Lögberg - 29.08.1901, Blaðsíða 4

4
LÖQBERG, FIMTUDAGINN 29 ÁGÖST 1901
LOGBERGr.
er eefl <1 fit hvern flmtndae af THE LÖGBERG
RINTING & PUBLTSHING CO., (ttggft), n<5 Cor
Wi li m Ave. op Nena.Str. Winnipeg, Man.— Kost-
ar $2,00 nm árið [4 íslandi 6kr.]. Borgist fyrir
fram, Einstiik nr. 5c.
Pnhliahed every Thursday by THE LÖQBERG
PKINTING & PUBL1SHING COM Tlncorporatodl, at
Cor William Are k Nena St., Winnipeg* Man —
Subscription price P2.00 per year. payable in ad-
vance. Single copiee 5c.
Business Manager: M. PAULSON.
>UGLYSINGAR: Smá-auglýBÍngar i elttakifti25c
fyrir 30 orð eða 1 þml. dálkslengdar, 76 cts um
mánuðinn. A etœrri auglýsingnm um lengri
tíma, afsláttur efiir samningi.
BUSTAD \-SKIFTI kaupenda verður að tilkynna
skriflega og geta um fyrverandibúetað Jafnfl'am
Utanáakrip t til afgreiðsluetofn blaðsine er:
Tho Logberg Printing & Publíshing Co.
P.O.Box 1292
Tel 221. Winnipeg.Man.
UUnáakriptttllriUtJóranB er*
Edltor LAgbergf
P *0. Box 1292,
Wlnnipeg, Man.
-— Samkvæmt landBlögum er uppsögn kanpanda á
bladi dgild, nema hannsé skuldlaus, þegar hann seg
r upp.—Ef kaupandi,sem er í skuld við blaðlðflytu
vlstferlum, án þess að tilkynna heimilaskiptin, þá er
ar iyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnumfyrir
prettvísum tilgangi.
—F IMTL'DAGINN, 29 AGUST. 1901—
Manntalsskýrslur Canada.
Manitoba 31,786 48,590
New Brunswick 68,46‘2 62,700
Nova Scotia 83,730 89,106
Oatario 414,789 451 839
Prince Edw. Isl. 18,601 18,746
Quebec 271.991 303,301
N orðvesturlandið 14,415 29.600
Önnur bygðarlög 32,168 76,000
Ibúðarhús: 1891 1901
Canada 877,»8« 1,003,944
British Columbia 20,016 38,(KX)
Manitoba 30,790 47,908
New Brunswick 64,718 58,227
Nova Scotia 79,102 85,032
Ontario 406,948 440,419
Prince Edw. Isl. 18,389 18.580
Qnebec 246,644 287,583
Norðvesturlandi ð 14,129 28,342
Á stöku stað er manntaliö enn
ekki fullgert og hefir mannfjöldinn
þar verið sumpart éætlaður. Skýrsl-
urnar allra norðast í Quebec og On-
tario eru enn ókomnar, og sama er
aö segja um Athabasca, Franklín,
Keewatin, MacKenzie, Ungava og
Yukon.
Afleiðingarnar af manntalinu
verða að líkindum þær, aö þingmenn
til Ottí.wa-þingsins fækka um 4 frá
austustu fylkjunuin (New Bruas-
wrick, Nova Scotia og Prince Ed-
ward Island), og un 5 frá Ontario.
