Lögberg - 13.10.1904, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. ORTOBER 1904.
Saskatchewan Valley
landfélagið.
ÓsJ cöpin öll hafa gengiö á í
aíturhaldsblöðunum undanfarnar
vikur iit af því sem þau kalla
Saskatchewa'n Valley landfélags-
hneyksliö. Meöfám orðum skulum
vér segja sögu máls þess eins og
hún er, og msnu þá aliir kunnug-
jr menn við það kannast, að þakka
inætti Robiin-stjórnin fyrir ef
hún hefði jafn hreinar hendur
hvað meðferð hennar á löndum
fylkisins snertir eins og Laurier-
stjórnin hefir í Saskatchewan
Jandmáli þessu.
Saskatchewan Valley land fé-
lagið er eina félagið sem Laurier-
stjórnin hefir gert samninga við
cm að fá nýja landtakendur og
vinna aö bygð og framförum í
Norövesturlandinu síðan hún kotn
til valda árið 1896.
Meðan afturhaldsmenn voru við
vöidin í Ottawa veittu þeir tutt-
ugu og sex félögum hlunnindi í
því skyni og afbentu þeim til
timm ára 2,842,742 ekrur af völdu
landi.
Ekki eitt einasta félaga þessara
stóð við samninga sína.
Nfu þeirra fengu ekki einn ein-
asta mann til að setjast að á landi.
Hin seytján fengu fáeina, fiest
24S, fæst 4.
Allir landtakendur til samans,
sem félög þessi öll til samans
fengu til að taka land, voru 1,243.
Sérhvert félaga þessara átti
eftir samningi að greiða $160 fyr-
ir hvern landtakanda sem vantaði
upp á hina um sömdu tölu. Af
náð sinni gaf aiturhaldsstjórnin
félögunum eftir alt það mikla
gjald, sem að réttu lagi tilheyrði
landssjóð.
Auk þess veitti afturhaldsstjórn-
in félöguin þessum úr landssjóði
$322,158.55 tilað borga fyrir aug-
lýsingar, koma upp sögunarmyln-
um, hveitimylnum o. s. frv.
Útkoman varð sú, að félögin
fengu til eignar 1,421,371 á 85
cents ekruna, og útveguðu 1,243
landtakendur sem landssjóður
varð að borga $525,789 fyrir.
Þá er að minnast á Saskatchew-
an landfélagið. Það hafði samið
um að kaupa að Regina og Long
Lake járnbrautarfélaginu landið
setn afturhaldsstjórnin hafði veitt
þvf. Landveitingunni til járn-
brautarfélagsins, sem þá hét Qu’-
Appelle, Long Lake and Saskat-
chewan félagið, var þannig hagað,
aö afturhaldsstjórnin setti til síðu
3,500,000 ekrur handa félaginu
til að velja 830,000 ekrur úr.
En járnbrautarfélagið neitaði að
velja úr Jandi þessu vegna þess
það væri ekki ,,fairly fit for settle-
ment“ eins og tekið var til orða í
landveitingarskjalinu. Að vísu
valdi það 128,000 ekrur og seldi
þær ensku félagi; en lét jafnframt
stjórnina vita, að það skoðaði
ekki landið ,, fairly fit íor settle-
ment. “
Þremur árum síðar fór enska
félagið þess á leit við stjórnina
að mega láta landið renna inn til
hennar aftur og fá að velja jafn-
margar ekrur annars staðar; og
járnbrautarfélagið byrjaði á mála-
ferlum til þessað neyða stjórnina
til að láta sig fá land, sem væri
,,fairly fit for settlement“ eins og
fram hafði verið tekið að landið
ætti að vera í samningum aftur-
haldsstjórnarinnar.
. »
Þannig stóðu sakir þegar þeir
A. D. Davidson ofursti, G. F.
Piper, A. S. Warner, George C.
Howe, D. H. McDonald og A. J.
Adamson, sem nú mynda Saskat-
chewan landfélagið, komu til sög-
unnar.
Þeir gengu inn á að kaupa
þessar 830,000 ekrur járnbrautar-
félagsins og velja þær úr landinu
sem til síðu hafði verið sett og fé-
lagið haföi neitað vegna þess pað
ekki væri ,,fairly fit for settle-
ment. “
En þeir vildu eiga land sitt í
einni samfastri spildu og báðu því
stjórnina að selja sér ásama svæði
250,000 ekrur af heimilisréttar-
landi.
í Maímánuði árið 1902 sam-
þykti stjórnin að selja þeim land
það er þeir báðu um, með vissum
skilyrðum, fyrir $1.00 ekruna.
