Lögberg - 28.07.1898, Qupperneq 5

LÖGEEKU, lflMMTUDAUINN 28. JULl 1S98..
5
ílla til þess að drepaveikbyggða menn.
Hivaðinn í peim var svo fjarskalegur,
&ð j>að varð að öskra inn i eyrun á
þeim, sem fluttu skipanir yfirmann-
a,)na um skipið. Á eptir skotunum
^om upp svo þykkur reykjarmðkkur,
*ð við sáum ekki hver antran.
í tvö skipti var hinum miklu 12
þuml. turnbissum snúið J>vert út yfir
Hlið skipsins og skotið af J>eim. Hvell-
irnir hristu hið afarmikla skip eins og
í>að hefði verið leikfangs-bátur. Til-
huningin var mjög svipuð J>vl, eins
°g einhver stór líkatni hefði slegið
°kkur með voða-afli. A.llt, sem undan
{í&t látið, rifnaði og brotnaði. Allir
n,ennirnir,sem voru nálægt bissunum,
duttu áfram á andlitin. Einn sjó-
•Oaðurinn, Schram að nafni, datt niður
Un> lúkugat á J>ilfarinu við hvellina
°{f fótbrotnaði.
En fjandmenn okkar hafa hlotið
&ð biða margfalt meira tjón af skot-
um okkar en við af peirra, J>vl við
köfðum alltaf gott sigti á þeim, og
kissum okkar var skotið betur og af
^eira kappi en sllkum bissum hefur
nokkurn tima verið skotið.
Bryndrekinn ,Oregon‘ var far-
'un fram hjá okkur, til að hjálpa
Sohley og ,Brooklyn‘ til að eyði-
*eKgja fremstu skip Spánverja.
>Iowa‘ var líka snúin 1 vestur, og Ijet
*kotln dynja 1 sifellu. Öll skipin
Wku á J>ví sem J>au höfðu til.
,t>að er kviknað 1 J>ví!‘ voru orð-
ln> sem flugu munn frá munni, og við
dskruðum J>au upp yfir okkur af gleði,
Þvl J>að stóð reykjarmökkur út úr
8kipinu, sem við sjerstaklega áttum 1
köggi við, 0g pegar ofurlitið hlje
r&rð á skotunum heyrði maður, að
®kipshöfn okkar hrópaði og grenjaði
af gleði. Hinar stóru sprengikúlur
°kkar höfðu borað sig í gegnum stál-
^^jnju fjandmanns okkar, og við
^undum til J>ess að við vorum nærri
bfinir að vinna okkar part af bardag-
anum. Við sáum lika brátt, að hið
*undurlamda, brennandi skip var búið
að vera og ronndi sjer með öllum
J>eim hraða, sem J>að átti eptir, upp að
Hndi. Við ljeturn J>að J>ví eiga sig,
°g byrjuðum að skjóta á varðskipið
®öm kom næst á eptir pví—hið fjórða
t skiparöð Spánverja... .Eptir að
>Brooklyn‘ og ,Oregon‘ höfðu sent
*kipi pessu nokkur skot að skilnaði,
^jntu skip pessi okkur eina um að
•Uola pað sundur, og notuðu alla gufu
*lna og bissur til að vinna bug á
tveimur fremstu skipum Spánverja,
®em voru ,Cristobal Colon‘og „Oquen-
d°‘.... Hin fjögur miklu Bandarikja-
skip börðust pannig, skot fyrir skot,
við fjögur hin beztu skip sem Spán-
verjar áttu til i eigu sinni. Kl. 10.-
f. m.—einni klukkustund eptir að
'autenant Bristovv fyrst sá reykjar-
“’ökkinn af flota Spánverja, par sem
haun kom út—voru tvö öptustu »kip
“pánverja brennandi flök, sem voru
að reyna að komast upp að landi, svo
pau sykkju ekki á kaf. Hvitt flagg
var dregið upp á skipinu sem næst
okkur var, og ,hættið að skjóta' vgr
skipanin, sem Philip kapteinn tafar-
laust gaf. Nokkrum augnablikum
siðar tóku bæði spönsku skipin niðri,
og rauðar eld-tungur, sem skutust
upp í gegnum hinn pykka reykjar-
mökk, er var á peim og I krÍDgum
pau, sýndu, að aunaðhvort katlar eða
púðurklefar hefði sprungið.