í Manitoba fjölga þ*ir aö likindum
um 3, í Norðvesturlandinu um 3 og
í British Columbia um 1. Eftir þrí
rnundu þingmenn Ottawa þingsins
Manntulið í Canada er nú full-
gert að heita má, og er mannfjöld-
inn þar samkvæmt því 5,338.883 eöa
505,644 fleira en þegar næsta mann-
tal áður var tekið árið 1891. Ibúa-
tal i fylkjanna er á þessa leið:
Fylkin 1891 1901
Britiah Columbia 98,173 190,000
Manitoba 152,506 246,464
New Brunswick 321 263 331,093
Nova Scotia 450,396 459,116
Ontario 2,114,321 2,167,978
Prince Edw. Isl. 109,078 103,258
Quebec 1,488,535 1,620,974
Norðvesturlandið 68,799 145,000
Önnur bygðarlög 32,168 75,000
íbúatala helztu bæja er á þessa leið:
Bæir 1891 1901
Montreal 220,181 266,826
Toronto 181,220 207,971
Quebec 63,090 68,834
Ottawa 44,154 59,902
Hamilton 48,980 52,550
Winnipeg 25,639 42,336
Halifax 38,495 40,787
St, John 39,179 40,711
London 31,977 37,983
Victoria 16,811 20,821
Kingston 19,263 18,043
Vancouver 13,709 26,796
Branfcford 12,753 16,685
Hull 11,2(34 13,988
Charlottetown 11,373 12,080
Valleyfteld 5,515 11,055
Sherbrooke 10,097 11,765
Sidney 2,474 9,908
Monctoa 5,165 9,026
Calgary 3,876 12,142
Brandon 3,778 5,738
Fjölskyldutala er á þessa leið:
1891 1901
Canada 921,648 1,012,782
British Col..mbia 20,718 39,000
fækka um 2, úr 213 niður 1 211.
Við manntalið 1891 fækkuðu þeir
úr 215 niður í 213.
Fólksf jölgunin af hundraði á 10
árum frá 1891 til 1901 er þannig:
British Columbia 84; Manitoba 62,
New Brunswick 3^ Nora Scotia 2,
Ontario 2J, Prince Edward Island
—5\, Quebec 9, Norðvesturlandið
122.
Fölksfjölgunin af hundraði {
Canada yfir höfuð er því nær 10£.
Á Bretlandi, við síðasta mannta
þar, var fólksfjölgunin yfir 12 þrétt
fyrir það, að hálf önnur miljón hafði
flutt úr landi á tímabilinu. í Ástr-
al u hafði fjölgað um 19 ogí Banda-
ríkjunum um 21 af hundraði.
í bæjum með yfir 20,000 íbúa
hefir fjölgað tiltölulega mesl í Van-
couver, Winnipeg, Ottawa, Montreal,
London og Victoria.
Eftir að ofanrituð skýrsla kom
út hefir það uppgötvast, að mann-
talsskýrslur vantaði yfir innbúa
vissra epinberra stofnana í Quebec-
fylkinu og eykur það fólkstöluna
þar um alt að 3,500. Skekkja er
einnig viðvíkjandi manntalinu í
bænum Calgary. Rétta talan er
4,894, en ekki 12 142 eins og stend-
ur í skýrslunni.
* *
*
Mörgum brá í brún þegar mann-
talsskýrslurnar komu út. Menn
áttu óneitanlega von á því, að (búar
Canada væri fleiri en raun varö á;
og menn höfðu í fijótu bragði ástæðu
t.il að búast við því, vegna þess, að
innflutningsstraumurinn hefir verið
svo mikill og landið sto óðum byget
og verzluninni fleygt svo fram. En
þegar betur er aðgætt þá er hér yfir
engu að kvarta — meira að segja,
menu hafa fulla áetæðu til þess að
vera, ánægðir.
Enginn vafi er á þvf, að mann-
talið, sem tekið var árið 1*91, hefir
verið mjög óáreiðanlegt, og fólks-
fjöldinn þá verið mikið minni í raun
og veru en hann var sýndur. það
hefir verið sýut síðan, að þá voru
heilar Qölskylduinar teldar, sem alls
ekki voru til og ýms ónákvæmni
því Kk. Menn máttu því húast við
að slíkt kæmi fram við síðasta mann-
tal og fólksfjölgunin sýndist minni
en hún hefir verið ú síðustu tíu ár-
um.
Svo mega menn ekki gleyma
því, að þó mikill innflytjenda-
straumur hafi verið, þá má hann
heita tiltölulega nýbyrjaður. Hann
byrjaði ekki fyrr en Laurier-stjórn-
in kounst til valda og hún hefirekki
verið nema fá ár við völdin. Kigin-
lega er ekki rétt að segja, að inn-
flutningur byrjaði fyrir alvöru fyrr
eu frjálslynda stjórnin hafði setið
nokkurn tfma við völdin og var bú-
in að koma landsmálum í álitlegra
horf og koma inn hjá þjóðunum
trausti á landinu og framtíö þess.
