Lögberg - 22.04.1897, Side 5

Lögberg - 22.04.1897, Side 5
LÖGBERG FIMMTUDAGINN 22 APRÍL 1897 o . Jón Ólafsson hefur neyðst til að játa, að Lögberg og IIkr. liafi haft rjett fyrir sjer, en hann rangt, við- 'ikjandi því að merkisdagar, er áttu sjer stað ííður en rírnið var bætt (tíinatalið leiðrjett), hafi verið látnir kalda sömu mánaðardögum og íður, þrátt fyrir leiðrjettinguna. Það er einmitt pessi regla sem „áttmenning- arnir“ hafa fylgt, og vjer fyrir vort layti munum halda J>ví fram að J>að sje rjett (hinn eini vegur til að kom- ast hjá óendanlegum rugling') fang- að til hinn menntaði heimur viður- kennir hina výju!! uppgötvun Jóns Ólafssonar—sem er engin ný upp- götvun. Eitstj. Lögbergs og Hkr. töluðu einmitt um sama atriðið og J. ÓUfsson pykist hafa gert uppgötvun ViðvJkjandi, nokkru áður eu J. Ól. fór a'' skrifa um íslendingadaginn o.s.frv. t Hkr. nú í vor. Hvað íslendingadags-málið að öðru ^eyti áhrærir, Já skiptir pað að voru á iti mestu l hvers minningu dagur- inn Cr haldinn. £>að gerir að voru Miti ekkert til,hvort sá dagur er hald- sem upp á hár byrjar á peim s61arliring sern, eptir nákvæmasta stjöruufræðislegum útreikningi, byrj- aði á sólarhringnum sem alpingi var sett á, árið 030. Ef maður fer að fara svo nákvæmlega út í pessar sakir, J>á ætti maður eptir sömu reglunni að balda íslendingadaginn á sunnudag þegar svo ber undir, en ekki fresta kitíð,irhaldinu til mánudags, eins og f?ert var hjer í Winnipeg 1 sumar er íeið, og eins og gert er við öll sams- skyns hátíðahöld. Alpingi hið forua var framan af alltaf sett um miðjan Jóef, og ef við íslendingar höldum einhvorn ákveðiun dag um miðjan jfiní, í rninningu pess að hin (slenzka Þjóð myndaðist, pá er nóg. £>ar á •nóti getum við með engu móti hald- 'ð neinn dag í ágúst í minningu />ess. Bvaða dagur,setn vjer höldum í ágúst, klytur að vera settur í samband við sIjórnarskrá ísl. og haldinn 1 minn- lugu hennar. £>að er munurinn. Ef menn fara eptir bendingu J. Ólafssonar, að velja þjóðlegasta dag- Mn fyrir íslendingadag, pá er enginn vafi á að dagurinn sem íslendingar sjálfir stofnuðu lyðveldi (allsherjar- rlki eins og Konráð Maurer nefnir pað) ^ íslandi, er þjóðlegri dagur en 2. ^gúst, pegar konungur I landi, sem er Utn 1500 mílur frá Islandi, ljet pá eptir mikla baráttu fá stjórnarbót,sem reynzt hefur að eins draumur um sjálfstjórn, eins og J. ólafsson sagði * Lögbergi fyrir sex árum síðan. Ekki batnar ,,Bjarka“ enn. Eins og lesendur vora mun reka ^tnni til, rituðum vjer í vetur er leið tvær all-langar greinar með fyrirsögn: »Islenzk blöð um Breta.“ Vjer prent- uðum upp nokkra kafla úr tveimur af hinum njtjustu íslenzku blöðum sera synishorn af pví, hvernig pessir ís- lenzku blaðamennsku-nygræðingar tala um hina mestu framfara, menning- ar og mannúðar-pjóð beimsins, Breta, og syndum fram á, hve ranglátlega og heimskulega ritstjórar nefndrar blaða töluðu um hluttöku Breta í málum heimsins. Annað blaðið, sem vjer birtum kafia úr í pessu skyni, var hinn nú missirisgamli „Bjarki“, sem skáldið £>orsteinn Erlingsson gefur út, og sem sjerstaklega virðist vera syktur af hinni illkynj-uðu veiki er nefnist Anglophobia (Breta-fælni). Vjer höfum nylega fengið nokkur blöð af „Bjarka“, og ber eitt peirra (nr. 5, II. árg.) með sjer, að ritstjór- inn fær enn pessi vondu fælnisköst sín. £>að lítur út fyrir, að í hvert skipti sem hann sjer eittbvað viðvfkj- andi viðskiptum Breta við villipjóðir Afríku, pá