Lögberg - 15.09.1904, Page 2

LÖGBERG, FIMTUDÁGINN 15. SEPTEMBER 1904.
Ástandið hjá Rrtssum.
(Eftir G. W.).
(Nirurl.)
SamræSurnar undir boröum
voru hinar algengu borðræður hjá
hverri einustu stjórnbyltingasinn-
aðri íjöiskyldu á Rússlandi: Um
keisarann, ráögjafana og félags-
líhð—um þaö er alls staöar og á
öllum tímum talaö. Kveld þetta
Eg og Eystrasalts-bóndinn urö-
um samferða ríðandi heim að
Evrópu-hótelinu—hann var eins
vel mentaður maður einsognokk-
ur Rússi getur verið, sem ekki er
tiginborinn. ,,Hefir ekki greif-
inn varað yður við f)'lgdarmann-
inum yðar?“ spurði hann.
,,Jú! En mér er ekki unt að
muna alt sem eg hefi verið varað-
ur við hér í Pétursborg. “
,,Þér eruð sjálfráður hvað þér
bar það á góma, hvort Rússar | gerið, “ sagði hann, „nema þér
r.Kindu veröa að berjast við Jap- megið ekki minnast á samkomu
ausmenn. Mikilmennið Z frá
eins og þá, sem við nú komum af,
Stokkhólmi ypti öxlum, sem karl- sérstaklega þegar þar eru menn
mannleg vinna í vesturríkjum , eins og þessi Stokkhólmsmaður. “
Bandaríkjarlna hafði gert þrek- (Jafnvel inn í vagni á miðri breið-
legar, og geröi okkur forviða með ustu götu heimsins, Nevsky Pro-
þ. f að’ snúa talinu frá Austurlönd- spect, vildi hann ekki nefna þenn-
um til nærliggjandi ríkja í Norö-
urálfunni. ,,Stríð við Kyrrahaf-
ið,“ sagði hann, ,,verður einung-
is smáorusta í samanburði við það
sem á gengur þegar Rússar reyna
að eignast höfn, sem ekki leggur
á vetrum, í skandinavísku löndun-
um. í Svíþjóð, Noregi og Dan-
mörk hafa menn mjög alvarlegan
ýmngust á útvíkkunarstefnuRússa,
og í löndum þeirn er stöðugur við-
búnaður til að mæta því, serrf
sjálfsagt er talið, aö beri aö hönd-
um fyr eða síðar — að verða að
verjast fyrir Rússum upp á líf og
dauða. Jafnvel nú á yfirstand-
andi átó hafa Rússar sent hernað-
arfræðinga til Svíþjóðar, dulbúna
eins og farandsala eða til að ferð-
ast bæ frá bæ og bjóða að brýna
an óttalega Z á nafn) ,,þessi
fylgdarmáður yðar, “. hélt hann
áfram þegar við vorum seztir nið-
ur inni í herbergi mínu í hótelinu,
,,er launaður lögregluspæjari.
Hver einasti ökumaður er spæjari.
Dyravörðurinn á hverju heimili
er spæjari. Þegar þér því álítið
yður óhætt að tala, þá—ja, þið
hafið upphrópun í enskunni, sem
þýðir þei. Það er ,Sh!‘ Svo
Sh! nefnið ekki keisarann á nafn.
Sh! talið ekki um herinn. Sh!
minnist aldrei á aðalinn. Sh!
vitnið aldrei til bændalýðsins.
