Lögberg - 09.01.1896, Blaðsíða 7

LÖGRKRO, FIMMTUDAGINN 9. JANLAR ]8f6
7
Skólainálið.
Niðurlag frá 2. bls.
En þrátfc fyrir það þó vjer höf-
um gefið hjer yfirlit yíir sögu máls-
ins. þá gefca menn samt litið svo á,
að óþarfi hafi verið, upphaflega, að
innleiða þessa nýju reglugjörð, fyrir
skólana í Manitoba. Rjettara hefði
verið að láta þá kaþólsku hafa sína
skóla áfram, eins og þeir áður voru.
En það var einkum tvennt, sem
kom stjórninni til þess að breyta
þeim gömlu skólalögum, og sýndi
hún í því sein öðru að hún var
„reform“ stjórn.
Önnur ástæðan var sú, að undir
gamla fyrírkomulaginu var öllum
mönnum í fylkinu sem ekki voru
kaþólskir, gert rangt til, að þar átti
sjer stað hinn mesti ójöfnuður, því
enginn trúarflokkur i fylkinu annar,
naut þcirra hlunninda, að fá fje úr
fylkissjóði til þess að kenna sín trú-
arbrögð og útbreiða. Og svo var
ekki búið með það að peningarnir
sem þeir kaþólsku fengu, gengu til
trúarbragða kennslu, heldur ríkti
undir gömlu lögunum einnig sá ó-
jöfnuður, að þeir fengu til sinna
skólamikið meira fje, helduren veitt
var öðrum skólum, og setjum vjer
hjer stutt dæmi af því.
Fyrir árið 1890, eða undir
gömlu lögunum, þeim sem Ottavra-
stjórnin œtlar að innleiða hjer aptur,
voru 545 alþýðu skólar, (vjer köll-
um því nafni, þá sem ekki voru ka-
þólskir, til aðgreiningar) og fengu
þeir að meðaltali, frá fylkinu $142,-
65 á ári. Kaþólskir skólar voru
73, sem fengu að meðalfcali $226.44
hver á ári. 668 alþýðuskólakennar-
ar fengu að meðaltali upp í kaup sitt,
$111.89 á ári, 96 kaþólskir kennar-
ar fengu að meðaltali $172.19 á ári.
Vjer viljum ekki þreyta lesend-
ur vora á löngum skýrslum nje töl-
um, en biðjum þá að eins að athuga
það, að fyrir það að kenna kaþólsk
trúarbrögð, fjekk hver kennari
$80,30 meira frá fylkinu á ári, en ef
hann kenndi almennar fræðigreinir.
Og hver sá skóli, sem þau trúar
brögð voru kennd f, fjekk $83.79
meira á ári en hinir, þar sem almenn
kennsla fór fram.
Ójöfnuð eins og þennan gat
ekki frjálslyndi flokkurinn í Mani-
toba staðist, eptir áð hann kom til
valda. Annars hefði hann ekki
borið nafn sitt með renfcu, það
þeim kunnugt sem nokkuð þekkja
til hins mikla „reform“ flokks, í
enska ríkinu, að hann líður aldrei
slíkann ójöfnuð. jiað hefur lengi
verið hans hlutverk að stíga á háls-
inn á rangindum eins og þessum, og
berjast fyrir mannjöfnuði.
Hin Sstæðan, sem vjer minnt
umst á að fylkisstjórninni hefði
komið tif að afnema þessa tvískiptu
skóla, en gera þájafna fyrir alla, án
tillifcs til trúarbragða, var sú, að
ungmenni sem á kaþólsku skólana
gengu, komu út þaðan vita ómennt-
uð og óupplýst og gjörsnauð af
allri almonnri þekkíngu. Auðvitað
lærðu þau ýmislegt það, sem ekki
var kennfc á öðrum skólum, og sem
vjer efumst ekki um að prestarnir
hafi álitið að þeim væri fyrir beztu
þau lærðu, til dæmis, mjög vandlega
að umgangast og heilsa öllum sínuin
andlegu leiðtogum, svo sem biskupi
og prestum, að bugta sig og beygja
fyrir þeim eptir ákveðnnm reglum
og ávarpa þá eptir vissum serfmon
íum. Og svo þurfti líka að læra að
haga sjer rjefct frammi fyrir helgum
myndum í kirkjum og klaustrum,
og láta sjer ekki fata nje fipa í því,
að viðhafa Jiar þau rjettu knjeföll
og kúnstir, það varð að kenna líka.
