Lögberg - 26.11.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGHEKG 26. NÓV'EAIBER 1903

4
ögberg.
Cor. SEiUiam Jlbi, & |letta ,Si
SQiitntvíg:, Jttatt.
M. PAULSON, Editor,
,1. A. BLONDAL, Bus.Manager.
UTANÁSKRIFT :
The LÖGUERG PRINTING & PUBL. Co.
P.O.Box 136, Winnipeg:, Man.
Fimt’id'iginn 26 Nóueniber 1903.
Hnípplngar ,,Vínlands“.
Sfiasta tölublatf „V:nland&“ legg
ur óvanalega raikla raal t við Can
ada og canad;sk nnil. þar birtnst
tvæ greinar úr penna ritstj., önnur
um „sambandsþingiS í Canada," hin
um „Bandarfkin Canada." Sízt
er út á það aS setja þó blaðið ekki
biSihjásór conadísk mál, þvf af
1 klega ú þaö talsvert maiga lcsend
ur norðan Ifnunnar og fyrir mörg
um lesendum þess sunnan línunnar
liggur það vonandi að flytja norður
fyr eða síðar og gcrast Canada
n enn. En fram ú það er farandi
að blaðið veröi framvegis vandara
4 að því hvað það segir um menn vora
og málefni en það hcfir verið i þetta
sinn. f bá'um greinnnum eru stað-
hæfingar, sem blaðið ekki getur
fóðrað,—sumar þeirra óvingjarnleg
ar í garð Canada-manna, en þó eink
um f yarð Lsntrier-stjórnarinnar.
Ekki t’'úum \ ér því samt að öllu
óreyndu, að hór sé ó\ ildarhug um
að kenna, heldur þekkingarskorti
og óvinijarnlegum heimildarritum.
Á nokkurar af staðhæfingum þess-
um skal hér bent:
1. Vínland segir, að „verndar-
tollarnir só engu minni nú en þeir
voru á tíð fhaldsstjórnarinnar, að
því frádregnu, að 33J prócent at’
sláttur sé gefinn af vörum frá Eng
landi “—þeita er'f jarri því að vera
rétt. Auk brezku. hlunnindanna
voru tollar stórum lækkaðir og al-
gerlega teknir af vissum'nauðsynja
vörum. Og sé „Vínlar.di“ þægð í að
sannfærast um hvað rétt er í þessu
eíni, þá ráðum vér því til að afla sér
upplýsinga bjá canadíska verk
smiðjumannafólaginu, sem nú rær
tð því öllum árum aí{koma Laurier
stji'iruinni frá völdum vegna toll-
læ kunarinnar.
2 .,Vínland“ segir, að Mr Field-
ir-i> ht.fi komið fram með þá tillögu,
þegar hann flutti fjármálaræðu sína
16. Aprd s ðastl., að tollurinn yrði
hækkaður aftur áVnskum rörum.—
Hvaðan skyldi „Vínland“ hafa þetta?
Hefði fjármálaráðgjafinn borið fram
svona lagaða tillögu, þá hefði hún
annaðh vort verið samþykt og brezku
hlunuindiri verið afnumin, eða verið
feld og Laurier-stjórnin orðið að
Ieggja niður völdin; en hvorunt hefir
spurst. Eftir að Mr., Fielding hafði
skýrt þinginu frá# tiirauu Laurier
stjórnatinnar til að[fá samsvarandi
hlunnindi á brezka markaðnum eins
og hlunnindi þau eru, ^sem Canada
hefir veitt Bretum, þ4 fórust hoiiUm
þannig orð:
„En alíti þeir (Bretar), eftir ná
kvæma íiiuguu, að krafa vor sér
ekki sannsíjöm, geti þeir ekki.
vegna fasthcldni við vissar skoðan-
ir, veitt oss tollhlunriindi, þá höfurn
vér lausar höndur. þá kæmi það til
skoðunar.hvort viturlegt væri, hags
muna CaDada vegra, að minka
hlunnia lin eða breyta þeim. Vilji
B.etar ekkcrt fyrir oss g ra og
kuuni þeir ekki að meta tollafslátt-
inn, þá hafa þeir undan engu að
klaga þó hann verði minkaður. Hitt
er auðvitað þýðingarmeira atriði,
h ort hægt er að breyta tollfyrir-
komulagi þessu þegar bæfilegt tillit
er tekið til hagsmuna alþýðu manna
í Canada.“
þetta er eitthvað annað en tillaga
um að „hækka aftur tollinn," og
þessi orð Mr. Fieldings sýna, að það
var ekki gefinn tollafsUttur af
brezkum vörum fyrst og fremst til
að „sýna Bretum sérstaka tilhliðr-
unarsemi“, heldur til að bæta verzl-
unina í Canada—„til hagsmuna al-
þýðumanna í Canrda.“
3. „Vínland“ segir, að stjórnar-
kostnaðurinn hafi aukist að sama
skapi og tekjurnar síðan Laurier-
stjörnin kom til valda. Vitaskuld
hafa útgjöldin aukist. Slíkt leiðir
af sjálfu sér. Hvað annað þarfara
væri hægt að gera með tekjur lands-
ins, en að verja þeim til nytsamlagra
umbóta og fyrirtækja framför lands-
ins til hjálpar? . En það er ekki vin
gjarnlegt að kalla öll slík útgjiild
„stjórnarkostna&“. Hins má jafn-
framt geta. „Vínlandi" til fróðleiks,
að jafnvel.öll útgjöldin hafa e k k i
vaxið að sama skapi og. tekjurnar.
