Lögberg - 01.09.1898, Blaðsíða 5

LÖGBEKG, FIMMTUDAGINN 1. SEPTEMBER 1898..
5
ongil-saxneska p>jóð Jjeti Philippine-
eyjarnar aptur af hendi við Spán-
verja.
I leysinyu.
IIT.
(Síðasti kafli).
Ekki væri til neins að reyna að
dyljast pess, — pví pað er alkunnugt
—að margir verða til að kenna skól-
um vorum um pann gremjulega gleið-
gosahátt, pá al-íslenzka vanpekkingar-
framhleypni, sem svo mjög er farin að
tíðkast hjer á landi og gerð hefur
verið að umtalsefni í fám orðum hjer
á undan.
Einkum eru dómarnir harðir um
Möðruvallaskólann í pessuefni. Leg-
ar spjátrungur fer að flæmast um
landið með fyrirlestra, kveður par
upp dóma yfir mönnum og málefnum,
sem hann ber ekki minnsta skynbragð
á, dæmir Shakespeare óalandi og ó-
ferjandi og kristna trú ekki annað en
hindurvitni, sem allir meuntaðir menn
sjeu fyrir löngu horfnir frá—pá dett-
ur mönnum ósjálfrátt í hug Möðru-
vallaskólinn. Pegar Guðm. Friðjóns-
son tók sig til í vetur, skrifaði ákaf-
lega harða stjórnmálagrein og kom
því upp um sig, að hann hefði jafnvel
ekki svo mikla stjórnmálapekkingu í
höfðinu, að honum væri kunnugt um,
að rjúfa pyrfti ping, áður en konung-
ur gæti staðfest stjórnarbreyting—pá
sögðu menn hver við annan: „Maður-
inn hl/tur að hafa verið á Möðru-
vallaskólanum'*. Það er áreiðanlcga
komið inn í meðvitund manna, með
rjettu oða röngu, að Möðruvallaskól-
inn sje aðal-gróðrarstía framhleypnis-
heimskunnar hjer á landi, að frá „real-
8túdentunum“ paðan—ekki er dregið
af titlinum, pegar piltarnir hafa kom-
ist gegnum pennan barnaskóla-við-
bætir, sem par hefur verið settur á
laggirnar!—megi menn eiga von á
svæsnustum vitleysu-vaðlinum, og að
pcir sjeu manna vísastir til að blása í
aðra fáfræðinga fítonsanda flónskunn-
ar. Hver hefur ekki beyit pá stað-
hæfingu, að í Möðruvallskólanum—og
annars flestum cða öllutn óæðri skól-
um hjer á landi—læri menn ekki ann-
að en montið?
Vltanlega er sá dómur svo ósann-
gjarn, að hann nær engri átt. Nem-
ondur læra vlst cins mikinn fróöleik á
þessum skólum oins og til verður
ætlast, ckki longri en námstíminn er.
Það vcrður að gæta pess,að allur tím-
inn, som við nám er verið á gagn-
fræðaskólunum, nemur ekki nema
14—15 mánuðum. Það pykir full-
komið verk fyrir pilt, sem ekki hefur
moiri menntun en almennt gerist
meðal alpjfðufólks, að læra undir 1
bekk latínuskólans á poim tíma.
Ilvaða vit or pá í pví að ætlast til
pess, að piltarnir frá gagnfræðaskól-
unum sjeusprenglærðit? Tiltölulega
við námstímann eru peir sjálfsagt al-
mennt vel að sjer.
Og ekki læra piltar montið og
framhleypnina »f gagnfræðaskóla-
kennurunum. Allir, sem pá pekkja,
vita, að peir eru yfirlætislausir, vel
menntir stillingarmenn, menn, sem að
sjálfsögðu hafa megnustu raun af
lærisveinum sínum, pegar gorgeirinn
verður hóflaus. Og jafn-sjálfsagt er
pað, að margir af lærisveinum peirra
hafa orðið bæði sjálfum sjer og kenn-
urum sínum til sóma.
En samt sem áður verður pví
naumast neitað með rjettu, að skól-
arnir eigi óbeinlínis nokkra sök á
pessum hvimleiða og hættulega and-
lega upppembingi, sem virðist ætla
að verða almennur pjóðarkvilli vor á
meðal. Og til skólanna verða peir
að leita, sem annt er um að vinna bug
á honum. Það hefur frá'eitt vakað
eins ljóst og pörf hefur verið á fyrir
skólamönnunum, að hjer sje um veru-
legt mein að ræða.
