Lögberg - 11.04.1901, Blaðsíða 4

4
LÖUtíEKU, FIMTUDAUINN 11. AKPIL 1901.
LÖGBERG.
er* fteflá 6t hvern flmtndne af THE LÖGBERG
máli, eins Og í öSrutn málum, og þa?i
kveður svo ramt að í þessu atriði,
að jafnvel „Heimskringla“ neyðist
er' (reflð 6t hvern flmtndne af THE LÖQBEBO til að hsela Mr. McCrearV fyrir
RINTING k PUBLISHINO CO . (l'iggllt), ad 309 J J
Igln Ave , Wlnoipeg, Man. —Kostar $i.°0 nm íirid framkomU haDS, þótt blaðlð Og að-
* telandi 6 kr.]. Borgist fyrlrfram, Elnetðk nr. 6c. ' °
Pnbllehed every Thnreday by THE LÖGBKHG standendur þeSS gerði allt mögulegt
PIUNTLNO & PUBLISHINO CO., [IncorporatedJ, et ! . ;1 K s u:,,„
309 Eigin Ave., winnipeg,Man. — snbscription price til að hindra að Iiann ksemist a þing.
tk.00 per year. payable In adv&nce. Síngfecopiea 6c yér spáum j,vf> ag Mr. McCi eary
Ritstjóri (Editor): SlGTR. JÓNASSON,
BasinesE Manager: M. Paulson.
aUGLVSINGAR: Smá-anglýsingar i eltt ekifti 2óc
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkelengdár, 76 cts nm
mánndinn. A eteerri aaglþsingnm nm lengri
tíma, afaláttur efiir eamningi.
BUSTADA-SKIFTI kanpeuda verdur ad tilkynna
skriflega og geta um fyrverMidibústatl jnfiifram
Utanáskrlpttll afgreldslnstofubladelns sr 1
The Logberg Printing & Publishlng Co.
P.O.Bor 1898
Wlnnlpeg,Man.
UUnáskriplttllrltstJdrans sr:
Edltor LSgberg,
t ’O. Box 1898,
Wlnnlpsg.Men.
eigi eftir að láta mikið til s'n taka
á sambandsþinginu í ýmsum málum
áður en þetta kjörtímabil er á enda.
Vér bentum á það fyrir síðustu
almennar kosningar, að Mr. Mc-
Creary vœri mjög vel kunnugur Is-
lendingum, þætti vænt um þá og
befði áhuga fyrir öllu er snerti mál-
efni þeirra. Til að sýna, að þessu
er þannig varið, skulum vér geta
þess, að þegar kom til að taka mann-
talið hér í Canada í ár, þá mælti
hann fyrst og fremst með því að fs
lendingur yrði manntalsstjöri fyrir
alt Manitoba-fylkið, og svo fékk
hann stjörnina til að breyta mann
tals-skýrslna fyrirkomulaginu þann
ig, að það yrði sérstakur dálkur í
skýrslunum fyrir íslendinga. þeg-
ar síðasta manntal var tekið—fyrir
tíu órum síðan—, uudir umsjón aft
urhaldsstjórnarinnar sálugu, þá voru
íslendingar settir í dálkinn Skandi
navar, svo samkvæmt því raanntali
var enginn einasti íslendingur í
Canada! En við íslendingar eigum
Eins og vér gátum um í Can- Mr. McCreary það að þakka, að þetta
a la-fréttum í sííasta blaði, setti | manntal, sem nú er verið að taka,
þingniftfurinn fyrir Selkirk-kjör- j sýnir tölu íslendinga, að miusta
dteini, Mr. McCreary, sig algerlega ! kosti hór í Manitoba-fylki.
á móti því í sambandsþinginu, að j þó ótrúlegt sé, þá hefur Mr.
