Lögberg - 16.04.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGEKG 1G. APRÍL 1903
Er ire£S 6t hvera ftmtndaR aí 'IHH iÆGBBRG
RINTING & PUBLISHING Co. ÖöBgilt). «#
or. Williak Atil o* NakaSt.. Wuonpao,ma».
— Kostar Jxoo nm érift (A hlundi < krJ Borgiat
trrir Iram. Eioatak ar. I conL
Poblished rv-írr Tbttradar by THB LÖGBERG
PRINTING & PUBUSHING Co. (Incorporatod).
K Cor. Wiuua Ant aoA Naaa St., Wihhipbo.
Mah. — 9oorcriotlon prtca Knpw yaar, payabla
k adtnnsa Siagia oopím 9 eaota.

(itir) t
Miynna Paul»On.
Jobn A, Blondal,
Cncri
h«a ahiéttar oítir aimnlrtci.
BÖSTAÐASKIPTI kaoponda TorUnr aB tíb
kynna (krlflaga og geta nm trrroraodi bóotal
Utanéokrift tíl alg.oiSalaMeta blmtWtn ar i
f Tho Logborg Prtg. ém Pttb, Oo,
P. O. Bom I2S2,
t WTimrniiiotg,
Utanéakrift tíl rUatiáraat er
IBdltor Logborg.
* O. Box 1282, Wianip««, lloa.
^^JSacnkvæmt l*r d&lö«nm er npíwegn kanponda
á blaði dgiid nemti tinrm sá tkaidlaua. þenar bnnu
•egir upp.—Eí kaupaadi. Bem er í skuld við blaðiðk
Éytur vistf©t lum án þes? nð tilkynna hein'tilisakift"
|n, þá er J>aÖ fyrir dpm3tílumim álitin sýnileg
•önnun fynr prettvíslegum tilgangi. ^
t'...'■ ■■ — ' .......
IS FIMTUDAGINN, 16. Apríl 1903.
f>ingmannsefnin.
róta í máli þessu með einhverjum
þjófnaðar dylgjum. Og með því all-
mikiö veröur aö likindum um þessa
landsamninga rætt fiam yíir næstu
fylkiskosningu hg jafnvel lengur af
ræðumönnum og bíöðum beggja
flokkaona, þá þykir vel við eiga að
gefa bér ágrip af sögu málsins og
láta menn sjálfa um það dæuia hvor
stjórnin fremur er hrósverð eða vfta-
verðjfyrir afskifti og meðferð þess.
Til þess að styðja bygging Mani-
toba][og Norðvestur járnbrautarÍDn-
ar gaf Norquay-stjórnin út handa
þvf skuldabréf fylkisins upp á
$787,426,77, sem áttu að bera 5 pró-
cent'vexti, er greiddir yrðu tvisvar
á ári, og innleysast eí'tir tuttugu og
fimm ár.^Jþetta var árið 1885, og
eiga því skuldabréfin að innleysast
árið 1910. Samið var um, að járn-
brautarfélagið greiddi vextina af
lftninu jafnóðum og þeir félli í gjald-
daga og, aðjþað aíhenti fylkisstjórn-
inni landveitingabréf þess frá JJom-
inion-stjórninni sero tryggiug fyrir
láninu. það var ennfremur áskilið,
að alt, sem inn kæmi fyrir iönd þau,
er stjórnÍD seldi, gengi til afborgun-
ar vöxtunum og það, sem fram yfir
í þrjStíu kjördæmum af fjöru
tíu hefir nú frjálslyndi floklturinn
valið sér þÍDgmannsefni. Yfiileitt
er óhætt að segja, að þingmannsefn
in hafi verið vel valin og í mörgum
kjördæmum ágætlega. Winnipeg
liberalar hafa riiikla ástæðu til að
vera ánægðir með þingmannsefni
sfn, enda telja þeir víst að vinna öll
sætin. þingmannsefnið í Suður
Winnipeg er J. D. Cameron fyrrum
dómsm álaráðgj a fi í G reen way - stj órn-
inni. Hann er talicn að standa
flestum Manitoba-mönnum framar
sem stjórnmálamaður og enginn
minsti vafi á því, að bann nær kosn-
ingu. þingmannsefni Mið-Winni-
peg manna er doktor J.A. McArthur
og þingmannsefni Norður-Winni-
peg manna er J. W. Cockburn (frb.