Til er í mannsævinni tímabil,
sem kallað er gelgjuskeið. Þá er
maðurinn hvorki fullorðinn nje barn,
eða ef til vill öllu heldur bæði full-
orðinn og barn. Margir halda pví
fram, að þá sje vandfarnast með hann.
Hugsunarlífinu er pá svo hætt við að
komast út í gönur. Mönnum finnst
peir vera orðnir fullorðnir, áður en
peir eru orðnir pað. En jafnframt er
sálin pá svo einkar-næm fyrir áhrifum
—ekkert síður góðum en illum.
Samsvarandi stig er í pekkingar-
proskanum. Meðan tnenn eru á pví
stigi, hafa nasasjón, en ekki heldur
meira, af hinum og öðrum greinum
pekkiugarinnar, liættir peim langmest
við sjálfbirgingsskapnum, peirri í-
myndun, að þeir sjeu færir um að
ráða allar gátur lífsins. Aldrei er
mönnum eins mikil pörf á leiðbein-
iug viturra mauna eins og pá—aldrei
er peim jafn-mikil nauðsyn á, að pví
sje haldið vakandi fyrir skilningi
peirra, hve lítið þeir vita — hve
skamtnt öll mannleg skynsemi nær,
jafnvei peirra sem mcst vita.
Skólum vorum er naumast gert
rangt til, þó að því sje haldið fram»
að I pessu efni hafi þeirn verið áfátt.
Þekkinguna hafa þeir samvizkusam-
samlega gert sjer far um að auka, þó
að auðvitað hafi pað hlotið að vera í
litlum mæli. En vizkuna ltafa peir
ekki glætt að sama skapi. Því að
fyrsta skilyrðið fyrir henni er meðvit-
und hvers einstaks tnanns um pað,
hve þröngt er innan takmarka pekk-
ingar hans.
Yfirleitt er víst óhætt að fullyrða,
að trú íslendinga um þessar mundir á
skólalærdómi—þessari einkar ófull-
komnu byrjunarþekking, sem 1—2, í
mcsta lagi 3 vetrar geta veitt, er allt
of rík. Hún er áreiðanlega nokkuð
hjátrúarkennd. Hún ein lyptir aldrei
pjóð vorri hátt. Hún ein leiðir ekki
sumarið í garð.
Það er auðsætt, að pað er pcr-
sónuleg áhrif góðra og viturra rnanna,
sem framar flestu öðru er pörf á hjer
á landi, en einkum og sjerílagi við
skólana. Og hörgullinn er einmitt
mestur á þessutn áhrifum við alla
skóla vora. Fráleitt fyrir pá sök, að
mennirnir sjeu ekki til við þá, lieldur
fyrir pað að þeir beita sjer ekki I
pessa átt. Þeir hafa víst fæstir gert
sjer ljóst, hve miklu meira peir gætu
a tðgað anda peirra að sannri vizku
en þeir gera. í pví efni dirfumst
vjer að fullyrða, að skólar vorir sjeu
eptirbátar góðra skóla I flestum, ef
ekki öllum löndum.
A pessu parf breyting að verða
fyrir hvern mun. Þá fyrst koma
veruleg hlyindi í leysinguna.
Tveir mansöngvar.
I.
Komdii iihmI nijcr.
Komdu með mjer, vina, ofan á engi!
Inni í pessu raka vetrarlopti
hefi eg krepptur setið langa-lengi
ljóss og yls og fjörs og gleði vana
og nú er úti sólmánuður sumars.
Komdu með mjer, vina, svona! Sjáðu!
sólin blessuð yfir Vatoshlíð miðri
er að hálfu hulin píðuskjfjum,
hlyjan anda leggur fram urn dalinn
og angan blíða bírkis og fjalldrapa.
Komdu með mjer, lengra,ljúfa,heyrðu!
lóan syngur „dyrðin“ þarna neðra
og hrafnaklukkur höfðum sjáðu kinka
hvítum blómum reifðum æskubrosi
og engjarósir velta vöngum rjóðum.
Komdu, sjáðu spóann stika stórum.