Við sáum að bátar skipanna, sem
komin voru upp að landi, voru troð-
fullir af mönnum, og voru peir að
róa i land. ,Iowa‘, sem hafði feng-
ið allmörg ópyrmileg högg i bardag-
anum, beið til að líta eptir,hvort pessi
tvö skip væru i raun og veru eyði-
lögð, en ,Brooklyn‘, ,Texas‘ og ,Ore-
gon‘ hjeldu áfram til að eyðileggja
eða fanga hin tvö skipin, sem flýðu
allt hvað af tók vestur með strönd-
inni, til að reyna að bjarga sjer, og
fóru allnærri landi.
Kl. 10.50 f. m. beygði flaggskip
admirals Cervera, ,Oquendo‘, snögg-
lega við og hjelt beint upp að landi.
,Oregon‘ og ,Brooklyn‘ skutu á hlið
skipsins, en við (Texas) aptan á pað.
En svo hjelt ,Brooklyn‘ og ,Ore-
gon‘ á eptirfremsta skipinu, ,Cristobal
Colon‘, sem út leit fyrir áð mundi
ætla að sleppa burt, pví pað fór með
fjarska hraða. Skip okkar (Texas)
varð eptir til að graiða ,Oquendo‘ bana-
höggið. Við vorum ekki lengi að
pvi. Skip spanska admiralsins var
farið að brenna, og kl. 11.05 dró pað
niður hið gula og rauða flagg í stafn-
inurn, en við snerum að hlið pess.
Allt í einu heyrðist voðalegur
hvellur á ,Oquendo‘, og menn okkar
ráku upp gleði-óp.
,Rekið ekki upp gleði-óp, dreng-
ir!‘ hrópaði Philip kapteinn. ,E>essir
veslings menn eru að deyjal*
Svo ljetum við ,Oquendo‘ eiga sig
og hjeldum á eptir ,Cristobal Colon‘,
sem skar sig gegnum sjóinn með pví-
líkum hraða, að ,Brooklyn‘ varð að
liafa sig alla við að halda i við skipið.
,Oregou‘ hjelt líka áfram með undra
hraða fyrir annan eins bryndreka, og
við settum okkur fyrir mark og mið
að hafa eins mikinn hraða út úr skipi
okkar og frekast væri unnt. Enda
hefur skip okkar (Texas) aldrei farið
eins liratt og i petta sinn síðan J>að
var reynt i fyrsta sinn, nýtt.
Við óttuðumst allir, að ,Cristobal
Colon' mundi komast burt frá okkur
öllum nema ,Brooklyn‘, en skip
Schley’s [Brooklyn] var ekki álitið
nógu öflugt til að berjast einsamalt
við hið mikla spanska skip. Við
máttum ekki láta vera hægt að segja,
að jafnvel eitt skip úr hinum spanska
flota hefði geDgið úr greipum okkar,
svo að við vorum mjög áhyggjufullir
á meðan við vorum að elta skipið.
Við hjeldum beint í vestur, og
skutum I sifellu á pessari mestu kapp-
siglingu vorra daga. ,Brooklyn‘
stefndi á nes eitt, sem var utar en
stofna spanska skipsins, til að komast
á bug við pað og varna pví leið, en
,Oregon‘ hjelt sig nær pví—var ekki
nema svo sem mílu frá ,Colon‘—og
við vorum i kjölfari skipsins og skut-
um á stafn pess.