Æfinlega Sh! í þessum tveimur
stöfum liggur það, hvað erfitt er
að fá Rússa til samtals. Með því
allir fylgdarmenn ferðamanna hér
í borginni eru spæjarar, og meö
skæri og hnífa, og eiga þeir að fá því þér hafiö einn þeirra í þjón-
eða búa til uppdrætti af skot- j ustu yðar, þá Sh! “
virkjum, höfnum og vegum. Næsta dag sagði eg við fylgdar-
Rússar hafa nú í höndum sínum | mann minn: ,,Billy“ (eg gat ekki
betri og nákvæmari uppdrætti af borið fram rétta nafnið hans)
skandinavisku löndunum en
Skandinavar sjálfir. “
Síðar um kveldiö sagöi D—
prinz, tignasti revólútíonistinn f
samkvæminu, rétt áður en hann
lagði á staö til að vera við hend-
ina í keisaraboöinu: ,,Æðri stétt-
irnar hafa reynt með öllu móti á
löglegan og friösamlegan hátt að
fá fuiltrúastjórn komið á í land-
inu, eða gera mönnum frjálst að
ræöa stjórnmál, en alt árangurs-
laust. Afleiðingin er sú, að heldra
fólkið hefir neyðst til að ganga í
bar.dalag nieð revólútíónistum Vtil
þess að fá sínu framgengt. í
,,Billy, göturnar glóa allar af ein-
kennisbúningum. Til hvers í-
myndið þér yður, að allur þessi
hermannaskari haldi hann hafi
gengið í herþjónustu?“
,,Fyrir guð og keisarann. “
,,Um morguninn fór Billy með
mig á járnbrautarstöðvarnar til
þess að lofa mér að sjá fanga
senda á stað tif Síberíu. Hver ó-
kunnugur maður, sem vill, getur
átt kost á að sjá slíkt á hverjum
miðvikudagsmorgni klukkan ell-
efu. Billy vék á tal við einn her-
mannanna sem gætti hinna fimm
hundruð fanga. .fSpyrjið mann
flokki revólútíónista eru nú menn þennan, Billy, til hvers hann
þeir af öllum stéttum, sem hafa
koniið sér niður á ákveðna stefnu
og er« fúsir á að leggja alt í söl-
urnar ef á þarf að halda sam-
kvæmt eðlisfari rússnesku þjóðar-
innar, sem brýzt fram þegar still-
ingu hennar og þolinmæði er of-
boðið. “
Jafnvel ungu stúlkurnar prédika
stjórnbyltingu. Getið þér ekki
talað rússnesku eða frönsku þá
tala þær við yQur á ensku, þýzku
eða sænsku. Þegar eg spurði
elztu dóttur B—greifa, hvorthún
te’.di Tolstoi í flokki revólútíón-
ista, þá svaraði hún: ,,Mikil ó-1
sköp, nei! Tolstoi greifi er ekk- i mér. , ,Það eru engir. “
haldi hann sé herinaður, “ sagði
eg.
,,Hann segist vera hermaður
fyrir guð og keisarann, “ svaraði
Billy.
,,En spyrjið hann, Billy, til
hvers fleira. “
Eftir tíu mínútna tal við her-
manninn snéri Billy sér að mér
og sagði: ,,Hann segist ekki vita
það. “
,,Billy, “ sagði eg. ,,Bendið
mér á þá f fangahópnum, sem
dæmdir hafa verið fyrir pólitísk
afbrot. ‘ ‘
..Pólitísk afbrot!“ át hann eft-
ert annað en gáfaður anarkisti.
Kveld nokkurt vorum við á dansi
í Kief. Tolstoi greifafrú og dæt-
ur hennar voru inn í danssalnum,
en hvergi gátum við komið auga
á Tolstoi sjálfan. Eftir langa
leit fundum við hann fram í
gangnum hjá vinnufólkinu. Við
báðum hann að koma inn f kveld-
verðarsalinn. ,Nei!‘ svaraði
hann. ,Vinnufólk þetta skemtir
sér ekkert—hví ætti eg þá að
skemta mér? Eg ætla að vera
hér þangað til konan mín og
stúlkurnar eru til að fara*. “
Þcssi rósama íastheldni við það
að gera öllum mönnum jafn hátt
undir höfði er aðalkjarninn í kenn-
ingu hans.
Síðari hluta dagsins ók eg um
borgina með B— greifa. Eg gat
um fangana, sem eg hefði séð um
morguninn. ,,Jú!“ sagði hann.
,,í glæpamanna hóp þessum
voru eitt hundrað manns úr flokki
vina vorra. “ Geðshreyfingar
hans komu einungis í ljós í augna-
ráðinu. Mér var gefið í skyn, að
það væri aðalskylda Billy, sem
fylgdarmanns, að fræða ókunn-
uga menn sem allra minst.
Eg spurði greifann hvort ekki
væri persónulega velvild til keis-
arans að finna á meðal ómentaða
bændalýðsins. Og hvort slfkt
ekki mundi standa í vegi fyrirþví,
að hægt yrði að draga úr valdi
keisarans og takmarka það.
,, Nikulás hefir ekki sýnt minstu
viðleitni til að verða vinsæll með-
al bændalýðsins, “ sagði greifinn.
