Lögberg - 21.07.1898, Blaðsíða 7

LÖOBERCI, FIMMTUDAUINN 21. JÚLÍ 1898
7
Hvað stríð haía kostað.
Mjer liggur við að fá svima yfir
^öfuðið f>egar jeg les um, hvað stríð
^ins menntaða heims hafa kostað
m&rgar milljónir dollara og hvað
öargra hraustra manna líf. Frá f>ví
stuttu fyrir síðustu aldamót, f>egar
i’inn afardrottnunargjarni Napoleon
ilonapsrte var sem svæsnastur í hern-
aðargirnd sinni, á tuttugu ára tíma-
Lilinu frá 1793 til 1813 pá kostaði sú
eyðileggingar-atvinna Frakkland og
Störbretaland 6,500 milljónir dollara i
peningum og 1,900,000 kraustra
manna llf. Tala mannanna hjer
u“> bil samsvarar öllum fullorðnum
mönaum I New York og London, hin-
u® heimsfrægu stórborgum jarðar
vorrar.—Við lok bardagans við Water-
l°o l4gU 51,000 lik á vígvellinum,
iivar af 29,000voru Englendingar. Hið
tveggja &ra Krimstríð kostaði jfmsar
Þjöðir, sem tóku pátt 1 pvi, 1,500
tnilljónir dollara og yfir 600,000
braustra hermanna líf. l>að sem fylgir
getur verið mynd af f>essu mannfalli:
allir pessir hermenn hefðu verið
jarðaðir hlið við hlið, pá mundi lik"
kisturöðin hafa orðið 460 míl. á lengd'
^“gland missti 22 púsundir af her-
mönnum, Frakkland 98 púsundir (af
^OO þúsundum), en Tyrkland tapaði
^5 púsundum. Og af hinum mikla
Uússlands-her, 888 pús. hermönnum,
kom að eins helminguriun heim aptur.
Jafn voðalegt var hið fransk-p/zka
atiið 1870. Frakkland sendi í hern-
aðar-eldinn 710,000 hraustra hermanna
°g af peim fjellu 77 þús.; 45 pús.
Jöu af sárum ogsjúkdómum, er stríð-
ið orsakaði. Af Þyzkalands-hernnm,
«em var 1,000,000 (nefnil. púsund
sinnum þúsund), fjellu 45 púsundir á
vigvellinum, og 89 þús. dóu bráðlega
af sárum eða lifðu við örkuml pað
*®ni eptir var æfinni. í>að stutta striö
itostaði p200 ús. manns lif og yfir
L500 milljónir doll. í peningum.
Frakkland mátti punga út með 1,000
millj- dollara I penÍDgum, og par á
°l»n láta af hendi Elsas-Lothringen
við þjóðverja. Á nítjándu öldinni
i>afa 5 milljónir hranstra hermanna
falliö I evrópiskum og ameríkönsk-
Uu> striðum. Ef maður hugsar sjer,
&ð slikur mannfjöldi (fimm milljónir)
v®ri láttin standa í óslitinni röð,
Þ& yrði sú röð 300 milna löng. Á
Þessu sama timabili hafa stríðin svelgt
1 *ig 20,000 milljónir dollara. Yfir
siikri upphæð stendur maður stein-
i'issa og undrandi. Vjer getum allir
uefut pessa upphæð, pessa afarháu
með rjettu nafni; pað er lika
&Ut og sumt.
l>að eru víst fáir af þúsundi, mjer
i'ggur við að segja af hundraði, sem
Uafa nokkra hugmynd um hvað slík
uPphæð þýðir. Að draga upp mynd
benni er líka mjög torvelt, pannig,
fólk fái skilið I henni til hlitar.
skal gera tilraun til pess. Nefnd
uPphæð samsvarar hjerum bil öllum
Þjóðar-auð Noregs, Sviaríkis, Dan-
merkur, HollaDds, Belgiu, Tyrklands,
^vÍ8slands, Portúgals og Grikklands,
Uefnil. öllum fasteignum pessara
uefndu pjóða, með húsum, verksmiðj-
Utu> járnbrautum og öllum hlutum,
8em peim tilheyrir, og jafnvel meira.