Átján árin síðustu sem afturhalds-
menn stjórnuðu landinu óx þjóð
skuldin um S6,500,000 árlega að
meðaltali. Sjö árin, sem Laurier-
stjórnin hefir setið að völdum, hefir
þjó^skuldin aftur á móti ekki auk-
\t u n nema Sl,097,579 að raeðal-
tali á ári, eða alls á sjö árunum um
$7,681,657.;|~Auk þesshefir Laurier
stjórnin tvívegis minkað þjóðskuld-
ina á tímabilinu.
4. „Vinland" segir: „Að undan
förnu hetir verið lítið útlit fyrir, að
Canada vildi garga að sérstökum
samningum við Banijaríkin um
verzlunrtrmál." Ekki það? Vér
getum frætt „Vínland“ á því, að
Canada hefir hvað ? eftir annað—
bæði á stj ^rnartíð aíturhaldsmanna
og liberala — reynt að komast að
gagnskiftasamningum við stjórnina
í Washington, en aldrei getað að
neinum viðunanlegum samningum
komist. þessum orðum vorum til
sönnunar setjum vér hér fáein orð
úr ræðu, jsem Sir Wilfrid Laurier
tiutti í Montreal fyrir skömmu:
„In the pr.st we have sent dele-
gations from Canada to Washington
to ask them to give us Rcciprocity
treaties; we are not sending any
more delegations there. I should
not be surprised now to see us re-
ceive at Ottawa delegations from
Washington asking us in turn for
Reciprocity treaties and we shall
r cúve them, in the way Washing-
ton has taught us to act, with every
po^sible politeness.“
Hnippingar „Vínlands" í Laurier-
stjórnina eru þannig óverðskuldað-
ar með öllu og hafa við engan sann-
1 ika að styðjast.
Gestur Pálsson.
það er siður flestra mentaðra
þjóða að heiöra minningu skálda
sinna og er það gert á tvennan h *tt.
í fyrsta lagi með því að rcisa þeim
eitthvert varanlegt merki, annað-
hvort á gröfum þeirra eða á ein-
hverjum merkum stað, þar sem þeir
hafa lifað og starfað; í öðru lagi með |
því að gefa út sk:-ldrit þeirra í svo!
vandaðri bók, sem kostur er á, með
mynd og æfisögu—andíegri og lík-
amlegri mynd,—Síðari aðferðin til
þess að heiðra minningu skáldanria
getur haft tvöfulda þýðingu: fyrst
þá að gefa þjóðinni kost á að eign-
ast verk þeirra í einni heild og hafa
þeirra þannig fyllri not, í öðru lagi
getur það verið meðal til hjálpar og
framkvæmdar hinni minningarað-
ferðinni; því vönduð skéldrit eftir
merka höfunda, látna, seljast venju-
lega vel, ef allír eru samtaka, og
verða þannig til þess að afla fjár
fyrir minnisvarða höfundanna án
þess að þjóðin tinni verulega til þess
að hún hafi nokkuð að inörkum lát-
íð; enda fær þá hver maður eitt-
hvað í aðra h’önd er styrkja vill
fyrirtækið. öllum —eða flestum—
íslendingum hefir um langan tfma
komið saman um það að Gestur sál.