Davidson ofursti og félagar
hans tóku að sér að útvega 32
landtakendur í hvert township, af
þeim áttu 20 að fá gefins heimil-
isréttaríönd og 12 að setjast að á
löndum þeim Sem keypt voru að
stjórninni.
Strax og skilmálum þessum
væri fullnægt átti Saskatchewan
Valley landfélagið að fá rétt ti
aö kaupa það sem eftir yrði af
heimilisréttarlöndum um fram þau
20 sem landtakendur fengju gef-
ins.
Til þess að gera sér rétta grein
fyrir hagnaðinum við sarnninga
þessa verður að gæta þess, að
jafnvel þó járnbrautin væri full-
gerð árið 1890 þá mátti landið
heita algerlega óbygt.
Á sextíu og fimm mílna svæði
meðfram járnbrautinni höfðu að
eins þrjú heimilisréttarlönd verið
tekin fyrir árið 1901, jafnvel þó
búið væri að mæla township-in
meöfram brautinni árið 1882.
Upp til 1902 haföi engin beiðni
komið til innanríkismáladeildar-
innar um að mæla nein önnur
township á landsvæði Saskatch-
ewan félagsins.
Það hafði verið talað illa um
landið og menn litu ekki við því.
Landskoðunarmenn, sem eftir
járnbrautinni ferðuðust, fengu ilt
álit á landinu.
Með samningum þessum batt
stjórnin enda á málsókn sem yfir
vofði, fékk tryggingu fyrir því, að
32 af þeim 64 heimilisréttarlönd-
um, sem um er að gera í hverju
township sem landið var selt í,
bygðust, og að landtakendur
fengju 20 aí hverjum 32 löndum
frítt, eöa með öðrum orðum: Það
fékst á þennan hátt trygging fyrir
1,046 landtakendum á svæði
þessu. ‘
Þessu varð Saskatchewan land-
félagið að koma til leiðar áöur en
það fengi eignarbréf fyrir löndun-
um.
Þegar samningarnir voru gerðir
lagði félagið til tryggingar $50,000
inn hjá stjórninni. Fé það verð-
ur þar geymt og tekið sem borg-
un fyrir síðustu 50,000 ekrurnar
sem félagið ávinnur sér.
Á þennan hátt kom stjórnin til
leiðar, að 839,000 ekrur af járn-
brautarlandi og auk þess 250,000
ekrur sem hún seldi, kæmist í
hendurnar á ötulu félagi, sem
trygging var fyrir að mundi gefa
sig við því að fá inn nýbyggja.
Til þessa tíma hafa fleiri tekið
lönd en samningarnir útheimtu,
og stjórnin hefir nú gefið félaginu
eignarbréf fyrir nálægt 140,000
ekrum og fengið frá því $150,000
í peningum.
Það er alkunnugt, aö Saskatch-
ewan Valley lsmdfélagiö hefir
2,200 umboð víðsvegar í tíu ríkj-
um Bandaríkjanna. Landtak-
endurnir sem það útvegar eru því
nær eingöngu Bandaríkjabændur
úr beztu röðinni. Það hefir stofn-
sett fjölmenna þýzka nýlendu ut-
an svæðis þess sem keypt var að
stjórninni, en þó á járnbrautar-
landsvæðinu áminsta. Þegar fé-
lagið byrjaði að byggja landið, þá
var hvergi hús að finna á 50 míl-
um meðfram brautinni norður írá
járnbrautarmannahúsinu í Craik.
Nú eru þar fjögur blómleg þorp.
Félagið auglýsir landið svo vel,
að það er Vestur Canada ómetan-
lega mikils virði.
Sem dæmi þess, hvernig félag-
ið auglýsir landið, nægir að benda
á skemtiferðina handa banka-
stjórum, hveitikaupmönnum,
blaðamönnum o. s. frv., sem það
kom á frá Chicago til Prince Al-
bert. Á allan hátt hefir landið
haft sérlega mikið gott af félagi
þessu.
Eins og Mr. Walter Scott sagf i
í þinginu, þá er það félagi þessu
að þakka, aö vagnar ganga eftir
Regina og Long Lake járnbruut-
inni.
Samningarnir, sem stjórnin
gerði við Davidson ofursta og fe'-
laga hans, hafa því nú þegar sýnt
það, að þeir voru viturlegir og
landinu til góðs.