l>að mundi taka milljón manna
k“ndrað ár, pó peir hefðu bæði harða
ug stöðuga vinnu, að innvinna sjer
8}ika peninga-upphæð, sem á siðast-
*5num hundrað árum hefur verið sól-
undað á striðstímum, og pað á pessari
m'klu framfara-öld, nítjándu öldinni,
'e® nú er út að renna eins og hver
i>nnur komandi og hverfandi tilvera i
ueiminum. Dað er sorglegt umhugs-
Uu*refni, hvað stríðin hafa hlotið að
^raga úr sönnum framförum og vel-
Reugni pjóðanna á nefndu tímabili.-
M þessu fáum vjer ljósa hugmynd
i*m> hve blessunarríkur heimurinn
eföi getað verið fprir mend ef hann
efði verið friðsamur, par sem honum
e^Ur pó fleygt jafnmikið áfram í
menningar-áttina og önnur cins ó-
P verið unnið þjóðunum til heilla
?1®8 og átt hefur sjer stað á hinni út-
I ®audi öld, prátt fyrir slikan voða-
8&n gauragang og eyðileggingu,
8cm striðiu pafa baít í för með sjer.
— Rikisskuldir allra helztu pjóða ver-
aldarinnar eru nú 28 þús. millj. doll-
arar, og hjerum bil prjá-fjórðu parta
af þessari voðalegu upphæð hafa strið-
in orsakað.—Setjum nú svo (sem ósk-
andi væri), að með vaxandi menntun,
mauDÚð og bróðurkærleika færi pess-
um óttalegu stríðum og blóðsúthell-
ingum loksins að linna, pá tekur pað
samt afar langan tima, mannsaldur
eptir mannsaldur, að borga slíkar
stórskuldir með vöxtum,sem eru alla-
jafna áfallandi. Hjer sannast full-
komlega orð hinnar heilögu bókar, að
, guð lætur feðranna ranglæti koma
fram á börnunum í priðja og fjórða
lið“. Ef maður reiknaði nákvæmlega,
myndi framanritaðar tölur (uppbæðir)
verða langt of lágar. Stríðin hafa
kostað miklu meira. Pað eru vana-
lega ungu og heilsubeztu mennirnir,
sem kallaðir eru út i stríðin. Og öll
pessi ár hafa öll þessi hundruð þús-
unda af hermönnum mátt hætta við
hin nauðsynlegu störf sin og ganga
út í slíka eyðileggingar-atvinnu, yfir-
gefa feður og mæður, eiginkonur og
börn, og leiða yfir milljónir blómlegra
heimila allskonar eymd og volæði,
harmakvein, sorg og saknað«r-tár for-
eldranna, ekknanna og barnanna,mun-
aðarlausra og örsnauðra, er stríðin
hafa hrifið frá allt sem var þeim kær-
ast, og eyðilagt inndælustu vonir
peirra. I>annig hafa verið sundur-
skorin hin mjúku og viðkvæmu ástar-
bönd milli foreldra og barna, eigin-
manns og eiginkonu, um leið og hin-
ir ungu og hraustu hermenn hafa fall-
ið á vigvellinum og með peim grafn-
ar liiuar miklu og fögru framtíðar-
vonir. Þetta er tjón sem er með öllu
óútreiknanlegt.
Eptir er að minnast með sem
fæstum orðum á borgarastriðið (pegar
verið var að berjast fyrir jafnrjetti
svertingjanna við hvíta meon), er stóð
yfir á árunum 1861 til ’65. I>að var
ekki siður blóðugt og kostnaðarsamt
en hin stóru Evrópu-stríðin. Sk/rsl-
urnar sýna, að af Norðanmönnum
fjellu á vígvellinum 44,000, 49,000
dóu af sárum og 186,000 urðu her-
fang dauðans af sjúkdómum,sem stríð-
ið var orsök til; 25,000 dóu án þess
menn vissu hvað valdið hafði. Hjer
er pó ekki meðtalin fjöldi, sem dó
af sárum og sjúkdómum, er þeir
höfðu fengið á striðstimanum, rjett
eptir að þeir voru komnir heim. I>að
er talið vist, að jafn margir hafi fallið
af her Sunnanmanna. Dannig hefur
mannfallið verið nálega 700,000. l>að
hefur verið reiknað út, að ef allir
pessir hermenn hefðu verið kistu-
lagðir og þeim raðað hlið við hlið,,þá
hefði sú röð náð frá bafi til hafs, þvert
yfir Ameriku. í peningum hefur
borgarastríðið kostað þjóðina fullar
8,000 milljónir doll. fram að pessum
tíma; par i er pó reiknað bæði eyði-