í sumum austurfylkjunum hefir
fólksfjölgunin verið minni en flestir
bjuggust við, og í einu fylkinu,
Prince Edward Island, hefir fólks-
talan lækkað. þeir sem lásu skýrslu
Ontario-stjórnarinnar yfir barns-
fæðingar 1 fylkinu árið 1900, furða
sig ekkert á þvf þó fólksfjölgunin
þar hafi verið lítil. þegar sú skýrsla
kom út, var all-mikið um hana rætt
í blöðum landsins og hún vakti
meira að segja svo mikla eftirtekt,
að ýms kirkjufélög gerðu hana að
umtalsefni á fundum. í því fylki
var því ekki við góöu að búast.
En það, sem mesta þýðing hefir,
mestu varðar fyrir framtíð Canada,
er, hvernig sakir standa í Manitoba,
Norðvesturlandinu og Br'tish Col-
umbia. Á vesturhluta Canada hlýt-
ur framtíð landsins að hvíla, og er
því ekki að furða þó menn sé for-
vitnir aðvita, hvað fólksfjölguninni
þar líður ft síðustu tíu árum. Aftur-
haldsstjórnin fékk æfinlega þann
vitnisburð á meðau hún var við
völdin í Ottawa, og það með réttu,
að Manitoba og Norðvesturlandið
væri olnbogabörn hennar. Fólks-
fjölgunin varð þvf eðlilega Ktil og
framfarirnar að sama skapi. Löndin
voru í höndum stjórnarinnar og
liiilíill hluti þeirra látin renna undir
járnbrautarfélög og einstaka menn,
sem stjórnin var á einn eða annan
hátt skuldbundin, og fengu ÍDnflytj-
endur því ekki nema vissan hluta
landsins og 1 »umum tilfellum úr-
ganginn eftir að vinir itjórnarinnar
höfða verið látnir velja þau b»ztu
úr. þannig stóðu *akirnar þegar
frjálslynda stjórnin komst til valda
árið 1896.
Fólksfjðlgunin í Manitobn,
Norðvesturlandinu og British Col-
umbia á síðusta tfu árum er yfir 83
af hundraði; þar með er Yukon-
landið ekki talið. Er ekki þetta
fremur ánægjulegt fyrir þá, sem
kunnugir eru og vita, að eiginlega
hófst ckki fólksfjölgunin fyrir al-
vöru fyrr en frjálslynda stjórnin
tók við? Við hvirju hefði ekki
mátt búast, ef lundið hefði verið öll
síðustu tíu árin undir frjálslyndri
stjórn? Og við hverju má ekki bú-
ast að næstu tfu ftrum liðnum? í
Manitoba er fólksfjölgunin 62 af
hundraði, og er slíkt sannarlega
ekki til að vera óánægður yfir; í
British Columbia 84 af hundraði,
og í Norðvesturlandinu 122 af
hundraði.
þó maður nú gengi inn á það,
sem auðvitað engum sanngjörnum
manni dettur í hug að gera, hvaða
pólití»kum flokki sem hann tilheyr-
ir, að jafn mikill innflutningur til
Norðvestnrlandsins og fólksfjölgun-
in þar hafi verið fyrstu sex árin eins
og sfðustu fjögur árin af tíu árun-
nm, þá væri ekki hægt annað að
segja en vel væri við það unandi að
sjá fólkstöluna mikið meira en tvö-
faldast.
Allir vita, hvernig verzlun
Canada .við umheiminn hefir fleygt
fram á síðustu árum, eða síðan
Laurier-stjórnin tók vi^; hvernig
verzlunin var t. d. 60 miljónum
dollara mciri á síðasta fjárhagsári
en næsta ár áður; hvernig yfir 12
miljón dallara virði meira var sent
út úr Canada af vörum á síðasta
fjárhagsári en nokkurn tfma áður.
Allir vita, hvernig Laurier-stjórnin
hefir komið smjör- og ostagjörð 1
Canada í svo gott horf, að nú er sór-
stök eftirsókn eftir canadisku smjöri
á brezka markaðinum. það er þetta
og þvílikt, sem er hollasta og affara-
besta auglýsingin á landinu. þeir,
sem hug hafa á að flytja til Norð-
vesturlandsins fara meira eftir
svona löguðum skýrslum, sem ó-
mögulegt er að vefengja, en sögum
umhoðsmannanna, hvað sannar og
áreiðanlegar, sem þær eru. Og svo
hefir þá fólkstalan í Norðvestur-
landinu aukist um 122 af hundraði
—miklu meira en tvöfaldast—síðan
stjórn landsins komst í hendur al-
mennilegra manna.