,,Þeir ýmist hata hann eða hafa
mist traust á honum. Væri dreg-
iö úr keisaravaldinu meðan Niku-
lás ræður ríkjum, þá mundi bænda-
lýðnum standa a’.gerlega á sama. “
Þegar hér var komið vorum við
að aka eftir Nevsky Prospect. Alt
í einu þveittist fram hjá vagn með
svo mikilli ferð, að hestarnir
hlupu á harðastökki. I vagnin-
um sat maður, sem hneigði sig
fyrir öllum, akandi og gangandi,
sem hann fór fram hjá. Allir
menn í einkennisbúningi báru
hendina upp að húfunni, og hinir
tóku ofan. Greifinn tók ofan
þegar vagninn fór fram hjá—fyrir
unga manninum, sem sagt er, að
vildi heldur vera hvað annað sem
væri en keisari yfir hinp víölenda
og volduga Rússlandi.
Tvermur klukkutímum síðar
safnaðist saman mannfjöldi mik
ill á Hallartorginu andspænis
vetrarhöllinni. Keisarinn hafði
fleygst út úr vagninum og hruflast
talsvert.
,,Ber ekki mannþyrping þessi
vott um hollustu og persónulega
velvild?“ spurði eg greifann þeg-
ar við ókum inn á torgið.
,,Það ber engu fremur vitni um
persónulega velvild en mannþyrp-
ingin sem maður sér við 1 o r d
m a y o r s-skrúðgöngurnar í Lon-
don. Fólki þessu verður ekki
leyft að standa þarna, vitið þér
til. “ Mannaferð heyrðist og
fiokkur Kósakka kom ríðandi inn
á torgið—með svipur sínar. Fólk-
ið dreyfðist. Það hafði séð svip-
ur þessar áður. Öll hugmynd’
mín um persónulega velvild hvarf
og varð að engu þegar eg kom
auga á svipurnar í höndum Ivó-
sakkanna—því eg vissi, að þær
voru ekki eingöngu ætlaðar á hest-
ana.
Litlu síðar ferðaðist egtil Hels-
ingfors, þessarar litlu Parísarborg-
ar Finnlands. í samtali við finsk-
an dómara bar í tal um þjóðrækni
og eg spurði, hvort Finnarnir
mundu berjast með Rússum ef
þeim og Japansmönnum lenti
saman.
,,Þjóðrækni!“ hrópaði hann.
,,Þesskonar tilnnning er óþekt
hjá fólki undir rússneska flagginu.
Þar sem almenn óánægja er með
stjórnina, þar er naumast við því
að búast, að menn berjist undir
merkjum hennar. Á yfirstand-
andi ári kallaði rússneska stjórnin
7,000 nýliða á Finnlandi. Hún
fékkp8o menn. Allir hinir ungu
mennirnir á Finnlandi neituðu
blátt áfram aö fara. Finska þjóð-
in lúterska—3,000,000 talsins—
er öll í heild stjórnbyltingu hlynt.
Sama er um kaþólsku Pólvérjana
að segja, lútersku Þjóðverjana í
Eystrasaltsfylkjunum, og Gyðing-
ana. Á meðal fólks þessa hefir
stjórnin á alls konar hégómlegan
og óviturlegan hátt reynt að bæla
niður hinn ósigrandi þessarar ald-
ar anda. Og hún þorir ekki að
láta kenna karlmönnunum vopna-
burð af ótta fyrir því, að þeir
kunni aö ráðast á kennara sína.
I járnbrautarlestinni á leiðinni
til Pétursborgar gaf maður mér
eintak af New York frétta-
blaði sem ritstjórnargreinin í hafði
verið gerð ólæsileg með reyk-'
svertu. Meðan eg dvaldi á Rúss-'
landi hafði eg oft séð þesskonar á1
útlendum blöðum. Ritverðir
stjórnarinnar höfðu í mörgum til-
fellum roðið svertu yfir heila dálk-
ana. Menn þessir brjóta upp'
prfvat bréf manna og stinga þeim •
nndir stól þegar þeim gott þykir. j
Eg fór með blað þetta inn á skrif-
stofu Bandaríkja-konsúlsins í
Pétursborg til þess að vita hvers
ritstjórnargreinin hefði átt að
gjalda, því að ritverðirnir mega
ekki eiga neitt við bréf hans og
blöð. Eftir langa leit fund-
um við blaðið þar, og hljóð-
aði kafli sá, sem svertur hafði
verið, þannig:
,,AIt bendir til þess, að ekki
1,'ði langt þangað til öxin ríður til
rótar trjánna á Rússlandi. Dag-
lega fara sögur af uppreist meðal
stúdentanna og bændastéttarinnar
Lægstu og miðlungs stéttirnar eru
orðnar dauðþreyttar á því að
mega ekkert gera, naumast binda
skóþveng sinn, án leyfis einhverra
embættismanna. Þangað til nú
fyrir skömmu hefir þjóðin borið
mikið traust til keisarans. Nú er
traust það að verða að ótrú—og
fólkið mun koma hefndum fram. “
Og Gyðingarnir! Eg kyntist
rússneskuin blaöamanni, sem til-
heyrði grísku kirkjunni. Eg álít,
að hann hafi verið alger.ega ó-
hlutdrægur gagiivart Gyðingun-
u n. Þess vegna voru inér orð hans
um þá meira virði en það sem
revólútíónistar eða stjórnarsinnar
eða Gyðingarnir sjálfir segja.
