Lögberg - 24.12.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG 24. DBSEMBER 1903
i'ögbetg.
<&or. ®iUiain ^bt, A |ltna §t.
Minniptg,
M. PAULSON, Edltor,
J. A, BLONDAL, Bus. Mnnager,
CTANÁSKRIFT I
The LÖQBF.RG PRINTING * PUBL. Co.
P .< .Bo* 136, Wlnnipee, *l«n.
Fimtudaginn 11. Desember 1903.
Jólasiðir í ýmsum löudum.
—o---
SVÍþJÓÐ.
Ef vér^kæmum til Svíþjótiar á að-
faDgadag jóla, yrðum vér fess varir,
að allri vinnu er hætt klukkan íimm
aö kveldinu. þá ómar klukknahring-
ing frá hverjum kirkjuturni og há-
tiðahaldið er gengið í garð. Stétta
rígurinn er horfinn ©g alt heimilis-
fólkið, húsbændur| og hjú, sitja við
sama borð að jólamáltíðinni. þegar
búið er að^borf a kveldmatinn, kem-
Hr jólatréð, og er Svíþjóð eitt hið
elzta heimkynni hinnar fögru venju
að skreyta tié á heimilinu & þjssari
hátíð.
Á jóladagsmorguninn klukkan 6
fara allir að týgja’sig til kirkjuferð-
ar, löngu áður en bjart er orðið af
degi. Einhver verður þó vanalega
eftir heima til þess að gæta ljósanna,
þvi hveit einasta hcimili i landinu
er uppljómað eftir því sem frekast
eru föng á. Vanalegast er mikill
snjór um þetta leyti og allir aka á
sleðum til kirkjunnar. Aftaná sleð
aaum standa tveir drengir, sinn á
hvorum meið, með blys í höndum,
og er það'tilkomumikil sjón að sjá
hinar löngu sleðalestir líða áfram
Ijósum prýddar, eftir eggsléttri fönn-
inm gegnum hrími klæddan skóg-
fon, en endurskin ljósadýrðarinnar
glitrar í iskristöllunum, sem hanga
niður úr hverri trjftgrein þegar
komið er áleiðis, er iogandi blysun-
nm stungið^niður í föDnina hringinn
í kringum kirkjuna. Heil vika er
helguðjjólaglaðværðinni.
XaBEGlB, DASnðHK, ULSSI AND.
I Noregi og Danmörku eru jóla-
siðirnir að miklu leyti hinir sömu og
í Svíþjóð, því allar Jþessar Norður-
landaþjóðir halda rækilega upp ft
jólin. En siðirnir eru þó nokkuð
frftbrugðnir i hverju landinu fvrir
sig. 1 borgunum ,í Noregi er allri
rinnu hæ'.t klukkan sjö ft aðfanga-
dagskveldið. þ * er farið að hringja
kirkjuklukkunum.og fólkið þyrpist
út úr hÚ8unum til þess að hlusta á
kringiiigarnar. Allir eru þögulir og
margir verða svo hrifnir, er þeir
heyra klukknahljóminti, aöþeir geta
ekki tára bundist.
Sórhver sannur Norðmuður hefir
á borðum Jhrísgrjónagraut, tilreidd
an eftir vissum reglum, ft aðfanga
dag(ikveldið,.„og á .hverju einasta
heimili í landinu er kveikt á jólatré,
þótt misjöfn” 8éutlþau að stærð og
ekrauti, eins.jog að 1 kindum lætur.
Alt híimilisfólkið^ unduntekningar-
lanrt safnast saman kringum jóla-
t.éð, syngur ^jólasöngva og dansar
umhverfisJtréð.jJÁ trénu loga kerta-
ljós og ft því hanga ýms sætindi og
kokur í mjögjúaglega gerðum marg-
litum bréfkörfum, sem vanalegast
ciu búnar til á heimilinu. Allir
skiftast á gjöfum, sem alt eru lag-
legir, heimagerðir og ekki kostbærir
hlntir. Ríkara^fólkið sendir fátæk-
lingunum jólagjafir. Kornbindi eru
hengd út hingað og þangað banda
smáfuglunum til þess að tína úr.
Sumstaðar eru þau lest a langur
atengur, og nýtt bindi bengt upp fc
hverjum degi i heila viku. Bænd-
urnir lUa setja stóra sktl, fulla með
jólagraut, ft hlöðugólfið handa álfa-
fólkinu.