Spauska skipið hjelt sig með
landinu og skaut á okkur við og við,
en sendi ,Brooklyn‘ og,Oregon‘stærstu
skot sín. Skip okkar gekk ur.dra vel,
og enginn parf framar að skopast að
gömlu ,Texas‘ fyrir gangleysi.
En hversu hratt sem ,Cristobal
Colon‘ fór, pá var enginn vegur fyrir
skipið að sleppa. ,Brooklyn‘ komst
smátt og smált fram úr spanska skip-
inu og komst milli pess og J>ess bletts,
par sem pað hefði orðið að beygja við
til að komast fyrir nesið. Við höfö-
um nú elt skipið i tvo klukkutima, og
nú var skapadægur pess komið.
,Brooklyn‘ var komin fram fyrir pað,
,Oregon‘ var á hlið við pað og ,Texas
fyrir aptan pað, svo enginn vegur var
til að sleppa.
Kl. 1.15 e. m. ljet hinn vaski
,Cristobal Colon‘ undan og beygði
inn að landi. Kl. 1.20 dró pað niður
flagg sitt, pótt ekkert af skipum okk-
ar væri nær pví en 1 milu, en öll prjú
Bandaríkja-skipin, ,Brooklyn‘, ,Oreg-
on‘ og ,Texas‘, hjeldu nær, og stöðv-
uðu edki vjelar sinar fyr en J>au voru
að eins nokkur hundruð ,yards‘ frá
,Colon‘.
Schley fói á bát yfir að ,Cristo-
bal Colon‘, og skipið gafst upp fyrir
honum. Rjett í peim svifum sáum
við admiral Sampson koma á ,New
York‘, og var liið litla herskip ,Vixen‘
í fylgd með honum.
,Við höfum unnið mikinu sigur!
Nákvæm skýrsla síðar1, var fregnin
sem merkja-flögginn, er Schley dró
upp, færðu admiral Sampson, og pað
var vissulega flotadeildar-foringi
Schley, sem hafði unnið sigurinn.
Svo hjeldum við Bandaríkja-
menn okkar 4. júli hátið hitin 3. júli,
parna í litlu víkinni undir háu fjöll-
unum á strönd Cuba. E>að má vera,
að við höfum haldið hátiðina heldur
snemma eptir almanakinu, en við
hjeldum hana eins hjartanlega eins
og nokkur fagnaðar hátíð hefur nokk-
urn tíma verið haldin. Skipin scndu
hvert öðru gleði óp, kapteinarnir
luku lofsorði hver á annati gegnum
megafóna (verkfæri til að kalla i
gegnum) sina, en ,Oregon‘ ljet horn-
leikara-flokk sinn leika ,The Star-
Spangled Banner', og barst hljómur-
inn yfir til Spánverja, sem stóðu i röð-
um til undirbúnings undir að gefa
sig á vald sigurvegurunum.
í>egar Schley kom frá ,Cristobal
Colon‘, reri bátur hans að hliðinni á
,Texas‘, og kallaði hann pá til Philips
kapteinsog sagði:
,I>etta var fallegur bardagi, Jack,
eða var ekki svo?-
I>á steig prefallt húrra upp frá
mönnunum á ,Texas‘ sem kveðja
til fyrrum kapteins peirra, Schley’s.
Að pví búnu ljet Philip kapteinn kalla
alla skipshöfnina á pilfarið i aptur-
stafni skips sins, tók ofan og pakkaði
guði fyrir sigurinn—sigur sem kostaði
pvinær ekkert blóð f4>kkar liði.
,Jeg vil játa pað hjer opinber-
lega, að jeg trúi á guð, almáttugan
föður‘, sagði Philip kapteinn með
lotningu ,Jeg óska að pið allir,bæði
yfirmenn (oflioers) og aðrir menn á
pessu skipi, takið ofan og pegjandi
pakkið hinum almáttuga af hjarta
fyrir náð hans‘.