fái hann verri fælnisköst en ella, og að pað hafi alveg sömu á- hrif á hann eins og vatn hefur á pá sem s/ktir eru af hinni hryllilegu syki er nefnist vatnsfœlni (hydropho- bia). Til að sjfna, að pessi umdmæli vor eru ekki ástæðulaus, prentum vjer bjer eptirfylgjandi kafla úr frjetta- bálk „Bjarka“ frá útlöndum (,Frjettir utanað') í nefndu tölublaði, er hljóðar svo: „Konungurinn í Benín á vestur- strönd Afríku við Nigerfljótið, hefur slegið af nokkra enska herforingja, sumir segja að sjö hafi komist undan af 280. Bretar hafa pegar sent her manns til að hegna kónginum, og pyðir pað auðvitað að nokkrar pús- undir hálf- eða alviltra manna verða skotnar niðurog Bretar stínga hjá sjer reitum kóngsins. £>egar viltu pjóð- irnar af einhverjum ástæðum neyðast til að rísa á móti hvftu böðlunum, pá eru pað ævinlega kölluð morð í öllurn telegrömmum, og sjálfsagt pá að hin- ar kristnu og menntuðu pjóðir sendj hefndarengla, sem myrða 10 fyrir einn og reka fólkið frá bjargræði sínu og óðölum eða gera hvert mannsbarn að prælum- £>að parf valla að efa, að annað hvort J>etta liggi fyrir pessum Benínkóngi og pjóð hans.“ Kafli pessi synir, að sykin er að ágerast á ritstj. ,.Bjarka,“ og ef pessu fer fram, pyrfti hann að fá lækningu. £>ó pað sje nú til spítali til að lækna vatnsfælni á (hin nafntogaða Pasteur- stofnun á Frakklandi), pá er pví mið- ur engin sjerstök stofnun til sem Breta-fælni (Anglophobia) er læknuð á. En par eð pað er auðsjeð, að ritstj. ,Bjarka‘ parf að fá lækningu við pess- ari hræðilegn veiki, pá verður hann að fá hana á einhvern hátt. Og pó vjer gefum oss ekki út fyrir neinn lækni, pá leyfum vjeross að gefa hon- um eptirfylgjandi ráð við veikinni: 1. Að lesa fleiri blöð og rit en blöð og rit peirra manna, sem hafa sömu syk- ina. 2. Fara til Afríku og kynna sjer meðferð hinna innlendu, svörtu „konga,“ á pegnum peirra og bera hana saman við meðferð Breta á pegn- um sínum par. 3.Láta konginn í Benin City taka sjer blóð, á sama hátt og hann tekur pegnum sínum blóð og tók hinum vopnlausu, brezku mönnum blóð. Ef síðasta ráðið ekki læknar ritstjóra „Bjarka,“ pá mun hann ólæknandi. Hið eina gagn, sem gæti pá orðið að för ritstj. til Benin City, væri pað, að ,,kongur“ og hirð hans kynni að hætta að blóta mönnum og jeta pá, af pví peim pætti ritatjórinn svo seignr og strembinn. En svo vjer hættum öllu spaugi, J>á skulum vjer segja pað, að vjer minnumst ekki að hafa sjeð lúalegra bull á prenti í nokkru blaði en J>að5 sem vjer prentum upp úr „Bjarka“ hjer að ofan, og höfum vjer f>ó sjeð inargt lúalegt. £>að er nú ómögulegt, að ritstjóri „Bjarka“ viti ekki betur en hann ritar. En hvað gengur manninum til að reyna að *ylla les- endur sína með fordómum gegn Bret um með öðrum eins pvættingi? £>ví ætlum vjer ekki að reyna að svara, nema ef petta á að vera skáldskapur, og pá skulum vjer segja, að slíkur skáldskapur sómir sjer illa í frjettum, hvort sem pað eru útlendar eða inn- lendar frjettir. Hvað viðskipti Breta og kon- UDgsins f Benin að öðru leyti snertir, pá vita allir, sem lesa önnur blöð en „Bjarka“, að hinn brezki konsúll Phillip fór vopnlaus á fund kongsins í Benin, samkvæmt pvf er peir höfðu komið sjer saman um fyrirfram. Með Phillip voiu einir fjórir brezkir liðs- foringjar og tveir eða prír aðrir hvítir menn. Hinir svörtu me\in, um 150 talsins, sem voru í fö’inni með Phillip, voru leigðir pjónar til að bera vistir, gjafir o. s. frv. og allur fiokkurinn