► Aðfangadaga helgihaldið á Rúss-
landi byrjar um eólsetur. Fólkið
hópar sig saman oggengur í prósess
íu miili húsa höfðingjanna, hafandi
f fararbroddi „Betlehemsstjörnana"
ft hírri stöng. Syngurþað lofsöngva
úti fyrir glugguuum, og er þá vana-
lega kastað út til þess tslsverðri
upphæð af eirpeningum. Að þessu
búnn er haldinn grímndansleikur og
taka þátt f honum bæði ungir og
gamlir. Búningarnir, sem þar eru
viðhafðir, cru eftirlíkingar af ýms
um húsdýrum, og ft það að vera geit
til þess að minna á fæðingarstað
frelsarans. Borðin, sem kvöldverð-
urinn er framreiddur á, eru þakin
hálmi. þegar búið cr að borða, er
kveikt á jólatrjánum og menn skift-
ast gjöfum A Á jóladaginn er mik-
ið um dýrðir í kirkjunum, og að
endaðri guðsþjónustunni eru veizlu-
höld dg gleðileikar í heimahúsum
um hönd haföir, og fer það vitan-
lega eftir efnum og ftstæðum, hve
mikið er þá í borið.
l talu.
Jólahaldið f kaþólsku löndan-
um í Suður-Evrópu er mjög ólíkt
því sem er áíNorðurlöndum. í Róma-
borg er kyrð á öllu ft jóladaginn og
hftíðahaldið er mestmegnis innifal
ið í messugjörðum. Kirkjurnar eru
lýstar upp með ótölulegum kerta-
ljósum ^og múgur og margmenni
sækir messujþann hfttiðisdag. Skyld-
fólk og kunningjar heimsækja hverj-
ir aðra, en engir leikir eiga sér stað
innan’húss né ntan.
Á*ítaliu víða, sérstaklega þó í
borginni Florence, eru jólagjafirnar
innifalciar í allskonar gip3myndum.
Jólatré tíðknst jjþar ekki, en f stað
þess eru jólagjafirnar afhentar f
hálmkörfum, skreyttum með mynd
um af trjúm og ýmislegu laufskrúði.
spAss.
Á SpAni tíðkast jólatrén ekki
heldur, en flestum börnum eru gefu-
ar þar gipsmyrjdir, er eiga að tákna
fæðingarhátið frelsarans. Vanaleg-
ast er það'barn í vöggu og í kring
myndir af Jóeep og Maríu, vitring-
unum úr^Austurlöndum, eDglum og
lömbum. Stundum er bætt við
ýmsam dýramyndum og Nóa-örk-
um. Börn á Spáni láta sér mjög
ant um að ^halda saman jólamynd
unum sinum ér eftir ár og þykjast
mikil af því að eiga sem umfangs-
mest safn.
Á j^&ðfangadagskveldið hafa
menn heimboð með sér á Spáni, og
eru réttirnir mestmegnis sætindi og
vínfóng.
hexico.
í borginni Mexico er ftrlega
haldin sýniög á jólamyndnm, f stórri
sýuingarhöll, er byrjar tólf dögum
fyrir jól. Eru þar sýndar ýmsar
biblíumyndir, einkum þó þær, er
snerta og minna á fæðingu Krists.
þá eru og haldnar þar um jólin
samkomur fyrir börn, og eru þær
nefndar „Pinata“ samkomur. „Pi-
nata“ er stór leirskál, sem fylt er
með brjóstsykur, hnetur og ýmsa á-
vexti og síðan bundið yfir og skálin
hengd upp í húsagarðinum. Nú er
bundið fyrir augun á börnupum og
þeira fengið^ prik í hendur. Eiga
þau að reyna að brjóta skálina með
prikina. þegar skalin nú brotnar
og alt innihaldið hrynur niður,
keppast börnin um að ná sem mestu,
hvort fyrir sig. önnur aðferð er
það, að jólagjafirnar eru látuar allar
í poka og börnin sjftlf látin draga
jólagjatírnar sínar. Hefir þá hvert
þeirra það, sem fyrst verður fyrir
hendinni.
þl /.K AI.AN D.
Á þýzkalandi eru jólasiðirnir
Kkir og á Norðurlöndum, en þó með
nokkurum breytingum, eftir því
hvern hluta landsins er um að ræða.
Jólatré eru þar mjög algeng. Víða
er það, að alt heimilisfólkið fer til
kirkju klukkan fimm til sex á að-
fangadagskveldið, eftir því sem
venja er í hverju héraði, og hetír þft
hver maður logandi kertaljós með-
ferðis. Kertin eru síðan fest á bök-
in á kirkjustólunum og eru oft og
tiðum hin einu ljós sem notuð eru
til þess að lýsa upp kirkjuna meðan
á mossugjórðinni stendur. í ýms-
um borgum á þýzkalandi er það sið-
ur, að þegar klukkan er tólf á jóla-
nóttina eru kveikt ótal ljós í öllum
kirkjunn og íbúðarhúsum, svo ræki-
lega, að í hverjum einasta glugga í
allri borginni logar á fleiri og færri
lömpum og kertum.