Allir tóku ofaD, og svo var pögn
ofurlitla stund, en siðan Ijetti skips-
höfnin af sjer með premur miklum
húrra-hrópum fyrir hinum hetjulega
kapteini sinum.
Að pví búnu kom skipið ,Res-
olute‘ til að flytja burt fangana af
,Cristobal Colon1. Fangarnir voru
55P, en átta menn af skipshöfninni
vantaði.
Við höfðum vonað, að geta varið
,Cristobal Colon‘ frá frekari skemmd-
um og gefið Bandaríkja-pjóðinni og
flota hennar skipið sem 4. júli-gjöf.
Skipið stóð að framan á sandbotni,
en var á floti að aptan. Pað virtist
ekki vera mikið skaddað af skotum.
Ein 13 puml. sprengikúla, og önnur
8 puml. kúla, hafði hæft skipið i hlið-
ina, en ekki brotið pað nóg til pess
að sökkva pví. En Spánverjar sáu
fyrir pví að við kæmum ekki frain
vilja okkar. Eptir að J>eir voru úr
allii hættu (komnir að landi og við
hættir að skjóta á pá), opnuðu J>eir
allar sjópípur og öll göt, er sjór gat
farið inn um, fleygðu spjöldunum úr
pípunum í sjóinn o. s. frv. Skipið
sökk pví. E>eir, tneira að segja,tleygðu
nauðsynlegum stykkjum úr aptur-
hlaðnings-umbúnaðinum á bissunum i
sjóinn, svo við skyldum ekki geta
brúkað pær“.
I>ctta er nú orðið svo langt mál,
að vjer höfuui ekki pláss fyrir meira i
pessu blaði, en pó er eptir að segja
frá viðureign hinna smærri skipa, og
gerum vjer pað í næsta blaði.
Ymislegt.
SFAUG BLAÐANNA.
Ýms Bandaríkja-blöð flytja ýmis-
legt meinlaust, en hoyttilegt spaug
útaf viðureign Bandaríkjanna og
Spánar. Eins og kunnugt er, var
herskipafloti Spánar í prennu lagi,
nefnil. flotinn við Philippine-eyjarnar,
sem Montojo admiral var fyrir (en
sem Dewey eyðilagði), ilotinn er fór
vestur yfir Atlantzhaf (Cape Verde-
eyjaflotinn), sem Cervera admiral var
fyrir (en sem Sampson og Schley
eyðilðgðu i byrjun p. m. úti fyrir
Santiago höfn), og Cadiz-flotinr, sem
Camara admiral er fyrir og ætlaði
með tii Philippine-eyjanna, en sneri
aptur við Suez-skurðinn. Frjettir
hafa alltaf gengið um pað, að hinir
tveir siðarnefndu flotar hafi ætlað að
skjóta á Bandaríkja-borgir á austur-
ströndinni, en nú er annar peitra
eyðilagður, og hinn að flækjast í Mið-
jarðarhafinu, illa til rcika. Utaf pessu
segir eitt New York blaðið í spaugi,
að Cervera (sem missti allan flota sinn
við Santiago de Cuba og er nú sjálf-
ur fangi) sje hættur við að skjóta á
New York borg. Annað blað segir,
að hið óhultasta ráð, sem Camara gcti
tekið, sje, að fylgja Peary eptir til
norðurpólsins með iiota sinn (Cad z-
flotann) og geyma hann par í Is, svo
hannskemmist ekki! Eitt blaðið læt-
ur Montojo og Cervera admirala (sem
báðir hafa misst flota sína) skrifa
Camara admiral á pessa leið: „Kæri,
frægi herra! Varið yður, pví annars
tekur hún Grýla (Bandaríkin) yður“.
Eitt blaðið segir að Spánverjar sje
skritnir menn, pví að peir sem sjeu á
landi óski að peir væru á sjó, en peir,
scm sjeu á sjójlýti sjer að renna skip-
um sínum í land.