legging á húsum og öðrum fjármun-
um um stríðstímann. Allt striðið
kostaði Norðannmenn 3,400 millíónir
doll. beinlínis í peningum. Frá pví
að hinu fyrsta skoti var skotið á Fort
Sumter pangað til sameiginlegt flagg
blakti yfir öllum Bandarikjunum,
sleikti striðið í sig 2-J milljón doll. á
hverjum degi til jafnaðar. Árið 1860
voru rikisskuldir Bandarikjanna ein-
ungis 65 milljónir doll. en við lok
striðsins voru pær orðnar 2,765 millj-
ónir doll. Nú í 37 ár hafa verið
borgaðar af þessari óttalegu skulda-
upphæð 2,000 milljónir doll.,og 2,000
milljónir doll. hafa samtimis verið
borgaðir í vexti; og ennfremur hafa á
sama tíma verið borgaðir $2,250 i
eptirlaun til hermanna og ekkna
þeirra. l>annig telst, að i allt liafi
Jónatan bróðir, Jóns okkar bola,
borgað á þessum 37 árum fyrir frelsi
prælanna 6,250 milljónir doll. og nú
eru samt eptir 760 milljónir óborgað-
ar. Og það mun láta nærri, að um
pað þessari skuld verður lokift, pá
muni Jónatan likl. verða að borga í
allt fyrir frelsi prælanna 8,000 millj-
ónir doll. Svo pegar pess er gætt,
hvað Jónatan hefur blómgast á þess-
um 37 árum, hvað hann hefur unnið
og látið vinna, pá hljóta menn að
viðurkenna, að hann er mesti stór-
bóndi heimsins. I>ar að auki er hann
orðinn allteins mikill hermaður og
kaupmaður eÍDS og Jón boli bróðir
hans. Svo er ekki Jónatan peninga-
laus, því hann munhafal80 milljón-
ir doll. í gulli í fjárskrinu sinni, og af
öðrum peniogum $700 milljónir doll.,
svo hann á vel fyrir skuldunum, fyrir
utan liinar afar-mörgu milljónir, sem
synir hans og dætur eiga. í New
Tork-borg einni eiga börn hans á
sparibönkum 800 milljónir doll. Jón-
atan hefur leDgi litið meðaumkunar-
augum til grannakonu sinnar Cuba,
fyrir það hvað hún og börn hennar
hafa mátt líða undir yfirráðum kúg-
unar-valdsins spanska. Svo átti hann
jar nokkra syni og dætur, sem höfðu
sezt að hjá henni, og voru búnir að
græða bysna mikið fje. I>að var or-
sökin til pess, að hann fór að veita
henni nokkra hjálp, pví Jónatan
er annt um vollíðan barna sinna.
HanD kÍDokaði sjer lengi við að senda
hina hraustu syni sína útí blóðugt strið
en án pess var ekki hægt að losa bana
úr böndum kúgunar og svívirðilegs
niðingsskapar hinuar spönsku stjórn-
ar. En nú kom sá tími, að Jónatan
gat ekki polað petta lengur; og sem
kunnugt er hefur pví stríð staðið yfir
í prjá mánuði, og kostar dag hvern
hartnær $1,000,000. Dessi kostnaður
vex sonum hans ekki i augum, eink-
um vegna pess,að sigurinn er I Jónat-
ans höndum og Cuba pegar frjáls.
l>egar jeg lít yfir verk Jónatans nú i
37 ár, verð jeg fanginn af undrun og
aðdáun. I>að parf engan mann að
furða á pví pó Jónatan sje skuldugur.
Eptir pví að dæma, hvernig Jónatan
hefur búnast nú siðan árið 1865, pá
spái jeg pví, að eptir 10 ár verði hann
orðinn að mestu eða öllu skuldlau^, og
hafi í fjárhirzlu sinni 999,000,000 doll.
Sleggjudómari nokkur, Jóhann
að nafni, nefndur Austmann nú af
sumum ( jeg óska honum til lukku
með pað viðurnefni, pvi það sem hann
hefur haft áður er miklu ljótara),
lamdi dómsleggju sinni á bak Jónat-
an i siðastl. febrúarmánuði. Honum
fórust orð á pessa leið: „Jónatan er
kominn i pær botnlausar skuldir, sem
hann getur aldrei rönd við reist, og
er lang-verst á sig kominn af öllum
stjórnendum vorrar jarðar“.
Mjer alveg blöskraði hvað mað-
urinn gat talað óviturlega og dóna-
lega um annan eins stórhöfðingja og
framfaramann í öllum greinum, sem
Jónatan okkar vitanlega er.
