Lögberg - 25.04.1901, Blaðsíða 4

4
LOOlifíUO, FIMTUDAGINN 25. AIU’IL IDOI.
LÖGBERG.
©r arefl^ fit hvern flmtndHe »f THE LÖGBERG
KINTI.VG & I‘LrBU8HING CO , (1 .fOrtH), ad 3í»0
lein Ave , Winuipeg, Man. — Krmtar um árid
á tsl:. mll 6 kr.]. Borgigt f> rlrfrnm, Ein8t''k nr 5c.
Fnblinhcd every Tiinreday by THK LÖGBERG
PIUNTING ií PUBLISHING CO., (Incorporatedj, nt
3dí‘ Elgin Ave., VViimipeg, Mhii —Subsi-rintion prlre
00 per ytiir, payable iu advance. Siiitiet'Opies 5c
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Bufiness Manager: M. PAULSON.
aUGLVSINGAR: Smá-auglýslngar í eltt8kifti26c
fyrir 30 ord eda 1 |>ml. dálkalengdar, 75 ct8 un
mánudinn. A starri auglýsiugum um lengrl
tíma, atfdúttur efílr saniningi.
BlTSTADA-SKIFTJ kunpenda verdur ad tilkynna
abrillega og geta um fyi verandi bústad jafufram
Utanáakripttil afgreid^luetofubladslus er s
The Logberg Printing & Publishing Co.
P.O.Box 1292
Wlzmlpeg,M»D.
DUnáakrlpVttilritBtJðrane ers
Editor I dgberg,
P *0. Box 1292,
WÍDnlpeg, Man.
--- Samkv»mt landsl^gum er uppsdgn kaupanda á
blidlócild, nema fcannsé skuldlaus, þegar hann seg
rupp.—F-f kaupacdi,8em er í skuld vid bladidflytn
vta’ ferlnrn, án hesii ad tilkynna heimilA8kiptin, þá er
aí* íyrir dómstólunum álltin sýnileg sönnumiyrir
prettvísum tilgangi.
— FIJITUDAGINN, 25. AI’UIL 1!)01. —
Orð’a bókar-málið.
FyrirsíTustu áramiít var vakift
ruáls á því í ,,Ukr.“, að eittlivað
þyrfti að gera til vifhalds ísleDzkri
tungu og ísl. þjððerni liér á meðal
vor Vestur-lslendinga, og voru ýms-
ar bollah-ggingar uin þetta efni í
nokkrum númerum blaðsins þar á
eftir, bæði ufan að og af blaðsins
hálfu. Vér höfum ekki, enn sem
komið er, tekið neinn þátt í þessum
umræðum, enda er ekki gott að
ræða það á þeirn grundvelli sera þeir
horrar, er í „Ukr.“ hafa ritað um
það, hafa gert. En vér höfum verið
að hugsa um málið, og vér höfum
fyrir nokkru síðan geit ráð fyrir að
leggja orð í belg. í þetta sinn ætl-
um vér samt ekki að íara langt út í
inálið, heldur gera ffeinar almcnnar
athugasemdir út af því sem uin þuð
hefur verið ritað í „llkr. ‘
Fyrst skulum vér minna á, að
hugmyndin að serrja fsl. orðab. er
ekki ný hér meðal Vestur-ísl. Mr.
J'n Einarson, hér í bænum, vakti
máls á þcssu fyrir nokkrum árum
síðan í langri ritgjörð, or birtist í
Lögbergi, og vér lituðum nokkuð
um þetta efni útaf grein Mr. Einar-
sonar. Niðuistaðan af þeim um-
ræðum varð sú, að ekki mundi nein
sérleg þörf á, að Vestur-íslendingar
færu að gangast fyrir satnning
nýrra orðahóka, meðal annars uf
heiiri ástæðu, að þá var einmitt ver-
ið að gefa út tvær nýjar orðabækur
á íslandi, hina ensk-íslenzku orða-
bók Mr. Zöega, og hina íslcnzk-
dönsku orðabók séra Júnasar á
Hrafnagili.
þútt vér játum, að askilogt
væri, að samin væri ný íslenzk orða
bók sem næði yfir alt málið—bæði
hið forna og nýja—þá getum vér
ekki séð að það hefði neina sérstaka
þýðingu fyrir viðhald íslenzkrar
tungu og þjóðernis hér vestan hafs.