En þetta som vjer höfum nú
nefnt, og vitanlega var kennt á
þessum þeirra skólum, var samt
ekki nefnt sem kennslugreinir Jiær,
er kenudar voru á skójunum, f
skj'rslum þeim, er kennararni
sendu til stjórnariunar, og skulum
vjer setja hjer sýnishorn af þeim, og
það alveg eins og þær komu fram,
óbreytfc og ósnúið, því þá er víst, að
vjer förum rjetfc með :
1. Cattechism.
2. Religion,
3. The golden Priinor.
4. Writing and reading.
ó. Speling.
6. Aritmetic.
7. Geografy and history.
þegar Jætta kemur frá kennur-
unum, hvers má þá vænta af læri-
sveinunum ? því aðgætandi er, að
vjer setjum þessa skýrslu ekki ein-
ungis oiðrjetta, heldur h'ka staf-
rjetta, og kemur þá upp úr kafinu,
að þeir ekki einu sinni geta stafsett
rjctt nöfnin á þeim menntagreinum,
sem þeir eiga að kenna. Ekki einu
sinni orðið „spelling“, það verður
„speling". „Ekki er nú vakurt þó
riðið sje! “
því verður nú ekki neifcað, að
sumt af þessu heyrir undir almenna
menntsn, þó hitt sje eins víst, að
nokkuð af því heyrir fcil, að eins ka-
þólskri menntun.
Mjög mikið er líka undir því
komið hvað mikil alúð hefur verið
lögð sjerstaklega við hinar ýmsu
af þessum fræðigreinum. það vita
þeir kaþólsku, og sumir aðrir hafa
komist að því, við ýms tækifæri.
það hefur til dæmis komist upp, að
í mjög fáum tilfellum er lögð svo
mikil rækt við að kenna skript, að
nemaudinn sje búinn að læra að
skrifa nafnið sitt, þegar liann er út-
lærður. því bænarskrár af ýmsu
tagi, sein úr kaþólskum byggðarlög-
um koma, þar sem þessir skólar hafa
verið, eru vanalega ineð mikið tíeiri
kroesum en nöfnum.
þetta var hin önnur ástæða
frjálslyndu stjórnarinnar fyrir þvf,
að afnema þessa sjerstöku skóla.
Hún vissi að það var ekki einusinní
rjettur hennar, heldur skylda, að sjá
um að því fje, sem almenningur
leggur fram til þess að gefa uppvax-
andi landsins lýð almenna mennt-
un, sje varið til þess að gefa því
menntun en ekki til þess að kenna
því kaþólsk trúarbrögð, með öllum
þeim kreddum og kunstum, en láta
það sitja á Iiakanum, sem fjeð
lagt fram til.
þossi skylda stjórnarinnar nær
jafnt til allra manna, af hvaða þjóð-
erni sem eru, og hvaða trúarbrögð
sem þeir hafa, og þá eins til þeirra
er fransk-kaþólsku, og þess vegna
rækti stjórnin liana jafnfc við alla
og eins gagnvart hinum frönsku, þó
hún gengi að því vísu, að missa við
það fylgi, ekki einungis allra
franskra manna á þinginu, heldur
líka allra franskra manna í fylkinu.
Og gat eins búist við að sjer yrðí
steypt úr völdum fyrir þessa ný-
ung. Hún var sterk þá,'og þurfti
ekki að finna upp á þessu til þess að
auka sitfc pólitíska fylgi, og átfci
enga von á að auka það með þessu,
það eina sem hún vissi, var að hún
missti fylgi allra franskra, en ó-
reynt var hve mikið mundi aukast
fylgi hennar nieðal annara þjóð-
flokka. Hún vissi hverju hún
sleppti, en ekki hvað hún hreppti.