Að endÍDgu vil jeg gcta þess, að
Jónatan er mikill trúmaður og orpó-
dox i trúarefnum. Hann hefur 4,000
lúterska presta, auk mesta fjölda
annara presta, sem heyra öðrum
kristnum kirkjudeildum til, innan
takmarka landamæra sinna.
Að svo mæltu bið jeg alla landa
mina að hrópa þrefalt húrra með
mjer fyrir Mr. Jónatan og Miss Cuba.
Lengi lifi Jónatan og Cuba!
Akra, N. Dak., í júlí 1898.
Sv. SÍMONSON.
ZOYEARSOFBONDAGt
0r. Chase’s K.-L. Pills Loose
tho Shackles of Consti*
pation and Stomach
Disorders.
In snmmiag up the eauses of hnmai
misery it will be found that by far th<
greateat sources of dieease originate in
derangement of the Stomach and Bowels
People will abuse their stomachs and
neglect the calls of naturo till they bring
on themselves her veugeance To get
baok to nature’s paths, to have the Stom-
ach and Bowels once more fulfllling tlieir
function properly, to clear the system oi
all the results and consequences of poisons
accumulating and circulating in the Blood
is the work of Dr. Chaso s Kidoey-Liver
Pills.
Mr. Thos. Miller, Lucknow, Ont., eayp
that he was afflicted with Storaach Troubl
and Oonstipation for about Z0 years, dur
ing which time he tried almost everythinc
he heard of, but to no purpose. Mr. H
Day, the popular druggist, sent him s
Bampleof Dr.Chase's K.-L. Pills. Tlie first
dose he took did him good, and they havc
proved soeffectual in hisuaso thathe recom
mends them to all those afllicted as he was
Ihete FUls may be had of all Dralera at
25 CENTS A B0X.
Tclegraf er eitt af heletu námsgreinvun á St.
Paul .Business'-skólanum. Kennararnir, scm
fyrir )>eirri námsgrein standa, eru einhverjir þeir
bcztu i landinu, MAGUIRE BROS.
93 East Sixth Slreet, St. l’aul, Minu.
paS er njestum óumflýjanlegt fyrir alla ,busi
ness‘-menn og konur að kunna hraðritun og
stflritun (typewriting) á þessum framfaratíma.
ST. PAUL ,BUSINESS‘-SKÓLINN hefur á-
gæta kcnnara, sem þjer getið lært hraðskriptina
hjá á styttri tfnia en á nokkrum öðrum skóla.
Og getið )>jer þannig sparað yður bæði tfma og
peninga. J>etta getum vjer sannað yður með
|>ví, að vísa yður til margra lærisveina okkar,
cr hafa fengið góðar stöður eptir að ganga til
okkar ( 3 ti! 4 mánuði.
MAGUIRE BROS.
93 East Sixth Street, St. Paul, Minn.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
♦ HEIMA-ATVINNA ijdlskyldur. ^
+ Vjer viljum fá margar fj ilskyldur til ac) starfa Ý
+ fyrir oss heima lijá «yer, annadhvort alltaf eda T
^ í tdmstundnm sínum þad sem vjer fáum fólki T
+ ao vinna, er fljótunnid og ljett, og senda menn T
^ oss þao, sem þeir vinna, til b *ka med brtggla T
+ pósti jafnótt og þad er búid. Gódur heimatekinn T
▲ gródi- beir sein eru til ac) byrja sendi nafn sítt T
▲ ogutanaskript tíl: THE STANDARD SUPPLY T
+ COM Dept. B , London. Ont. ^
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
PATENTS
[PRDMPTLY SECUREDl
Write for our interesting books “ Invent-
or’sHelp” and “How you are swindled."
Send us a rough sketch or model of your
invention or improvement and we will tell
you fTee our opinion as to wlicther it is 1
probably patentable. Wo make a specialtv .
of applications rejeeted in other hands. 1
Highest references furnished. 1
MAKION & MAKION
PATKNT SOLICZTORS & EXPIKTS
Clyll A Mechanlcal Engineers, Graduates of the
Polytechnic School of Engineering. Bachelois in i
Applied Sciences, Laval University, Members i
Patent Law Association, American Water Works ,
Association, New England Water Works Assoc. ,
P. Q. Surveyors Association, Assoc. Alembcr Can.
Socicty of Civil Engineers.
Officks: / Washington, D. C.
t Montkeal, Can.
Globe Hotel,
146 Princehs St. Winnipbq
Gistihús þetta er útbúið með öllumnýjasta
útbúnaði. Ágætt iæði, frí baðherbergi og
vínföng og vindlar af beztu tegund. Lýs
upp meðgas ljósum og rafmagns-klukk
ur í öllum herbergjum.
