Lögberg - 17.09.1896, Side 1

Lögberg er gefið út hvern fimmfudag a
The Lögberg Printing & Publish. Co.
Skriísiofa: Afgreiðslustofa: Prentsmiðja
148 Princess Str., Winnipeg, Man.
Kostar $2,00 um árið (á íslandi.6 kr.,) borg
ist fyrirfram. Kinsttök númer 5 cent.

■*<tA
®o.

■/,
9. Ar.
eoj
Lögberg is published everv Thursday by
The Lögberg Pkinting & Publish. Co.
at 148 Princess Str., Winnipeg, Man.
Subscription price: $2,00 per year, payab
in advanco.— Single copies S cen
Winnipeg, Manitoba finimtudaginn 17. september 1890.
{ Nr. 30.
Royal
Crown
Soap
Er hrein og óiilönduð olíu
sápa, og Bkemmir þvi ekki
hendurnar nje andlitið, nje
finasta tau. Hún er jafngóð
hvort heldur er fyrir þvott,
hað eða hendurnar og and-
litið. Hún er búin til hjer
í fylkinu, og er hin bezta,
hvort heldur er í „hörðu“
eða „mjúku“ vatni.
Sendið eptir lista yflr myndir og bækur,
sem gefnar eru fyrir umbúðir utan af
Royal Crown sápunni.
ROYAL CROWN SOAP CO.,
_____WINNIPEG
FRJETTIR
CANADA.
Kinverjar i British Columbia
tóku & móti Li-Hung-Chang meó
mestu viðhöfn pegar hann kom til
Vanoouver. Hann sigldi paðan með
gufuskipinú vEmpress of China“ &
mánudaginn var áleiðis til Kina. I-i
hafði verið mjög ánægður með ferð
sína í gegnum Canada, og álit hans á
veldi Breta mun hafa aukist mjög við
að fara i gegnum pennan víðlenda
hluta hins brezka keisaradæmis.
BANDABÍKIN.
Republikanar unnu mikinn sigur
við rikisstjóra kosningarnar I Maine-
riki pann 14. þ. m.. Frísláttu spurs-
m&lið var aðal málið sem kosnmgar
þessar snerust um, eins og í Vermont,
sem republikanar unnu fyrir nokkru,
■og fjekk ríkisstjóra-efni republikana,
Hon. L. Powers, um 50,000 atkvæðum
fleira en mótstöðumaður lians, og er
J>að meiri atkvæða-munur en sögur
fara af I pví riki. Þetta sjfmr hve
ákveðið fólkið i Maine er i að ekki
skuli tekin upp fríslátta silfurs í
Bandaríkjunum. Ýmsir merkirguU-
demokratar hjeldu ræður til styrktar
ríkisstjóra-efni republikana, og munu
þessfá dæmi, að menn úr hinum
miklu flokkum Bandaiíkjanna hah
haldið ræður til stuðnings manni úr
Jnótstöðu - flokknu m.
Ákaflega mikið hvassviður gekk
tneðfrtum austurströnd Bandarikjanna
seinnipart vikunnar sem leið og gerði
allmikinn skaða á skipum o. s. frv.,
en mannskaði varð pó ekki mikill.
ítlOnd.
Astandið ermjög iskyggilegt i
ConBtan-tinopel um pessar mundir, og
búast útlendir menn, sem par cru bú-
settir eða dvelja par um stundarsakir,
við upphlaupum, manndrápum ográn-
mm á hverri stundu. Sendiherrar
wtjórna annara landa f>ar hafa átt með
sjer fund, til að koma sjer saman um
aðferð til að afst/ra að pegnum landa
peirra yrði gerður óskundi ef upp-
hlaup verða, og munu þess vcgna við
öllu búnir. Skip pau, sem erlendar
iþjóðir mega hafa i sundinu fi-am und-
an Constantinopel samkvæmt samn-
ingi, eru par reiðubúin að senda lið í
land ef á þarf að halda, og par að
jíuki liggur mikill og vel búinn floti
af brezkum herskipum (15 skip alls)
skamint frá innsiglingunni í sundið.
