Lögberg - 06.10.1904, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. OKT. 1904.
r.or. William Ave.'& Nena St.
0Binniptg, JHan.
M. FAl’LSON, Edltor.
A. ItLONDAL, Bus.ManaKer,
UTAMÁSKRIFT :
ta* I CC.I EKO HtlMlf G í: H DLCo
P.O.BoxlSfl.. Wlanlpeg. Man.
Graml Trunk Pacific
samningarnir.
Ritstjóri ,,Heimskringlu“ segir
aB Lögberg breiöi sern bezt þaö
getur yfir Grand Trunk Pacific
járnbrautarsamninga Laurier-
stjórnarinnar, og þaö sé ekki lá-
andi undir kringumstæöunum.
Víst væri þaö láandi Lögbergi
ef þaö heíöi á nokkurn 'hátt reynt
aö halda samningum þeiin leynd-
um, enda hefir þaö ekki gert neitt
slíkt.
Þegar upprunalegu samning-
arnir voru geröir þá birti Lög-
berg lesendum sínum þá taíar-
laust. Litlu síöar birti Lögberg
ljósan samanburö á C. R. R. samn-
ingum afturhaldsstjórnarinnar og
G. T. P. samningum Laurier-
stjórnarinnar; og loks gerði Lög-
berg skýra grein fyrir breytingum
þeim sem á samningunum voru
geröir á síðasta þingi.
Og þetta kallar ritstjóri,. Hkr. “
aö halda samningunum leyndum.
Þaö eru afturhaldsblööin, sem
reyna aö halda þeim leyndum.
Þau hafa varast aö flytja lesend-
u;n sínum þá, heldur slá út alls
konar tilhæfulausum staöhæfing-
um um ýmislegt sem í þeim á aö
vera, en er þar alls ekki. Til
dæmis segja þau aö stjórnin borgi
níu tíundu af brautarveröinu og
] iti svo alt lenda í hcndum á cg
veröa eign auöfélaga og annaö
þvílíkt.
Lögberg vill gjarnan, aö allir
kynni sér járnbrautarsamninga
þessa sem allra bezt og vonar, aö
flestum íslenzkurn kjósendum í1
Canada séu orönir þeir sæmilega
kunnugir, enda er þaö áríðandi,
því aö Grand Trunk Pacific járn-
b^autin er þaö sem aðallega verö-
ur barist um viö kosningarnar
sem nú fara í hönd.
í stuttu ágripi er aðal-innihald !
sa nninganna á þessa leiö:
Járnbraut á aö leggjast um
þvert landiö hafanna á milli, l
sem þannig er skift: Frá Monc-
ton í New Brunswick til Quebec;
400 mílur; frá Quebec til Winni-
peg, 1,475 mílur; frá Wlnnipeg
vestur aö Klettafjöllum, 1,000
mflur; þaöan vestur aö Kyrra-
hafi, 480 mílur. Alls veröur braut
þessi 3,355 mílur á lengd. Þá er:
og gert ráö fyrir aukabrautum á i
þessa leið: Frá aöalbrautinni til
Montreal, 180 mílur; frá aöal-l
brautinni til North Bay, 90 mílur;
frá aöalbrautinni til Lake Super-
ior, 150 mílur; frá aðalbrautinni
til Regina, 60 mílur; frá aöal-
braut’nni til Prinz Albert, 100
mílur; írá Battleford til Calgary, j
260 mílur; frá Port Simpson .á
Kyrrahafsströndinni til Dawson,
750 mílur. Alt þetta til samans
gerir 4,494 mflur, og eru þar þó i
ekki taldar meö járnbrautargrein-
ar, sem lagöar veröa um Mani- j
tobafylkiö og Norövesturlandiö
víöar en á er minst.
Stjórnin ætlar sjálf aö leggja
brautina frá Moncton til Winni-
peg—1,875 mílur. Hún ábyrgist
þrjá fjórðu hluta skuldabréfa
brautarinnar írá Winnipeg vestur
aö fjöllunum, sem þó ekki má
iara yfir $13,000 á míluna, og
brautarinnar vestur um fjöllin;
hitt ábyrgist Grand Trunk járn-
brautarfélagiö.
