Lögberg - 06.09.1900, Blaðsíða 2

2
I/GiiKRÖ, FIMMTUDAGíNN 6. SEPTEMBER 1900.
Osamkvænmi Bryans
( Eftir Bindaríkja-Íu.)
,,Sumir geta spilað með alt
fólkið stundum, með sumt
fólkið altaf, en enginn getur
spilað með alt fðlkið altaf."
—A. Lincoln.
Mr. Bryan spáði f>ví, 1 ávarpi er
haan gaf út skömrau eftir ósigur sinn
viö kosningarnar haustið 1896, að &ð-
ur en árið 1900 rynni upp yrðu vand
raeðin, sem orsökuðust af gull-mæli-
kvarðanum, oiðin svo óbærileg, af
Bandaríkjs-pjóðin mundi tafarlaust
heim a frfsláttu si'furs &ð hlutfallinu
16 á móti 1. En f>að er svo langt frá
J>vf að pessi spádómur hafi ræzt, að
Bryaa sjálfur var í standandi vaud-
ræðum með að fá flokksbræður sfna
til að taka hinn svonefnda silfur-
„planka" inn í stefnuskrá sfna á
flokkspinginu í Kansas Gity í sumar.
Efiir næstum því næturlangt pjark
um raálið, marðist silfur-.,plánkinu“ í
gegnum fimtíu manna ncfndina, sem
starfaði að stefnuskránni, með 26 at-
kvæðum móti 24. Sumarið 1896 töl-
uðu flokksmenn Bryans ekki um ann-
að en frisláttu siliuis, en nú, sumarið
1900,—ef pessi nefnd er tekin sem
synishorn of Uokksmönnum B yans—
eru pað bara 52 af hundraði af flokks-
mönnum hans sem trúa á 48 centa
silfur-dollarinn hans. Launig hefur
pessi spádómur ræzt pveiöfugt við
pað, sem Bryan bjóst við fyrirfjórum
árum siðan, ecda skipar silfur „plánk-
iun“ óæðri bekk, með öörum gömlum
vfr úieltum bardaga-spursmálum, f
demókrata stefnuskrt nni, og Bryan
ekki bvo mikið sem mintist á silfur-
frfsl&ttu f hinni löngu ræðu, er hann
héit 1 tilefn: af að honum var form-
lega lilkynt að hann hefði verið til-
nefndur sem forsetaefni demókrata-
flokksins.
£>að var heppilega að orði komist
pegar sagt var um Bryao, að hann
hef'.i „udjustuble jaw"-, pað er að
tegja, hann talaði eins og eyrun
klæjaði. £>egar hann tekur á móti
populista-tilnefningu, setur hann tal-
færin alveg í samræmi við prpulista-
stcfnuskrána, & sama hátt til dæmis
eini og bóndinn hefur sigtaskifti f
hreinsunai vélinni sinni,eftir pvfhvaða
korntegund pað er, sem hann ætlar
að hreinsa í henni, hvort pað er hveiti,
hafrar, bygg eða höifræ. Legar Bry-
an talar við populistana, notar hann
glymjai.di setningar um óinnleysan-
lega reðla, tekjuskatt, beina hluttöku
fólksins f kosnins meðlima efri deildar
congressins. Hann tekur populistann
upp á musteris bust mælsku sinnar og
synir honum öll rfki hugsjóna sinna
og peirra dyið, og segir: „Alt petta
skal ég gefa pér ef pú fellur fram og
uibiður mig.“ Við demókratann
vitnar hann I Thomas Jefferson og
frelsisskrá (Deelaration of Independ-
ence) Btndarfkjanna, en silfur-repub-
lic&na hrlfur hann með ræðuköflum
eftir Abraham Lincoln.