Canuda Pacific-járnbrautarfélagið j McCreary sýnt og sýnir miklu meiri
fengi leyti til að leggja járnbraut | áhuga fyrir velferðarmálum íslend-
—— Simkvœmt landslftgum er uppsðgn kanpanda á
i.ladlógild.nema hannsé skaldlaus, l>egar hann seg
r upp.—Ef kaupandi,sem er í skuld vid bladiðflytu
vlSbferlum, án þess ad tllkynna heimilaskiptin, þá er
ad fyrlr dómstólunum álitin sýnileg sónnumfyrir
prettvísum tilgangi.
— FIMTUDAGINN, 11. APRIL 1901. —
Mr. McCreary A þingi.
inga hór í landi en íslenzka þing-
maunsnefnan, sem af tilviljun og
án viljn íslenzkra kjósenda í Gimli
kjördæmi hangsast nú I fylkis-
þinginu.
Agrip af ræðu fjármála-
ráðgjaia FieldingK.
bér norðvestur um fylkið fyr en
það hefði lagt járnbraut norður að
Giuili. Aö Mr. McCreary tók þann-
ig fyrir kverkarnar á hinu volduga
Can. Pacific-félagi sýnir, að hvorki
liann né frjálslyndi flokkurinn í
þiuginu er að nokkru leyti undir á-
hrifum þt ss, og félagið má búast við
að Laurier-stjórnin verði þv! þung í
skauti, ef það uppfyllir ekki sann-
gjamar kröfur bygða bér í fylkinu, (Niðurlag).
sem lengi bafa beðið eftir nauðsyn- Viðvíkjandi spursmálinu um
legum járubrautum, er félagið befur! útgjöld landsins sagði Mr. Fielding,
fengið leyfi til að byggja. Vér höf- að hanu áliti, að það mætti ekki
um sterka von um, að hin ákveðna ; auka þau að sarna hlutfalli og þau
framkoma Mr. McCreary’s ( þessu . hefðu aukist síðastl. þrjú ár. Hann
ináli bafi þann árangur, að félagið áleit, að í bráðina mætti ekki búast
lengi braut sína til Gimli áður en, við annari eins árlegri aukning á
langt um Kður—ef til vill á þessu ári. | tekjum fjárhirzlunnar eins og átt
Oss þykir því vænna um, að | hefði sér stað síðastl. fjögur ár, þótt
Mr. McCreary tók þessa ákveðnH j liann áliti að verzlun og framför
stefnu gegn Can. Pacific-félaginu, landsins stæði á eins heilbrigðum
vegna þess, að vér héldum þv( fram grundvelli og að undanförnu. Haun
fyrir síðustu kosningar að hann ' sagði, að það væri varla við að bú-
væri einmitt þannig kjarkmaðurj ast, að verzlun landsins héldi áfrain
sem nauðsynlegt væri að senda á 1 að aukast eins fjarskalega á hverju
þing. Reynslan hefur nú sýnt, að ári hin næstu fir eins og átt hefði
Lögberg hafði rétt fyrir sér í þessu sór stað síðastl. fjögur ár. Hin
hraða framför landsins hefði út-
heimt ým3 ný útgjöld, sem ekki
hefðu verið komin til áður, en nú
væri hinar nau*synlegu umbætur
koranar langt á veg, svo hægt væri
að takmarka útgjöldin meira en hin
síðustu ár. Mr. Fielding minti á,
að á þeim 18 árum, sem afturhalds-
menn sátu að völdum samfleytt,
hefði verzlun Canada einungis auk-
ist um 66 miij. doll., en árið sem
leið hefði verzlun landsins aukist
hátt upp í það e(ns mikið og á
nefndu 18 ára tímabili, nefnil. um
hartnær 60 milj. dollara,
Mr. Fielding sýndi með óræk-
uœ tölum, að tollar þeir, er íbúar
landsins borguðu af innfluttum vör-
um, hefðu að jafnaði lækkað um
áttunda part. Að upphæð sú, sem
íbúar landsins hefðu borgað í toll-
um á innfluttum vörum árið sem
leið, væri 84,166,918 minni en þeir
hefðu orðið að borga undir toll-lög-
um afturhalds-stjórnarinnar. Inn-
flutningstollu-álögurnar á Canada-
búurn hefði þannig lækkað svo
nokkrum miljónum dollara næmi
á ári.