Jólin eru haldin með glaum og
gleði á þýzkalandi. Jólagjafirnar
ern almennast mjög óbrotuar. Eru
það mest myndir af engluœ, mönn-
^umog dýrum, búnar til úr köku-
,deigi og harðbákaðar. Stundum eru
jþær gyltar eða silfraðar að utan.
'Æfintýri H. C. Andersensum köku-
manninn verður öllum auðskildara,
sem dvalið hafa ft þýzkalandi um
jólin.
1 Hannóver er það siður á að-
fangadagskveldið, að um það leyti
kei taljósin á jólatrénu eru útbrunn-
in er barið að dyrum og bögli fleygt
inn í húsið. í böglinum eru smá-
gjafir handa öllum á heimilinu og
stundum gamanvísur með.
í Oberammergau hvílir meiri
helgiblær yfir jólasiðunum. þar segja
menn að Kristur sjilfur koini með
j ilatréð handa börnunum. Tveir
jenglar ganga ft undan honum og
tveir & eftir og bera þeir jólagjafirn-
ar. Hann lætur jólatréð ft stofu
borðið, hringir klukku og hverfur
s ðan á burt. öllum góðum börnum
sem hafa verið auðsveip og hlýðin,
skilur hann eftir blessun sína. St.
Nikulás er aftur ft móti hafður þar
fyrir grýlu á börnin. Segir sagan,
að hann gangi töturlega búinn hús
úr hási með poka ft bakinu ft að-
fangadagskveldið. Bar hann að dyr-
um og spyr: „Eru hér góð börn?“
Ef því er svarað jAtandi.skilur hann
eftir ávexti, brjóstsykur og aðrar
gjafir. Só svarið neitandi, skilur
hann eftir vönd.
FKAKKLAND.
Jóla9Íðirnir á Frakklandi eru
svipaðir og á þýzkalandi, einkum í
suðurhluta Frakklands. þar tíðk-
ast þó ekki jólatré fyrennú í seinni
tíð og eru ná orðin mjög algeng
Norðurlandasiðirnir, að gefa fuglun-
um fóður, eru viðhafðir þar mjög
viða og eru hveitibindi hengd með-
fram þakskegginu á húsunum. þá
hefir jólakubburinn einnig mikla
þýðingu þar við hátíðahaldið. Hann
verður að vera höggvinn af ein-
hverju tró, sem ber ftvöxt, — epla-
tré, perutré, eða einhverju öðru á-
vaxtatré —, og er þaö húsfaðirinn
sjálfur, sem verður að höggva hann,
en öll fjölskyldan verður að taka
þátt i þvi að koma honum heim. Á
aðfangadagskveldið er hann l&tinn
á eldstæðið, og veröur yngsta barnið
á heimilinu að gera það, að nafninu
til. þegar farið er að logaá kubbn-
um, er kveikt ft öllum jólakertunum
og sezt að rnaltíó um miðnætti.
ENGLAND.
Á Englandi haldast enn tveir
jólasiðir, sem báðir eru komnir úr
heiðni. Annar þeirra er jólabrenn-
urnar. Voru þær i heiðni tileinkað-
ar vissum guði, en bóldust síðan við
eftir að England varð kristið. Hin
venjan er að „hengja upp mistiltein-
inn.“ Gefur það karlmanni, sem
nær stúlku meðan hún stendur und-
ir mistilteininum, rétt til þess að
kyssa hana. Mistilteinninn, sem er
grænt hrís, er mikið notaður til jóla-
skrauts á Englandi.
Jólatréð, sem ná er orðið al-
gengt & Englandi, var lítið þekt þar
áður en maður Viktoríu drotningar
kom þangað. Hann var þýzkur aö
ætt og tók fyrstur upp þennan jóla-
sið á Englandi, sem hann hafði van-
ist í föðurlandi sínu.
JÓL.1N t HEITC LÖNDIJNIJIH.
I heitu löndunum eru jólasiðimir
frábrugðnir, enda er hátíðin þar að
mestu leyti undir beru lofti. A
Philippine-eyjunum er jóladagurinn
oft með heitustu dögum á árinu.
