Lögberg - 18.04.1901, Qupperneq 5

LUj^JMlRG, yiM.TUUA.GINN 1*. AFR.1L J 901.
MörOur og ,,þjóOólfur“.
1 því nútneri Lögbergs sem út
kom 4. þ. m. (apríl), prentuKum vér
upp úr óþverrablaöiuu „þjóöólfi",
dags. 8. febr. þ. á., þýðingu af kafia
úr grein et'tir afdankaða „Tjaldbúö-
ar‘‘-prestinn Iiafstein Pétursson, er
bann hafði svikiff inn í Khafnar-
blaðið „Dannebrog" undir því yfir-
skyni, að hann væri að leiðrétta
mÍ8hermi í grein dr. Brandesar í
„ Politiken“ í haust er leið, ásamt
rúsínu, er „þjóðólfs‘‘-durgurinn hafði
hnýtt aftan við katliun. í satna
blaði Lögbergs, sem vór prentuðum
nefnt góðgæti í, sýndttm vér með
rökum, að afdankaði „Tjaldbúðar“-
presturinn vteri að fara með rugl
þar sem hann mótmælti þeirri stað-
hæfingu dr. Brandesar, að „óánægja
með dönsku stjórnina" hafi flæmt
svo og svo marga burt frá íslandi.
Vér fórum um leið nokkrum sönn-
um og verðskulduðum orðum um
fargan þessa mannræfils, H. Péturs-
sonar, en liöfðum ekki pláss fyrir
allar þær athugasemdir, er vér álít-
Um rétt að gera út af kaflanum úr
grein hans í „Dannobrog" og bulli
hans fyr og sfðar, svo vór lofuðum
að bæta við það er, vér höfðum ritað
um þetta mál, og að taka um leið
dálítið ofan í lurginn á „þjóðólfs“-
durgnum fyrir „rúsínu hans neðan
við Marðar-delluna“. Nú skulunt
vór binda enda á þetta loforð.
Afdankaði „Tjaldbúðar" prest-
urinn segir, að málgagn dönsku
stjórnarinnar, í Reykjavík, sýni sig
nú af hagfræðilegum (sic) ástæðum
einkar hlynt útflutuingi frá Islandi
til Canada. Hann á hér að líkind-
um við „ísafold1', því „þjóðólfur“
hefur notað það vopn á „ísafold", í
staðinn fyrir röksemdir, ( hinni póli-
tisku rimmu blaðanna, að „lsafold“
væri málgagn dönsku stjórnaíianar,
en sem er jafnmikil fjarstæða eins
og annar lyga-þvættingur þeirra
kumpána, Marðar og Durgs. Sá af-
dankaði er með þessu að gefa í skyD,
að „Isafold" fái fó fyrir að vera
hlynt útflutnÍDgi; en að svo sé er
samkyns ór&ðs-bull eða lýgi eins
og það að prestarnir hóðan að vest-
an, er ferðast hafa til Islands, hafi
▼erið „leyni-agentar“ stjórnarinnar
hér og fengið laun fyrir að vera
þaö. „ísafold" hefur verið og er
audvíg útflutuingi fólks frá íslandi,
eius og öll hin blöðin þar, þótt „ísa-
fold" hafi ekki látið eins og blót-
neytið „þjóðólfur" lætur ( þv( máli,
sem öðrum, heldur talað af skyn-
somi og stillingu, eins og blaðið ætíð
gorir í öörum málum. Annaðhvort
er það brjálsemis-grilla hins af-
dunkaða, að „ísafold' sé hlynt út-
flutuingum og fái fé fyrir það, og að
prestarnir hóðan að vestan hafi ver-
ið „leyni-agentar‘‘,eða maðurinn lýg-
ur þessu upp vísvitandi. Ef mað-
urinn or geggjaður, þá er hann
brjóstumkennanlegur og ætti að
fara á spítala, en ljúgi hann þessu
og öðru þvllíku upp vlsvitandi af
hatri og illmensku, þá er hann fyrst
og fremst ekki hæfur til að vera
prestur, heldur ætti hann að fá hýð-
ingu—og hana eftirminnilega.—Ef
rnaður vildi vera jafn-ósvífinn að
ljúga eins og hinn afdankaði, þá
gæti maður sagt, að hann hefði ver-
ið og væri launaður „leyni-agent"
þeirrar kliku á íslandi, sem svífst
eiukis til að hamla fólki þar frá að
leita gæfu sinnar í öðrum heimsálf-
um. Og það væri miklu sennilegra
en flest af því, sem hinn afdankaði
hefur verið að rugla um Vestur-ís-
lendinga, þótt vér segðum, að til-
gangur hans meöniðinu um Vestur-
Islendinga væri sá, að ávinna sér
með þvi hylli Amer(ku-f jenda á ís-
landi—þar á meðal erki-Ameriku-
fjandans, „þjóðó!fs“-durgsins. „Hkr.“
sagði, að afdankaði „Tjaldbúðar“-
presturinn færi til Khafnar til að
gerast „rithöfundur" (!!!) fyrir Qyld-
endals útgáfufélagið, og hinn af-
dankaði lét sjálfur ( veðri vaka, að
haun ætlaði að rita æfisögu Jesú
Krlsts þegar hann kæmi til Khafn-
ar. En það hefur ekki bólað á að
hann hafi ritað annað en lof um
sjálfan sig og n(ð um náungann.