Pálsson væri einn af stórskáldum
vorum; að minsta kosti sem sagna-
skáld. Hvar sem minst hefir verið
á Gest á mannamótum þesssi 12—13
ár síðan hann dó, hefir því vanalega
verið hreyft af einhverjum að þjóð-
inni íslenzku væri það sæmd að reisa
honum veglegan minnisvarða.—J i.
um þetta hefir oft verið talað, en af
framkvæmdum hefir lftið orðið til
þessa; mun þáð helzt hafa verið fyr
ir þá sök að fé sko ti og erfiðleikar
taldir á að hafa það saman. Til þess
að ráða bót á þessu—reyna að koma
einhverju f framkvæmd, ef hægt
væri—ré^umst við í það að gefa út
ö 11 rit Gests sál., með sanngjarnri
æfisögu; og þóttumst við þess full-
vissir, að allir landar okkar mundu
greiða því fyrirtæki götu með því
að kaupa bikina vel og borga hana
skilvíslega—ekki okkar vegna, þvi
við ættuðum ekki að gera þetta f
gróðaskyni, heldur vegna höf.; með
þvf gat þjóðin án þess að finna veru-
lega til þess, fengið því framgengt.
sesa hún að minsta kosti þóttist
vilja. Við hófum því verkið í fulln
trausti < greica sölu og góðar undir-
tektir. Við ætluðum að g jfa öll rit-
in út í einni heild og hefci þaft frtrið
bezt. En þegar við höfðum fyrir
nokkuru tekið til starfa bárustokk-
ur þær fréttir eins og þruma úr
heiðskíru lofti, að farið væri að
safna ritiunum til annarrar útgáfu
heima á íslandi, og væri það gert á
laun f því skyni að hindra það verk,
er við höfffum með höndum. Við
höfðum í byrjun farið hreint að
öllu og blátt áfram; auglýst í mörg
um opinberum blöðum áform okk-
ar og skrifað mönnum um það bæði
hér og heima. Eftir nokkurn tíma
sendum við út boðsbréf og fórum
yfir höfuð að tala sama veg sem
vant er að fara af öllurn þeirn bóka
útgefendum sem ekki þurfa að leika
fyrsta þáttinn á bak við tjöldin. Við
komumst að því að haldið væri ein-
hverju af handritinu fyrir okkur,
sem ætlfist væri til að við næðum
ekki f. þegar við fengum þessar
fregnir vissum við t»>past hvafa
stefnu ráðlegast myndi að taka
Hefði þessi útgdfu hugmynd heima
verið í því skyni byrjuð að afla fjár
til þ s* að geta haldi ð nppi rninningu
skáldsÍDS, Oí hreint og drengilega
heffi verið farið að öllu, þ\ hefðum
við að sjalfsögðu skrifað hlutaðe g
endum, hætt við okkar útgáfu og
afbent þeim öll handrit er okkur
höfðu borist; það er að segja ef við
hefðum treyst mönnunum til þess
að leysa verkið vel af hendi. Eu
svo var dult að öllu farið að ekki
var kostur að fá að vita hverjir hin-
ir væntanlegu útgefendur væru.
Ekkert boðsbréf frá þeim, engar
auglýsingar, alt gert lpynilega þessi
a*ferð vakti hjá okkur illan grun.
Okkur datt það í hug að útgáfun
mundi ætluð til þess að græða fé i
eiginn vasa og jafnframt til þess að
SendlO hveltiÖ yfínr -■ ----
THOMPSON, SONS & CO L
Grain Commission Merehants, WINNIPEG
og látið þá selja það fyrir yður. Það mun hafa góóan árangur.
Skrifið eftir upplýsingum.
spi.lla fyrir áformi okkar. Við af-
réðum því að h:\ldv áfram. Við
höfðum hugsað okkur að skifta
skáldverkum Gests þa inig að einn
kaflinnjflytti sögur, annar Ijóð, þi i'.|i
fyrirlestra o. s. frv., en svo sáum
við það í hendi okkar að sökurn
undiröldu þeirrar er við hcfum
minst á yrffi múske eitthvjið eftir,
sem við ekki næðum í og útgáfan
þannig ófullkomin; fyrir þá sok iéð
um við það af að gefa út ritin í het't
um með þvíífyrirkomulagi, sem vi.‘>
þegar höfum^byrjað á. Hefðum viö
til dæmis haft aðeins ljóð í fyrsti
heftinu og sögur í öffru, þá gat svo
farið að okkur bærust kvæði cftir
að fyrsta heftið var útkomið, sem
við því hefðum annaffbvort orðið að
skilja eítir eða prenta með sögunum,
en hvorttveggja^var ómynd. Svo
kom út fyrsta heftið af útgáfu okk-
ar, en þá var með tvennu móti reynt
að hnekkja útbreiffslu þess og var
það gért bæði hór og heima; heima
með því að gefa ritin út í annarri
útgáfu, og hór vestn með því að
reyna að telja n önnum trú um að
við hefðum stolið útgéfuréttinum;
mest og rækilegast var unnið að út-
breiffslu þeirrar óhróðurssögu um
okkur í kirkjulega tímaritinu Ald i
mótum. Sú fluga var auðvituð svift
öilu afli með yfirlýsingu herra Sig-
urður Palssonar bróður Ge^ts sál,
sem er sí eini er nokkurn rítt hafði
til útgáíunnar; en undirróður margra
manna og staðhæfingar opinberra
blaba geta ávalt unnið talsvert að
því að hnekkja hverju sem er, enda
þótt siffar s.innist að hann hafl ’ekki
hift við n'eitt að sty? jast.