Banana-trén og allir ávextir standa
1 blóma og allir sækjast eftir að geta
verið í forsælunni um hádaginn. Að
kveldinu eru leiknir knattleikir og
hafðir flugeldar. jj
rrwiLLUM
SendlO hveitlO yöartilj
THOMPSON, SONS & CO L
Grain Commlsslen Merehants, WINNIPEG ^
og látiÖ þá »elja það fyrir yðnr. Það mun hafa góóan árangur.
Skrifið eftir upplýsingum.
Á Cuba er jörðin þakin í blóma-
skrúði um jólaleytið. Jólasiðirnir
eru þar hinir sömu og í öðrum ka-
þólskum löndum.
í spinsku löndunum í Ameríku
er fylgt sömu jólasiðunum og heima
$ Spáni. Og í hóruðum þeim, sem
þjóðverjar byggja í Suður-Ameríku
er haft jólatré Og sömu venjur og ft
þýzkalandi.
SVISS OG AlSTIiHBÍKI,
í Sviss eru jólin haldin með mikl-
um glaum og gleði. í hverri einustu
sölubúð er hægt að fft keypt jólatré
og alt sem þarf til að prýða það með.
Sækir þá oft fjöldi manna messn og
jólagleði í St. Bernhard klaustrinu 8
Alpafjöllunum, þó vanalega só fatt
um ferðir ft þeim svæðum um þat
leyti ftra
í saltn&munum í Austurríki, und-
ir Carpatafjöllunum og Alpafjölluu-
um er líf og fjör um jólin. f|',jöldi
fólks elur þar aldur sinn í holum og
hellrum, sem úthögnir eru í bergið,
og sj& aldrei dagsljósið. Eru heil
þorp og mannmörg þar neðanjarðar.
Um jólin er alt ljósum skreytt og
hin fegursta sjón að sjá, er ljóshafið
brotnar og glitrar í saltkristöllunum.
Finst manni eins og einhver dular-
blær hvíli yfir þessum einkennilegu
hfbýlum, sem líkari eru álfaborgum
þjóðsagnanna og ætintýranna en
mrnnabygðum. Dans og hljóðfæra-
sláttur kveður við alstaðar á jóla-
daginn, og er alt svo uppljómað, að
hvergi ber skugg* á.
Utdráttur úr ræííu,
sem /Sir liichard Cartwright hélt á
almennum fundi { Toronto,
Ont, 10 Desember.
(Framh.)
þegar eg heyri menn, sem betur
ættu að vita, halda því fram í blöð-
unum og í þinginu, hvað óþolandi
meðferð það só á Canada mönnum
að láta flytja inn tollfrítt frá sextiu
til sjötíu miljónir dollara virði af
vörum frá Bandríkjunum, en svo
lítið af canudískum vörum komast
tollfrítt inn til Bandaríkjanna, þá
freistast eg til að spyrja menn þessa,
hvort þeir hafi tekið sér tfma til að
fræðast um. hvaða vörur þaðeru að-
allega, sem fluttar eru tollfrítt frá
Bandaríkjunum, til Canada, og
hverjum það yrði tilfinnanlegast tjiin
ef stjórnin legði toll á þær. Eg get
fullvissað yður um það að gróði
Bandaríkjamanna á viðskiftunum
við Canada er undir núverandi fyr-
irkomulagi tiltölulega lítill; og þetta
segi eg ekki út í loftið, heldur ber
rnér saman við hagfræðinga Banda-
ríkjamanna sjálfra um það, að eigin-
lega fær Canada að gjöf það $5,267,-
000 virði af vörum, sem innflytjend-
ur frá Bandaríkjunum fiytja árlega
með sér hingað norður, og er slíktef
til vill engu minna en hagurinn sem
sem Bandaríkjamenn hafa af við-
skiftunum við Canada. Eg hika
mig ekki við að fullyrða, að slíkir
innflytjendur hafa eftir árið ávaxt-
að svo þessar innfluttu eignir sfnar,
að verðmæti þeirra hefir alt að því
tvöfaldast. Kostnaðurinn við sllka
innflytjendur ber hundraðfaldan á-
vöxt.
Eg bið Mr. Sifton og hina ötulu
menn hans afiökunar á þvf, að eg
hefi sagt, að hann og þeir hafi kom-
ið jafnmiklu til leiðar við innflytj-
endamálin á einu ári, eins og fyrir-
rennarar hans og þeirra á tíu árum,
því að þegar eg ber saman landtök-
urnar, þá só eg, að árið 1896 tóku
menu ekki nerna 1,300 heimilisrétt-
arlönd, en árið 1903 vora 31,000
heimilisréttarlönd tekin. Svo að í
staðinn fyrir að koma jafn miklu til
leiðar á einu ftri eins og hinir á tfu
árum, þft hefir Mr. Sifton og menn
hans gert jafn mikið á einu ári eins
og hinir á þrjátíu, árum.