ILL LYKT.
Blaðið The lioston Transcript
segir, að ef maður lykti sem snöggv-
ast (dragi einu sinni að sjer andann)
af sterkustu blásýru (prussic scid),
pá drepi J>að eins lljótt og maður væri
skotinn í gegnum hjartað. Blaðið
segir ennfremur, að hin illa lykt af
skemmdum eggjum orsakist af brenni-
steins-blönduðu vatnsefni (hydrogen
—brint), og að ódaunninn úr saur-
rennum og beinamölunar-verksmiðj-
um orsakist mestmcgnis af hinu sama
gasi. Efnafræðis vinnustofur sjcu
nafntogaðar fyrir vondan daun. Ber-
zelius, sá sem fann frumefni pað er
nefnist „selenium“,gerði einu sinni J>á
tilraun, að lofa ofurlitlu af hreinu
vatnsefnis selenide-gasi að fara upp í
nasirnar á sjer, og hafði [>að pau áhrif,
að hann fann ekki svo mikiðsem lykt-
ina af sterkustu ammoníu i marga
daga á eptir,pví hitt éfnið deyddi allar
ilman-taugarnar I bráðina. Lyktin af
selenium-g&si erlíkust lyktinni af fúnu
^horsoradish" (rófutegund). En tell-
urinn er enn verra, segir blaðið. £>að
gangi saga uin pað, að læknir nokkur
hafi notað efni petta við cinn sjúkling
sinn. E>að hafi verið kona, sem ncit-
aði að hvíla sig algerlega vegna pess{
að henni hafi pótt svo gaman að fara ,
samkvæmi, og pvi verið sifellt á ferð-
inui. Lækniriun hafi gefið henni pillu,
sem svolitið af „selenium“ hafi verið
i, en við pað hafi hún orðið svo and-
rönun, að hún hafl ekki getað farið I
samkvæmi í heilan mánuð. Konuna
hafi samt aldrci grunað, hvcr orsökin
var til andremmunnar.
139
Blakti sánkti Georg’s krossinn (enska flaggið) áður
*n sól seig í hafið pað kveld. En heyrið mig nú,
piltur minD; jeg er nú búinn að leysa úr spurningum
JÖar vel og lengi, svo jeg held að pað sje komiun
dtni til að pjer svarið spurningum mínum. Við
*kulUm láta allt vcra sljett og greinilegt á milli okk-
&r' deg er maöur, sem skýt beint í markið. Þjer
®4uö hina ýmsu muni, sem jeg kom með á veitinga-
Bft&iö er við gistum i. E>jer megið velja hvern af
^ntunum, sem pjer viljið, að undanskildum kassan-
',n> með rósrauða sykrinum, sem jeg á að færa lafði
L’Oringr, oer Þl’er megið eigra hann cf pjer viljið fara
"‘•Ö mjer til Frakklands“.
„Nei, pað get jeg ekki“, svaraði Alleyne. „Jcg
altyldi glaður fara mcð yður til Frakklands oða hvort
i'nnað, sem pjer vilduð, bara til að hlusta á ræðu yð-
% og af pvi, að pið tveir eruð hinireinu vinirnir,sem
á í viðri veröld, að undanskildu Beaulieu-klaustri;
ftn pað getur ómögulega orðið, pvi jeg hef skyldur
j'1® bróðir minn, par eð foreldrar minir eru dánir og
'*nn cr eldri en jeg. E>cgar pjer par að auki Ulið
atn að hafa mig mcð yður til Frakklands, pá liafið
Ner onga hugmynd um hve gagnslaus jog yrði yður,
^ar oð jeg or hvorki aö oðlisfari eða uppeldi hæfur til
ornaðar, og pað virðist ekki gsnga par á öðru en
a*dögum“.