Ráðgjafinn las upp töflur sem
sýndu, hvernig verzlunarmagnið í
landinu hefði aukist á allau hátt.
Til að sanna þetta atriði sýndi hann,
meðal annars, að ríkisseðlar þeir,
sem verið hefðu í umrás manna á
meðal árið 1870, hefðu einungis
numið 87,450,334, en árið 1890 hefðu
þoir numið 828,113,229, eða verið
nærri fj<írfalt meiri. Seðlar lög-
giltra banka ( Canada, sem voru í
urnrás árið 1870, hefðu nutnið 818,-
642,895, en árið 1890 hefðu þeir
numið 853,198,777. Árið 1870 hefðu
útfluttar vörur frá Canada numið
867,045,86'<, en árið sem leið hefðu
þær nuraið 8170,642 309. ölh verzl-
un Canada við útlönd hefði árið
1870 numið 8148,387,398, en árið
1900 hefði verzlunin numið 8881,-
517,236. Og alt eftir þessu.
þá gaf Mr. Fielding þinginu
tölur viðvíkjandi tekjum af Yukon-
landinu og útgjöldum í sambandi
við það. Hann skýrði frá, að krúnu-
erjaldið af gulli árið ] 898 hefði num-
ið $287,454; Arið 1899,8575.812; ór-
ið 1900, $730,771; og fyrir 6 mánuði i
af þessu fjárhagsári, $446,184. þann-
ig hefði gjald þetta í alt numið:
$2,040,293. Tekjur af Yukon-land-
inu hefðu í alt (síðan 1897) numið
$4,376,573, en útgjöld í vanal. reikn-
ingi á sama tímabili hefðu numið
83,679,390. En þar að auki hefði
stjórnin borgað út fyrir Yukon-
landið (( capital-reikningi) $568,-
874. Tekjurnar af Yukon-landinu
hefðu þannig numið $128,508 meira
en öll útgjöld í satnbandi við það.
Mr. Fielding sagði, að öll út-
gjöld Canada i sambandi við send-
ing herliðs til Suður-Afríku mundu
við lok þessa fj^rbagsárs (sem end-
ar 30. júní) að 1 kindum neina ura 2
milj. doll., og útgjöldin I sambandi
við setuliðið 1 Halifax $387,000
að auk.
þá sýndi ráðgjafinn, að sökum
samninga sem Laurier-stjórnin hefði
gert í London, borgaði Canada nú
einungis 2£ af hunrdaði ( vexti af
nýjum láuum til að borga gömul
lán, er vextir hefðu verið miklu
hærri af, og að skuldabréf Canada
stæðu nú fult svo vel á peninga-
markaðinum og skuldabréf Bret-
lands sjálfs. Canada mundi þnnnig
8parast allmikið fó ( framtíðinni á
vöxtum af ríkislánum.
Mr. Fielding skýrði þinuinu
frá, að í þetta sinn yrðu engar veru-
legar breytingar á toll löggjöfinni.
En hann gaf í skyn, að þær breyt-
ingar yrðu gerðar á næstu þÍDgum,
sem færu langt ( þá átt að mæta
kröfum kjósendanua í Canada.
Enn uni ófriðinn í
SuOur-Afriku.