Stjórnin leigir G. T. P. félag-
inu sinn hluta brautarinnar, leigu-
frítt fyrstu sjö árin og þar eftir
, fyrir 3 prócent af upphæðinni
sem hún hefir kostaö.
Stjórnin ábyrgist þrjá fjóröu af
1 vöxtunum af því sem vestasti eöa
jfjallahluti brautarinnar kostar, og
borgar þá vexti fyrstu sjö árin.
Til útbúnaðar á járnbrautinni
j gengur félagið inn á aö verja
tuttugu miljónum dollara, þar af
fimm miljónum á austurhlutann.
Stjórnin heldur fyrsta veði í
öllum þeim hluta járnbrautarinn-
ar sem hún ábyrgist peninga fyrir,
og borgi félagið ekki vextina þá
setur hún fjárhaldsmann eöadóm-
stólarnir, sem hefir umráö yfir
fjármálum brautaiinnar þangaö
til hún borgar sig.
Stjórnin hefir algerð umráö yfir
flutningsgjaldi með brautinni.
Og hvaö kostar nú alt þetta
stjórnina?
Sjö ára vextir af því, sem aust-
urhluti brautarinnar kostar (sá
hluti brautarinnar, sem þjóðin á)
$10,500,000, og sjö ára vextir af
fjallahluta brautarinnar $3,000,-
jooo, eöa alls $13,500,000. Og
þó maður leggi viö þetta vexti af
| kostnaði austurhlutans á meðan
; hann er í byggingu, þá fer ekki
jöll upphæöin yfir $16,000,000.
Þetta er alt og sumt, sem þessi
mikla járnbraut geturkostaö Can-
adamenn.
Aö telja þaö kosinað sem borg-
aö er fyrir þær 1,875 mílur af
brautinni sem þjóöin á, sem ekk-
ert fæst í aöra hönd fyrir, þaö
nær engri átt. Fyrir þeirri upp-
hæð stendur brautin, og vextina
af þeirri upphæð gengur járn-
brautarfélagið inn á aö borga
nema fyrstu sjö árin, eins og frá
! hefir veriö skýrt.
Setjum þá svo, aö Canada-
j menn verði aö borga meö öllu og
j öllu $16,000,000 fyriraö fá braut-
ina lagöa, eöa hálfri miljón minna
en tekjuafgangi stjórnarinnar
nemur á síöastliönu fjárhagsári, |
eru þaö ekki bærilegir samningar
þegar tillit er til þess tekið, hvaö
mikiö gott landiö hefir af braut-j
inni, og þegar þeir eru bornir!
saman viö C. P. R. eöa C. N. R.
samningana?
Mennirnir sem mest úthúöa
Grand Trunk Pacific samningun-
um eru sömu mennirnir sem mest
halda fram C. P. R. samningun-
um gömlu. Samkvæmt C. P. R. i
félagsins eigin reikningi kostaöi
braut þess $91,000,000 meö vögn-
um og öörum útbúnaöi. En meö
lágri viröingu fékk félagiö hjá
afturhaldsstjórninni í peningum og j
peningavirði $112,742,816, eöaj
alla C. P. R. brautina fullgeröa j
meö vögnum, vagnstöövum 0. s.
frv. fyrir alls ekki neitt, og ná- j
Iægt $22,000,000 fyrir aö þiggja|
þessa óhræsis gjöf.
Svona eru nú járnbrautarsamn-;
ingar afturhaldsmanna.
C. P. R. félaginu var veitt tutt-
ugu ára járnbrautareinveldi.
G. T. P. félagið er skyldugt aö j
leyfa vögnum annarra félaga um-
ferð um brautina.
C. P. R. félagiö fékk leyfi til
aö flytja inn tollfrítt alt sem til
brautarinnar þurfti.
G. T. P. félagið fær ekkert
slíkt leyfi.