Ef augnamið þeirra, sem um málið
hafa ritað í „Hkr.“, er sérstaklega
viðhald ísl. tungu og þ|óðernis—og
oss skilst að það sé einmitt það sem
fyrir þeirri vakir—þá fiust oss að
ýms önnur meðul mundu verða á-
lirifameiri og verka fijótar og betur
( þá átt en samningnýrrar orðahók-
ar. Oss finst, að vér Vcstur-íslend-
ingar mundum afkasta meiru í þá
átt að viðbalda tungu vorri og þjóð-
erni með því að koma skólahug-
mynd kirkjufélagsins í framkvæmd,
en með því að fara að eiga við að
láta semja nýja orðah. eða orðabæk-
ur—sem mörg ár mundi þurfa til að
koma í framkvæmd eftir að byrjað
væri á því. Ef hinir ungu náms-
menn vorir liér í landi fengju áhuga
fyrir hirium gullaldarlegu bókment-
uin vorum og lærðu hiö fagra móð-
urmál vort vel á skóla, þá mundu
þeir hafa meiii áhrif í þá átt að \ið-
haida ísicnzkri tungu og þjóðerni en
allur orðabækur, sern hægt væri að
gefa út.
Annxðþýðingarmikið a'riði í sam-
bandi við það, að íslenzk tunga geti
viðhaldist ómenguð hér í landi, er
að þau blöð og rit, sern hér er gefið
út, sé ritað á hreinni og óbjagaðri
fslenzku. En það vautar mikið á
að sumt af því, sem hér birtist á
prenti, hafi þenna kost til að bera.
það vantar mikið á að fjöldi af orð-
um, scm notuð eru í suniu sem gefið
hel’ur verið út og gefið er út liér
vestra, séu góð og gild íslcn/.k orð,
en þelta er þó ekki hið versta. Orða-
skipunin og setningaskipunin cr oft
afkáraleg og (' íslenzk, og það spillir
einmitt málinu hvað mest. Eu að
rita rétt mál að þessu leyti lærir
maður ekki af orðabókum, heldur
útheimtist til þess kensla og að lesa
vandlega bækur scm ritaðar cru á
vönduðu ísleuzku máli,
því er vcr og miðuruð þeir,sem
uui þetta mál liafa ritað í „Ukr.“,
virðast vera að elta skugga. þeir
annaðhvort skilja ekki til fulls hvað
þeir eru að tala um, eða þeir hugsa
sér að ná takmarkiuu, sem hér er
utn að ræða, cftir einhverri aunari
leið en alment er farin til að ná
samkyns takmarki.
Vér föaum ekki lengra út í
þetta málefni í þessu blaði, en tök-
um það til frekari dnigunar síðar.
Átlrcpa til ,.|>jóðólfs“:
Eins og lesendum Lögbergs er
vafalaust í fersku minni, prentuðum
vér upp úr „þjóðólfi", frá 8. fehr.
síðastl.1 og birtuni í blaði voru 4. þ.
m. þýðingu af kafla úr grein eftir
afdaukaða „Tjaldbúöar“-prestinn,
Hafstein Pétursson, er hann hafði
komið inn í Khafnar-blaðið „Daune-
hrog“ undir fölsku yfirskyni. Vér
prentuðum einDÍg upp og birtum í
nefndu blaði Lögbergs (4. apríl) rús-
ínuna, sem hinn alræmdi „þjóðólfs"-
durgur lét sér sæma að setja noðan
við kafiann.
Vér höfum nú f Lögbergi er út
kom 4. þ. m. og í síðasta númeri
blaðsins tekið afdankaða „Tjaldbúð-
ar“' piestinn maklega 1 hnakkann—
þótt vér eigum talsvert eftir í ]>oka-
horninu handa honum, þegar hann
kemnr með uæstu dellu s'na — og
vonum vér að honum dugi það í
bráðina. En vér höfum ekki haft
gott tækifæri til að taka ofan í
lurginn á „})jóðólfs“-durgnum útaf
„rúsínu hans neðan við Marðar-
delluna“, og fleiri óuotum í garð
Löghergs, fyr en nú. Vér lofuðum í
bluði voru 4. j«. m. og í síðasta núm-
eri þess að taka ofan í Lurginn á
honuin, og skulum vér nú efna það
loforð og láta hann fá hæfilega á-
ádrepu.