vopnlaus. Erindi konsúls Phillips var, að reyna að gera samning um verzlun við konginn í Benin, og hafði hann heitið honum og mönnum hans griðum á ferðinni og með- an peir dveldu í borg hans. £>essu treysti konsúll Phillip og fór pví vopnlaus á fund kongs. En svo gerðist kongurinn í Benin giiðrofi og Ijet drepa konsúlinn og föruneyti hans áður en peir komust alla leið til borgar hans. Slfk griðrof pykja ritstj. Bjarka auðsjáanlega fall- eg og drengileg, en sem betur fer er slikt ekki almennt álit, jafnvel í pess- ari svikulu veröld. Eins og vjer höf- um áður drepið á í Lögbergi, er kong- urinn í Benin einhver hinn blóðpyrst- asti viliimaður, sem sögur fara af nú á dögum. Hann og prestastjettin í borg hans blótaði mönnum, bæði peim er peir hertóku af pjóðflokkunum í kring og sínum eigin pegnum. Kong- urinn brytjaði svo niður sína eigin pegna, að til fólksauðnar horfði í landi hans. Sökum hinna voðalegu manndrápa og mannblóta í Benia var borgin búin að fá nafnið „blóðborg- in“ (the city of blood), enda var hún öll prydd með hauskúpum og öðrum beinum úr fólki pví, er slátrað hefur verið par undanfarin ár. Bretar sendu leiðangur til Benin, eins og áður hef- ur verið getið um í blaði voru, til að hegna griðníðingnum (konginum par), og flýði hann pá burt, en hið brezka lið tók borgina viðstöðulítið og án teljandi mannfalls á hvoruga hlið. Bretar munu taka borgina og landið umhverfis undir vernd sína, koma par á skipulagi, stöðva prælaverzlun, manDblót og önnur manndráp,og mun pá landið fara að blómgast. £>etta er nú reyndar. ekki f samræmi við „kokkabók11 Bjarka, en Bretar munu ekki skipta sjer af pví, og hinn menntaði heimur mun ekki dæma um málið eptir skáldskap nýgræðingsins á Seyðisfirði. Aslandið við Faxaflóa. í „Austra,“ sem út kom 18. febr. sfðastl. er langt brjef til blaðsins frá Faxaflóa og lýsir pað svo vel ástand- inu par og ógn peirri, sern fiskimönn- um par stendur af botnvorpuveiðum Englendinga (hinna svonefndu „troll- ara“ = traiolers) að vjer prentum hjer fyrir neðan aðal kafla brjefsins. Vjer ætlum engar athugasemdir að gera útaf brjefkaflanum í petta sinn, en minnumst á sum atriði hans bráðlega f blaði voru f sambandi við fiskiveiða mál á Islandi. Kaflinn hljóðar sem fyjgir: „tÍK GULLBBItíGUSÝSLU. Herra ritstjóri! Mjer dettur í hug að senda yður línur pessar hjeðan frá Faxaílóa, pó ekki verði neitt glæsilegt að skrifa- Nei, öðru nær, pví f haust hefur hjer verið að kalla má alveg fiskilaust af öllurn fiski, og er enn til pessa tíma, sem ekki er glæsilegt til framtfðar. Af pessu flýtur voðalegt útlit manna í milli hjer innan flóans; og er fjöldj sem ætlar að fl/ja plássið á næsta vori af innbúum; og pað er útlit fyrir, að peir sem eiga hjer jarðarpláss, og svo frv , verði að ganga frá öllu sínu, pó pað verði reyndar í seinustu lög, sem pað verður gert. En ekki geta fáir ríkir menn, sem kallaðir eru hjer, stalið undir hinnum voluðu í hreppunum, sern hvergi geta komizt, svo sem fjölskyldumenn og uppgefin gamalmenni, sem eptir verða að vera. Mest stafar petta fiskileysi í haust og vetur af veru „Trollaranna“ hjer f allt haust, og fram á vetur. Peir raka svo botninn, að ekkert kvikt er eptir, svo allar sjóskepnur fl/ja óhreinindin, pær sem ekki fjötrast í veiðigildru peirra. Við vitum að fiskurinn hefur andar- dráttarfæri sfn f gegnum tálkoin, og vill vanda ha.in fyrir sig hreinan, bet- ur en við sumir hverjir mennirnir, o ' er pó slælegt, að