Eftir ræðum Bryans að dæma,
eru naumast til nokkrar pær pólitfsk-
ar skoðanir, sem hann gæti ekki að-
bylst og mælt fyrir, ef tiinefning sem
forsetaefni og atkvæði stæðu til boða
í aðia hönd; pað er auðsætt af pvf,
að hann slær ekki hendinni á móti til-
nefning Leinna flokka, hversu ólfk
sem stcfnuskrá peirra er, ef iiann &ð
eins getur aflað eér atkvæða á pann
hátt. Hann prédjkar á raóti einokun-
ar-íéiögura, en ís einokunar og
Tammany-pjófafélagið f New York
eru sterkustu bakhjarlar hans f pvi
riki. Hann fordæmir tíokk rtpublik-
aua fyrir pað, að McKinJey-stjórnin
skuJi raeð her&fla iandsins bæJa niður
upprcist hinna yiltu og hálfviltu
tyjaiskeggja á l'hilij piuc-eyjuuura,
en hai s eigiu flokkur í Suðurrikjun-
um, sera ho.ta m að eitdregið fylgi
Biy&n, brytur opinberlega lög á sam
pegi um slnuir, sverungjuuum, og
lekur liá pi im n.t.ð olbeldl hin helg-
ustu pegni éttii.di peirra, kosningar-
réitinu. " Við troófyltum l/örtseðla-
kasauna nieð soiknunt otkt'Uiða tseðl-
vm (siufttd the h.rliot Ooxes),við skut-
vm svertinyju, uy við tskömmumst
okfar ekkert fyrir Jtuðf' sagð)
TinUiii ÍJá öuÖUi Gt.jdlUiá’XÍkinu,
mjög h-óðugur. Hann var að jbrugðust algerlegr! en hiaa áleit, að
segja flokksbræðrum slnum frá pví pað mætti ef til vili gera meðferð
bvernig þeir 1 Suðurrfkjunum hafa stjórnarinnar á Philippine-eyjunum að
pað við kosningar, pegar peir geta umtalsefni, og pað hefur hann líkf
ekki unnið með öðru móti (Minnea-
polis Tribune 23 ág. 1900); en s -o
gert.
B-yan finnur glögt til pess sjálf
um, að pað sé einn af aðaiglæpum
republikans-flokksins, að hann vilji
>tjórna fólkinu án sampykkis pess.
Bryan veit, að petta er ekki gert í
Norðurrfkjunum og er par álitið
giæpur, og hann Eér, að ef honum og
postuium hans tekst að fá almenning
par til að- trúa þossutn ósannindum,
pi kynni hann að ná í atkvæði sumra
ferseta kjósendanna í peim ifkjum,
en í Suðurríkjunum, par sem petta á
sér stað, lætur haun það óátalið, pví
hann & öll forseta-atkvæðin (electoral
votes) paðau hvort sem er.
Aunað, sem Bryan og flokkur
haas gerir að aðal-spursmáli við pes’-
ar í höud farandi kosaingar, er hin
svonefnda keisaraveldis stefna (Im-
perialism). Hann heldur pvf fram, að
Bandarfkin geti ekki haldið Philip-
pine-eyfunum nema þau gerist ke's-
araveldi, en sjálfur fór hann til Wash-
ington þegar samningarnir við Spán,
er gerðu eyjar pessar að eign Banda-
rfkjanna, voru fyrir efri deild con-
gressins og helzt leit út fyrir að
deildin mundi hafna þeim, og fékk
nógu marga af flokksmönnum sfuum
til pess að greiða atkvæði með samn
ingunum og koma peim í gegnum
pingið, svo hann gæti fengið eitthvað
til að tala um við forseta-kosningarn-
ar. Eins og kunnngt er, stóð Bryan
pá uppi r&ðaiaus hvað snerti kosn-
ingaleiðangurs-spursmál. Hreimur-
inu var alveg farinn úr silfur fríslátt
unni, enginn vildi heyra 16 á móti 1
ferðast Bryan um Norðurríkin, par ur, að hann stendur nokkuð ðfugu: í
sem hver atkvæðisbær maður fær að ! pessu máli, pví hann er að afsaka pað,
greiða atkvæði sitt frjáls og ópving-j að hann var með friðarsamaingunum,
aður, og reynir að telja mönnum trú „til pess að ófriðurinn eudaði, til pess
að heaménnirnir gætn komið heim, til
að taka burt afsökunina fyrir her-
kostnaðinuir, og til pess síðan að gefa
íbúum Philippine eyjanna sjálfstjórn,
sem hægt væri að neyða út í r Spán-
verjum með nyjum samningum"
(Kæða B-yans haldin í Indianapolis 8.