í gíðasta númgri blaðs vors rit-
uðum vér all-langt mál um ófriðinn
milli Breta og Búa, og gerðum (
þeirri grein ýmsar staðhæfingar við-
víkjandi ófriðnum 1 heild sinni, um
hernaðar-aðferð Breta og Búa, og
um hermensku-hæfileika og hug-
rekki hvorra um sig, o.s.frv. Síðan
vér rituðum nefnda grein, hefur oss
horist í hendur þýðing af útdráttum
úr bók gem þýzkur maður, Albert
von Sternberg greifi, hefur ritað og
látið prenta rétt nýlega um ófrið-
inn, og sem sanna ýms atriði í ofan-
nefndri grein vorri. Sternberg
greifi barðist í marga mánuði undir
merkjum Búa gegn Bretum, svo
engÍD ástæða er til að áiíta að hann
drægi taum Breta. En útdrættirnir
úr bók hans sýna, að hann, sem
sjónarvottur, ritar hlutdrægnislaust
um málið og iætur hvorutveggju
njóta sannmælig. Vér ímyndum oss,
ftð lesendum vorum þyki fróðlegt
að sjá nokkuð af útdráttunum úr
bók Sternbergg greifa, og prentum
þess vegna hér fyrir neðan þýðingu
af parti af þeim. þýðÍDgin hljóðar
sem fylgir:
,,Búar eru, fri sjónarmiði okkar her-
manna fri meginlandi Evrópu, lélegir
hermenn, en þar fyrir handan, í sinu
eigin landi, eru þeir blitt ifram ljóm-
andi hermenn. Með því þeir eru vanir
loftslaginu og hafa ekki neinar þvílíkar
þarfir sem Evrópu-hermenn, þá er
spursmilið um ,birgðir‘ ekki erfitt fyrir
þi. Þeir eru sérlega góðar skyttur, og
þeir æfa sig stöðugt i að skjóta og dæma
um skot-vegalengdir í sinu eigin lands-
lagi. Þeir þekkja land sitt og alla
leyndardóma þess nikvæmlega, og vita
því hvernig þeir eiga að haga eér þcgar
einhver hætta ber að höndum; þeir hafa
á friðartímum æft sig í öllum þeim hlut-
um, sem eru algerlega nauðsynlegir í
landi þeirra í hernaði. Enn fremur,
það sem geri hefur Búa mikla menu, er
trúarofsi þeirra, sem hefur tengt þá
saman og skapað nokkurskonar heraga
meðal þeirra, þótt liann só mjög ófull-
kominn. Það sem mesta undrun vakti
hjá raér. er ,skot-agi‘ þeirra. Búar biðu
rólegir í fylgsnum sínum og létu fjand-
menn sina koma í stutt færi, áður en
þeir skutu, en þá létu þeir riða af biss-
um sinum, sem þeir miðuðu vel, en kúl-
ur Englendinga sungu fyrir ofan höfuð-
in á þeim. Blöðin virðast heldur ekki
hafa, skilið hvað mikið það þýddi, að
Búar voru allir ríðandi, en Englending-
ar fótgangandi; en það er atriði sem
hefur mjög mikla þýðingu í heitu lofts-
lagi....
„Þótt einhver af þjóðunum á megin-
landi Evrópu hefði ha't eins raikin, eða
jaínvel nokkuð meiri, her og átt f ófriði
við Búa í Suður-Afriku, þá hefði þeim
her ekki farnast betur en liði Breta, og
eg efast jafnvel urn, að meginlands-þjóð-
irnar hefðu gert eins vel hvað snertir
praktískan útbúnað, tekniskan fimleik
og dugnað. Sannleikurinn er, að Búar
eru aigerlega óvanalegir fjandmenm að
eiga við, fjandmenn af þvítagi, sem eng-
in þjóð hefur áður átt í höggi við eða
líkur eru til að nokkur þjód muni hér
eftir eiga í höggi við. Riðandi skarp-
skyttur, er hafa hin allra beztu skotvopn
sem til eru, vanar loftslaginu, fullar
trúa<-ofsa og vanar vosbúð og erfiðleik-
um hernaðar, eru voðalegir mótstöðu-
menn, sem ekki er hægt að yfirbugs,
undirbúningslaust, eiiis og þeir vseru
hópar af villimönnum. Maður má held-
ur ekki gleyma því. að Búar hafa hina
skövjvnstu sjón, sem hægt er að hugsa
sér að nokkrir menn hafi, og að þeir
kunna lag á því, betur en nokkrir aðrir,
að nota sér til hlítar hvaða skýli eða af-
drep, sem er, fyrir skotum óvina sinna.