£>að er sagt að soldán sje geðveikur
og ráðgjafar hans (sem hata kristna
menn ákaflega) geti þvi fengið haun
til að samþykkja hvað sem þeir
vilja, og því talað um, að stór-
véldin sjái ekki önnur ráð en að setja
soldán af, til þess að afstjfra vand-
ræðum, og setja anuan mann í há-
sætið. Megn óánægja á sjer stað í
tyrkneska liðinu,pví hvorki foringjum
nje öðrum hefur verið borgað kaup i
meir en hálft ár. Nokkrir foringjar
hafa heimtað laun sín, og pegar peir
ekki fengu þau, sagt af sjer, en strax
verið teknir fastir fyrir pað tiltæki.
Rannsókn sú, sem fór fram útaf drápi
Armeníu-manna í Constantinopel um
daginD. var r,ómt yfirskin, og öllum
sem ákærðir voru útaf þeim mann-
drápum sleppt óhegnum.
írlendingurinn Tynan, hinD al-
ræmdi „nr. 1“ f sambandi við Phöuix
Park morðin í Dubliu fyrir mörguin
árum, hefur verið tekinn fastur, og
segir sagan að hann og fleiri írar hafi
verið að undirbúa að myrða Victoriu
drottningu og Rússakeisara, sem nú er
á leiðinni] að j heimsækja Victoriu
drottningu. Það er nú samt hætt við,
að saga þessi sje eitthvað /kt, en
enginn vafi er á, að ymsir menn hafa
verið teknir fsstir i sambandi við eitt-
hvert samsæri til sprenginga á Eng-
landi. _____________________
Leiðangur Breta upp eptir Nil-
fljótiuu, til að berja á falsspámannin-
um, hefur gengið vel nú um ttma og
hefar hinu fremsta af liði Breta lent
saman við lið 'Jspámannsins (Dervish-
ana) og hrakiðjþað á flótta.
Fólkið á Englandi er að verða
mjög æst gegn Tyrkja-soldáni og
stjórn hans, og herðir það sjálfsagt á
brezku stjórninni að skerast í að
vernda kristna menní löndum lyrkja,
hvað sem aðrar þjóðir segja.
Ofveður mikið gekk yfir Parísar-
borg þanu 10. þ. m. og gerði allmik-
inn skaða á húsum.
Þjóðverjar hafa enn elcki selt
fram mann þann, er ætlaði að brjótast
til valda í Zanzibar, og vekur það
undran margra.
Dominion J>ingið.
Ekkert sögulegt hefur gerst á
þinginu síðan Lögberg kom út siðast.
£>ann tírna, sem þinginu hefur orðið a
ínilli frá fjárlaga frumvarpinu, hafa
apturhaldsmenn notað til þess að halda
ræður, sem flestar eru útí hött eir.s
og málin standa nú og að eins til að
tefja tímann. Stjórnin ætlaði að láta
þing'.ð ljúka störfum sinum á minna
en mánuði, og með þvi spara land-
inu stórfje, en apturhaldsmönnum
hefur tekist að tefja tímann svo, að
þetta verður ómögulegt. Dingmenn
eiga sem sje heimtingu á 11,000 hver
fyrir þennan stutta þÍDgsetu-tfipa ef
hann verður meir en 1 mánuður,
þó ekki sje nerna dagur fram yfir.
£>að er samt búist við, að þingi verði
slitið seint í næstu viku, því fjárlaga-
frumvarpið er komið all-langt á veg,
Mr. Laurier hefur skyrt, þinginu
frá, að innanrfkis-ráðgjafinn verði
maður lijeðan að vestan, en hann
sagðist enn ekki gota sagt þinginu
hver maðurinn yrði. Ýinislegt bendir
nú samt á, að dómsmála-ráðgjafinn
hjep í Manitoba, Hon. Clifford Sifton,
verði maðurinn, sem tgkinn verður i
þessa vandasömu stöðu.
Engin upphæð verður í fjárlög-
unum í þotta sinn til aðgeröar St.
Andrew’s strengjunum, en opinberra-
verka ráðgjafinn, Mr. Tarte, ætlar að
koma liingað vestur í haust, til að
kynna sjer ytnsar þarfir þessa hluta
landsins, og þá sjálfsagt þar á meðal
allt er viðkemur nefndum strengjum.