Honum farast þannig orð:
,,í hvert sinn þegar virðist vera
komið hættulega nærri stjórnbylt-
ingu, þá grípur stjórnin til Gyð-
inganna. Þegar bændur verða
svo æstir gegn stjórninni, að ekki
lítur út fyrir, að þeiin verði leng-
ur haldið í ekifjum, þá segir
stjórnin þeim, að Gyðingum sé
um alja fátækt þeirra og böl að
kenna—að þaö sé heitasta ósk
Gyðinga, að. öllum kristnum
mönnum líði illa. Svo segir hún
bændum einnig, að það sé kristi-
leg skylda að drepa Gyðingana.
Þannig er varið grimdaræði hins
hjátrúarfulla og óupplýsta bænda-
lýðs. Stjórnin innrætir einfeldn-
:ngum þessum þaö, að þeir upp-
ræti tilefnið til ógæfunnar með
því að drepa Gyðinguna.
Á Forn-Rússlandi fá Gyðingar
ekki að vera nemá þeir séu hand-
iðnarmenn og hafi ofan fyrir séi
með höndunum, eða þeir borgi
hæsta kaupmannaleyfi, i,ooorúbl-
ur ($500) á ári. Ekki fyrri en
þeir hafa borgað , ,patent“ þetta í
tíu ár—margir borga alla upphæð-
ina fyrirfram—er þeim leyft að
koma inn á Forn-Rússland og
kaupa þar og selja með fullum
irgararéttindum. Það er hug-
myndin, að skilyrði þessi útiloki
uppreistarsinnaða Gyðinga. Hand-
iðnarmennirnir verði aldrei nema
svo fáir, að þar sé ekkert að ótt-
ast. Og kaupmenn þeir, sem;
geta borgað 1,000 rúblur á ári í
tíu ár, eru taldir ríkir; og hug-1
myndin er, að auðugir Gyðingar |
muni styðja stjórn þá, sem veitiri
þeim vernd.
Samt tilheyra Gyðingar þús-
undum saman revólútíónista-
flokknum. Auðugir Gyðingar
styðja mörg revólútíónistablöðin.
Eftir Kishineff blóðbaðið kölluðu
embættismenn stjórnarinnar sam-
an alla Gyðinga-presta í Kief og
buðu þeim að festa upp auglýs-
ingu þá í kirkjunum, að ef Gyð-
ingar ekki gengju í lið meö óvin-
um stjórnarinnar, þá mundi stjórn-
in veita þeim vægð og ver.id, en
að öðrum kosti ekki. Eins og
eðlilegt er og öllum gefur að
skilja þá drekka Gyðingar í sig
revólútíónista-kenninguna, ekki
sízt hinir yngri, sem ekki þola
það að fá nálega engra mannrétt-
inda að njóta í landinu. “
Meira á 4. bls.
Kvefveiki
Bezta og áhrifamesta með&l /í
heimi við kvefi og hitaveiki er
hið fræga.
7 Wonks Catarrh Cure.
BOYD’S
fiEO. K, tm.
áður í þjónustu
The T. Eaton Co., Ltd, Toronto,
er nú byrjaður að verzla meí>
ÁLNAVÖRU
að 548 Ellice Ave.
íslenzka töluð í búðinni.
4 - búðir ~ 4
422 Main St ’Phone 177
579 Main St ’Phone 419
279 Portage ave. ’Phone 2015
643 Notre Darae. ’Phone 1913
Pér fáið Boyd’s brauð og sætindi í þeim
öilum. Fljót afgreiðsla.