Kóbörn). Báðir menn þessir eru í
miklu áliti hvor í sfnu kjördæmi og
sérlega vinsælir, og ber öllum sam-
an um, að heppilegri þingmannsefni
hefði ekki verið unt að velja en þá.
Ódugnað andstæðinga Roblin-stjórn-
arinnar og engu öðru verður um að
kenna ef allir þessir raenn ná ekki
kosningu. það verður því að kenna
að menn láta hlutdrægum stjórn
arþjónum takast að halda nöfnum
þeirra út af kjörskré, eða þeir láta
draga sig inn f máttlausa smáfiokka
sem Roblin-stjórnin stendur á bak
við og ekkert annað augnamið hafa
en hjálpa henni með þvf að dreifa
kröftum andstæðinganna.
Fróðleif frúsasra.
Hvernig Manitoba og Norðvestur
járnbrautarlandið varð eign Mani-
toba-fylkis.—Afskifti Greenway-
stjórnarinnar og Roblin-stjórnar-
innar af því máli.
Fyrir nokkuru síðan[bar starfs-
málaráðgjafi Roblins það á Green-
way-stjórnina á fundi hér í Winni-
peg, að hún hefði stolið $100,000 eða
meira af fylkisfé í sambandi við
landsamningana við Manitoba og
Norðvestur járnbrautarfélagið. Fyr-
ir þessa ástæðulausu og illmannlegu
ákæru var sett 'hlífðarlaust ofan í
við ráðgjafann. Og alt til þessa
hefir veriö fremur við því búist, að
hann mundi afturkalla kæruna og
biðja fyrirgefningar á orÖum sínuro,
með því Ifka, að Mr. Roblin sjalfur
gaf það fullkomlega í skyn skömmu
áður, að það ætti við undir slíkum
kringumstæðum. Ean hefir ráð-
gjafinn ekki beðið fyrirgefriingar,
en kæra þessi hefir algerlega dottið
niður og ekki síðan verið endurtek-
in opinberlega af honum né neinum
öðrum Roblin8-mönnum. En nú
kernur sú frétt, að á flokksþingi aft-
urhaldsmanna á Gimli hafi Mr. B.
L. Baldwinson verið að reyna að
væri geymdist í sjófii hjá fjármála-
ráðgjafa fylkins til afborgunar lán-
inu þegar skuldabréfin félli í gjald
daga.
því nær strax varð járnbraut
arfélagið fgjaldþrota og varð því
Manitoba-fylki að borga vextina af
skuldinni, er nara $40,000 árlega.
Loks var járnbrautarfélaginu
settnr gjaldheimtumaður, og gerði
þá Greenway stjórnin nýja sarnn-
inga til þess að losa fjármál fylkis
ins algerlega við járnbrautarfélagiö.
Samningar þeir voru staðfestir
þingi árið 1899. þeir bera það með
sér, hvernig samningarnir við Nor-
quay-stjóruina voru, og hljóða í
þessa leið:
1. Að samkvæmt járnbrautar
samningunura 1885 fékk járnbraut-
arfélagið hjá fylkiuu $787,42677;
að stjórnin fékk hald á landeignar-
rétti félagsins, sem trygging fyrir
$789,120, með því skilyrði, að stjórn
in seldi ekki neitt land fyrir minna
en $2.50; og fyrir hverja ekru af
laudi, sem félagið sjdlft seldi, skyldi
stjórnin fá|$l 00 af skuldinni með
áíöllnum vöxtum.