Útaf silfur-frfsláttu hreifingunni
í Bandaríkjunum hefur verið lagt
frumvarp fyrir sambandsþingið þess
efnis að heimta, að öll útlend ábyrgð-
arfjelög borgi allt, er þau eiga að
greiða Canada-borgurum, i löggildum
Canada gjaldeyrir.
Islentliiigar í Kaup-
mannaliöfn.
(Ritað fyrir Lögberg).
íslendingar í Höfn eru allflestir
þar að eins um stundarsakir og getur
því eigi kallast þar „íslenzk Dylenda“.
Dað eru fyrst og fremst námsmenn,
bæðivið háskólann, við /msa iðnaðar-
skóla og verzlunarskóla, kaupmenn i
erindagerðum sínum, mest um vetrar-
tímann og allmargir kvenumenn,
mestmegnis þjónustu stúlkur, sem þó
flestar, eptir lengri eða skemmri tíma,
fara aptur til íslands. Hinir eru
færri, sem eru þar að staðaldri.
Nokkrir eru i dönskum embættum,
fáeinir erfiðismenn, nokkrar konur
giptar dönskum mönnum og strjál-
ÍDgur af þernum, sein margar eru
hálfbúoar að gleyma móðurmálinu.
Að íslendingum, sem engan mál-
mynda-grundvöll málsins hafa kynnt
sjer, hættir við að tyna niður og
blanda sauian, er rnest því að kenna,
í fyrsta lagi að dönsk tunga og fslenzkt
mál eiga sama uppruna, og í öðru
lagi því, að fólk þetta á cigi völ á
tækifærum til að lieyra talaða óbjag-
aða íslenzku.
Hversu margir íslendingar tru í
Ilöfn, er ekki hægt að segja, en gizka
má á hjerum bil 600. Fjelag er þar,
sem „íslendingafjelag“ nefnist, og
geta í því verið þeir sem vilja, konur
sem karlar; eru fundir haldnir 1 2* á
mánuði; í stjórn fjelagsins eru mest-
megnis stúdentar. Geta menn vana-
lega heyrt þar fyrirlestur, og að hon-
um loknum skemmt sjer við dansleik,
gpil, tafl og fl. Að undanskildum
embættismönnum, kaupinönnum, ör-
fáum iðnaðarmönnum og allmörgum
vinnustúlkum, er það meginþorri ís-
lendinga í Höfn, sem að einhverju
leyti eru þar að leita sjer menntunar
eða verklegrar þekkingar og vinna
því eigi fyrir viðurhaldi sínu, heldur
lifa á fje foreldra sinna eða annara
venzlamanna á Fróni.
Drykkjuskapur hefur verið nokk-
ur á meðal námsmannaað undanförnu,
en nú má svo að orði kveða að hann
sje að öllu horfinn.
Margir af þeim stúdentum frá
Reykjavlkur skóla, sem sigla, byggja
eingöngu upp á styrk þann sem þeir
fá á Regensen (á Garði), nefnilega
frfan bústað og 40 kr. á roánuði í 4
ár (rúmlega einu ári lengur fá lækna-
efnin liann), og má mcð sjerstakn
sparsemd og reglusemi lifa á styrk
þessum í þessi 4 ár; en til þess að ná
próti er tíminn of stutlur; til þess
þarf minnst 5—6 ár. Þegar svo
styrkurinn er búinn, koma vandræðin
fyrir .fátækum námsmönnum; þeir
sem lán geta fengið lána upp á, >yð
borga þegar þoir komast í embætti;
liinir fara optast heim til íslands og
láta sjer þannig nægja cand. phil,
titilinn. Það má fullyrða, að þeir eru
nú som komið er of margir 1 Reykja-
vík; það er sjálfsagt athugavert hvort
possir menn, sem lyafa. fengið iqennt-
un að vissu leyti eins mikla og þeir,
sem náð hafa embættisprófi, ekki ættu
miklu heliur, í staðinn fyrir að fara
heim, að fara eitthvað út í hciininn,
til dæinis ciukiim til Vesturheims, og
reyna að komast áfratn þar; þeir geta
alveg eius unuið ættjörðu sinni gagu
fyrir það. Því er einu sinui þannig
varið, að á íslandi hlífast skólsgengn-
ir menn við að ganga að líkatnlegri
vitinu, hverju nafni sem nefnist; bar-
áttan byrjar því fyrst fyrir alvöru
>egar heim kemur.