Alt þetta eru yfirburðir sem fara laugt
til að bæta upp ófullkomna herstjórn og
þá siðferðislegu veiklun, sem er því sam-
fara, að vera ætíð verjandi, en aldrei
sækjandi í hernaði. Ennfremur, stór-
skotaliðBúa hafði ágætustu fallbissur
—þótt taltt þeirra vaeri ekki mjög mikil—
af nýjustu og beztu tegund—fallbissur,
sem voru miklu betri en fallbissur Breta
—og þeir kunnu mjög vel að fara með
þær að öllu leyti. Jafnvel þó mikið
vantaði á, að herstjórn hjá Búum væri
eins fullkomin og hún hefði átt að vera,
þá hafði hver einstaklingur i sér með
fædda gáfu til að velja sér hinn rótta
blett að vera á, svo þessa ófullkomleika
gætti *kki mikið í vðrninni. Undir öll-
um kringumstæðum má maður ekki for-
dæma herstjórn þeirra í heild sinni;
maðui ætti að kannast við, að þegar um
smáflokka af liði Búa er að ræða, þá
hreifðu þeir sig rijög fallega. Búum
hefði hepnast miklu betur, ef þeir hefðu
ekki algerlega slept allri hugmynd um
sókn í ófriðnum. Það var ómögulegt að
skrúfa þá upp f sókn; því þi vantaði hug-
rekhiö tilþett, og þessari vöntun á hug-
rekki mega þeir kenna eyðileggingu sina.
Sannleikurinn er, að sóknin er miklu
erfiðari. Hún útheimtir nákvæmar
skipanir, að einn maður riði öilu liðina,
að allar hersveitir séu i sinum stað i
réttum tíma og vinni saman, og að þær
A
134
og petta“, sAgÖi Jim prédikari. „Eí eg r»ri ieynj.
lögreglumaður, mundi eg nota heila tninn, en ekki
reiða mig 4 pessa smásmuglegu njösnar-aðferð“.
Þetta var betri byrjun en Mr. Mitobel hafði von-
ast eftir, og flýtti hann sér nú að leiða samtalið í
pann farveg, sem hann hafði æskt eftir að koma
[>vl 1.
„Eg er yður hjartanlega samm&la í þess atriði,
og eg held að álit yðar, viðvlkjandi hvaða gl»p sem
er, væri mjög fióðlegt11, sagði Mitchel. „Mundi eg
vera að fara fram ft of mikið við yður, ef eg breði
yður að ræða við mig mn glæpinn, er eg mintist ft?“
„Dér megið tala við mig um hann ef pér viljið“,
sagði .Jim prédikari. „E>ið er samt undir pvi komið
hvaðtt glæpur það er, og hve mikið eg veit um hann
í raun og veru, hvort og kæri mig um að r»ða hanu
nftkvœmlega við yður. Þér megið ekki gleyma pví,
að eg er ,krókarefur‘ og &ð eg er kucnugur hinum
sirerstu glæpamönnum 1 landinu. Hver, sem er, bí
viuum mfnum getur verið hinD seki maður 1 þessu
tilfelli. Satt að «egja gæti eg sjftlfur vetið glæpa-
maðurinn“.
„Jsfnvel pó hér væri um morð að ræða?-‘ sagði
Mr. Mitrhel 1 flýti og horfði með sérlegri athygli ft
miinijiun.