það er nokkuð annað en æfisaga
frelsarans! þessi atvinnuvon hans
hefur því verið humbug og ósann-
indi, ein« og annað hjá honum, og
langlfklegast að hann hafi nú farið
til ísl. til að snapa sér þar „brauð“, (
launaskyni fyrir níð aitt og ósann-
indi um Vestur-íslendinga.
þá koma hinir þrír fáránlegu
lyga-liðir hins afdankaða, sem hann
merkir með tölunum 1, 2 og 3, og
skulum vér fara nokkrum orðum
um þá hvern urn sig.
í fyrsta liðnum er hinn afdank-
aði að jórtra upp hina margjór^ruðu
tuggu sina, að íslenzku blöðin hór (
Winnipeg séu gefin út fyrir fó frá
Canada-stjórn og Manitoba stjórn
og að blöðuuum sé dreift út um ís-
land til að æsa útflutninga-löngun
manna þar til Canada, og svo segir
hinn afdankaði, að „samkvæmt op-
inberum skýrslum frá Manitoba-
stjórn hafi Lögberg fengiö „2,500
doll. styrk" árið J899. LJ taf þessu
skulum vér segja, að hinn afdank-
aði lýgur vísvitandi þar sem hann
gefur í skyn, að Lögberg só gefið út
fyrir fé nokkurrar stjórnar eða
stjórna, því Hafsteinn Pótursson var
einn af hinum mörgu islenzku mönn-
um, sem lagt hafa fó 1 útgSfufélag
Lögbergs. þvínær eintómir Islend-
ingar hafa átt og eiga Lögbergs-fél-
agið, og blaðið hefur verið og er
gefið út á kostnað félagsins, en
engra stjórna. Lögbergs-félagið
hefur anðvitað haft viöskifti við
stjórnirnar, eins og það hofur átt
viöskifti við fjöldamörg verzlunar-
félög og einstaklinga, hefur auglýst
fyrir stjórnirnar, selt þeim eintök
af blaðinu, eins og ýms önnur blöð
gera, og prentað bæklinga og kjör-
skrár fyrrir Manitoba-stjórnina.
þannig prentaði Lögbergs félagið
kjörskrár o. fl. fyrir Manitoba-
stjórnina árið 1899 fyrir lögákveðið
verð—sama verð og stjórnin borgaði
öðrum prentsmiðjum fyrir sxma
vark—og var sá reikningur yfir
1,000 doll. þessi viðskifti kallar
Mörður 8tyrk. það er auðvitað
styrkur í því fyrir Lögbergs-félagið
að prenta fyrir alla sem borga svo
vel fyrir verkið, að ágóði sé á þv(,
en aðrir skiftavinir félagsins og
kaupendur blaðsins styrkja það á
sama hátt og stjórnirnar hafa gert.
En þetta er ekki styrkur ( þeim
skilningi sem Mörður segir. Hvað
snertir sendingu Lögbergs til ís-
lands, þá hefur ekkert eintak af
blaðinu verið sent þangað til að
„æsa útflutninga-löngun manna"
þar, heldur til þess að mönnum á
íslandi gæfist tækifæri til að vita
hvernig þetta land (Canada) er (
raun og veru, hvernig íslendingum
líður hér og hv*ð þeir eru að hafast
að. Hinn afdankaði hefur ekki
bent á neinar vesturfara æsinga-
greinar í Lögbergi, né á ncin ósann-
indi viðvíkjandi þessu landi og hag
manna hér. Hann er bara að reyna
að hræða rnonn á íslundi með grýlu,
sem hann sjálfur hefur búið til,
rétt eins og börn eru hrædd!
liiit Porlap l.iuiiliiT Co.,
1x6—4ðu Siding
1x6—4ða Flooring
Jno. M. Chisholm,
Mnnftger.