Eins og lesendum vorum er
kunnugt af ýmsu, sem vcr höfum
prentað upp úr „þjóðólfi", svo scm
bréfi Péturs Iíjálmsonar í fyrra,
nafnlausum þvættingi eftir afdank-
aða ,,'J’jaldbúðar“-pre8tinn, „Héð-
ins“-dellunni, kaflanum úr grcin
Marðar í „Dannebrog", og fieiru, þá
er það orðin nðal-iðja „þjóðólfs"-
durgsins að vera sér úti um alt, scm
liann getur, til að sverta og svívirða
Vestur íslendinga og niðra liinu
nýja fósturlandi þeirra, og höfum
vér ekki prentað helminginn af því.
í þessu skyni hefur „þjóðólfs“-durg-
urinn lagt lag sitt við alla seyrðustu
íslendinga, sem komið hafa hingað
vestur um haf, t. d. Jón Eldon, Stef-
áu I). Jónsson, Hafsteinn Pétursson
og flcii i þessháttar fýlunga. Og uú
er „þjóðólfs ‘-ilut’gnum ekki farinn
að nægja óþveriinn sem haiin setur
í blað sitt, heldur er hann farinn að
klína dónaskap og óþverra sínum á
ritlinga, er hann sendir vestur um
haf (sjá óþverra lians á bæklingnum
sem „Hkr.“ birti mynd af moð
sparki hans árituðu). Alt þetta
ætti að gefa mönnum hugmynd um
hverskonar persóna þessi „þjóðólfs"-
durgur cr, að það er enginn dreng-
skapar- og velsæmis-taug í honum,
og að hann er blátt áfram óþokka-
durgur.
, þjóðólfs“-durgurinn hefur gef-
ið öllum hiuum ofannefndu andlegu
bræðium sfnum vottorð uin, að þeir
séu mestu dánumeun og að það sé
óhætt að trúa þvf scm þcir segja —
jafnvel þegar þeir þora elcki að setja
nöfn sín undir það. En þegar menn
athuga mótinæliu, sein ýmsir menn
haf’a komið með gegn þvættingnum
og ósannindunuin eftir þessi „þjóð-
ólfs“-lygatól, þá verður mönnum
vafalaust ljóst, hve mikið er að
marka vottorð „þjóðólfs“-durgsins
um dánumensku tóla sinna. þann-
ig gaf „}>jóðólfs“-durgurinD hinum
afdankaðrt „Tjaldbúðar“-prcsti eitt
þvflikt vottorð í rúsínunni neðan
við greinailcafla hans úr „Danne-
brog“. Durgurinn segir í rúsm-
unni: „þannig farasf séra Hafsteini
orð, og munu flestir kannast við, að
hann lmfi hér alveg rétt að inæln,
enda er haDn ílestuin kunnugri í
þessuin efaum, scm nmrgra ára
prestur hjá íslondingum vestra".
Hér hefur „þjóðólfs“-durgunnn al-
gerlega hausav'xl a sannloikanuui,
eins og vant er, því í staðinn (yrir
að ficstir kannist við, að hinn „af-
dankaði „hafi alveg rctt að mæ!a“,
eins og „þjóðólfur" segir, þá rnunu
flestir kannast við—og vér höfum
marg sannað það—að hinn afdank-
aði hefur varla sagt satt og rétt frá
einu einasta atriði, sem hann hefur
vcrið að þvætta um. Ef hinn af-
dankaði er með öllum mjalla, þá er
hann einhver mesti erki lygari, scm
nokkurntíma hefur stuugið niður
pcnna. þetta gotur hver maður
sannfærst um, sem gerir sér það ó-
mak að lesa hinn fárSnlega þvætt-
ing, er hinn afdankaði hefur látið
úr sér á preut frá upphafi.
Eí’tir að hafa gefið liiuum af-
dankaða ofangrciut vottorð, segir
„þjóðólfs“-durgurinn f rúsfnu sinni:
„það sem nú er brýnasta nauðsynin
fyrir oss hér heima er að sporna
gegn því, að jafn ósvífið æsinga-
blað og jafn fjandsamlegt landi
voru, sem Lögbcrg fái ótakmarkað
að vinna að verki sinnar köllunar
hjá almenningi hér, sem loigutól
stjórnauna vestra. það er hcldur
þokkalegt i’yrir laudsjóð íslauds að
ldjóta að verja mörgum huudruð-
um, jafnvel þúsundum króna árlega
til að fiytja annan eins óhroða út
um landið, að ógleymdum gyllingar-
ritunuur uafnlausu að vestan, sem
send eru þaðan á hvorn oiuasta bæ
hér á landi (eftir jarðabókinni!!).