þegar heimaútgáfan kom á mark-
aðinn var auðvitað búist við miklu,
þ\í bækur eru að ölluro jafiiai"i bet-
ur úr garði gerðar þar en hér,
Hvernig þær vonir hafi ræ’t er
menn gerðu sér um þá bók skal síð-
ar skýrt í fíim orðuin. þar sem
bæði blöðÍD Lögberg og Heims-
kringla virðast því samþykk að efnt
sé til minnisvarðasjóðs yfir Gest og
honum sómi sýndur, töldurn við það
sjálfsagt, að þau flyttu dóma um
þessa útgáfu þeirra heima, eins og
hún er úr garði gerð. Einkum
fanst okkur það vera sj Ufsös S
skylda Heimskringlu, þar sem jafn
, ómjúklega er tekið á Gesti í æfisö^-
unni en hann var síðast ritstjóri
Hkr. það að útgefendurnir hafi
fyrirorðið sig fvrir útgáfun r og ekki
sent hana blöffunun! er þeim ef til
vill nokkur mnlsbót, en ekki nægi-
leg tU þess að afsaka þögnins; hún
er ófyrirgefanleg. Eo þar sera nú
engitin arinur virðist ætla að segja
eitt einasta orð um útgáfuna leyf-
um viff, okkur að lýsa henni litiS
eitt, þó betui hefði stt við að þaS
kæmi úr einhverri annairiátt. þótfc
nálið sé okkur aff nokkuru skylt,
skal reynt aS skýra t’r4 svo rétt og
samvizkusandega sem unt er. ViS>
höldum því ekki fram að okkar út-
g f'a s i að' öllu fullkomin, því þaS
h; fir engin bók verið enn og verður
nldrei, öll mannaverk eru ófullkom-
in þótt misjöfn séu. Eu við þykj-
utnst hafa fulia heiml'd til þess aS
finna aff göllum hjá öðrum þítt v S
séum menn sjulfir. þ i skal minst á.
bókina að heiman. Hún er 386 bísr.
að stærð i 8 bl. broti; bandið er snot-
uí t, en veikt, pappírinn þunnur en
áferðargóður; letrið skýrt og prenfc-
unin fremur góð, en prentvillur tals-
vert nmrgar og sua ar slæmar. þeg-
ar maffur opnar bókma verður mað-
ur þess jnfnskjótt vur að talsvert
vantar; það er mynd af skúldinu,
hún er engiu og n.u.iu lleitir taknv
þess. A einkennisblaðinu s'endur:
„Skáldrit sem til erueftirGest Pris-
son; ‘ maður vonast þess vegna eft-
ir því að þar séu að minsta ko-ti
allar sögur og öll kvæffi sem almenn-
ingi eru kunn og kær; en þegar
maður hefir lesið bókina alla leggur
maður hana frá sér óanægður yfir
vonbrigðunuin og reiður ytir rang-
indutn þeim sem skáldinu bafa verið
gjórð með þvi að telja þetta ö 1 1
skáldrit hans. þar vantar að ininsta
kosti 2—3 sögur og skal sérstak-
lega minst á „Svaninn,11 sem t r e£
t’l vill langf llegasta sagan sem til
er eftir Gest Einn gflf'affur og há-
m ntaður maður, séra Jóhanu S 1-
mundsson hefir sagt, að ætti hann
ftð velja eitthvað ut' ritum Gests
sem sérstaklega lýsti houum og sízfc
mætti missrtst af öllu sem hann
hefði eftir sig látið, þá væri þa5
_,,Svanurinn.“ Hún er jafn einkenni-
leg fyrir Gest og „Ljóti unginn" fy r-
ir H. C. Anderson, og mundu Danir
hafa talið það stóra synd gagnvarfc
honum að prenta ekki þá sögu í
bók, sem kölluð hefði verið öll skáld-
verk hans. En það er ekki þar með
b lið.
(Meira).
✓A^WWj
STEELE’S
Borgun út í hönd eða
lán með góðum skilm.
Hefir þú reynt afborgana-aðferðina okkar?
Ötal mörgum fellur hún mæta vel.
Því hefir þú ekki reynt hana?
Komið og finnið okkur svo við getum
talað við yður.
Yður mun furða á því, hvað hægt er að
fá útbúnað í þægilegt herbergi fyrir lítið.
The C. R. STEELE Furniture Co.
%
290 MAIN STlýEET.
*