Hann stanzar nú. Ileyr róminn und-
urpyðan,
eins og bergmál blíðrar smalaraddar,
er berst á milli fjalla á lteiðum uppi
í haustlogninu um ltraun og bleika móa
Komdu, sjáðu Laxá lygna og tæra
llða fram um starkögraðar cyjar
og æðarfugl og endur spakar sveima
upp og niður. lllusta á klakið p/ða
og sífellt „ava ánla“ hávellutnar,
Komdu með mjer,vina,lengra,-lengra!
Lífs míns vegur, sjertu með tnjer eigi,
yfir hraun og hjarn og urðir liggur,
heiptar norðanstormur voða-bitur
gnauðar par um gróðurlausar auðnir.
Komdu með mjer! Lcið mín liggur yfir
ljósgræn engi I skjóli hl/rra dala
blémum vaxin, pegar pú crt með mjer,
pá er bjart og misturlaust á fjöllum,
pá er vor í döluin, sól í sveitum.
II.
As to tlic distiuit nioon.
(ÞýiHiig)
Eins og marinn mána
myrkblár fjaran þráir
og sem heimskaut hnattar
horfir að leiðarstjörnu,
svo er minn hugur og hjarta
horfinn til pín, vina!
En eins og mar og máni
mega um aldur ei hittast,
og eins og himinsær heifblár
heimskaut og stjörnu skilur,
pannig um eilífð alla
okkur er stíað sundui!
—Ebnreidin.
J. Þ.
Ottaleg veiki.
GlGTIN KVKI.UK KLKIKl MKNN KN
NOKKUIi ÖNNUK VKIKI.—ÞaÐ KK
ÍIÆUT Aö LÆKNA IIANA.
Ei>tir blaðinu Advertiser, Hartland, N.B.
Mr. R'chard Dixon í Lower
Brighton er einn af efnuðustu bænd
unum í Carlton county, N. B. í juní
1897 fjekk Mr. Dixou siæmt gigtar-
kast, og í sex vikur tók hann út hinar
Óttalegustu kvalir, sem peirri veiki
vanalega fylgja. Það dró svo af hon-
nm máttinn að hann gat naumast
snúið sjer I rúminu, og vinir hans
voru orðnir von litlir um að hann
kæmi nokkurn tíma til heilsu aptur.
Þegar þannig stóð á kom eion vinur
hans, sem hafði batnað satnskonar
veiki af Dr. Williams Pink Pills og
eggjaði hann á að reyna pær. Það
var farið eptir pví ráði hans, og næst
um pví strax og hann byrjaði að brúka
pær merktist ofurlítil brejfting til
batnaðar. Aður hafði hann verið al-
veg listarlaus og voru það fyrstu bata-
merkin að hann fór opt að finna til
hungurs. Svo fóru kvalirnar að
minnka og kraptarnir að smá aukast,
og pegar hann var búinn úr hjerum
bil tóif öskjum var hann orðinn eins
frískur og hann hafði nokkurn tíma
verið. Mr. Dixon sagði frjettaritara
blaðsins að það væri enginn efi á því
að bati hans væri eingöngu l>r. Will-
iams Pink Pills að pakka. Síðan
honum batnaði brúkar hann ancars
lagið eina öskju af pillunum til pess
að varua pví að veikin taki sig upp
ajitur.
Dr. Williams Pink Pills lækna
með pvl að þær mynda nytt blóð og
endurreisa taugakerfið; en það er um
að gera að fá rjettu pillurnar, sem eru
einungis í peim öskjum er eir.kunnar
nafn f jolagsins, „Dr. Williatns Pink
Pills for Palc People“ stcndur utaná
umbúðunum. Látið ekki narra ykkur
til að taka neinar af binum mörgu
„pink“ lituðu pillum, sem eru ómerki-
legar eptirlíkingar af peim rjettu og
sem óráðandir lyfsalar segja að sjeu
„allt eins góðar". Ef pið eruð ekki
alveg viss að fá rjcttu teguud er be/.t
að senda raKleiðis til Dr. Willianis
Medicine Co., Brockuille, Oat. og
verða pá jiillurnar sendar þaðan mcð
pósti fvrir 50c. ask jan, eða sex öjkjur
fyrir #2.50.
Teiegraf er eitt af helztu námsgreinum á St.