það verður á einhvern hátt að taka
fyrir kverkarnar á slíkum ófögnuði,
þv í annars getur Canada- og Mani-
toba-stjórn sett landsjóð íslands Á
höfuðið með því að hrúga hiugað
sem póstflutuingi nógu stórurn
hauguin af samskonar andlegri fæðu
som .Lögbergi' og vestur-farapés-
unum".
þarna sprakk blaðran hjá
„þjóðólfs" durgnum—þarna sprungu
hinir hræðilegu sullir, sem þjáð hafa
durginn svo lengi. Og þarna sjá
menn hvað það er þokkaleg vilsa,
sem inni fyrir hefur verið. 'Ekki
er furða þótt durgurinn hafi verið
bólginn og hlár sem hel uudanfariu
ár, þar sem önnur eins óskapa-ó-
lyfjan hefur verið að grafa um sig í
honum. Aldrei huí’a önnur eins
ósköp gengið upp og niður af nein-
um sullaveikum manni, eins og
þarna gengu upp og niður af durgn-
uin í „þjóðólf". Og það er hætt við
að vesiings durgurinn sé orðinn svo
spiltur, að þótt öll þessi ósköp gangi
upp og niður af honum, að ólyfjanin
safnist jnfnótt fyrir aftur og nð
þessi hræðilega útf’erð hald:st þar til
veslingurinu tærist algerlega upp
og sákst úr sinni eigin ólyfjan,
En svo vér tölum ckki 1 líking-
um, þá er það hvorki meira né minna
sem „þjóðólfs“-durgurinn vill en að
hefta blað'afrelei á fslandi—hindra
að ’ fólk þar f&i nokkuð annað að
vita um ástand og líðan íslendinga
í Ameríku en það sem „þjóðólfur"
flytur því! það hefur ekki leynt
sér í pólitíkinni, að „þjcðólfs"-durg-
urinn er argasti afturhalds-seggur,
cn hér bítur hann höfuðið af allri
skömm. Ilin næsta uppástunga
hans vcrður vafalaust í þá átt, að
sporna við því, að bréf frá Ameríku
fái að fara með póstum út um ís-
iand, því alt er gagnslaust nenm
það verði gert, Vér liöfum lengi
vitað, að „}>jóðólfs“-durgurinn vill
hlaða Kínamúr utan um íslund, svo
að fólkið þar fái ekkert að vita um
framfarir annara landa og hafi ekk-
ert tækifæri til að bora ástand sitt
saman við ástand annara þjóða,
eða læra neitt af þeim. Svona
cr nú hugsunarháttur hans, og
liver maður sér að stefnan
er að halda íslenzku þjóðinni í örg-
ustu fáfræði og gera almenning að
J>rœluvi „þjóðólfs". Vór hlökkum
til þegar „}>jóðólfs“-dúrgurinn legg-
ur l’rumvarp fyrir alþingi um, uð
banua að leyfa Lögbergi laudgöngu
á íslandi eða að fara út um landið
með p5stum, en þetta mun durgur-
inn hafa í höfðinu, ef rúsínan er
ekki óðs inanns hjal í „þjóðóltí".
Fyrir 7 eða 8 árum síðan var lagt
158
„Eftir að hafa farið úr hinum hlóðslettóttu fÖt-
iim sfnum og farið f önnur, hreiu föt, mundi hatin
flýta sór beim, til þesa að verða fyrstur til að upp-
götva glæpion og gera aðva.-t um, að hann hofði ver-
ið drýgður. En pegar hann svo komst að J>ví, að
liann hafi sést I ÍOtum sem eru auðþekt sökum hins
ciukennilega efnis, sem þau voru búin til úr, þ& yrði
bonum eðlilega ant um þessi sórstöku fö>. Hann
mundi óttast, að fötin kynnu að íinnsst 1 klæða-
sk&pnum, 1 hinum öðrum bústað bans, þar sem bann
hafði skilið þau eftit í (iýti, og mundi því grfpa fyrsta
tækifæri til að koina þeim burt þ&ðan. Mora iiinn
yngii haffi veiið í ha <l’, frá þvl að morðið var framið
þar til að dauðsfalls-raunsókniuni var loki*. Eu
houutn var slept úr varðhildmu í g»r, og hefur ríkis-
sóknarinn vaf-l-ust álitið beppilegist, að láta haan
gaDga lausan þar til hann gæti fengið sterkari sann-
anir gegn honum, til að leggja fyrir hinn meiri kvið-
dóir. í gær hafði maðuriuu þvl fyrst tækifæri til að
fara »ð vitja um fötin. Kg hafði þess vegna gætur á
honum. Eg vissi að hann muudi verða var um sig,
og þess vegna neyddist eg til að nota hina tvöföldu
njósnar-aðferð. Eg skipaði öðrum leynilögreghj-
ruanni að veita houum eftirför, og gerði hann það
þaugað til liinn ungt Mora sueri við aftur—sem I
gjálfu sér er ætlð gruusamur hlutur—og uppgötvaði
aft lionum var veitt eftirför, en þ& liætti leynilög.