2. Að þegar þessir nýju samning-
ar voru gerðir, var skuldin með vöxt-
um orðin $1,221,000, og til trygging-
ar þeirri sknld voru 702,560 ekrur
af landi.
3. Að'félagið hafði beðið stjórn-
ina að sleppa haldi af 160,000 ekr-
um af landinu og boðið í þess stað
að afnenda stjórninni fyrir fult og
alt 542,560 ekrur, sem bún veldi
sjálf af landi því, er Dominion-
stjórnin hafði veitfc félaginu.
það urfiu því samningar, að fé-
agið afheDti stjórninni 542,560 ekr
ur, seui stjórnin veldi sjálf og fylk-
ið eignaðist, og strax og fylkið fengi
fullkominn g eignarrétt fyrir téðu
landi, slepti það eignarhaldi á þeim
160,000 ekruin af landi félagsins,
sem fram á var farið.“
Mr. Roblin, sem þá var leiðtogi
andstæðingaflokksins á þingi and-
sér íyrir að hafa náð landi þessu
sem tekjugreÍD; en öll vélaráð hans
nægja ekki til að loka augum al-
þýðu fyrir þeim sannindum, að hver
einasti dollar, sem eyðist af fé því
er höfuðstóll—og það lánsfé.“
það er engin minsta hætta á
þvf, að Greenway-stjórnin hefði með-
höndlað vetð lands þessa eins og
blaðið „Telegram'* spáði. Hugmynd
in var að láta land þetta lenda ein-
göngu í höndum bænda og innflytj-
enda, en ekki I höndum fjárbralls-
manna og pólitískra uppáhaldsgofia
stjórnarinnar, eins og Roblin-stjórn-
in hefir leyft sér að gera.
í kosningabaráttunni 1899 var
bent á þessa samninga Greenway-
stjórnarinnar sem í alla staði óhæfa;
fyrst og fremst átti ekki nógu mik-
ið að fást fyrir landiö til að mæta
allri skuldinni og auk þess var sýnt
fram á hvað ranglátlega mundi
verða með féð farið.
Mr. Greenway hélt því fram, að
þetta væru beztu samningar, sem
Manitobafylki hefði nokkurntíma
gert. Hann bafði þá eins og nú ó-
bifandi traust á Norðvesturlandinu
og áleit betra fyrir fylkið að fá
skuldina útborgaða með landi á lið-
uga tvo dollara ekruna, en bíða eft-
ir því að fá $1 00 fyrir hverja ekru
af landi sem félagið seldi.
Strax á fyrsta fylkisþinginu
eftir að afturhaldsmenn komust til
valda lét stjórnin rneð lögum sl i
landeign þessari saman við aðra
landeign fylkisins og þnjviig heim-
ila sér að verja fé því, sem inn kæmi
fyrir þafi, til almennra útgjalda.
Varð þetta til þess í raun og veru afi
auka fylkisskuldina um $787,426 67
því afi engin sérstök eign stöð þá
frainar Sem ábyrgð fýrir skuldinni
ekkert annafi en lánstraust fylk-
ísins. þetta var samþykt með iög-
utn árið 1900, og þar stendur þetta:
„All reul property acquired by
the agreement with the Manitoba
and Northwestern shall be subject
to tbc udministration and dealt with
and disposed of as other lands of
tbe province, and the proceeds real-
ized from the disposition of such
lands shall fröm timc to time be
placrd to the credit and form part
of the consolidated revenue fund.
Fr jálslyndu þingmonnirnir and-
mæltu mjög sterklega þessari aðferð
þingsins; en allir afturhalds-þing
mennirnir fylgdu stjórninni og kom
hún því eðlilega sínu fram.