Land það, sem stjórnin hefir
selt félaginu á $1 ekruna hefði að
öðrum kosti verið heimilisréttar-
land og stjórnin ekkert fyrir það
fengið. En það sem enn þá
meira er um vert, landið hefði að
öðrum kosti legið óbygt og ónotað
hver veit hvað lengi? vegna þess
járnbrautarfélagið, sem landið
fékk hjá gömlu afturhaldsstjórn-
inni, hafði komið óorði á það.
Þótt stjórnin hefði gefið félag-
inu þessar 250,000 fyrir alls enga
borgun, þá hefði það margborgað
sig fyrir Norövesturlandið í heild
sinni.
Láti nú ,,HeimskringIa“ sjá
og segi jafn satt og rétt frá með-
ferð gömlu afturhaldsstjórnafinn-
ar á stjórnarlandi í Vestur-Can-
ada, og Roblin-stjórnarinnar á
landi Manitoba-fylkis, og látum
síðan lesendur blaðanna skera úr
því hjá hverjum er um hneyksli
að ræða.
i
Níels Finsen.
Þær fréttir berast nú frá Dan-
mörku, að prófessor Níels R. Fin-
scn, sá er fyrstur fann upp ljós-
lækningarnar og stóð framarlega i
áokki vísindamannanna livað lækn-
isfræðina snertir, sé dáinn.
Þessi frétt kom ekki allskostar
að óvörum þó maðurinn væri á
bezta skeiði hvað aldurinn snerti.
í mörg ár undanfarið hafði líf hans
svo að segja blaktað á skari.
Langvinnur og ólæknandi sjúk-
'iomur. sem þjáði hann, lagði hann
iiu í gröfina að eins fjörutíu og
fjögra ára aldri. Þessi maður,
sem með hinu snildarlegfa hugviti
wnu og þekkingu hefir bjargað
fjölda mqnns frá kvalafullum
dauða og gert þá albata með lækn-
ingum sínum, var þegar í blóma
aldurs síns þungt haldinn af því
meini, sem engin fullnaðarbót varð
á ráðin. En þrátt fyrir hinar
þungbæru líkamlegu þjáningar, er
hann varð að líða' voru sálarkraft-
arnir óskertir til dauðadags. Á
lunar Ijósu og skörpu gáfur hans
hugvitssemi virtist óhreysti lík-
amans ekki að hafa nein veiklandi
anrif. Og vegna þess gat hann,
áður en hann var kallaður burtu,
auðgað vkindin eins vel og hann
gtrði og fengið þeim i hendur á-
reiðanlegt vopn til að verjast með
og vinna á ýmsum hræðilegum
liúðsjúkdómum.
Níels Finsen var fæddur árið
1S60. Æfi sinni varði hann til að
finna ráð til þess að nota ljósið
sem læknismeðal gegn þeim sjúk-
dómum, sem að ofan eru nefndir.
Og honum varð svo mikið ágengt,
að uppgötvanir hans eru taldar
með stórvirkjum síðastliðinnar
aldar. Hann var íslendingur aö
ætt, en fæddur í Færeyjum. Mest-
un hluta æskuáranna dvaldi hann
á íslandi, og síðan í Kaupmanna-
höfn.
Á meðan Finsen stundaði nám
við háskólann I Kaupmannahöfn
veiktist hann fvrst af sjúkdómi
þeim, er aldrei síðan vfirgaf hann,
og loks leiddí hann til bana. Sjúk-
dómur hans ágerðist svo innan
skamms, að hann sá að sér mundi
ekki verða hægt að gegna em-
bætti í fræðigrein þeirri, er hann
hafði tekið fyrir sig að leggja
stund á, læknisfræði. Frá því að
liann gekk undir próí á háskólan-
um og nokkur ár þar á eítir varð
hann kennari við háskólann, og þá
,ar það, að honum hugkvæmdist
að reyna aö nota ljósið til þess að
.xkna með húðsjúkdóma. Fékk
liann brátt óbiíanlega trú á,að því
mætti til vegar koma. Bóluveiki
gekk um þær mundir í Kaup-
inannahöín og varð það til þess,
að flýta fyrir því,að Finsen bvrjaði
tannsóknir sínar. Eins og kunn-
ugt er, eru sólargeislarnir ekki all-
■r eins litir og sér maöur bezt mis-
muninn þegar maður virðir fyrir
atr regnbogann. Þessir margvís-
lega litu geislar hafa ósaamkynja
áhrif á lifandi verur, og það voru
nú einmitt þessi mismunandi áhrif,
sem Finsen tók sér fyrir hendur að
rannsaka, og gera tilraunir með á-
hrif ljóssins á lifandi dýr. Með
rannsóknum sínum komst hann að
ijósið við lækningarv.ar í stað sól-
arljóssins, og hann gat sýnt óyggj-
andil rök fyrir því, að rafmagns-
ijosið stóð að engu leyti sólarljós-
inu að baki i þeim efnum. Lækn-
andi áhrif þess og eiginlegleikar
tóku jafnvel hinu fram. Þar að
auki hafði rafmagsljósið þann
kost fram yfir, aö hægt var að
grípa til þess hvenær sem vera
skyldi, jafnt á degi og nóttu og
hvort sem himinninn var heiðrík-
ur eða skýjum hulinn.