(fyrv. Matmger lyrlr Dlck, Baftnlng HCo.)
LXdVTITDEID.
Ódýr
U
Gladstone &
Higgin Str„
ugt sent meiri og minni peningu til
náunga sinna á lslandi, ýmist til að
hjálpu þeim þar heima, eða til að
styrkja þá til að koma hingað—
miklu meira þó til hins síðarnefnda.
Fargjaldspeningar þessir hufa í fiest-
am tilfellum verið sendir fyrir sár-
beiðni náunganna á íslandi, náunga,
sem oft voru ( vandræðum með að
framfleyta 1 fi sfnu og sinna á ís-
landi og sem sögðu, að ekkert annað
lagi fyrir sér en hreppurinn—og
hann er aumt úrræði eins og fá-
tækra-löggjöfin er þar. þeir, sem
voru þannig að senda peninga til
Islands, voru oft i stökustu vaud-
ræðum með að koma þeim til náunga
sinnu, þv! ekkert banka-samband
var—né er enn—milli íslands og
Ameríku, og Reykjavíkur pósthúsið
var—og er—eina pósthúsið á land-
inu, sem borgaði út póstávísanir. I
þessum vandræðum fór fólk hér að
snúa sér til innflutninga-agenta
stjórnarinnar, og þeir hafa á síð-
ari ártira gert mönnum hér, er pen-
inga vitdu senda fyrir fargjöld, þann
greiða, að taka á móti þeii» og
koma þeim til réttra viðtakenda.
þetta er nú eitt af þv( sem Mörður
er að gera númer úr. í þessu sain-
bandi skulum vór geta þess, a<5 sam-
kyns peningasendingar héðau úr
hafa átt sór stað, og eiga
! Ameríku . u
Ef 1 3ér enn stað, til allra landa í Evrópu
fölk ft íslandi fengi ekkert annað að síðan úttlutningar hófust þaðan, og
vita um bústað landa sinna hér og j nemur sú upphæð mörgum miljón-
hag þeirra en það sem blöðin A ls. um, sem árlega er send í þessu skyni
, , ... ,. Ifrft Ameríku. Mðrður segir: „Auk
landifræðaþa um þetta, þámundiiþegs ,enda atjórnirnar við og við
það harla ófrótt um þau efni—og j tjárupphæðir til íslauds, or agent-
sú litla þekking yrði algerlega ein- 'arnir verja til farareyris handa út-
hliða. það ætti þó að vera leyfilegt j tiytjendum".
að lofa mönnurn á íslandi að fá að , Mngin stjórn
sjá báðar hliðar ( hva*a máli sem
er, og það er alt ódæðið, sem hér er
um að ræða.
Um anuan liðiun skulum vér
ekki vera langorðir. Hinn afdank-
aði er þar aö gefa f skyn, að agentar
stjórnanna gangi hér meðal íslend-
inga til að safna saman fé í farar-
eyri handa vesturförum þetta,
eins og hvað annað sem hinn af-
dankaði fer með, verður að ósann-
indum í munni Marðar. Sannleik-
urinn er, að frá því Isl. fóru fyrst
að flytja til Ameríku hafa þoir stöð-
þetta er haugalýgi.