I’aul ,Business‘-skólanum. Kennararnir, sem
fyrir Jieirri námsgrein standa, eru einhverjir ]>eir
bcztu í landinu, MAGUIRE BROS.
9; East Sixth Street, St. l’aul, Minn
INNSIGLUÐUM TILBOÐUM setn
eru send undirrituðum og merkt
„Tender for Superstructure Edmonton
Bridge", verður veilt móttaka frani
að pribjudeginum 13. s->ptember næst
komandi. Nefnd t'lboð eiga að vera
um byggingu á yfirjiarti á járnbrautar
og kejtrslubrú einni hjá Edinouton,
N. W T , samkvæmt uppdrætti ersjá
má hjá F.K.Gibson Esq , Town Clerk,
Edraonton, á skrifstofu W. T. Gavin,
lvesident E ígineer, Winnipeg, áskrif-
stofu C. Desjardins, Clerk cf \Vorks,
Post Office Building, Montreal, og hjá
Departmentof Public Works, O tawa.
Tilboðum verður ekki gaumur gef-
inn nema pví að eins að þau sjeu á
eyðublöðum peim, fem lögð eru til og
sjeu undirrituð af þeitn mönnumsjálf-
um er tilboðin gera.
Tilboðunum verður að fylgja merkt
banka ávfsan, siyiuð til Minister of
Public Works, fyrir sjö þúsundum
dollars (#7,000). Þessi ávísan verður
upptæk ef ekki er stoðið við tilboðið
eða ef verkið er ekki fullgert, sam-
kvæmt samningunum, en ef tilb iðinu
verður ekki tekið, pá verður ávísan-
inni skilað aptnr.
Þeildin skuldbindur sig ekki til að
taka lægsta boðið nje nokkurt peirra.
Eptir fyrirskipsn,
E. F. E ROY,
Secretarg.
Dejisrt.ment of Publ:c Works {
Ottawa, Aug. 12th, 1898. j
Blöð sem taka pessa auglysingu áu
pess að fá umboð um pað frá Deild-
inni, fá enga borgun par fj'rir 2t
ÍSLENZKUR LÆKNIR
Dp. M, Halldorsson,
Stranahan & Hamre lyfjabúö,
Park River, —-----N. Dak..
Er aS hitta á hverjum miðvikudegi í Grafton
N. D„ frá kl. 5—6 e, m.
TANNLÆKNIR,
M. C. CLARK,
er fluttur á hornið á
MAIM ST OC BANATYNE AVE
I. M. Gleghorn, M, D.,
LÆKNIR, og YKIIISETUMAÐUIt, Et-
'Tefur keypt tyfjibúöina á Bildurog hefur
)>vl sjálfur umsjón á öllum meðölum, sem hann
ætur frá sjer.
KKIZABETH 8T.
BALDUR, - - MAN.
P. 8. Islenzkur túlkur við hondina hve
tupt ra»ti börf cr«riat
OLE SIMONSON,
mælirmeð sínu nyja
Scaiidinaviau Hotel
718 Main Stkkkt.
Fæði #1.00 á dag.
199
frama, pá sæti illa á rnjcr aö hjala um undaufarna
pjónustu mfna“, sagði riddarinn. „Það er satt að
vísu, að jeg hef fengið 27 sár, en pess meiri ástæðu
hef jeg til að vera pakklátur fyrir, að jeg er enn ó-
mæðinn og með heila og hrausta limi. Jeg hef lika
verið í æði mörgum róstum og rimmurn. Jeg hef
verið í sex stórorustum á landi, fjórum sjóorustum,
tímmtíu og sjö áhlaupum, smáorustum og skógar-
bardögum. Jeg bef varið tuttugu og tvær borgir.
°g hjálpað til að vinna prjátíu og eina víggirta borg.
Það væri pess vegna beisk smáu fyrir mig (þar eð
minn orðstír er þinn orðstír), ef jeg drægi mig nú í
hlje ef eitthvað er hægt að vinna sjer til frægðar.
Mundu líka eptir pvf, hve ljett pyngja okkar er, og
að fógetinn er alltaf að krunka um lausar jarðir og
óyrkta akra. Ef jarlinn af Salisbury hefði ekki gert
mig að kastalaverði sínum, pá gætum við varla lifað
eins og tign okkar sæmir. Það er pess meiri þörf á
þvf, hjartað mitt, að jeg fari þangað sem jeg fæ góð
laun og get fengið mikið lausnargjald fyrir stríðs
fanga“.