C. P. R. íélagið fékk undan-
þágu frá sköttum. Hvorki Dom-
inion-stjórnin, né fylkin, né nein
fylki sem hér eftir myndast í Can-
ada, mega nokkurn tíma leggja
skatt á vagnstöövalóðir félagsins,
verkstæði þess, byggingar, vagna-
kríar, vagna eða neinn útbúnað
eöa áhöld, sem útheimtist til
byggingar eöa notkunar iárn-
brautanna, né á hlutabréf þess.
Og öll lönd félagsins voru undan-
þegin frá skattgjaldi í tuttugu ár
eftir aö þau voru afhent því.
G. T. P. félagið hefir alls enga
undanþágu fengiö frá skattgjaldi.
C. P. R. félagið var laust við
öll stjórnarumráð yfir flutnings-
igjaldi, og er, þangað til gróöi
j þess væri orðinn 10 prócent af
öllum byggingarkostnaði, og mun
1 félagið haga þarinig bókfærslu, aö
þaö verði seint.
G. T. P. félagið fær enga slíka
undanþágu. Stjórnin hefir þeg-
ar frá upphafi umráö yfir flutn-
ingsgjaldi.
Hverniglízt mönnum á saman-
burö þennan?
Aliir hugsandi menn, sem geit
hafa sér far um að kynnast þess-
um járnbrautarsamningum Laur-
ier-stjórnarinnar, kannast viö, aö
þeir séu langbeztu járnbrautar-
samningar sem geröir hafa veriö í
Canada. Þaö er aö segja þeir
menn, sem eklci eru kringu-mstæð-
anna vegna neyddir til að tala
þvert um huga sér.
Meira nm þjóiíyelgrna ,,prin
sip*‘ alturhaldKniaiiiia.
og með þeim og afturhaldsflokkn-
u n er ekkert sameiginlegt. Aft-
urhaldsmenn hata jafnaöarmenn
og allar kenningar þeirra og kröf-
ur.
Hvaö þjóöeig járnbrauta snert-
ist, aö stjórnin hafi járnbrautir
meö höndum í Canada. Eg hefi
enga trú á því, aö slíkt geti orðiö
jafn kostnaöarlítiö eöa náö jafnvel
tilganginum í höndum stjórnar-
innar eins og og í höndum prívat-
Það er svo að sjá, aö ,,þjóð-
eign járnbrauta “ eigi aö verða aö-
al^triöið sem afturhaldsflokkur-
inn í Manitoba og Norövestur-
landinu æ,tlar sér aö láta mæla
meö þingmannsefnum sínum við
Dominion-kosningarnar f þetta
sinn.
,,Tafarlaus brautarlagning til
þess að framlengja Intercolonial
járnbrautina alla leið til Kyrra-
hafsins, “ segir the Morning
„Telegram, “ og undir tekur í
öllum hinum flokksblööunurn all-
ar göturniðuríSelkirk,.Record“,
,,Tribune“ og ,,Heimskringlu“.
Með tálbeitu þessari á aö reyna
að fá menn til að greiða atkvæði
á móti Laurier-stjórninni og slá
þannig Grand Trunk Pacific járn-
brautinni úr hendi sér.
Helztu stórlaxarnir í afturhalds-
flokknum eru meðlimir Canadian
Pacific járnbrautarfélagsins og
hatást þess vegna við hina fyrir-
huguðu Grand Trunk Pacific járn-
braut eins og skollann sjálfan.
Upp á líf og dauöa berjast þeir
og hafa barist á móti henni, ennú
er svo komið, að hún verður bygð
—vagnar farnir að ganga eftir
henni á milli Winnipeg og stór-
vatnanna að ári liðnu hér frá—ef
Laurier-stjórnin situr viö völdin.
Fyrst framan af eftir aö G. T.