Astœðulaus ótti.
I þessu númeri blaðs vors birt-
ist grein um skólamál kirkjufélags-
ins eftir vin vorn J. H. Frost. Vér
vildum helzt ekki þurfa að segja
neitt um það mál í ritstjórnardálk-
um Lögbergs vegna þess, að það til-
heyrir aðallega skólamálsnefndinni
og formönnum kirkjufélagsins, svo
þvf ætti að vera vel borgið í þeirra
höndum; en Mr. Frost beinir máli
sínu til vor, og þvf getum vér í þetta
sinn ekki leitt hjá oss að fara um
það nokkurum orðum.
það, sem höfundur greinarinn-
ar sérstaklega óttast í sambandi við
skólahugmyndina, er það, með sam-
vinnu ineð Wesley College, eða
hverri annarri ólúterskri skóla-
stofnun sem er, fáist varla nægileg
trygging fyrir þvf, að nemendurnir
ekki verði undir áhrifum, er fjar-
lægi þá frá lútersku kirkjunni.
Vór álftum ótta þennan ástæðu-
lausan. íslendingar hafa að undan-
förnu vetur eftir vetur gengið á
Wesley College og vér vitum ekki
dæmi til þess, að einn einasti þeirra
hafi hneigst að Meþódista kirkjunni,
og þó ætti að vera enn þá minni á-
stæða til að búast við slíku þegar
íslenzkur, lúterskur prestur er orð-
inn kennari þar.
Væri Wesley College langt f
burtu frá öllum íslendingum, þar
sem flestir eða atlir tilheyrðu Meþ-
ódista* kirkjunni, og hinir íslenzku
nemendur yrðu að búa á meðal
þeirra og væru þannig útilokaðir frá
öllum Í8lenzku»n, kirkjulegum og
annarskonar félagsskap, þá væri alt
öðru mftli að gegna. En hér í
Winnipeg. afal aðseturstað íslend-
inga í landinu, þar sem íslenzkir
nemendur, er skólann sækja, hvaBan
úr bygðum Islendinga, sem þeir
koma, verða að sjálfsögðu til heim-
ilis hjá íslendingum, flestir að öllum
líkindum hjá vinum og vandamönn-
um og sækja íslenzka kirkju og
annan íslenzkan félagsskap, þar get-
ur sannarlega ekki verið nein minsta
ástæða fyrir hinn heiðraða höfund
að vera óttasleginn. Hættan á þvf,
aö unglingar vorir, sem á ólúterskan
skóla ganga, dragist í burtu frá
kirkju sinni og þjóð, stafar ekki svo
mjög af skólanum sjálfum né þvf,
sem þar er kent, heldur af félags-
lífinu utnn skóla. þess vegna erum
vér að því leyti svo sórlega vel sett-
ir hér í Winnipeg.
Og oss er nær að halda, að all-
362
húa varð afi halda leyndum öllum tilfinningum sfn-
um, svo p&, sem bezt þóttust þekkja hana, grunaði
alls ekkert yfir hverju hún bjó.
Einusinni hsfði vonarneisti kviknað f brjósti
hennar. Hún hafði séð mann, og henni höfðu fund-
ist geislar stafa af ísjónu hans, sem gerðu hann að
guðlegri veru f augum hennar. En hann, maðurinn
sem bún þr&ði, opnaði aldrei munninn; og svo kom
annar maður mefi nóga peninga, og hann fékk sam-
þykki fólks hennar til r&ðahagsins ftður en minst var
& það við hana með einu orði; roaðurinn, sem hún
elskaði, veitti enga mótspyrnu, heldur kom með þess.
ar vanalegu vitleysis athugasemdir og heillaóskir, og
svo hvarf þessi æskudraumur og skildi ekkert eftir 1
bjartauu nema gremju, og eðlilegan ótta fyrir þvf,
að hann hefði haft grun um þessa óendurgoldnu ftst
henna*’. Svo opnu þeirri í ætisögu hennar—hinni
einu, sem nokkur rómantfsk mftlsgrein er skrifuð 1—
var þar með lokað, að eins stökusinnum opnuð, &
langra tlma fresti, og lesin yfir.