W. J. BOYD
The CITIZENS’
Co-Operative Investment
and LOAN Co’y, Ltd.
láuar peninga, til húsabygg-
iuga og íasteignakaupa, an
þess að taka vexti. Komiö
sem fyrst og goi ið samniuga,
DugleS'a agfeiita vantar
Aðal-skrifstofa: Grundy Blk.
433 Main St., Winiiipeg.
ft*4:**#*«#*ft*»
Lítill tilkostnnður.
Lítill ágóði.
Gott verðlag.
Komið og sjáið hvað til er af
góðum vörum. Gætið aö verð-
laginu í samanburði við annars
staðar. — Regluleg góðkaup nú
fáanleg.
Munið eftir staðnum
548 ELLICE AVE.
Nálægt Langside St.
WINNIPEG.
£
ti.
íslendingar í Winnipeg
ættu nú að nota tækifærið og
fá brauðvagninn minn heim aö
dyrunum hjá sér á hverjum degi.
Eg ábyrgist yður góð—,,machine-
made“—brauð, og svo gætuð þér
þá fengið ,,Cakes“ flutt heim til
yðar á laugardögunum. Segið
mér ,,adressu“ yðar gegn um
telefón nr. 2842.
G. P. Thordarson,
591 Ross Ave.
.
IISLENDINGAR
b
%
W
&
*
4*.
4S
sem í ver*zlunarerindum tii
Winnipeg fara hvovt sem
þeir hafa vörur meðferðis eða
ekki, ættu að koma við hjá
mér áður en þeir faralengra
Eg get selt þeim vörur mín-
ar eins ódýrt og þeir geta
fengið sams konar vörur í
Winnipeg. og þannigsparað
Kþeim ferðalag og flutnings-
kostnað.
Alls KODar matvara, álna-
vara, fatnaður, hattar ,húf-
ur, skór og 3tígvél.
«?
*
«53--
*
m
»
*
m
#
PIAMO og
ORCEL
Einka-ager.tar-
Viirr.ffg Piaro & Organ Co.,
Manitoba Halfi 295 Poitage Ave.
Eg ábyrgist að geta geit
viðskiftavinina ánægða,
W
í
m
I. Genser,
(ieneral Herchant,
© Stonewall.
m
*
«1
«
1»
Clrkbcrí boranr gtq bftur
fpnr mxQt folk
en að ganga á . . .
WINNIPEG • • •
Business CoHege,
Cor. Portage Ave, & Foi't St.
Leitið allra upplýsinga hjá
G W DON/5LD
Manager.
« - — m
*m*mmmmommmm^
Látið hreinsa ^
Gólfteppin yöar
hjá
RICHARDSON.
Tel. 128.
Fort Street.
Við flytjum og geymum hús-
búnað.
ROBINSON IK
Kven-
til SÖLU
Stór ,,shanty“ í Selkirk, fjós fyrir tólf
kýr og tvo hesta fylgir og heyhús fyrir
tuttugu ,,ton“. Tvær lóðir fi'lgja.
Nákvæmari upplýgingar fást hjá
Markús Gnðmundssyni
í West-Selkirk.
S. THORKELSON,
761 Ross avre
Selur alls konar mál og máloiíu í smá-
sölu og heildsölu með lægra verði en
aðrir. Hann ábyrgist að vörurnar séu
að öllu leyti af beztu tegund.
Map!e LeafRenovatiog Worbs
Við hreinsam. þvonm, pressum og
gerum við kvenna og karlmanna fatn-
að.— Reynið okkur.
125 Albert St.
Beint á móti Centar Fire Hall,
Telephone 482.
JACKETS
með góðu verði.
Einhver mestu góðkaupin,
fáanleg á öðru gólfi í búð-
inni okkar, eru nýir haust
Jackets úr dökku Freize og
Beaver klæði; nýtt snið,
nærskorið á bakið og með
herðaslagi. Vel saumaðir
og útlitsfallegir. Við álít-
um að þeir séu fullkom-
lega $8 virði.
Sérstakt verð nií
$4.95.
ROBINSON
898-402 Maln St„ Wlnnlpeg.
& co
Llmited
Dr, G. F. BUSH, L. D. S.
tannlæknir.
Tennur fyltar og dregnar út án
sársauka.
Fyrir að fylla tönn íl.00
Fyrir aðdraga út tönn 50
Telephone 825, 527 Main St. 1
Dr. M. HALLDORSSON,
Parh: Rlvep, 3NT X>
Er að hitta á hverjum viðvikudegi í
Grafton, N. D., frá kl, 5—6 e. m.