Og nú er komið á daginn að
það var ekki við lambið að leika
sjer, þar sem kaþólska kirkjan var,
sem líka, fyrir atkvæðamagn sitt í
Quebec, gat hrætt Ottawastjórnina
tii þess að skerast í leikinn með sjer
gagnvart fylkinu.
Nú er þetfca mál komið á það
stig sem kunnugt er. Ottawa-
stjórnin hefur afráðið að snúast
móti fylkinu og þrengja upp á það
apfcur kaþólsku skólunum. Mani-
tobastjórnin áfríar málinu til kjós-
endanna i Manitoba, og biður þá
um svar npp á það, hvort þeir sjeu
samþykkir slíkri kúgun á fólk-
inu, eða hvort þeir sjeu á móti.
Og menn verða við þessar kosningar
að gæta þess, að hvert J’að þing.
mannsefni, sem b?ður sig fram á
móti stjórnjnni, gengur með því f
Jið með Ottawasttórninni og á móti
Mánitoba. < ‘g hvert það atkvæði
sem með þeim möunum er greitt, en
á móti fylkisstjórninni, J’ýðir alveg
bið sama.
Hvernig líst yður á, íslending
ar? Hvoru megin ætlið Jijer að
greiða atkvæði? Svarið fáum vjer
þann fimmtínda. Vjer vonum að
það svar verði yður, og öllum ís-
lendingum til sóma; vjer óskuiu
þess af heilum hug, Vjer óskum og
vonum að það verði í sannleika ís-
lenzk atkvæði sem þjer greiðið, at-
kvæði sem sýna að vjer íslendingar
hötum „kúgun og kvöl“!. harðstjóm
og allskyns gjörræði, að það verði
atkvæði sem lýsa íslenzkum þjóðar-
karakter.
Isleiizkiirllifkiir
Aldamót, I., II., III., iy. jjVert
Almanaá Þj.fj. 1892,9S, 94, 95 hvert'
' 1882-91 öll i
einstök (gnnaul.... 20
Anavari og Stjórnarskrárm. 1890. 75
“ 1891 ..................... ' 40
Arna po3tilla í b.....................'l 00
Au esborgíi rtrúarjátni ngin.... 10
B. Gröndal steinaf ræói......." " go
,, dýrafrreói m. myudum ... 1 00
Barnasálmar V. Briam 8.................. 20
Bragfræði H. Sigurðssonar ........... 1 75
Barnalærd Smsbók II. II. í bandi.30
Bæuakver O. Indriðasonar í bandi.... 15
Bjarnabænir ......................... 20
Chioago för mfn .............. . . . . . . 50
Dauðastundin (Ljóðmæíi).....!15
Draumar i>rír.............4"
Dýravinurinn 1885—87—89 hver............ 25
“ 91 og 1893 hver....'. . .. 25
Elding Th. Hclm...................... 1 00
Fyrirlestrar:
l.'m Vcstðr-Islending (E. Hjörleisson) id
Fjórir fyrirlestrar frá kirkjuþ. 1889... 50
Mestur í heimi (H. Drummond)íb. 20
Eggert Olafsson (B. Jónsson)......... 20
Sveitalíflð á íslandi (B. Jónsson) 10
Mentunarást. á fsl. I. II. (G.Pálscn. 20
Olnbogabarnið [O. Olafsson .... 15
Trúar og kirkjnllf á fsl. [Ó. Ölafs] .. 15
Verði ljós [Ó. Ólafsson]............. 15
Ilvernig er farið meö þarfasta
„ þjóninn O 0....... 10
1 resturinn og soknrbörnin OO...... 10
Ileimilislíflö. O O................j 45
Frelsi og menntun kvenna P. Br j!! ! 25
Um hagi og rjettindi kvenna [Bríet '10
Island að blása upp.................. jq
Föiin til tunglslus .................10
Gönguhrólfsrimur (B. Gröudal .../ . 25
Hjálpaðu bjer sjálfur í b. Smiles . . 40
Hulrt 2. 3.4 5 [þjóðsagnasafn] hvert.. 20
Hversvegna? Vegna þess 1892 . 50
“ “ 1893 . '.. 50
Hættulegur vinur..................... jp
Hugv. missirask. og hátíða St. M.J." " 25
Hústafla • . . . í b 35
er l Isl. textar (kvæðí eptír ýmsa
' Iðunn 7 bindi í g. b.