>,E>etta er afleiðingin af hinu heimskulcga hjali
ll,lnu“, hrópaði Aylward; „pvi par eð jog or ólærður
ajálfur, pá 6r tunga iniu atltaf við bverðBblöð
142
E>að er ekki ómögulegt, að pjer verðið honutn jafn-
velkominn eins og bryti konuugs er porpskonunum“,
„Nei, pið megið ekki biða eptir mjer,“ sagði
Alleyne, „pví jeg sezt að í Minstead pegar jeg kem
pangað“.
„E>að gæti nú samt verið eins gott, að pjer
fengjuð að vita hvert við förum“, sagði Aylward.
„Við ætlum að halda hjerna suður í gegnum skóg-
ana, pangað til við komum á veginn sem liggur til
Christchurch og halda svo eptir honuin, og við vonum
að ná til kastala Sir Williams Montacute, jarls i Sal-
isbury, sem Sir Nigel Loring er kastalavörður fyrir.
E>ar ætlum við að staðnæmast, og pað er eins liklegt
að pjer gctið liitt okkur par í mánuð eða lcDgur,áður
on vjcr verðum tilbúnir að lcggja af stað til Frakk-
lauds“.
Alleyne átti sannarlcga bágt með að slíta sig frá
pessuin tveimur nýju, en hjartanlegu vinurn sínum,
og svo sterk var baráttan milli samvizku hans og
löngunarinnar, að fara með peim, að hann porði ekki
að líta til baka strax, af ótta fyrir að ásetningur hans,
að fara til bróður síns, gufaði burt. Ilann lcit pví
ekki til baka fyr cn hann var koniiun langt inn á
inilli trjánDft, cn jafuvel pá gat bann sjeð pá gegn-
um skóginn, á veginum sem pcir höfðu komið eptir.
Hermaðurinn stóð J>ar kyr,með krosslagða handleggi,
og stóð boginn upp fyrir aðra öxlin, en sólin kastaði
hinum björtu geislum sínum á hjálm haus og hriuga-
brynju. Við hliÖ hauö Btóð hiuu risavaxni uýi liða-
135
„Auðvitað, plltur minn“, svaraði hertnaðurinn,
„Jeg lagði í fyrsta sinn ör á streng, pegar jeg var
tveimur árum yngri en pjer eruð, í bardaganum við
Neville’s Cross, par sem Mowbray lávarður var for-
ingi. Síðar var jeg í herpjónustu undir forustu
bjeraðsstjórans í Berwick, hins sarna Johns Copeland
cr norðlendingurinn minntist á og scm hjelt Skota-
konungi sem gislingi. Ma foi! pað er ómjúk her-
menqska og góður skóli fyrir hvcrn pann, sem vill
verða 'harðgcrr og læra hernaðar-listina“.
„Jeg hef heyrt, að Skotar sje góðir hermenn**,
sagði Hordle-Jón.
„Jeg hef ekki sjeð peirra lika sem axarmenn og
spjótsmenn“, svaraði bogaskyttan Aylward. „Þeir
cru líka pvílikir göngumenn, að J>að cr illt að fylgja
peim eptir pó peir beri mjölpoka og steikar-rist
hangandi á belli sinu. I>að er ekki mikið um kom
og nantakjöt við landamærin, par sem maður heldur
á sigð i annari hendinni en atgeir í liinni á meðan
maður er að uppskera. Hinsvegar eru Skotar hinar
aumustu bogaskyttur, sem jeg hef nokkurn tíma sjeð,
og peir geta ekki svo mikið sem miðað beint með
krossboga, hvað pá með langboga (handboga). Svo
eru peir lika flestallir fátækir, jafnvel hæsti aöallinn,
svo að pað eru ekki margir meðal peirra sem geta
keypt eins góða hringabrynju og pá, sem jeg er í, og
J>vi er ekki gott fyrir J>á að mæta enskitm riddiiriun,
seui bera á brjóstuiu sjer og herÖuiu herklæði er
kosta eins mikiö og fæst fyrir fiinm bújarðir á Skof,