Hvað nú þeim viðvfkur sem flest
er af f Höfn, nefnil. íslenzkum þjón-
ustu stúlkum, þá verður naumast sagt
að þær eigi við góðan kost að búa;
launin eru lág, frítíminn næstum
enginn og húsmæður danskar að jafn-
aði harðar; aðgætandi er það einnig,
að I Höfn, eins og víðast hvar í Norð-
urálfunni, eru kvennmenn tiltölulcga
miklu fleiri en karlmenn; 1 Höfn eru
liðugt 30,000 konur fleiri en karlar,
svo eigi verður sagt að hörgull sje á
kvennþjóðinni þar.
Þá koma iðnaðar- og verkamenn
íslenzkir; þeir eru sárfáir; mest eru
það handiðnamenn, er fást við úrsmíði,
snikkaraiðn, gullsiníði og því uin lfkt.
Svo eru ekki allfáir frá 1 róni,
sem koma til Ilafnar til að geta sagt
að þeir liafi litið út fyrir landssteinaua
°g sjeð annara þjóða háttu og siði.
Að samheldni og fjelagsskapur
íslendinga á meðal í Höfn væri meiri
en hann er væri æskilegt, en ís-
lendingum hættir við þar og annars-
staðar að líkjast Grikkjum og Pól-
verjum í ófjelagslyndi.
Nokkrum orðum skal farið um
vinnukaup í Danmörku. Vinnukaup
handiðnasvcina er að jafnaði 3 kr. á
dag og verða þeir þá sjálfir að sjá sjer
fyrir rnat, heimili og klæðum. Þegar
þeir taka að sjer akkorðsvinnu fá þeir
að meðaltali meira kaup. Obroyttra
vinnumanna kaup er lijerum bil 20
prct. lægra, eða c. ‘2 50 kf. um daginn
þó fá vinnumenn og daglaunamenn,
sem eru hjá bændum úti 4 landi, hæzt
2 kr. en matvara og einkum bústað-
ur er þar ód/rari. Kvennmenn fá að
meðaltali í verksmiðjum 1.50 kr. eða
c. 0 kr. 4 viku, eu fáist þær við sausr.a,
þvotta og annað því uru lfkt, fer kaup-
ið mjög sjaldan frain úr 1 kr. Vinnu-
kaup kvenna niá því kallast mjög
lágt í DanmÖrku í samanburði við á
Euglandi, í Norður-Ameriku og fl.
löndum; þö er kvennmannsvinna ver
borguð á Frakklandi og sumstaðar á
Þyzkalandi. Þuð mA nu auðvitað
ekki fara að eins eptir þvi, hvað
goldið er í kaup f upphæð peninga;
hátt kaup að nafninu til (nominal)
getur vel verið lágt kaup í verunni
(real). Það sem mesta pyðingingu
hefur fyrir crfiðismenn er þetta: að
hversu miklu leyti þeir fyrir kaup sitt
geta fullnægt kröfum lífsins. í Dan-
mörku er flest fæða fremur ód/r;fæði
og herbefgi getur einhleypur maður
fengið fyrir rúmar 40 kr. á máriuði
(kvennmenn borga minna); mjólk og
brauð er ódýrt, en kjöt og smjör d/rt;
íötog húsaleiga getur eigi kallast
d/rt. Þrátt fyrir það að flestar lffs-
nauðsynjar megi heita ód)'rar, mun
það vera allur þorri giptra erfiðis-
inanna, sem cngu cða harla litlu geta
safnað til ellidaganna, sökum þoss að
kaupið ersvo lágt. Fyrir gömlum
daglaunamönnum, er vinna hjjá liæ(rd-
uin, liggnr optasl sveitin; þoir ciga,
ullra manna í Danmörku, við hörðust
kjör að búa.