..... 25
Islandssaga Þ. Bj.) í bandi.......... 50
Islandsiýsing H. Kr, Friðrikss....... 20
Kennslubók í Dönsku, með orðas.
[eptir J, Þ. & J. SJíbandi... 80
KveSjuræða M. Jochumssonar . 10
Landafræði II. Iír. Friðrikss..... 45
Landafræði, Mortin Hansen ........... 04
Leiðarljóð handa börnum íbandi.... 15
Leikrit: Hamlet Shakespear........... 25
„ herra Sólskjöld [H. Briemj . . 20
,, Prestkosningin, Þ, Egilsson,.. 35
„ Víking.á Hálogal. [H. Ibsen .. 25
„ Helgi Magri (Matth. Joch.).... 25
Strykið. P. Jónsson............... jq
Sösrur:
Blörasturvallasaga................ 20
Fornaldarsögur Norðnrlauda (32
sögur) 3 stórar bækur í bandi. 4 50
Fastus og Erraena..........." ’' jo
Flóamannasaga skrautútgáS. 25
Göngubrólfs saga.................. jo
Heljarslóðarorusta.......... " 30
Hálfdán Barkarson ................ jO
Höfrungshlaup.........."")""" 20
Högni og Ingibjörg, Th. Hojm! " ! 25
Draupnir:
Saga J. Vídalíns, fyrri partur .. 40
Siðari partur..................j gQ
Tíhrá I. og II, hvoit ............ 25
Heimskriiigla Snorra Sturlus:
I. Olafur Tryggvas. og fyrirrenn-
ararhans........................ -5
II. Olafnr Haraldsson helgi...... 85
Islendingatögur:
I. og2. IsleDdingabók og landnáma 35
3. Harðar og Hólmverja........... 15
4. Egils Skallagrímssonar........ 45
5. Ilamsa Þóris.................. jq
6. Kormáks....................... 20
7. Vatnsdæla......................g0
8. Gunnlagssaga Ormstiingu....... j(j
9. Hrafnkelssaga Freysgoða .. jo
10. Njála .•....................; 70
II. L'ixdada ..... 1......... 35
12. Eyrbyggja................."""" 25
Sagan af Andra jarli................ «0
Saga Jörundar hundadagakóngs........1 00
Kóngurinn í Gullá................... 45
Kári Kárason...................... 20
Klarus Keisarason................. jq
Maður og kona. J. Thoroddsen.... 140
Randíður í Hvassafelli í b........ 35
Smásögur PP 123456Í b hver... 20
Smásögur handa unglingum Ó. OI.... 20
„ ., börnum Th. Hó) m .... 15
Sögusafn Isafoldar 1. og 4. hver . . 40
»......» 2, og 3. “ 35
Sogusotmu oll.......................4 35
Villifer frækni..................... 25
Vonir [E. Ilj.]...........!’"""""."! 05
Þórðar saga Geirmuudarsson-u........ 25
Œfintýrasögur....................... 15
Sðnscbœkur:
Nokkur fjórröðddu sálmalög........ 50
Söngbók stúdentafjelagsins..... 35
“ “ í b. 65
“ “ i giltu b. 70
Songlög, Bjarni Þor‘teinsson ..... 35
Stafróf söngfrreðinnar.........
.slenzk sönglög. 1. h. H. Helgas.. .
„ „ I. og 2 h. hvert ...