ág. 1900). Ér set hér úr ræðunni
pessa klausu, svo hver geti pytt hana
fyrir sig sjálfur:
„I was amcng the number of
those who believed it better to ratify
the treaty and end the war, release
the volunteers, remove the excuse for
war expenditures, and then give to
the Filipinos the independence which
might be forced from Spain by a new
treaty.“
Vér höfum pað þá af Bryans eig
in munni, að hann var hlyntur friöar-
samniugunum, hann var með pví, að
pessar margumtöluðu Philippine-
eyjar væru keyptar að Spáni fyrir
$20,000,000; en svo var hann undir
eins & móti pví að B'Jndarfkin ættu
eyjarnar. I>að var pá ekki rangt af
Spáni að selja eyjarnar, og ekki rangt
af Bandaríkjunum að kaupa þær, frá
sjónarmiði Bryans. Alt, sem er þá
rangt í pessu, er þ&ð, að Bandaríkin
skuli eiga eyjarnar eftir að pau eru
búin að kaups pær að Spáni og borga
fyrir þær. í>að er nokkuð undarleg
kenning hjá lögfræðingi, eins og Bry
an er, að einhver hafi ekki rétt "til að
eiga pað sem hann hefur rétt til að
kaupa, hefur keypt og borgað fyrir.
nefnt framar, einok,unar-félög ftrusts), Öfriðnrinn var ekki svo voðalegur
voru ekki einhlít, allir vissu hvort' fyrir Btndarfkin, pegar pessir samti-
sem var, að pau voru alveg eins mikið
& baudi demókrata eins og republik-
ana. Hann hafði lengi beðið von-
góður eftir pví, að McKinley stjórnin
gerði ei.thvert pað glappaskot í stríð-
inu við Sp&n, er tæki frá henni hylli
og traust pjóðarinnar, en pær vonir
ingar voru fyrir efri deild congressius,
að það væri nauðsynlegt að kaup>*
frið að Spáni með því að borga $20,-
000,000 fyrir eign, sem endilega átti
að fleygja frá sér strax aftur. Stríðið
v-ralveg búið. B:áðabirgða-samu-
ngarnir (protocol) voru gerðir 12.
ág-> og seinasti bardaginn, orustan við
Miuila, var hfið 13 ág. 1898. Her-
tloti Spánverja var alveg eyðilagður,
og eftir bráðabi.gðs-samningunum
varð Spánn að sleppa Portoric>-ey og
opaa vfgin f Havana og Mauib- En
pessara samninga purfti ekki við
hvað Mauila-vfgin snerti, pví Meritt
general var búinn að taka þau áður
en hannfrétti nokkuð uni bráðabirgð*-
samningana. Sp&nn gat ekki byrjað
stríðið aftur, pó friðarsamningarnir
hefðu ekki verið sampyktir, pvf land-
ið h&fði engan herflota, ssm dugði til
nckkurs, var að protum komið með
fé, búið að opna virki sfn fyrir her
Bandaríkjanna, og hejmen pess flestir
komnir heim, eða voru á leiðinni heim
til síd, í Bandarfkja-skipum (pví
Spánverjar áttu ekki skip sjálfir til að
flytja pá fi), þegar friðarsamuingarn-
ir voiu ræddir I efri deild congress
ins í WashingtoD.