Mr. Roblin hélt því fram alt
þaugað til 13 Desember 1901, á
fundi í Cnrman, að þessir samningar
Greenwmy stjórnarinnar væri til
eyðileggingar fyrir Manitobafylki;
en fjórum eða fimm dögum sífiar
fórust honum þannig orð um samn-
inguna á fundi í Indian Head:
„Laad þetta er mikils virði og
með bættum flutningsfærum má
selja það fyrir frá 5 til 10 dollara
ekruna. þetta er mitt álit, en að á-
iiti mfnu sleptu má geta þess að við
höfum selt mörg þúsund ekrur af
því á $3; og rétt nýlega hefir það
verið fæit upp um fimtíu cents ekr-
aD, svo að eign er til fyrir þeirri
skuld. Ekki einasta það, heldur er
hægt að selja landið. Okkur hefir
Roblin-stjórniu hefir enn fremur
gert sig seka í því að béita öllum
brögðum til að koma landinu í pen-
inga til þess að geta gert sér gott af
þeim, og í því skyni hefir mikill
hluti landsins komist í hendur land-
brallara með óhæfilega lágu verði
og þeir aftur grætt stórfé á að selja
það bændum fyrir verð það, sem
fylkið hefði sjálft getað fengið og
átt að fá.
Fyrir þessa græðgi sína var
stjórnin búin að losast við meira en
helminginn af landinu um síðustu
áramót. Árið 1900 voru seldar
10,364 ekrur ú $3 ekran; árið 1901
voru seldar 102,294 á $3.10 ekran,
og síðastliðið ár voru seldar 202,776
ekrur á $4.00. þannig var 31. Des
1902 búið að selja 315,435 ekrur af
öllu landinu, sem upphafiega var
542,560, fyrir $1,161,058. þetta er
þrjú þúsund dollurum meira en öll
skuldin, sem landið var tekið fyrir,
nam þegar samningarnir voru gerð-
ir, samkvæmt skýrslu konunglegu
fjármálanefndarinnar. Af verði
lands þess, sem selt hefir verið, er
enn útistandandi ein miljón dollara
fongið lánað til að inæta vöxtunum
Núverandi stjórn hefir losafi fylkið
við land þetta til fjárbrallsmanna og
vina sinna með svo miklum hraða,
að 31. Desember sfðastliðinn höfðu
315,000 ekrur af 542,000 verið seld-
ar fyrir $1,161,058. Af upphæð
þessari höfðu $177.000 borgast, en
tekjur úr þessari átt vaxu ár frá ári.
það er viðurkend stefoa núverandi
stjórnar að verja fé þessu til algengra
útgjalda. Afleiðingin af þessu verð-
ur óhjákvæmilegasú, að eftir fáein
ár verður landið alt selt, verðið kom-
ið inn og eytt og í stað þess að borga
skuldabréfin, sem verða með vöxt-
um orðin $1,200,000, þá verða þau
aframhaldandi viðbót við fylkis-
skuldina. það var stefna st|órnar
minnar að s°>lja ekki öðrum land
þetta en bændum og nýbyggjum, og
verja verðinu til afborgunar skulda-
bréfunum; og komist eg nú til valda,
þá skal eg snúa mér að þvf fyrir-
komulagi. Eg staðhæfi það, að verði
þetta gert og löndin, sem óseld eru,
réttilega meðhöndluð, þá fæst nóg
til að borga allan höfuðstólinn, þeg-
ar hann fellur til borgunar 1910, og
vextina af skuldabréfunum, sem nú
nemur yfir $400,000 og er partur af
fylkisskuldinni, og eftir verður ná-
lægt $1,000 000, sem verja má til að
minka fylkisskuldina eða á ein-
Kaíli úr bréfl.
Frá Nýja Islandi 5. Apríl 1903.
hvern annan hátt til varanlegs
gegn 6 prócent voxtum. það, sem liagnaSar fyrir fylki5-
selt var af landinu til síðustu ára-
móta nægir því með vöxtum til að
borga alla skuldabréfa upphæðina
með vöxtum, sé réttilega á haldið.