reglumaðurinn »ð elta hann. Eftir það var enginn
vandi fýrir mig að balda áfram eltingakiknuin, þvj
107
„I>etLa er ekki nógu góð skyring, Mr. Mora“,
sagði B trnos. „Enginn fór inn í hús föður yðar
þcssa nótt nema þér og morðinginn, ef tveir rnenn
komu þangað í raun og veru. Enginn þjófur fór inn
1 búsið fyrri um kvöldið og kom út úr því aftur, eins
og hann hefði hlotið að gera til þess að sjást fara inn
1 það í fötum yðar“.
. „Þér eruð mjög skarpskygD, M". leynilögreglu-
maður“, sagði Mora, „en þér eruð ekki alvitur. Þór
gangið út frá þvl að fötin hafi verið í húsi föður míns,
[>ar sem þau í raun og veru voru þar ekki“.
„Hvar voru þau þá?“ sagði Barne3.
„í hcrborgi seui eg hcf til leigu niður í Essex-
Blræti", sngði Mors.
O'dirfskan, sem þetta svar sýndi, hafði þau áhrif
á Birnes, að hann stökk á fætur, en Mitchol, sem
dáftist að kænskunni er lýsti sér f þessum leik Mora,
Idustaði á samtalið með enn moiri áhuga en áðu«-.
„I>ér játið [>&, að þór hafið annað heimili on í
húsi föður yðar?-‘ hrópaði leynilögreglumaðurinn.
„Þvi ekki það, fyrst þ5r vitið það?“ svaraði
Mora mjög rólega.
„Ah, þér játið þá einnig, að þér nefnið sjálfann
yður Morton þar, og að þór cigið konu, sern—“
„Farið ckki svona geist, Mr. Barnes“, sagfti
Mora. „Kg er ekki að játa neina þvílíka heimsk'j.
Eg liafði bcil>ergi þar vegna þess, að mér þótti þægi-
legt, að getastundum sofið þar, þegar eg var f bverfa-
ferðum mínum f þeim hluta borgariunur, og eiuuig
162
„Já, algerlcga rétt“, svaraði Mora.
„Fyrst svo er, þá ætla eg að vinna mór þessi
verðlauu<:, sagði Btrnes.
„Mór skal vera eins mikil ánægja í að borga yð-
ur þau eins og nokkrum öðrum manui“, sfgði Mora.
„Ah! vafalaust“, sagði Barnes. „En mundi yð.
ur I raun og veru þykja nokkuð væut um, að glæpa-
maðurinn væri tekinn fastur og sök sönnuð á hann?
Eg mcina hinn sanna glæpamann?"
Mr. Btrnes talaði þessi orð ofurhægt og lagði
sórstaka áherzlu & sum [>eirra, og hreði hann og Mit-
chol veittu hinurn unga manni nákværaa eftirtekt á
ineðttD, en sáu alls engin merki um óróleik hjá hoaum.
Svar hans var stutt og viöeigandi, og hljóðaði svo:
„Já, mér þætti vænt um það. t>að væri hin
eina algerða sönnun fyrir sakleysi sjálfs mín, sem
mundi sannfæra heiminn“.
„Auðvitað rnoð þoirri ágizkun, æíinlega, aö [>ér
eéuð saklaus“, sagði Barncs, vægðarlaust.
„Saklcysi mitt er engin ágizkun; það er éreiðan-
legur hlutur“, sagði Mora tafarlaust, en án þoss að
sýna nokkra þykkju.
Mr. Mitchel v&r sérlcga glaðuryfir hvernig Mora
svaraði, þótt hin fullkomna vörn hans gegn árás
loynilögrcglumannsins væri ckkoit öðruvlai on hann
hafði átt von á samkvæmt þeim fregnum, er hann
hafði fengið af manoinum.
„J&, þér hafið stöðugt haldið þvf fram“, hélt Mr.
Jjirncs áfram. „Með því sak»oysi yðar er þaunig á-