Utauför. Kr. J. ,
Ú’sýn I. þýð. í bundnn og ób. máli.... 20
Vestui'faratúlkur (J. Ó) í bandi. 45
Vísnabókin gamla í bandi . 30
Olfusárbrúin ... 10
Bæki r bókmJjel. ’94og’95 hvert ár. . 2 00
Bækur Þió^vinafjelagsins 1895 eru:
Almauakið '96. Andvari og Dýravinuriun.
Kosta allar 80 cents...............
slenzk blöd:
Kirkjublaðið (15 arkir á ári og smá-
t rit.) Reykjavfk . 60
asafold. „ 1 50
Suunanfari (Kaupm.höfn).........1 00
Eimreiðin “ 1. og 2. hepti 80
Engar hóka nje blaða pantanirteknar
til greiua aema full borgun fylgi.
H. S. BARDAL,
613 Elgin Ave. Winnipeg Man.
0. Stephensen, M. D„
öðrum dyrum norður frí norövasturhorninu i
ROSS & ISABEL sTRÆri'M,
verður jafnan að hitta á skrifstofu sinni frá kl.
9—II f m., kl. 2—4 og 7—9 c. m. dag hvern.
—Nætur bjalla er á hurðinni.
Telephonf. 346
T. H. Longheed, M D.
Útskrifaður af Man, Medical University,
Dr. Loucheed hefur lyfjabúð í sam-
bandi við læknisstörf sín óg tekur því til
öll sín meðöl sjálfur. Selur skólabækur,
ritföng og fleira þessháttar.
Beint á m ötfU’ounty Court skrifstofunui
glenboro, man.
50
35
10
20
M. I. Cleghorn, M. D.,
LÆKNllI, og YFIRSETUMADUR, Et,
Útskrifaður af Manitoba læknaskólanum.
L. C. P. og S. Manítoba.
Sknfstofa yfir búð I. Smith & Co
EEIZABETH ST.
BALDUR, - - MAN.
P. 8. Islenzkur túlkur við hendina hve
nær sem þörf gerist.
sjá
muuum
Ljóðm .: Gísla Thórarinsen í bandi .. 75
,. Br. Jónssonar með mynd.... 65
„ Einars Iljörleifssonar í u. .. 50
,, Ilannes Hafstein............. 55
” „>> . » T> gylltu b "l 00
„ II. Pjetursson I. .í skr. b.. .1 25
>> » » II. ,, . 1 85
.» TT» » II. í b........ 1 00
H. Blondal með mynd af höf.
„ T TI „ ígyltubandi . 35
•L Haljgrims, (úrvalsljóð).. 95
* Kr. Jónssonar í bjindi........1 10
„ Sigvahli Jónsson................ 50
» t>. V, Gíslason................. 25
„ ogðnnur rit J. Hallgrimss.. .1 15
„ Bjarna .Thorarensens....... ^5
» Víg S. Sturlusouar M. J.... 10
„ Bólu Hjálmar, óinnb........ 35
» Gísli Brynjólfsson............!.100
“ Stgr. T horsteinsson í skr. b. I 40
„ Gr. Thomsens..................1 10
“ ' “ ískr. b..........150
Gríms Thomsen eldri útg.. .. 25
. ., Ben. Gröndals.... 15
Urvalsrit S. Breiðfjörðs í skr. h.. "1 75
Njóla ........................ 30
Guðtún Osvífsdóttir eptir lír. J.. . . . . 35
Kvöldmaltíðarbörniu ,, B, Tegnér.... 10
Læknlngabækur Ilr. Jónasscns:
Laeknmgabók.................. i jo
Hjálp í viðlögum... 40
Barnfóstran . 20
Barnalækningar L, Pálson !.. ,í b" ! 35
Sannleikur kristindómsins........ 10
balmaliókin uýja.......... j qo
Sjalfsfræðarinn, stjörnufr! ". " í b" ! 35
„ jarðfrœði ........... “ 30
Hjukrunarfræði J. H. .. 35
Barnsfararsóttin J. H......... " 15
Mannkynssaga P. M. II. útg. í b.....! t 00
Malmyndalýsing Wimmers................... 50
Mynsters hugleiðingar..... 55
PassSusáimar (H. P.) f handi,.""!!! 35
„ S skrautb.......................... 50
Paskaræða (sSra P. S.)................... ic
Ritreglur V. Á. S bandi...." "!.'.'" 25
Ileikningsbók E. Briems í b...... ■ 35
Snorra Edda...................... j jq
Stafrofskver .................. . 15
Sendibrjef frá Gyðingi S fornöld.... jo
Supplements til Jsl. Ordböger .1. Th.