„Þtí ekki það?“ sagði Jim prédikari. „Það or
eðlilegt að yður skuli finnast, að stig glæpsins hsii
[,/ðingu, en pegar fæddur glrepamaður, eins og eg
*r, ft bh«t að mftd, [>ft eiga engin stig, engin takmörk
143
„Jft, pér hafið rótt að m«la!“ sagði Mr. Mitobel
eins og 1 þönkum; svo pagöi hann 1 nokkur augna-
blik, en hélt sfðan ftfram: „Það er annað atriði, sem
er mjög & móti Mora hinum yngri, og það stuldur
erfðaskrftrinnar. Stuldur hennar gorir hann niu
miljónum dollara rikari, og erfðaskrftin væri alger.
lega einkis viröi fyrir nokkurn annan mann“.
„Er pvl svo varið?“ sagði Jim prédikari.
Það var einhver hreimur i rödd Jims, þegar hann
talaði orðin, sera vakti athygli Mr. Mitchels, svo hann
spurði strax:
„Getið pér hugsað yðar, að nokkur annar maður
greti haft gsgn af erfðaskrftnui?“
„J&, það get eg“, svar&ði Jim prédikari.
„Viljið þér segja mér hvaða gsgn það er?1*
sagði Mitohel.
„EJf eg neita yður um pað, Mr. Mitohel“, sagði
Jiir prédikari, „pft kynnuð pér að vera nógu mikill
vitfirringur til að ímynda yður, »ð eg viti meira um
þetta mftl en eg vil l&ta uppsk&tt; að eg sé nð reyna
ttð skýla einhverjum; og pór kynnuð jafnvel að f& pft
fjarstreðu f böfuðið, að sft roaður só eg sj&lfur. Þess
vegna skal eg svara spurningu yðar, jafnvel f>ó eg
ftlíti, að pór hefðuð ekki fttt að bera hana upp. Að
svara spurningunni neyðir mig til að sýna yður, hvc
miklu gagnlegri ýmsar oignir eru fyrir glrepamenn,
en fyrir aðra menn í veröldinni“.
„Ö, eg bið yður fyrirgefningar", sagfi Mr. Mit-
chel. „T>að var ftskilið ft milli pkkar, að eg skylfii
18«
oftir", sagði Jim prédikari. „Hvaða nauðsyn var
fyrir morðingjann að vita hvar kylfan var van&lega
geymd, par sem hinn gamli maður, Mora, hafði haft
hana með sér upp 1 gvefnherborgi sitt?“
Mr. Mitohel varð hverft við pegar haDn heyrði
petta. Hann fékk nýja og pýðingarmikla hugmyud
við pessi orð Jims prédikara. Mr. Mitchel mintist
peirrar röksemdafretslu Mr. Barnesar, að hinn myrti
m&ður befði ekki t*'k.ið kylfuna út ör skfipnum sjftlf-
ur, »f pví að hurðin ft hoium hefði fundist opin. Jiu»
prédikari hélt fram alveg gagnstreðri skoðun, og Mr.
Mitohel ftsetti sór að fara lengra fit I petta atriði, til
pess að fft að vita ftstæðuna fyrir pessu ftliti hans.
„Ah, auðvitað“, sagði Mr, Mitohel, ftn p«ss að
sýna nokkur ytri merki pess, að fthugi hans hafði
aukist við petta. „Ef Mr. Mora fór sjftlfur upp ft
loft með kylfuna, pft gat hver scm var hafa nftð f
bana og notað hana. En hinn gamli maður var mjög
reglusamur I öllum athöfnum slnum, og eg heí verið
fullvissaður ura, að ef har.n hefði gort pað sem pér
gefið 1 skyn, að hann hafi gert, pft mundi h&nn hafa
lrest skfip-hurðii.ni aftur, en sem, pvert fi móti, fanst
opin morguninn eftir, eins og kylfan hefði verið tek.
in fir sk&pnum 1 flýti af manni, sem var f mikilli
geðshrreringu. Kemur petta ekki í b&ga við hug.
mynd yðar?“
„Nei, alls ekki“, svaraði Jim prédikari. „JÞér
eruð að líkindum að hafa upp fyrir mér röksemda.
frerslu Mr. Barnesar vinar yðar, sem sýnir hvornig