P. málið kom upp héldu þeir því
fram, aö engin þörf væri á neinni
braut, landið heföi allar þær járr.-
brautir sem þaö þarfnaðist. En
þegar þeir ráku sig á, að þaö
fékk ekki byr—því að þjóðin var
uppi til handa og fóta þegar hún
heyrjji, aö hún átti að fá nýja
járnbraut—þá sneru þeir við blað-
inu og reyndu að benda á alls-
koncr aðrar aöferöir til aö byggja
hana, sína á hverjum staönum og
sína í hvert skiíti, og reyndu meö
lognum tölum aö gera samninga
stjórnarinnar sem versta og óaö-
gengilegasta í augum þjóðarinnar.
Því fer svo fjarri, að afturhalds-
mönnum komi til hugar aö leggja
brautina og því sízt aö láta hana
veröa þjóöeign, aö þaö gengur ó-
svífni næst að láta sér til hugar
koma, aö nokkur kjósandi sé
nógu heimskur til aö trúa því.
Þjóðeign járnbrauta er einn liö-
urinn í stefnuskrá jafnaöarmanna,
ir stendur frjálslyndi flokkurinn félaga.
mun nær jafnaðarmönnum. , A tuttugu árum hafa tekjur In-
Frjálslyndi flokkurinn byrjaöi á tercolonial járnbrautprinnar fyrir
bygging C. P. R. brautarinnar : vöruflutninga aukist úr hálfri milj-
sem þjóöeign, og allir vita hvern- ón upp íliðuga hálfa aðra miljón.
ig það fór þegar afturhaldsmenn Þreíaldast á tuttugu árunum.
komust til valda. Nú fitjar frjáis-1 Fólksílutningatekjur hafa því sem
lyndi flokkurinn upp af nýju í næst aukist aö sama skapi. En
sömu áttina og ætlar að koma á ‘ í stað þess aö útkoman hafi aö
járnbraut hafanna á nrilli, sem j sama skapi fariö batnandi pá h'tur
þjóðin sjálf á næstum tvö þúsund út fyrir, að kostnaðurinn hafi orð-
mílur af og ræöur yfir flutnings-í iö eftir því meiri sem tekjurnar
gjaldinu á. I uxu, og útkoman engu betri nú en
Frá því hefir áöur verið skýrt í; hún var fyrir tuttugu árum síöan.
Lögbergi hvernig mennirnir sem Það er álit rnitt — og á sama
mestu ráöa innan afturhalds-(máii munu allir þeir vera, sem
flokksins draga alls engar dulur á , vit hafa á járnbrautarmálum, aö
þaö, að þeir hafi megnustu ótrú á j væri Intercolonial járnbrautin— í
þjóðeign járnbrauta. Því til sönn- j því ástandi sem hún nú er og hefir
unar hafa veriö tilíærð orð þeirra ! til margra árið veriö—í höndum
Sir Chas. Tuppers og Sir Mac-i einstaklinga eöa járnbrautarfé-
Kenzie Bowells og mætti margt I lags, þá mundi hún gefa laglega
fleira tilfæra í sömu áttina eftir fúlgu af sér í hreinan gróða án
þá og aðra. þess neinu þyrfti viö kostnaðinn
Þegar Crow’s Nest Pass járn-j að bæta. “
Þá er Sir George Drumtr.ond
ekki síður í heldri manna tölunni
í afturhaldsílokknum og í senat-
inu. Hann setur sig algerlega
upp á móti þessu þjóðeignahjali,
sern R. L. Borden er að látagera
núrner úr á vissum stöðum íland-
inu, oghonum farast þannig orö í
blaðinu Moncton Herald 6. Júlí
síöastliöinn:
,,Eg er með lífi og sál á móti
brautarmálið lá fyrir þinginu lét-
ust nokkurir úr andstæðingaílokki
stjórnarinnar, þar á meðal rit-
stjóri blaösins Toronto , ,WorId“,
vera því hlyntir, at hún bygöi
brautina sjálf. • Um það fórust
Sir Charles Tupper þannig:
,,Mér til ósegjaniegrar gleöi
heyrði eg þaö, að stjórnin heföi
hætt viö þá hugmynd eöa fyrir-
ætlun að byggja braut þessa
(Crow’s Nest Pass járnbrautinaý því, að stjórnin eigi járnbrautir
sem stjórnarbraut. Mér er það