það er því óhætt að segja, að
fylkið hafi grætt það á samningun-
uui, Sem óselt var af landinu um
síðustu aramót. þið er 227,125
ekrur af landi, sem í allra minsta
lagi er tniljón dollara virði.
þetta eru nú sainningar Green-
way-stjórnarinnar, sem Gimli þing-
maturinn er að reyna að gera tor-
tryggilega í augum Gimli-manna.
Undir stjórn Roblins verður
þetta auðvitað fylkinu enginn gróði
vegna þess að fénu er sóað jafnóð
um og það kemur inn, en í hæsta
máta er ósanngjarnt að gefa Mr.
Greenway og stjórn hans neina sök
á því. Roblin-stjórnin hefir fengið
inn á þremur árunum $177,000 fyr-
ir landið. Hefði Greenway setið að
völdum og ráðið, hvað við peninga
þessa hefði verið gert, þá hefði
$120,000 þeirra gengið til að borga
þriggja ára vexti og afgangurinn
verið lagður á vexti; en Roblin, sem
með atkvæöi Gimli þingmannsins og
annarra fylgifiska sinna ræður með-
ferð fjárÍDS, hefir látið það altganga
í súginn.
Verði Roblin-stjórnin við völd-
in næstu fjögur ár þá tekst henni
að gæða sér og vinum sínum á land
mælti samningum þessum mjög harð-
lega og sagði, að þeir væri fylkinu boðist mjög myndarlegt verð fyrir
til hinnir raestu eyöileggingar; h inn j landið í einni heild; en við höfum
gæti kevpt alt þafi land, sem hann j neitað því boði; við höfum ekki vilj-
vildi, nnlægt Wionipcg fyrir $1.00 t að liíta
ekruna, en hér horgaði Greenway
miklu rccira verð fyrir land langt í
burtu. Blafiið „Telegrum" úthúð-
aði stjórninni fyrir það, að hún
mundi selja landið og láta verðið
ganga til almennra útgjalda. Hinn
21. Júlí 1899 fórust því blaði þann-
ig orð:
„Stjómin ætlar nú að verja til
alrnennra útgjakla innstæðu þeirri,
sem ætluð var í forðasjóð til afborg-
unar M. & N. W. skuldabréfunum
þegar þau falla í gjalddaga að ellefu
árum liðnum." Og ennfremur sagði
blaðið: „Fjármálaráðgjafinn brosir
vafalaust í kampinn með sjálfum
land það lenda í höndum
landbrallara, sem átti að verða handa
bændum. Samning þessum fylgir
því enginn skaði heldur álitlegur
afgangur og gróði."
í fjftrmftlaræðu sinni núna á
þinginu (25. Feb. 1903) fórust fjár-
málaráðgjafa Roblins þannig orð
um samningana:
„Manitoba-fylki skaðast ekki
um eitt einasta cent á samningum
þessum."
Hér sér rnaður, að Rohlin-stjórnin
hefir gert sig seka í því sem aftur-
haldsmenn ætluðu Greenway-stjóm-
inni að ósekju: að lfita landverðið
ganga til almennra útgjalda. Og
verði þessu og þá verður ekkert til
í sjóði að inæta skuldabréfaupphæð-
inni þegar hún fellur í gjalddaga ár-
ið 1910
Komist frjálslyndi flokkurinn
til vnlda þá hafa menn i þessu efni
ekkert að óttast. Frásaga máls
þessa sýnir, að Mr. Greenway hefir
trúlega hugsað um hag fylkisins
þegar hann gerði «amningana, og
það er alkunnugt, að bann ber hag
fylkisins fyrir brjóstinu okki síður
en þá. Skoðun frjálslynda flokks-
ins á máli þessu og loforð hans ef
hann kemst til valda við næstu
kosningar kemur fram í 2. grein
steíuuskrár hans sem hljóðar þannig:
„Stjórnin verðskuldar einnig áfell-
isdóm fyrir að hafa ranaleca varið
geymslufé, svo sem skólfllandspen-
ingunum og verði M. & N.W. lands-
ins. Framfaratlokkuiinn skuldbind-
ur sig til þess í sérhverju tilfelli að
verja öllu sllku fé til þess eins, som
það upphaflega var ætlað.“
Og í ávarpi Mr. Greenway til
kjósenda sinna (26. Marz 1903) far-
ast honum þannig orð um mál þetta:
„Eg ákæri stjórnina fyrir endur-
tekna misbrúkun á geymslufé, sér-
staklega hvað snertir sölu Manitoba
og Norðvestur járnbrautarlandsins,
sem fylkið eignaðist fyrir aðgerðir
stjórnar minnar. Peningunum, sem
fyrir land þetta fást, ætti að verja
til þess að borga vexti og höfuðstól
skuldabréfanna, sem falla í gjald-
daga árið 1910, og afgangnum til af- um styrk
borgunar fó því, sem fylkið hefir
....„Sveinn Thorvaldsson frá ís-
lendingafljóti kallaði fylgjendur
afturbaldsfiokksins saman á fund á
Gimli hion 25. f. m ; og auglýsti að
þar færi fram þingmaunstilnefning
fyrir Gimli kjördæmi og að B. L.