Philippineeyja-búar voru heldur
ekki frjálsir, eins og Bryan og flokks-
menn hans prédika. pegar e:gnar-
réttur eyjauna gekk frá Spánverjum
yfir til Bindarfkjanna. Eaginn getur
að lögum selt pað sem hann befur
tapað, pað sem hann & ekki. Hafi
Philippineeyja-búar verið búnir að
losa sig aJgeriega undan umráðum
Spánverja, pá hafði Sp&nn ekkert að
selja Bandaríkjunum, og Bacdaríkin
ekkert að kaupa að Spáni fyrir pessar
$20,000,000; og lögfræðingurinn
B-yan og stjórnfræðingurinn, sem
álftur sig færann til að vera forseti
pessarar miklu pjóðar, Bandarfkja-
pjóðarÍDnar, gat naumast verið hlynt
ur pvi og stnðiað til pess, að koma &
jafn pyðingarlausum og barnalegum
samningum. Hann hefði heldur ekki
verið að tala um að geía peim sjálf-
stjórn, ef hanu hefði álitið að peir
hefðu sjálfstjórn. EDginn getur gefið
öðrumpaðaem hacn sjálfur ekki á.
Bandarikin geta ekki gefið Philippine-
eyja búum pað sem peir eiga. Ef
Bandarfkin geta gefið eyjabúum sjálf-
stjórn, pá eiga peir ekki sjálfstjórn.
4>eir hafa pá ekki ver'.ð og eru ekki
sj&lfum sér stjórnandi; þeir eru þd
ekki og h' fa ekki verið ,.free and in-
dependentþ eins og Bryan heldur
fram í aðra röndina. I>ví hafi eyja-
búar stjórnarrétt sinn sjálfir, þ& gat
Bryan ekki veriðjpvf hlyntur að kaupa
hauu að Spánverjum og gefa peim
hauD, eins og hann talar um 1 ræðu
siuni, sem áður hefur verið minst fi.
Af pessu verður maður þi að draga
paf>, eftir hugsunarfræðislegum regi-
um, að úr þvl að sú stjó'rn, sem eyja-
búar settu sér, var ekki sjálfstjóm,
þ& var pað óstjórn og þeir voru blátt
áfram uppreistarmenn (Ias irgents),og
petta er niðurstaða sú er McKinley-
stjórnin koin-it að, og allar stjðrnir
um allan heim eru henni samdóma í
pví máli. Sjálfstjórn eyjabúa var
hvergi viðurkend af neinni stjórn, eða
álitin stjórn er þyrfti að standa eða
gæti staðið ábyrgð af gjörðum sfnuro,
og pessu ueldur líka enginu fram
nema Aguinaldo og Bryan, og hinn
ábyrgðariausi flokkur hans.
Þegar einhver þjðð er komin Ot
l strlð, veit enginn fyrirfram hverjar
afleiðingarnar kunna að verða. Ein
afleiðÍDgin af strfðinu við Spánverja
var pað, að hin viðurkenda ábyrgðar.
fulla stjórn Philippine-eyjanna færðist
frá Spáni til Bandaiíkjanns. Partur
af herflota Spánverja lá k Manila-höfn.
Dewey aðmfr&ll lá með flota sinn við
Hougkong. Honum var skipað að
eyðileggja flota Sp&t>verja við Mauila.
Hann sigldi tafarlaust á stað, háði
sjóorustuna alkunnu hjá Manila 1*
maí 1898, og þ<ð er kunnugra en frá
þurfi að segja hvað hann gegndi
peirri skijjun rækilega að eyðileggj*
flotann. Um leið og Dewey eyð’-
lagði flota Spánverja,eyðilögðuBanda-
rfkin mögulegleikann fyrir pvf að
Spánn gæti haldið reglu og ábyrgst
lif og eignir manna f Manila. Lögin
heimta pað ekki af neinum, sem er
ómögulegt. I>að var fjöidi af ensk-
uin, þýzkum og annarra pjóða pegD-
um í Maniia Spácn var skyldugur
til að ábyrgast pessum pegnum ann-
ara pjóða löglega vernd á lífi og
eignum. En nú hvfldi þessi ábyrgð
& herðum B&cdarfkjanna. Aguinaldo
var f Hongkong þegar strfðið byrjaði
milli Spfinar og B&ndarikjanna. Hann
bóf uppreist & Philippine eyjunum
1896. En hann gafst upp, páði pen-
ÍDga af Spánverjum og fór f útlegð
Framh, á 7. bls.