ekki ókunnugt, að viss blöö, sem
veita andstæðingaflokknum tölu-
vert fylgi, hafa haldið með bygg-
ingu brautarinnar gegn um Crow’s
Nest Pass sem stjórnarbraut. Eg
játa þaö, að eg er öldungis íor-
viða á því, með reynsluna fyrir
oss af byggingu og meðhöndlun
stjórnarbrauta í Canada, að til
skuli vera nokkur einasti skyn-
samur maður innan þings eöa ut-
an, sem getur fengið sig til að
mæla með slíku í þessu tilfelli. “
Dr. Sproule er einn af leiðandi
mönnum afturhaldsflokksins. Ár-
iö 1881 fórust honum þannig orð
á þingi um C. P. R. brautina og
þjóðeign járnbrauta:
,,í öllum tilfellum, þar sem eg
hefi átt kost á að heyra vilja
fólksins, hefi eg undantekningar-
laust komisf að því, að þaö vill
láta félag manna, en ekki stjórn-
ina, leggja járnbrautina. Reynsl-
an sýnir, að öll opinberstörf kosta
meira í hindum stjórnarinnar en
prívat félaga. Við höfum haft
dálitla reynslu hvað meðferö járn-
brauta snertir í Canada og getum
spurt: Kosti það okkur $716,083
á ári að hafa Intercolonial járn-
brautina með höndum, sem ekki
og annist flutninga eftir þeim,
ekki sízt þegar eg hefi fyrir mér
hvernig Intercolonial járnbraut n
hefir gefist þjóðinni. Þess vegna
set eg mig algerlega upp á móti
þjóðeign járnbrauta. Annaö mál
er þaö þó stjórnin ætti járnbraut-
ir ef hún ekki heföi á hendi stjórn
þeirra. Þjóðeign járnbrauta gæti
verið þolanleg ef stjórn brautanna
væri í höndum algerlega óháöra
nefnda, en slíkt er svo að segja ó-
mögulegt. Það yröi ómögulegt
aö láta ekki flokkdrægni komast
að viö stjórnarbrautir og það jafn-
vel ekki þó þær væru leigðar öðr-
um.
Eg kýs langtum heldur, aö
brautirnar séu í höndum félaga;
þaö er kostnaðarminna og betra.
Engin stjórn, sem upp á atkvæöi
rnanna er komin, getur stjórnaö
járnbrautum eftirréttum business-
reglum. * ‘
Hérhefir þá veriö bent á nýjar
og auknar sannanir fyrir því, að
þjóðin eignast aldrei eina einustu
mílu af járnbrautum, fram yfir
það sem hún á nú, ef afturhalds-
flokkurinn fær að ráöa. Því að
mennirnir, sem hér hafa neíndir
veriö, ráðaalgerlega stefnu flokks-
ins og eru sjálfkjörnir í stjórnina
ef hann yröi yfirsterkari við kosn-
er nema 800 mílur á lengd
liggur um þéttbygö fylki þar sem I ingarnar.
mikil viðskifti eru, hvað mikið Mr. Borden hreyfir þjóðeigna-
mundi það þá kosta þjóöina ; máli þessu sem allra minst í aust-
byggja °S sja um 2,700 mílna urfylkjunum og fæst ekki til að
járnbraut, sem liggur að mestu j fara út { þaö í ræ8um sínum þar.
leyti eftir óbygðu landi?‘
| Þar er tollhækkunin aðalmálið. í
Senator \\ ood frá Moncton, austurfylkjunum eru margir, sem
einn af stórmennum afturhalds-; meiri ráð hafa innan flokks-
flokksins og maöur sem staðið ins en Mr Borden og ekki mega
hefir vel að vígi að kynna sér heyra á þjóðeign járnbrautaminst.
hvernig gengið hefir með Intercol-
onia járnbrautina, hefir hvað eftir
annaö lýst yfir því hvaða álit hann
hefir á þjóðeign járnbrnuta. Hon-
um faraast þannig orð:
,,Við umræðurnar árið 1897
leyfði eg mér að láta í ljósi skoð-
un mína eins og hún var þá, og eg
er enn þá þeirrar sömu skoðunar,
aö eg álít ekki æskilegt, að svo
miklu leyti sem hjá verður kom-
En hér vestra á að reyiia, nú í
annað sinn, að ljúga út atkvæði
með þessum þjóðeignaþvættingi.