Baldwinson yrði á fundinum. í
sambandi við fundarbofi þetta var
það tvent sem kom mönnum áóvart
það fyrst, að enginn afturhaldsmað-
ur á Gimli eða í grendinni var fá-
adegur til að auglýsa fundinn, svo
veiklaður og ösjálfstæður er flokkur
þeirra orðinn, þrfttt fyrir olla kj'n-
bóta-fyrirlestra B. B. Olsons. Og
hitt annað, að þingmannsnefnan
skyldi fara að sýna sig hór neðra,
því jafnvel fyrverandi vinir hans
voru búnir að fullyrða, að hann, eft-
iv alla sína framkomu gugnvart
kjósendum sínum, og eftir að hafa
orðið sór sjálfum og þjóðflokk sín-
um til háðungar í þingsalnum með
framkomu sinni í fargjaldamálinu
gegn Hoa. Thos. Greenway—þar
sem hann með npplyftum höndum
varð að hiðja fyrirgefningar á allri
lýginui, scm hnnn hafði talað og
ritað um það mál,—og eftir að hafa
ekki virt kjósendur sína þess að
heimsækja þá nokkurntíma á öllu
kjörbímabilinu, og eftir að hafa stutt
með atkvæíi sínu þau ranglátustu
kosningalög sem nokkurntima hafa
verið leidd í lög í Canada, þá mundi
hann sjá sinn hlut beztan að sitja
heima.
það merkasta sem fram fór á
fundinum var tilnefning Baldvins
sem þÍDgmanns. Með tilnefning-
unni greiddu að oinsátján eða nítján
atkvæði. Ræðumenn voru: Bald-
vinson og Sveinn Thorvaldsou, og
Stefán kaupm. Sigurðsson talaði
einnig nokkur orð.
Ræðtt Sveins Thorwaldssonar
var mestmegnis ósannindi og þvætt-
ingur fri upphafi til enda. það
iarf meira en í ineðallagi ósvífinn
mann til að standa frammi fyrir
fullu húsi af fólki og beru það fram
að Roblin-stjórnin liafi ekki lagt
skatta á bændur, þrátt fyrir það þó
hver skynbernndi maður í sveitinni
viti, að hún hefir lagt á bændur
hærri skatta en nokkuru sinni höfðu
áður verið. þessi sífustu ár hefir
skatturinn til fylkisstjórnar verið
hærri & Gimli skólakéraSi eingöngu
heldur en hann var á allrí Gimli-
sveit síðustu árin sem Greenway
var við völdin. Og þrátt fyrir þenn-
an háa skatt mundu menn ekki
kvarta, ef nokkuð væri í aðra hönd,
en þegar fylkisstjórnin sviftir öll-
frá sveitinni, nema því
litla sem hún lætur af hendi rakna