„Æ, hjartaus maðurinn ininn“, sagði hún preytu-
loga, „jeg ímyndaöi mjer, að nú loksins fcngi jeg að
njóta stöðugrar 3ambúðar við pig, þótt pú hafir oytt
yngri árum þínum langt í burtu frá mjor. Eu saint
sem áður veit jeg, að jeg ætti að hvetja pig til að
viuna pjor sœmd og orðstír, og ekki aptra pjer þegai
hægt er að ávinna sjer hoiður. En pvað get jeg
Bagt, pví allir uienn vita, að pað parf frcuiur að halda
202
barinn og hvasseygður, en sverð hangdi á belti hans
og stór, gulur bogi gægðist upp yfir öxl hans. Hið
harðlega andlit hans, beyglaði hjálmur og slitna
brynja hans, með htnu rauða sánkti Georgs-ljóni á
upplituðum grunni, allt þetta syndi eins ljóslega og
pó pað hefði verið sagt með orðutn, að hann væri
nykominn úr hernaði. Hann horfði hvasst á Sir
Nigel, pegar hann nálgaðist hann, stakk hendinni
undir brjóstverju sína og gekk til hans, en hneigði
sig um leið klunnalega fyrir frúnni.
„Fyrirgefið mjer, frfði herra“, sagði hermaður-
inti, „en jeg pekkti yður í sama augaabliki og jeg sá
yður, pótt jeg liafi sannarlega ojitar sjeð yður stál-
klæddan en í flauels-klæðum. Jeg hef skotið ör af
streng við blið yðar við La Roche d’ Errien, Ro-
morantin, Maupertuis, Nogent, Auray og víðar.“
„Þá býð jeg pig með ánægju velkominn til
Twynham-kastala, bogamaður góður, og pú skalt fá
mat fyrir sjálfan pig og fjelaga pina i herbergi bryta
míns“, sagði Sir Nigel. „Jeg kannast eiunig við
andlit pitt, pó augu mfn sjeu svo brollótt, að jcg
pekki varla svein minn stundum. Hvíldu þig um
hríð, en síðan skaltu koma yfir í höllina og segja
mjer hvað er að gerast á Frakklandi, pvf jeg hef
heyrt að það sje ekki ólíklogt, að fáci vor kunui að
195
egt og nokkuð fbogið, en augun voru nokkuð út-
standandi. Klæði hans voru viðhafnarlaus, en nett
og fóru honum vel. HanD hafði flæmskan hatt á
höfði, og var inerki frúarinnar í Ebrun fest f hatt-
bandið og náði niður yfir vinstra eyrað til að hylja
pau lyti á pví, að flæmskur hermaður nokkur hafði
sniðið ineiri hlutann af pví í herbúða-rimmu einni
fyrir utan inúrana á Tournay. Kyrtill hans og
brækur var blárautt á lit, og á kyrtil-ermunum voru
langir borðar, sem hangdu niður fyrir hnje. Skór
hans voru úr rauðu leðri og oddmyndaðir í tærnar,fn
tærnar voru ekki eins óhemjulega langar eins og sið-
ur varð mannsaldri sfðar Hann hafði gullsaumað
riddara belti um sig miðjan, og var skjaldmerki hans,
limm rauðar rósir á silfur grunni, gerðar á silgjuna af
mesta hagleik. Þannig var Sir Nigel Loring, þar
sem hann stóð á sporðinum á brúnni ytir ána Avon
og ræddi glaðlega við lafði Loring.
Og satt að segja, ef maður hefði einungis sjeð
andlitin á hjónum pessum og spurt ókunnugan
mann, hvort andlitið væri lfklegra að tilheyrði hinum
hugrakka herforingja, sem hinir óbilgjörnustu hcr-
nicnn í Evrópu höfðu svo mikla ást á, pá hefði hann
vafalaust valið andlit frúarinnar. Andlit hcnnar var
stórt, nærri ferhyrnt í lögun og rautt, augabryrnar
pykkar og grimmdarlogar, on augun bentu til, að
hún væri vön að drottna yfir öðrum. Ilún var hærri
og gildari en maður hennar, og hinn vfði stlkikjóH
hcnair horða3kjólið, soin var fóðrað uioð loð«