I.—XI, h, bvert 5Q
OTRULEGT EN SATT
Þegar menn lesa það þ»ykir það ótrúlegt, en samt sem átlur er það satt
að vjer )iöf..,n og seljum meiri vttrur en hvaða helzt aðrar fjórar búðir í
Cavaher Cotinty. J
Með því vjer höfum tvær stórar búðir fylltar með hinar beztu vörur
sem jienmgar geta keypt, getum vjer gert langtum betnr, livað vörur
verð snertir, hehlur en þeir, sem eru að reyna að keppa við oss. Ef
þjer komið S búðirnar munuð þjer sannfærast um að vjer erum öðrum
fremri. J
, Víer Ift'úum tv« íflenzka afjjreiðslu menn, sem hafa ánæeju af að
oa yður vörurnar osr segja yður verðið. Látið ekki hjá '
ossáður en þjer kanpið anuarsstaðar, þvi vjer bæði eetum
spara yður peninga á hverju dollars virði sem þjer kaupig
L. R. KELLY,
ALþEKKTA ÓDVRA BUÐIN í NORÐNR-DAKOTA.
aílton>................Jl. DiKOTA
STORKOSTLEG
UTSALA - - -
T|L a,llra vidskiptamanna vorra
aö kunngera, að vjer höfum afráðið að
tfca \ 1 ð vei zlun 1 bæ þessum, og þess vegna ætlum vjer að byria
inánudaginu 4. nóvc.nber 1895, að selja vörur vorar fVrir bað
verð er þær kostuðu oss, og sumar fyrir langtum minna
Vorubrygðir yorar samanstanda af öllutn tegundum af
álnavoru, fatnaði, skófatnaði, höttum, búfum, groeeries o s frv
og eru vörurnar allar nýjar og af beztu tegundum. ’
\’jer vonuin, að þjer komið ■ 11 og notið yður þetta tækiæri
að ná i góðar vórur fyrir lágfc verð. Vjer þökku.n yður fvrir
undantarm viðskipti. J '
ASLAKSON
EDCBURGH, -
Virðingarfyllst, Yðar
Q
Z
<
PETERSON
- aORTH DAKOTA.
ASSESSMEftT SYSTEM. IVJUTUAL PRINCIPLE.
Hefur fyi'ra helraiqgi yflrstandandi árs tekið lifsábyrgg upp g narri ÞR.JÁTlU OG
ÁTTA MILLIÓNIR, Nærri NÍU MILLJONUM mcira en á snmstim.h" < r..rr,;
Viðlagasjóður fjelagsins er nú meira en feálf fjórda millión Uollars
A dre‘ hef“r fjel«g g"rt eins mikið og nú. Hagur þess aldrei staftið eins vel
Ekkert hfsabyrgðarfjelag er nú í eins raiklu áliti. Ekkert slíkt fjeisg hefur
konnð sjer eins vel ð.meðal hinna skarpskygnustu Ísiemiinga. Yflr l>ii ,MU| af
þeim hefui nú tekið ábyrgð í því. llargar þúsandir hefur það nú alláreiðu greitt
Islciuliiig 111. Allar rjettar dánarkröfur greiðir það fljótt og skiJvíslega
Upplýsingar um þetta fjelag geta menn fengið hjá
W. H. PAIILSON Winnipeg, s BARDAL, Akra,
Gen. Agent Man. & N. W. T. Gen. Agent N. & 8. Dak. & Minn
A/K. McNICHOL,
McIntTKF, Bl.’K, WlNNtrKO,
gbf. Majjaoeh fvrir Mauitoba. N. W. Terr., B. C., &c.