Herbergi og fæði $1,00 á dag. Einstaka
máltíðir eða hsrbergi yflr nóttina25ct
T. DADE,
Eigandi.
Richards & Bradsliaw,
Málafærslumenn o. s. frv
867 MAIN STREET,
WINNIPEG, - - MAN
Mr. Thomas H. Johnson les lög bjí
ofangreindu fjelagi og geta þessvegna ís-
lendingar, sem til )>ess vilja leita, snúið
sjer til hans munnlega eða brjeflega á
þeirra eigin tungumáli.
MANITOBA.
fjekk Fykstu Verðlaun (gullmeda-
líu) fyrir hveiti á malarasýningunni,
setn haldin var I Lundúnaborg 1892
og var hveiti úr öllum heiminum sýnt
par. En Manitoba e; ekki að eins
hið bezta hveitiland í heioai, heldur er
par einnig pað bezta kvikfj&nræktar-
land, sem auðið er að fá.
Manitoba er hið hentugasia
svæði fyrir útflytjendur að setjast að
í, pvi bæði er par enn mikið afótokn
am löndum, sem fást gefins, og upp-
vaxandi blómlegir bæir, bar sem gott
fyrir karla og konur að fá atvinnu.
í Manitoba eru hin miklu og
fiskisælu veiðivötn, sem aldrei breg 5
ast.
í Manitoba eru járnbrautir mikl
ar og markaðir góðir.
í Manitoba eru ágætir friskólar
hvervetna fyrir æskulýðinn.
í bæjunum Wiuuipeg, Brandon
og Selkirk og fleiri bæjum munu
vera samtals um 4000 íslendingar.
— í nýlendunum: Argyle, Pipestone,
Nýja-íslandi, Álptavatna, Shoal Lake
Narrows og vesturetrönd Manitoba
atns, munu vera samtals um 40d0
slendiugar. í öðrum stöðum i fylk
inu er ætlað að sjeu 600 íslendingar.
í Manitoba eiga pvi heima um 8600
íslendingar, sem eigi munu iðrast
pess að vera pangað komnir. 1 Mani
toba er rúm fyrir mörgum sinnum
annað eins. Auk pess eru 1 Norð-
vestur Tetritoriunum og British Co
lumbia að miunsta kosti um 1400 ís
endingar.
íslenzkur umboðsm. ætið reiðu
búinn að leiðbeina ísl. innflytjendum
Skrifið eptir nýjustu upplýsing
m, bókum, kortum, (allt ókeypis)
Hon. THOS. GREENWAY.
MJnister «f Agriculture & Immigrition
WlNNIPBG, ManiTOBA.
RJETT EINS OG AD
FINNA PENINGA
ER AÐ VERZLA VIÐ
L. R. KELLY, m"ntod%.
Hann er að selja allar sfnar miklu vörubirgðir með innkaupsverði,
Detta er bezta tækifærið, sem boðist hefur á lifstið ykkar og það býðst
ef til vill aldrei aptur, sleppið pví ekki tækifær'inu, heldur fylgið
straumnum af fólkinu sem kemur daglega f þessa miklu búð. l>essi
stórkostlega sala stendur yfir að eins um
60 daga lengur.
Hæðsta markaðsverð gefið fyrir ull gegn vörurn með innkaupsverði.
Hver hefur nokkurntíma heyrt pvílikt áður? Komið með ullina og
peningana ykkar. l>að er ómögulegt annað en pið verðið ánægð
hæði með vörur okkar og verðið.
I P I^FI I V milton,
*—■ n. IVL-L-L» I , N. DAKOTA.
ALLSKONAR HLJODFÆRI.
Vjer getum sparað yður peninga á beztu
tegundum af allskonar nótnabókum, hljóð-
færum,svo sem
Banjo, Fiolin, Manciolin o.fl.
Vjer hðfum miklar birgðir af nýjum hljóðfærum tilaðjvelja
úr. Og svo höfum við lika nokkur
„Second Hand“ Oryel
í góðu lagi, sem vjer viljum gja/nan selja fyrir mjög^lágt retð
til að losast við þau ' ’
J. L. MEIKLE & CO.,
TELEPHONE 809. 630 MAIN STR.
P. Ö. Mr. H. Lárussou ei ageut fyrir okkur og geta íslendingar )*ví snúið
sjej til hajis l>egar |>eir )>urfa einhversmeð af hljóðfærum.