standa að pví leyti hóti lægra en sjálfur fiskurinn í sjw - um. Ekki veit jeg hvað aumingja Dtna- stjórnin nú tekur fyrir til að afsrfra pessnm óaldar ófagnaði hjeða’i, J> r sem að 7—8000 manns hafa beiut at- vinnutjðn af. En svo framarlega sem ekkert ver'. ur gert, pá tekur fólk sig saman og fl/r af landi burt. Canadastjórni i tekur á móti nokkrum púsundurn em - pá af landinu, eða Bandarfkin. Eu neyðarlegt er pað, að láta utanríki-s- pjóð flæma fleiri púsundir af landinn, fyrir veikleika eðagetuleysi, eða kæru- leysi hinnar dönsku stjórnar. Eg heli fslenzku stjórnina með henni, sem er jafn máttvana, sem von er til, og yfir- stjórnin, hvað petta snertir. Blessaður s/slumaðurinn okkar átti að taka próf í haust, hjer innan Skags, f einum hreppi, hvort „Trollararnir“ hefðu verið í landhelgi, sem altalað var að verið hefði, en pá vareinhver formgalli á prófunum hjá honum, svo hinn ötuli amtmaður okkar ekki gat byggt neinn úrskurð á peim, og skip- aði svo s/slumanni að fara aptur, og taka pau (prófin) á n/, en s/slumaður er ókominn til pess enn J>á. £>að hafa að líkindutn gert að verkum pessi of- veður, sem verið hafa hjer f aílt haust og vetur, og gott er pað að gefa sitt líf ekki út fyrir urarga í pá för, pó ekki sje reyndar um fjallvegi að fara, eða langa leið. S/slumaðurinn, eins ogaðrir, veit vel, að pað hefur ekki alltaf verið vel 'pakkað, að hætta lífi sínu fyrir marga, pó stundum hafi menn verið lofaðir fyrir pað. £>að er ekkert að fjasa um pað: svo framarlega sem Botnverpingum ekki verður hjeðan útrýmt úr Flóanum hið bráðasta, svo sannarlega er hver mað- ur hjeðan flúinn og farinn, sem farið getur,en aumingjarnir sem ekkert geta verða eptir, og á hverju eiga peir að lifa? Ekki lætur landsjóður pá deyja, en á hann verða peir að komast, pví hinir hrepparnir munu pakka fyrir, að láta fleiri hreppa fara á sýslusjóðinn, og amtssjóður mun ekki vera fær um að taka jafr-marga brauðpurfa m. m. sem lífið útheimtir, ásína arma. Tíðarlaiið hefur verið stormasamt í vetur, svo enginn man eptir slíkuui vindum,en snjóalítið mjög.en rigning- ar jafnan stórfelldar. Ekki verður vart við fjárkláðann hjer í sýslunni, og er búið að skoða, og víða að baða sauðfjenað, prátt fvrir pað, pó hans yrðr ekki vart. Ekki heyrist neitt háskalegt af jarð- skjálftum riúna. Samt segja ferða- menn úr Arnessýslu, paðan sem jaið- skjálftarnir vorii verstir í sumar, að smákippir væru par enn J>á opt. Fyndu peir pá pegar að peir lægju, eða væru sitjandi, en jeg held að pað sjeu hugarburðir, pó ekki sje hægt um að segjameð neinni vissu“. 4B7 Lerald—í petta fyrsta skipti, í petta síðasta skipti— lotið mjer að gera eins og jog vil.“ Gerald var mikið truflaður og f vandræðum yfir Þessu. En hann gat ekki efast um ást hennar, og Þanu vissi vel, hve skarpar og fljótar gáfur hennar v°ru; og hann vissi líka, að prátt fyrir hinar kvenn- legu geðshræringar, ákafa og orðgnútt hennar, pá Var hún gædd pvínær sömu gáfu og karlmenn, að pví ep snerti að beita skynseminni til að ályktarjett. llann fann, að hann gat ekkl annað en treysthenni. „Hann kyssti hana pví blíðlega og sagð: „Gerið eins og yður sýnist, Fidelia mín, og jeg skal trúa yður og treysta til hins síðasta. Jeg skal ekki spyrja yður neins—hvorki nú eða síðar—pang- U1 sá tími kemur, að yður finnst, að pjer ættuð að 8°gja mjer allt saman. Jeg get beðið“. Henni fór aptur að aukast hugrekki. Hún Þrosti hálf punglyndislega, % prýsti hönd hans og