Benjamín Jónsson
andaðist þann 19. ágúst síðastl. á
Sjúkrahúsinu í Winnipeg (eins og
getið liefur verið um í Lögb.) eptir
langa og þungasjúkdómslegu. Dauða-
mciu hans var innvortis tneinsemd.
Jarðarförin fór frain næsla dag á eptir
CARSLEY
& CO___
Mikil Salii á
Haust og
Vetrar
JÖKKOM og CAPES og
Kvennmanna og Barna . .
ULSTERS.......
A moðan innkaukamaður okkar v«r
í Berlín og London keypli hann mik-
ið af Möttlum og jökkuin, setn við
seljum nú með mjög lágu verði f 2
viður.—Jakkar eru frá 75c, $1.25,
$2.50, $3 og uppí $7 50.
Öllum þessum möttlum og jukkuru
er raðað 4 borð uppá lopti til synis.
Komið snemma, svo þjer getið valið
úr það bezta.
Einn búnki af Fawn silki linen
Jökkurn, 10 til 15 dollara virði, verða
seldir á að eins 84.75.
Nyjar hau8tvörur í öllum deild-
um.—36 pl. breitt Flanuelette
að eins 6c yardið.
Carsleyfe Co
34-4 IVJAIN STR.
Nokkrum dyrum fyrir sunnan Portage
Avenue.
(20.) frá 1. ev. Iút. kirkjunni f Winni-
peg, að viðstöddu mörgu fólki.—Sjera
Jón Bjarnasou tal.iði yfir líkinu í
kirkjunni og kastaði moldurn á kistu
hins látna I grafreitnum.
Benjamín sál. lagðist rúmfastur
28. de^. 1895. Þann 11. júní síðastl.
var lagt af stað með bann frá heimili
hans í N. ísl. til Winnipeg, og þann
13. s. m. komst hann alla leið fyrir
sjerstaka umsjón og aðstoð þeirra
manna, sem fluttu lrann. Mr. Guðjón
Thorkelsson í Winnipeg tók á móti
honum, og dvaldi Benjamín sál. hjá
honurn þriggja vikna tíma. Annaðíst
Mr. Thorkelsson og kona hans hann
af mestu snilld og veittu honum alla
þá hjúkrun og umönnun, sem hæ»í
var. Benj. sál. var 49 ára að aldri, er
hann dó. Hann var fæddur að Víg-
hólsstöðum í Dalasjfslu árið 1847*
ólst h'í.nn þar upp hjá foreldrum sín-
um, Jóni BeDjamínssyni og önm*
Jónsdóttir, þar til lrann var 16» 4r»
UPp frá þvf var hann vinDnœaðui;-
hjá vandalausu fólki til þess á*ið
árið 1875, að hann grptist Steinunní
Jónsdóttir, og lifir hún mann sinn.
Þeim hjónum varð 3. harna auðib,
hvar af 2 lifa: 17 ára gamall piltur vg
16 ára gömul stúlka, bæði efuileg
börn, og eru þiu- nú móður sinni trl
huggunar og aðstoðar.
Benjamíu sál. fluttist árið 1879
að TúDgarði i Dalas/slu. Þar bjó
hann þar til 1883, að hann fluttist til
Ameríku og settist að í Nyja-íslandi.
Benjamín sál. var starfsmaður mikill,
hagsynn og verklaginn til allra verka.,
hagur vel, einkum á trje; lmnn reisti
lagle.gt Íliúðaihú3 á oignarlandi sínu
í Nyja-Ííkndi, og smfðadi það aði
meatu leyti sjálfur.
Benjamln sál. var hveridagslega
stiltur o£ gætinn, en þó glaðlyndur
‘ óg sí-skeinintilegur, enda vel greind-
ur. Ilann var maður gestrisinn og
höfðinglega iyntur og rjetti mörgutn
þurfandi lijálparhönd, og verður hans
því sárt saknað af mörgum, en sjer-
staklega af konu lrans og börnum.
Benjamfn sál. var ástúðíegur
eiginmaður og elskuríkur faðir barna
sinna. Minning hans mun því lengi
lif-u Aunes-úúi.