Mesta undur aldarinnar.
$
<c
<?
<?
<?
Actina
Blindir
Sja
Daufir
Heyra
Actina
HEIMSINS BEZTA MEDAL
Vid Cataracts, Pterygiums og allskonar augnveiki, eyrna- ogf luUsveiki. Hun
gefur sjonina aftur.
ENGINN SKURDUR. ENGIN DEYFANDI MEDUL. ENGIN HÆTTA.
það er bókstaíiega engin þörf á gleraugum — Engin þöjrf á að svæfa eða brúka linífinn við augun —það cr sanm hvuð gengur að
augunum — ACTIN A dregur ekki einungis úr kvölum, heldur læknar.
HEYRNARLEYSI LÆKNAD MED ACTINA.
láíutíu OK fiiiiiii af hunilradi af allskonar lieyrnarleysi, sem vér höfum kynst stafar af langvarandi Catarrli í hálsinum og inn
eyrunum. Loftpfpan loWt st al' kvefvilsu og hljóðsveiflubeinin liætta að hreyfast, Lækning er ómöauleg nema vilsan fari. í haua
næst hvorki með verkfærum né sprauti. kessvpgna geta eyrnalæknar ekki hjálpað. Bar Drums miklu verri en gagnslausar.
Það er (>ví heimska af heyinarleysiugjum að 'onast eftir bata með gamla fyrirkomulaginu eyrnalæknanna, og S stað f>ess að eyða
tíma og æruum peningum fjuir lækningar, sem ahlrei hafa lækuað heyrnarleysi eða CatarrJi, ættu menn að fylgjii uieð tímanum oir nota
hina vísindalegu uðferð. Að vísindalej* lækning sé fengin við heyrnarleysi <-g Catarrli, |iað sannar ACTINA. Þegar efniö í ACTINA
er sogið upp í neflð fer t>að eftir eyrna-pípunum, losar kvefvi'suna og losar um beinin (hamarinn; steðjann og istaðið) í inneyranu svo
[>au Hta eftir minsta hljóðhristingi.
SUDA FYRIR EYRUNUM.
losar vilsuna, sem
þremur vikuiu.
'mJQj kar eð Catarrh helzt
ekki við þar sem ACTINA keuist að, þá þarf eugiui að ganga með heyrnarleysi og suðu fyrir eyrunum ef hann fæst til þess að brúka
ACTINA eins og á að gera.
lokar
ACTINA læknar einnig Andaitcppu, Bronkítis, sárindi í hálsinum, vcikluð lungu, kvef og höfuð-
vcrk, scni alt stafar mcira og minna af Catarrh.
Skiiflð oss um veiki yðar Vér gefum ráðleggingar ókeypis, og órækar sannanir fyrir lækningu.
Eiguleg bók—Próf. Wilsou’s 80 bls. lækningauók—frítt. Biðjið uu hana.
Sói Btakt tilboð.
Vér höfum svo niikið transt á ACTINA, að vér bjóðumst til að skila þeim verftinu aftur, seni eru óánægðir með
verkanir AOTINA eftir 6 mánuði. Þetta tilboð gildir fyrír alla þá, sam kaupa ACTINA í næstu finitán daga.
Gagnvart
Stoveí Block.
Karl K. Albert,
Ceneral Western Ag;ent.
I
§
I
l
a
ú
268 McDermott Ave
Winnipeg, flan.