettlátur.
En á hverju var hann þá byggð-
ur? A því og engu öðru að k&þólska
fylkil Quebec, sendir á Ottawa-
þingið 65 þingmenn, en veslings
Manitoba að eins eina 5. þetta eru
þær heimuglegu og göfugu dóms-
ástæður þess r jettláta dómara, þeirr-
ar rjettlátu stjórnar. það vita allir.
Manitoba er fámenn og scndir ekki
nema 5 menn á þing. Quebec er fjöl-
menn og sendir 65 menn á þing; svo
marga menn, að ef það fylki snýst
á móti stjórninDÍ, þá missir hún
völdÍD, en þótt Manitoba snúist á
móti með sína fimm, þá er skaðinn
minni og stjórnin ekki í eins mikl-
um pólitískum voða.
„því dæmist rjett að vera“, seg-
ir svo þetta Ottawa rjettlæti. Mani-
toba skal fram stdjast, til að gera
eptir vilja fólksins, marga fólksins
og mörgu þingmannanna í Quebec.
þarna geta menn nú speglað
sig í þessari einstöku lipurð, sem
síðasta Heimskr. dáist að Ottawa-
stjórninni fyrir að hafa sýnt í
þessu máii.
Niðurlag á 7. bls.
I hfivo pros. rilxul Mcnthol Plastcr !n a nrnnbcr
of (uuu*a of nen algic and rhemnatic ]>iiina, and
ain vcry ii u. ii plcnscd vith tlie rffwts nnd
Idoasnntncsj o« its applicati.»n —\V, H. CAKPEN-
teií, M.D.. Hotcl Oxford, Boston.
I hava n-. -I Menthol Plasters in sevoral cascs
of nmscular liieiunatisin, and fiml m cvery cus«
that it gn v« alinost Instant and porinanent roliof.
—J. B. Mookk M. D . Washington, I).C.
It Cures Sciatica, Liumbaffn, Neu-
ral"la, Pains in Rack or Side, or
any Musculnr I'aiim.
Pricc i Daris & Lawrence Co., Lttl,
25e. | Sole Proprietors, Montreal.
• « • t e e « « ««
LESID!
Jeg hef um tíms umboðs-sölu á ckta
ameríkönskum klukkum og úrum, af
nýjustu og beztu tegundum, 1 vönduð-
um pjettum, Gull, Silfur og Nikkel-
kössum. Einnig panta jeg reiðhjól
(Cycle) fyrirlivern sem vill, frá hinum
beztu reiðhjóla verksmiðjum f Amer-
íku. Samt allskonar borðbúnað og
jewelery, og get sparað ykkur mikla
peninga ef borgun fylgir pöntuninni,
Komið landar, og talið við mig um
allt petta áður en pið kaupið ar:nars-
staðar.
8. Sumarlidason.
MILTON - - N. DAK
♦ ♦'♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦«♦♦♦
* Ilvergi í bæu
um er mögulegt að fá fall-
egri og betri úr og klukkur
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦ N. W. Cor. Main & PortageAve. ♦
♦
♦ ♦ ♦♦
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
en
í búð
G. THOMAS,
FLUTTUR!
ISLENZKI SKÓSMIÐNRINN,
Stefán Stcfánsson, sem lengi hefut
haft verkstæði sitt á Jemima Str., er
nú fiuttur á Aðalstrætið Nr. (>k55,
par sem hann, eins og áður, býr til
allar tegundir af skóm eptir máli, og
endurbætir pað sem gamalt er fyrir
talsvert lægra verð en algeDgt er á
meðU innlendra, eins og mörgum
mun pcgar kunnugt. Munið eptir
staðnum.
STEFAN STEFANSS0N,
625 MAIN STR.
Tannlífiknep.
Tennur fylltar og dregnar út án sárs
auka.
Fyrir að draga út tönn 0,50.
Fyrir að fylla tönn $1,00.
<Sc BTJSH
527 Main St.
Globe Hotel,
146 Prixcess St. Winnipeg.
Gistihiís þetta er útbúið með öllum nýjasta
útbúnaði. Ágsett fæði, frí baðherbergi og
vínföng og vindlar af beztu tegund. Lýst
upp með gas ljósum og rafmagns-klukk-
ur í öllum herbergjum.
Ilerbergi og fæði $1,00 á dag. Einstakar
máltíðir eða hsrbergi yflr nóttina 25 cts.
T. DADE,
Eígandi.
C. HENBHICKSEN AND CO.
VERZLA MEÐ
Vbndud Medöl, SkrifTæri,
Skólabœkur, Toilet Articles,
og allt pað, sein vanalega er haft f beztu lyfjabúðum.
Meðala samsetning eptir læknaforskript, sjerstakur gaumur gefinn.
Gleymið ekki að við böfum allskouar einkaleyfis meðöl.
Crystal,
HIKLA-tt VÖRUlí ! L.ÍGIR PRÍSAK !
N. DAK.
EdlnDorgar Lufjatiud
Höndla með alLkonar
MEÐÓL, SKRIFFŒRl, BŒKUR oo SKRAUTMUNI
Fyrir hátfðirnar fáum við mikið af skrautmunum, lient-
ugum fyrir Jólag.afir og þess háttar, sem verður selt með
rýmilegu verði.
Óskað er eptir verzlan yðar. \
DR. FLATEN _ EIGANDI
EDINBURG, N. Dak.