Eg hefi keypt raKarabúð þá, er
hr. Jóhann Bjarnason hélt, á horn-
inu á Notre Dame ave. og Young
street.— Stephen Scheving vinnur
hjá mér og vona eg að ekki þurfi
ónnur meðmæli.
77». Johnson.
. r. un,
áður hjá
fillOll. ToroiltH
548 Ellice Ave. Bá,T*.Dg.ide
----O----
ÍSLENZKA TÖLUÐ í BÚÐINNI.
Ódyr álnavara.
Sérstakt verö á laugardaginn:
KVENKÁPUR úr svörtu klæði $2.25.
FLANELETTE ábreiður, parið $1.00.
COMFORTERS $1.00 til $5.95.
HANSKAR og VETLINGAR ágætir á 25
cent og þar yfir.
NŒRFATNAÐUR ágætur handa konum
körlum og börnum. Verð 25C og yfir.
BARNAYFIRHAFNIIi úr hvttu bjarnar-
skinni. Sérstök tegund. Verð frá
$2.50—$6.50.
Iíomið og sjáið hvað mikla peninga það
sparar yður að verzla hérj^
Til Alftvetninga.
Kæru skiftavinir!
Áður en þið kaupið mikiö af
vörum til vetrarins. þá ættuð þið
aö finna mig. Eg fæ nú með
Oak Point járnbrautinni car-
hleðslu af inatvöru og hefi þess-
vegna meiri vörur nú en nokkru
sinni áður. Komið og sjáið,,
hvað vel eg get gert.
Yðar einlægur,
J. Halldórsson.
LUNDAR, MAN.
Hví skyldu menn
borga háa Ieigu inn íbænum.með-
an hægt er að fá land örskamt frá
bænum fyrir gjafvirði?
Eg hefi til sölu land í St. James
6 mílur frá pcsthúsinu, fram með
Portage avenue sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast með $10
niöurborgun og $5 á mánuöi.
Ekran að eins $150. Land þetta
er ágætt til garðræktar. Spor-
vagnar flytja menn alla leið.
fl. B. Harríson & Co.,
Bakers Block, 470 Main St.,
WlNNIPEG.
N.B.—Skrifstofa mín er í sam-
bandi við skrifstofu landayð-
ar, Páls M. Clemens, bygg-
ingameistara.
Sendið HVEITI yðar
HAFRA og FLAX
til markaðar með
eindregnu
umboðssölufélagi.
Sökum hins háa veiðs, sem nú er á
korni og óstöðuRleikans, sem líklegt er
að verði á verðlaginu í ár.verður öllum
seljendum hollast aðláta eindregið um-
boðssöluíélag senda og selja fyrir sig.
Við höfum eingöngu umðoðssölu á
hendi og gefum ohkur ekki við öðru.
Við getum því selt með hœsta verði,
sem fáanlegt er. Með ánægju svörum
vér fvrirspurnum um verðlag, seuding-
araðferð, o.s.frv. Ef þér hafið korn til
að senda eða selja, þá munið eftir þvi
að skrifa okkur og spyrja um okkar að-
ferð. Það raun borga sig vel.
THOMPSON, SONS & CO.,
The Commission Merchants,
WINNIPEG:
Viðskiftabanki: Union Bank of Canad a
Hitaveiki.
Bezta meðal i heimi viðhitaveiki
og kvefsjúkdómum er
7 Monks CatarrhCure