sagði; „Gerald, pegar jeg var lítil las jeg sögu, sem Þ^ ætíð setti hroll í mig. £>að var saga um unga konu. Hún lá vakandi í rúminu eina nótt á meðan ^aðurinn liennar svaf. Allt f einu kom maður með Rrfmu fyrir andlitiuu inn í herbergið, sem dauft ^jðs logaði f. Hann hafði skambissu í hendinni, og stp&x og hann opnaði hurðina varð peim litið hvert 5 augun 4 öðru, og pau skildu hvert annað. Svo ''vfslaði hann að henni, að pað væru fleiri menn með konum og að augnaraíð hans vaeri, að hafa gimsteina 470 fyrir nokkrum, en að öllu öðru leyti prívatlega og án pess að liafa nokkurt gildi, og svo ætluðu pau að láta allt hafa sinn gang að öðru leyti. Fidelia hjelt ekki í bráðina frekar fram tillögu sinni um, að J>au ættu að breyta nafni og fela sig einhversstaðar. Hún komst að peirri niðurstöðu að sjá dálítið betur hvað verða vildi, áður en hún fastrjeði að heimta J>að. Ef pað yrði nauðsynlegt á endanum, -pá ætl- aði hún ekki að hika sjer við að fara fram á J>að við Gerald, og hún hafði nú góða von um, að henni mundi heppnast að telja hann á pað. Hún ásetti sjer einnig að halda öllu, er snerti giptinguna, mjög heimulegu pangað til að brúðkaupsdagurinn kæmi. Var hún hrædd utn, að Jafet Bland mundi taka til einhverra örprifsráða sjálfan brúðkaupsdaginn, ef hann vissi um hann fyrirfram? £>að var ef til vill hætt við pví—já, pað var engiun vafi á að J>að var hætta á pví. En pað varð að hafa eitthvað á hætt- unni, og hún var ekki voolaus um, að í millitíðiuni kynni hún að geta notað sjer ótta, eigingirni, eða hina varasömu slægð Jafets Blands. Allt petta var að brjótast í gegnum heila hehnar jafnvel á meðan hún var á gangi með unnusta síunm. ,,Jæja, kærasti Gerald minn“, sagði hún allt í einu, „við verðum að fara og tala við lafði Scardale —við megum til með pað. Við hljótum að sýnast óttalega eigingjörn, og að við hugsum að eins um sjálf okkur og eigin sælu okkar og ekkert annað, og pó erum við ekki eigingjörn, kærasti minn—nei, við erum pað ekki“. 4Ö3 „Jeg skal ekki verða yður mjðg kóstnaðarsöm kona, Gerald. Jeg get komist af án nýrra kjóla, og jeg á heilœikið af allskonar fatnaði—fatnaði, sem endist mjer í niörg ár—f mörg ár! Og hvað gerir líka allt pessháttar til, ef menn bara eru ánægðir?“ Gerald flaug góð ástæða í hug, og sagði pví: „En pjer sjáið, að ef viö gæfum okkur fram f janúar og fengjum okkar hluta af auðnum, pá væri ekki frainar nein ástæða til að myrða okkur.“ Fidelia greip pessa hugmynd a lopti, sigri- hrósandi, og sagði: „Gott og vel; látum svo vera. Við skulum giptast—opinberlega ef pjer viljið, og svo skulum við kunngera, að við höfum farið yfir á meginland Evrópu—eitthvað burtu—og svo skulum við fara til einhvers ókunnugs staðar og ganga par undir öðrurn nöfnum, en okkar eigin, pangað til hinn 1. janúar. Heyrið tnig nú, petta er ekki mikil bón að biðja til- vonandi ejginmann sinn um, eða er ekki svo?“ „En elskulega Fidelia“, sagði hann, „haldið pjer að menn, sem gert hefðu samsæri í pvf skyni að fremja morð, yrðu í nokkrum vandræðum með að rekja slóð okkar, pótt við breyttum um nöfn? Sann- leikurinn er, að pví rólegra og minna pekkt sem fylgsni okkar væri, pess hægra yrði fyrir morðingj- ans að finna okkur, ef peir kærðu sig um pað. Og heyrið pjer mig enn fremur, Fidelia, er yður alvara að segja, að pjer í raun og veru álftið, að pjer sjeuð svo almenn stúlka f sjón að sjá, að enginn veitti

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.