Og þannig var brautin rudd
íyrir hið blessunarríka starf, sem
Fmsen hefir síðan unnið að á hinni
heimsfrægu ljóslækningastofnun
sinni í Kaupmannahöfn. Fyrst
lraman af skorti hann efni til að
Jtiamkvæma rannsóknir sínar á
fullkominn og viðeigandi hátt, og
það var að eins nú á seinustu árum
að hann fékk álitlegan styrk úr
nkissjóði til stofnunar sinnar. I
fyrra vann hann Nobel-verðlaunin,
og var sagt frá þvi í Logbergi 7.
Janúar i vetur sem leið. Þá up;>-
l.æð alla lagði Finsen óskerta tií
siofnunar þeirrar, er hann hafði
romið á fót í Kaupmannahöfn.
Það var bæði mikið og erfitt lifs-
starf, sem Finsen leysti af hendi.
Og tvöfaldlega erfitt hlaut það að
verða honum sökum þess, að hann
átti jafnframt viö sinn eigin þunga
sjúkdóm að stríða,—sjúkdóm, sem
enginn vissi betur en hann sjálfur,
að mundi leiða hann í gröfina inn-
an fárra ára. En sú meðvitund
varð ekki til þess að draga úr hon-
ran kjark og kraft’ né koma hon-
uni til þess að leggja árar í bát og
hætta við hina þýðingarmiklu líís-
köllun sina. Hún varð honum
þvert á móti öflugasta hvöt til þess
aö verja öllum lífs og sálar kröft-
uin, öllum sínum áhuga til þess að
þeirri niöurstlðu, að það eru hinir levsa ur hinni vandasömu spurn-
svonefndu „rauðu geislar", sem ■ 'ngu, og vinna að því af alefli að
hafa læknigarkraft í sér fólginn. koma málinu i rétt og heillávæn-
Þegar Finsen var orðinn fullviss í : legt horf. Hann vissi það ,að
sinni sök í þessu efni, tók hann að j hann stóð á grafarbakkanum, tim-
lækna bóluveikis- sjúklingana og
hafði þá meðan á lækningunum
stóð í herbergi með rauðum
gluggarúðum. Á þeim sjúkling-
um, sem aðferð þessi var höfð við,
sáust engin merki bólunnar þegar
þeim var batnað. Þeir urðu ekki
bólugrafnir eins og vanalega á sér
stað um þá menn, er þann sjúk-
dóm fá. Nú var farið að viðhafa
aðferð Finsens á Norðurlöndum |
og víöar, og vísjndamennirnir
mn var stuttur og takmarkaður og
ekki tjáði annað en að nota hann
vel svo hægt væri að ljúka af hinu
mikla dagsverki, sem hann hafði
sett sér fyrir að vinna áður en nótt-
m dytti á.
Finsen er nú dáinn, en nafn lians
\ erður i heiðri haft um ókomnar
aldir. Hans verður minst sem
eins af hinum miklu velgerða-
mönnum mannkynsins. Honum
! auðnaðist að lifa það að sjá starf
rendu fljótt grun í að uppfundnjng SIj;t og stríö bera heillarika ávexti
hans var lykillinn að forðabúri j 0g Verða mönnum að liði víðsveg-
ýrra hjálparmeðala gegn ýmsum j al um hejni, þó aldurinn yrði ekki
hættulegum húðsjúkdómum. Iiærri en þetta. Víða mun hans
Eftir að þetta fyrsta spor var | verða minst með söknuði og sorg,
stígiö afréð Finsen að helga starí! emkum þó hjá landsmönnum
sitt eingöngu rannsóknum á áhrif- j hans. Þeir finna til þess, að þar
um ljóssins á liffærin. Árið 1883 er einn af merkustu mönnum
nætti hann kenslu við háskólann, j þeirra fallinn, er kastaöi þeim
og fékk þá fyrst tíma og tækifæri I írægðarljóma yfir Júna litlu þjóð
tn að gefa sig allan við
nýju vísindagrein. Og
varð fljótlega mikið ágengt,—jafn-
vel miklu meira en hann sjálfur í
fyrstu hafði gert sér vonir um.