Við gifting hennar og Gabriels Van Cortlandt,
sem kominn var af engu minni höfðingja ættum en
hún, og fttti jafnvel auðugri foreldra en hún, hafði
verið haldin dýrðleg veizla & ftnægjulegri ftrstíð 1
höfuðetaðnmn. Að hveitibrauðsdögunum loknum
höfðu þau sezt um kyrt á heimili sfnu, og gekk þar
ekki á öðru en sffeldum heimboðum og skemtunum
með heldra fólkiou. Mesti fjöldi öfundaði ungu
konuna af fairum friða eiginmanni og skrautlega
371
I>ér hafið rétt að mæla. Eg held það sé sjald-
gæft að menn séu ógiftir af því þeir kjósi það helzt.
Annaðhvcrt vill engin hafa þá eða þeir vilja ekki
nema vissa konu og geta ekki fengið hana.“
„Og hvernig er því hftttað með yður?“
, I>að er ekkert sögulegt við mín ástamál. Dað
er alt sérlega hversdagslegt. Eg j&ta það, að eg
elskaði kvenraann, en eg áleit það aldrei skynsam-
legt eða viðeigandi að segja henni frá þvf, og svo
misti eg af henni. Húu giftist öðrum manni &n þess
að gruna nokkuð hvað eg þr&ði hana.“
„Eruð þér sannfærður um það?“ spurði Mrs.
Van Cortlandt, í ákafa, og str»x eftir að hún hafði
slept orðunum beit hún & vörina af reiði við sjálfa
sig fyrir að hafa slept þeim.
„Já, auðvitsð! Ilvernig hefði hana átt að gruna
neitt?“ sagði ofurstinn, með þessu gamla skilnings-
leysi karlmannanna að skilja aldrei hvað verið er að
fara; en Mrs. Mdchel, með sinni kvenlegu nærgætni,
skildi alt samstundis. Hún greip því fram í cg
sagði:
„ímyndið þér yður kannske,kæri ofursti Payton,
að kona þurfi að láta mann segja sér það, að hann
elski hana til þess að vita ura það? Eg get fullviss-
að yður um, að við erum skynsamari en svo. Eg
þyrði að leggja fé við, að stúlkan hefir vitað um
leyndirm&l yðar, meira að segja, ef til vill áður en
þér vissuð það sjálfur.“
„En ef svo hefði verið, hvers vegna hefði hún
þá átt að giftast öðrum manni?“
366
„Alt fer vel!“ aegja hinir ungu þegar þeir horfa
í löfragler framtíðarinnar.
En yfirstandandi tfminn og næsti dagur! Um
það hafði Perdlta brotið heilann óttalega mikið og
vissi ekki hvað hún átti að afráða. Hvað átti hún að
gera? Hvað skyldi hún afr&ða? Sama svarið gat
átt við báðar spurningarnar, eða alls óllk svör gátu
átt við þær.
„Hvað & eg aö gera?“ spurði hún sjálfa sig 1 sl-
fellu. „Eg elska hann svo heitt. Hvernig get eg
látið hann fara í burtu &n mfn? Hvernig á eg að lifa
án hans? Hvernig & eg að neita honum um það, sem
hann biður mig? Þegar kona eUkar mann, & hún
ekki að sýna það með því að leggja alt f sölnrnar
fyrir hann? Ætti hún að hika við að gefa honum
sig, hvað sem það kostar? Nei! Nei! Eg elska hann,
eg verð að fara! Á morgun fer eg! Dað er afgert!
En hvað mér þykir vænt um að hafa r&ðið þ ,tta við
mig.“
Rótt f þessu var móðir hennar í huga sfnum að
beygja sig niður yfir litla barnið og virða fyrir sér
litlafingurinn, sera lá hreyfingarlaus I hendi hennar.
I>egar Perdíta leit upp og sá elskuna skína út úr
svip móður sinnar, kom snögg breyting 1 huga heun.
ar svo hún leit aftur f gaupnir sór.
„Móðir mín! Hvað mundi móðir mín gera ef eg
fœri?“ hugsaði hún. „Hún elskar mig. Hún dæi ef
eg yfirgwfi hana. En svona yfirgefa þó aðrar stúlk-
ur heimili sín? Já, en það er einhveraveginn öðru