FJÁRMjÁLIN — S.AMANBURDUR.
Viðvíkjandi útgjöldunum er
það að segja, aS eg hefi þar ekkerfc
út ft sanngjarnar aðfinnslur að setja.
Fyrir sjö árum síðan hefði eg álitið
það ófyrirgefanlegt af mérog hvaða
stjórn sem verið hefði að eyða jafn
háum upphæðum eins gert hefir
verið sfðan; og til þess hafði eg lík&
gilda ogjgóða *stæðu. þi var við-
skiftadeyfðin og alt stóð fast. Fólks-
fjölgunin var ekki nema hftlft pró-
cent neitt firið; og beztu raenn vorir
duttu hópum saman burt úr Cana-
da, ogjj^innflytjendurnir stóðu hér
ekki við.^jVissulega hefði eg ftlitið
oað ófyrirgefanlegt þá að auka út-
rjöldin upp í það, sem þau eru nú.
pað lítur út fyrir, að fyrir sumum
mönnum/vaki ekkertannað en þetta:
, þið sögðuð þetta eða hitt fyrir átta
eða nfu árum sFan; að sú eða sú út-
gjaldagreinin væri of hl;nú eru út-
gjaldagreinar þes3ar mörgum miljón-
um hærri.“ Látum okkur nú sj«.
Eigi j^nokkurn samanburð að gera,
þi er nauðsynlegt að ger* sér ljóst,
í hverju mismunurinn liggur og
hvernig í’honum liggur. Við skul-
um taka útgjöldin árið 1896, bygð ft
fjárlögum Mr. Fosters og bera þau
siman við virkileg útgjöld Arið 1903.
Og svo fel eg yður að fella dóm f
þvf máli.
I því sambandi legg eg þrjár .
sþurningar fyrir alla business menn.
í fyrsta lagi: Hvað mikið af
útgjöldum þeasum er einungis á
pappírnum, gengur að eins úr einum
vasanum yfir í hinn, án þess að verða
byrfii á þjóðinni?
í öðru higi: Hvað mikið hafa
i ínbúar Canada fjölgað á árunum
frft 1896 til 1903?
Og f þrisja lagi; Hvað mikið
af auknum útgjöldum stafaraf verð-
hækkun og kauphækkun?
Eg held það sé ekki örðugt fyr-
ir mig að sanna, að 50 prócent af
auknum útgjöldum ft sér ekki stað
nema að nafninu til, — liggur f bók-
færslunni gengur úr einum vasa yfir
í hinn. Fólkið hefir fjölgað um 25
prócent; efni og vinnulaun haf&
hækkað nm 25 prócent. þessar töl-
ur legg eg fram fyrir yður og voua
eg geti sýnt, að útgjöld okkar hafa
boriö ftvexti.
Eg setla að henda yður ft ósam-
kvæmnina hjá andstæðinga-flokkn-
um. Ekki kemur mér til hugar að
fara mikið út í stjórnmálastefnu Sir
John A. Macdonalds, að eins draga
athygli afturhaldsmanna, sem tröða
& hann sem fyrirrayndar stjórnmála-
mann og fínansfræ,'ing, að því, að á
sex árunum frá 1867 til 1873 jók
hann árleg útgjöld Canada um 80
prócent. Haun jók ríkisskuldina
um altjað 40 prócent og sýndi með
þvf, að dómi afturhaldsmanna, dugn-
að, rizku og hyggindi sem stjórn-
málamaður. Jafnvel þó eg aldrei
nema gangi nú inn ft, að við hefðum
aukið útgjöldin og ríkisskuldina um
það, sem andstæðingarnir halda fram,
hvernig mundi það koma út borið
saman við þetta? Á sex árunum,
sem fj'irlögin hafa verið í höndum
Laurier-stjórnarinnar, hafa útgjöld-
in aukist, ekki um 80 prócent,
heldur 35 prócent, og af því er 17£
prócent ekki nema á pappfrnum; og
rfkisskuldin hefir aukist, ekki um
$33,000,000, heldur um $71,000,
Nú ætla «g í stuttu mili að
skýra frft í hverju þessi auknu út-
gjöld liggja. Árið 189ö voru út-
gjöldin $37,000,000, og firið 1903
voru almenn útgjöld $51,692,000
eða nálægt $14,000000 meiri. þór
munuð segja, að það sé mikill mun-
ur. Hvernig stendur nú á þeim
mun?