Það var alkunnugt áður en Finsen
kom til sögunar, aö áhrif ljóssins
eru banvæn mörgum bakteríu-teg-
undum, en hlutverk Finsens var
að sanna, að hve miklu leyti og
hvaða sambandi, eða á hvern hátt
væri hægt að nota ljósið sem ör-
ugt vopn gegn þeim bakteríum,
sem valda húðsjúkdómum á mönn-
um. Eftir margvíslegar tilraunir
tókst honum að sanna' svo ljóslega
að það útilokaði allan efa, að þann
húðsjúkdóminn, sem er erfiðastur
allra við að eiga,—hörundsberkla-
veiki, má lækna ileð áhrifum ljósc
geislanna á hörundið.
Því næst tók Finsen sér fyrir
hendur að rannsaka, hvort ekki
væri mögulegt að nota rafmagns-
þessari! er lýsir af um allan heim.
honum
Kláði.
Þessi leiði k 'illi læknast með þvl
að bera á uppleyst
Eyðiö ekki
vetrarmánuðumun
r.il ónýtis, Lærið eitthvað þaiflegt.
Það hjáipar yður til þess að ná í betri
stððu op komast áfram. Komið og
finnið okkur. eða skrifið til
CENTRAL
BUSINESS COLLECE
WlNNlPKG. MAN.
Biðjið nm leiðarviair ..B". þar fáið þér
ailar upplýgingar um dagskólann. Ef
'þér óskið að fá eitthvað að vita um
áveldskólann þá getið þér fengið litla
bók sem útskýrir fyrir yður œtlunar-
verk hans. Við hðfum aðsetur i Maw
Block, Cor. Williara & King, rétt á
bak við Union Bank.
WOOD & HAWKINS, Principal..
OKKAR
Tónninn og tilfínninginer framleitt
á hærra stig og með meiri list en á nokk-
uru öðru. Þau eru seld með góðum
kjörum og ábyrgst um óákveðinn tíma.
Það ætti að vera á hverju heimili.
S L BARROOLOUGH & Co.
228 Portage ave. Winnipeg.
Konurnar
sem verða að leggja á sig erfiða
vinnu, ættu að halda við heiis
unni nieð
7 Monks Ton-i-cire.
Íslendingar.í Winnipeg
ættu nú aö nota tækifæriö og
fá brauövagninn minn heim aö
dyrunum hjá sér á hverjum degi.
Eg ábyrgist yöur góö—„machine-
made“—brauö, og svo gætuö þér
þá fengiö ,,Cakes“ flutt heim til
yöar á laugardögunum. Segið
mér ,,adressu“ yöar gegn um
telefón nr. 2842.
G. P. Thordarson,
591 Ross Ave.
PIANO og
ORCEL
Einka-agentar-
Winnipfg Piano &. Organ Co ,
Manitoba Hali, 295 Portage Ave.
(Skhert bgrqar siq bctur
fnrtr mtgt fctk
en að ganga. á . . .
WINNIPEG • • •
Business College,
Cor, Portage Ave. A. Fort St.
Leitið allra upplý>singa hjá
GW DONALD
Mánageír.
n—mr-n r ....
ROBINSON LS
Lífstykki
Lífstykki. hvít og gul með
faliegnsta frágangi. 4—5
allar stærðir frá 18—30. Van-
averð 75c, Nú á 75c.
Blankett
mcö niðursettu verði
Hvítar ullar áireiður. mjúk-
ar og góðar, stærð :64 x 84.
7 pd. á þyngd með ljósrauð-
um og biáum borðnm. Vana-
verð $3.75. Nú á $2 98
Mislit Wrapperettes
minna en hálfviröi
1500 yards af Wrappe ettes,
tilbúnar á Englandi ogí Can-
ada. rósrautt og röndótt,
Ijósrautt, Jblál rauð og grmn,
allt nýj«r vörur eftir nýjustu
tfzku og af beztu tegund.
Vranaverð lOc, 12j og 15c. yd.
Nú á 6jc.
ROBINSON 8J3
898-402 Maln St., Wlnnipcg.
ör, G. F. BUSH, L. D. S.
TANNLÆ.KNIR.
Tennur fyltar og Jdregnar! út án
sársauka.
Fyrir að fylla tönn $1.00
Fyrir aðdraga út töon 56
Telephone 825. 527 Main St.
Df^OALLDJISSON,
Er að hitta i hverium viðvikudegi
Grafton, N. D., fri kl. 6—6 e. m.