___ _ hér í Canada hefur
nokkurn tíma sent einn einasta doll-
ar til Islands f fargjöld. Manitoba
stjórnin gerði í eitt ár samniog við
eina fólksflutninga-línuna um, að
lækka fargjald fyrir tslenzka vsstur-
fara úr $44.50 uiður í 132.50, eða
tólf dollara lækkun á hvern fullorö-
inn farþega, en af því hinar línum-
ar fóru þft að keppa, fór fargiald
margra, sem það ár fluttu út, langt
niður fyrir þetta $»2.50 fargjald, og
til þess að koma á beinum tíutningi
þrtð ár (1893) frá íslandi til Quebec,
ábyrgðist stjórnin línunni, er átti
skipið sem flutti fólkið beina leið til
Quebec, mismuninn, og fargjöld og
'part af fargjöldum fyrir nokkuð af
fólki, sem vildi fara, en átti ekki
nógan farareyri. Tapið, scm varð á
öllu þessu, narn u>n $3,000, seui
stjórnin^ borgaði bnunni eftir a'i
þingið hafði veitt p minganrt. Fylk-
isstjórniu sparaði is'.cnzkutn vestur-
förum það ar nál. $7,000 í fargjöld-
um þess. Að Manitolia stjórnin hafi
tekið „úr rtkissjóði" (á líklega að
vera fylkissjóði), án samjrykkis
þingsins, „nokkur þúsund dollara og
varið þeirri upphæð til að borga far
rniða fyrir íslenzka útflytjendur til
Canada", eius og Mörður segir, er
helber þvættingur, tins og annað
bjá þcssum „agenti" lýginnar.—það
sem hinn afdankaði er að rugla um í
þessum kafla greinar sinnar—hann
hefur áður verið að bulla um það á
prenti—að aðferð Mauitoba-stjórn-
arinnar I þessu efni hvtí verið „ó-
lögleg cftir canadiskum lögntn", er
ámóta rétt og skyneamlegt eins og
þegar hann er ftð halda því fram í
bréfum og á póstspjöldum til mannn
hér ( Winnipeg, að „Tjaldbúðin"
hafi hætt að vora „Tjaldbúð" og
„Tjaldbúðar ’-söfnuður hati hætt að
vera til, eða eiga það nafn, við það,
að hann hröklftðist burt frá söfnuð-
inum! Sá afdankaði veit ekkert
um canadisk lög, og jækkir ekki
einu siuai almeut siðalögmál, eÖR
skeytir ekki um það. Hann er orð-
inn sér til hftðungar 1 augum al’.ra
skynsamra og sanngjarnra manna
fyrir bull sitt um málefui „Tjald-
búðar“-safuaðar, mftl Vestur-ísÍend-
iuga, útflutuinga-mál, og margt
fleira. Rugl ham og ósannindi hef-
ur gengið svo langt, að jafnbel rit-
stjóri „Hkr." hefur séð ástæðu til að
lýsa yfir, að hann hefði verið að
segja ósatt. „Brögð eru að þábaru-
ið finnur."
þriðji kafli hins efdankaða er
upptugga af því tem hann hefur
verið með í greina-ómyndum s’nu'ii
áður um „agenta" og leyni-agenta“,
og hefur þvl verið mftrg-svarað. það
er samt eitt nýtt atriði t þessum
kafla, nefnil. staðhæfingin um upp-
hæð mánaðar-kaups agentanua. S v
afdankaði lýgur þar réttum helm-
ingi, og má það ekki mikið heita t
samanburði við það sem hann segir
um kttup „leyni-agentanna ', sein er
algerð lýgi.
8vo sleppum vér hinum af-
dankaua I þetta sinn. Og af þvi
grein þessi er orðin svo löng, verður
ádrepan til ‘ þjóðólfs“-durgsins að
b'ða næsta blaðs.
iðl
laint, ttð ]>ttð var vel kunnagt ft ikipiua ( gærkvöld
hver pér voruð“.
„1 lannleika?-' sagði Barnei. „Hvernig vitiÖ
]>ór J>að?“
„Maðurinn sem hélt fyrirlesturinn ft ikipinu var
að tala um yður við mig“, sagði Mitohel. „Hann A-
lltur að þér séuð all-slyngur, en lét 1 ljósi undrun
Btna ytir, að þér ikylduð lúta bvo l&gt, að nota jafn-
úrelta aðferð og þft, að nota njósnarmenu. Hann
Begir, að ef hann væri ( yðar sporum, þft mundi hanu
nota vitsmuni slna I staðinn“.
„£>& mundi hann ekki afkasta miklu, þvl hann
hefur enga vitsmuni“, sagði Barnes. Hann talaði
þessi orð með allmikilli þykkju, þvi hann var farinn
að rnissa þolinmæðina. Bvrnes fanst að Mitehel fara
alt of langt I aötinslum stnum viðvlkjandi aðforð
hans, og I þessu hafði hann ef til vill rétt fyrir aér.