IIMi© Peoples 8tor©«
Aldrei hbfum við getað gert eins vel við skiptavini okkar og nú, og e
Vegna pess að i>æði höfum við meiri vörur en nokkru sinni áður,
og svo eru pær keyptar á stórmörkuðum eystra, par sem prfsar
eru beztir.
Einkum vil*um við minna á margskonar ný
kjólaefni og allt sem til peirra parf.
Bráðlega fáum
við mikið af ýmsum skrautvarningi, sem er sjerlega
vel valinn til jólagjafa. — Allt með góðu verði.
J. SMITH & CO.,
Fyrsti Islendingurinn gefur vottord um
rafmagnsbelti Dr. Owens.
Hafói þjáðsl of giyt í 15 ár\ beltid bcetti honum eptir 10 nœtur.
%
" \

Jóu ÓlufsNon.
landsins 1878, fjekk jeg svo vonda
Bru P. O., Man. 26. des. 1893.
H. G. Oduson. Esq.:
Agent fyrir Dr. Owens rafmagnsbeltum
Það er engin nýung pó jeg núsegi
frá pví að jeg hafi sótt maigt og ir.ikið
gott hingað til Amerfku, svo sem frelsi,
góða landeign, nóg til lífsviðurværis og
fleira, af pví petta er svo almennt meðal
okkar íslendinga í pessari heimsálfu.—
En pað er ekki almennt, að prátt fyrir
pessi ágætu umskipti á lífskjörum fá-
tækra fjölskyldumanna, skyldi heilsan,
sem \itanlega er fyrsta skilyrðið fyrir á-
nægju og vellíðan, hverfa mjer um leið
og jeg fyrst stje fæti á petta land, svo
búskapur minn, í pessari byggð, hefur
til nokkurra ára staðist, að eíns fyrir af-
ardýrt verkamannahald. Að vísu hafði
jeg á íslandi tvisvar legið m jög pungt í
taugaveiki samtals í 19 vikur, og sífellt
síðan verið taugaveiklaður og með vond-
um gigtar ítökum, einkum í baki; en
strax sem jeg var kominn hingað til
magaveiki að hún smatt og smátt gerði
mig svo máttlftinn að jég, pessi síðustu árin poldi enga áreynslu, fyrir gigt,
taugaslekju og allslags ólyfjan. Sfðan hafa meltingarfærin aldrei unnið
reglulega án hjálparmeðala, og pá að eins ekki nema örstutta tfma. Og pó
er sá krossinn pyngstur sem Tlggur á sálinni, pví pegar viðleitni mauna
til að bjargast, og vonin um góða framtfð f landinu, sem svo rjett og heppi-
lega er kveðið nm: „faðminn pú breiðir mót fátæks manns nauðum, frá pjer
ei hrindirðu lifsvonum hans“—á í sífelchi stríði við svo veiklaða lfkams-
byggingu að flest vinna hefur í för með sjer ill-polandi sjúkdóms eptirköst,
er ekki að undra pó heilinn dofni og geðsmunnirnir aflagist svo mjög, að pað
verði að „negative“-4hrifum á allt fjelagslíf og vinasamband.
Eptir að jeg hafði lesið auglýsingu í blaðinu „Lögberg“ og útvegað
mjer „Katalog over Owens Elektriske Belter og Applicationer“ afrjeð jeg
að kaupa beltið nr. 4 með axlaböndum, og eptir að jeg hafSi brúkað pað 10
sinnum eptir fyrirsögninni fann jeg stórmikinn mun á lieilsufarinu, gigtin
hvarf og hefur enn ekki, » pær 6 vikursem síðan eru liðnar, gert vart við sig
aptur við pau störf sem hún hafði ekki leyft mjer að stunda áður, taugarnar
styrktust og meltingarfærin fóru að vinna með reglu, svo jeg, sem er h&lf
sjötugur að aldri, búinn að armæðast mcð stöðuga heilsnveiklun í 15 ár, og
orðinn feyskinn raptur í mannfjelagsbyggingunni, kominn að pví aðhrökkva
í sundur, er nú orðinn svo heilsugóður og fjörugur, sem jeg framast get
vænst, pví meðalið sem læknar eðlilegan punga ellinnar og vonda bilun í
handlegg fæ jeg á sínum tíma ókeypis úr annari átt.
Jeg er mjög glaður ög ánægður yfir pví að hafa keypt beltið, og fmn
mig knúðann tií pess að opinbera pess góðu verkanir á mjer, peim til leið-
beiningar sem pjást af slíkum sjúkdómum. Jeg vona menn skilji mig rjett.
Jeg opinbera petta ekki sem agent fyrir Dr. Owens Electric Belt and App-
liance Co. af peirri einföldu ástæðu að jeg hef ekkert með pað að gera, held-
ursem velviljaður vinur allra peirra, som ekki geta unnið fyrir lífi sínu,
vegna prauta áf gigt, taugaslekju, óreglu meltingarfæranna og fleiri sjúk-
dóma, í von um að slíkt belti geti verið peim, eins og injer, ótvilugt
heilsu rneðal.
J<5.n Olaksson.
Allir peir sem kynnu að óska eptir nánari upplýsingum viðvikjand
bót á langvarandi sjúkdómum, bráðasótt og taugaveiklun eru beðnir að
skrifa optir vorum Dýja mjög svo fallega danska eða enska príslista, til B.
T. Björnson Aðal Agent meðal íslendinga, P. O. Box 368 Winnipeg Man.
The Owen Electric Belt and Appliance Co.