Ea sannleikurinn var, að Mitohel var sérlega gramt i
geði, ekki svo mjög Ataf þvl að njósnarmaður hatði
veitt honum eftirför, heldur fyrir þ& sök að þetta var
I fyrsta skifti, sem hann hafði ekki uppgötvað það
sj&lfur. Hanu hafði þess vegna verið að svala sér
með því, aö hæðast að BarnoB.
Mr. Mitohel hafði komiit að þeirri niðurstöðu,
að Jim prédikari vnri gæddur alveg óvanalegum
vitsmunum, og þess vegna vöktu orð Barnesar at-
hygli hans, þv( hann vissi að Barnes hafði ekki talað
þau út 1 blftinn.
„Hvað meinið þér iueð þvf, sem þér sögðuð urn
£y«rle*arttuu?“ spurði Muvhel þeis vegna.
154
fremit itolið henni, og siðan myrt garnla Mr. Mora
til þess að erfðaskrftin gengi 1 gildi. Þegar nú hætt
v»ri aö tala og hugsa um þessa glæpi og Mora hinn
yngri væri búinn að taka við arfinum, þar & meðal
þeim 9 milj. dollara, sem aanað ftttu að fara, g»ti þft
ekki sft, sem erf^askr&na hefði I höndum, svo gott
fengið vextina af upphæðinni með því, að koma moð
þetta þýðingarmikla skjal ftrsfjórðungslega til að
styrkja kröfu slna?*‘
„Svo þetta. er þft kenning Jims prédikara, eön er
ekki svo?“ sagði Mr. Barnes. „Jæja, þaö er einmitt
þannig hugmynd sem geggjaður maöar mundi halda
fram, en sem enginn maður með fullu viti mundi
hvorki búa sér til eða reyna að framkvæma. En setj-
um bvo eitt augaablik, að þetta gæti fttt sér stað, þft
er alhægt að tæta þessa kenningu sundur. Eagin
keuniag er nokkurs virði, nema kriugumstæðurnar I
sambandi við haua sanui hana. Það eru nú engar
sannanir fyrir headi 1 þessu mftli sem koma heim við
þft skoðun, að morðingiun hafi fttt heima utan hússins,
þar sem aftur & móti sannana-keðjan, sem er utau
um soainn, er þvlnær fullkomin. » Ea úr þvl þér
hafið verið að ræða þetta mftl við Jim prédikara, þ&
bafið þór ef til vill minst & plaid-fötin við hann um
leið. Hvaða skoðun hefur haun um þaö atriði?“
„Honum kemur samau við yður um það atriði",
sagði Mitohel; „það er að segjs, bann ftUtur, að morð.
iuginn liafi verið ( />/aW-fötunum bæði þegar hanu
fór inn ( húiið og þegar haan kom út ör þvl aftUTj
147
VII. KAPlTULI.
„PL A.ID“-ALF A TK AÞtTJH H N.
Mr, Mitchel kom heim um nóttins, sem hann
hafði hlustað ft fyrirlesturinn, með heilu og höldnu,
og leit út fyrir að engir af „krókarefunum" ft skipinu
hefðu voitt honum eftirtekt. Morguninn eft'r, ft
mlnútunni sem um h»fði verið talað, bringdi Mr.
Barnes dyrabjöllunni og var tttfarlaust fj lgt inn til
Mr. Mitohels.
„Ah! Góöau daginn, Mr. B rnes“, sagði Mr.
Mitohel strsx. „Kg vona að þér hafið ekki oftekið
yður & þessu mftli, sem þér eruð nú að rannsaks.
Eruð þér vel frtskur í dag?“
„ó, jft, eg er vel frlskur, þakka yður fyrir“,
svaraði Mr. Bvrnes. „En þvl spyrjið þér að þessu? ‘
„Ó, eg vissi ekki nemn þér hefðuð verið ft ferli I
alla nótt, til þess að hafa gætur ft einhverjum'1, s&gði
Mr. Mitcbel. „Eg hef oft undrað mig ft þolinmæði
leyuilögreglumanns, Mr. Barnes, þegsr eg hef lcsið
um, að eiuhvt r þeiriR hsfi setið heila nótt og bsft.
gætur ft húsdyrum, sem haou hsfði féð glæpamann
fars inn um, S4 sannleikur, að g'.æjiamenn koma
sjsMan út um sömu dyrnar aftur, virðist alls ekki
blndra lcyniiögreglumenn frft að hvlda uppteknuni