Lögberg - 08.02.1906, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8.
FEBRÚAR 1906.
GULLEYJAN
skáldsaga eftir ,
ROBBRT LOUIS STEVENSON.
PÝRSTI ÞATTUR.
GAMLI SJÓRÆNINGINN.
I. KAPITULI.
Gesturinn ókunni.
Trenlawney friödómari, Livesey læknir og hinir
aSrir leitarmenn Gulleyjarinnar hafa lagt aS mér aS
skýra frá öllum atburSum, bæSi aS því er eyna sjálfa
snertir og þvi er á leiSinni þangaS og ]>ar gerSist, og
draga ekkert undan.nema legu eyjarinnar sjálfrar,meS
því aS þar eru enn eftir fólgnir fjársjóSir Tek egþví
pennann mér í hönd á því blessunarári 17—, og hef þar
upp sögu mína, er faSir minn var veitingamaSur á
gistihúsi þvi, er Benbogi heitir, og gamli sjómaSurinn
meS öriS yfir þvera kinnina, kom þar fyrst inn fyrir
dyr.
Eg man þaS eins vel og þaS heföi skeS í gær, þeg-
ar hann kom þrammandi inn í anddyri veitingahússins,
og eftir honum fylgdu tveir menn, er báru hina feyki-
miklu farmannskistu hans á handbörum. Hann var
hár maSur vexti, þreklegur og skolbrúnn í andliti,
háriS féll úfiS og ógreitt í flóknum lögSum langt niSur
á herSar, og hinn blái óhreini sjókufl hans var víSa rif-
inn og tættur, hendurnar blakkar og hnúaberar og
neglurnar brotnar upp í kviku, en minnisstæSast er
mér þó hvíta öriS, sem bar eitthvaS svo ónotalega mik-
iS á, því þaS tók yfir þveran vangann brúnan og
hrukkóttan. Eg man glögt eftir hvernig hann skimaSi
í kring um sig þegar hann kom inn og tautaSi eitthvaS
viS sjálfan sig um leiS, og svo alt í einu kyrjaSi upp
forna farmannavísu, — sem eg heyrSi síSan svo oft:
„Á farmannskistu fimtán manns
viS flösku af rommi sitja!“
meS hásri og drynjandi röddu. Svo rak hann bylm-
ingshögg í veitingaborSiS, og þegar faSir minn kom úl
aS sinna þessum undarlega, ókunna gesti, heimtaSi
hann hastur glas af rommi. Honum var fært þaS,
hann drakk þaS hægt, til aS njóta sem bezt
smekksins, og borfSi um leiS út um gluggann vfir
klettumgirta víkina er veitingahúsiS stóS viS.
„Þessi vík er dásnotur,“ sagSi hann loksins,
„samt virSist veitingahús þetta eigi liggja sem bezt
vií gestum, hvernig er aSsóknin kunningi?“
FaSir minn kvaS fáa þangaS koma, aS eins hefS-
um viS vel ofan í okkur af inntektunum.
„Jæja,“ sagSi gesturinn, „mér lizt vel á mig hér
og ætla aS setjast hér aS. HeyriS þiS strákhvolpar,“
lirópaSi hann til þeirra er boriS höfSu kistu hans,
„hingaS inn meS kistuna mína, eg ætla ekki lengra
aS sinni. Eg er nægjusamur,“ bætti hann viS og
sneri sér aS föSur mínum, „romm, svínsflesk og egg
er alt, sem eg þarf meS, og svo höfSann, sem blasir
þarna viS til þess aS hyggja aS skipum. PlvaS þú
átt aS kalla mig? Þú mátt kalla mig kaftein, en—eg
sé hvaS þig vantar—þarna,“ og hann kastaSi þremur
eSa fjórum gullpeningum á gólfiS,— þú getur sagt
mér til þegar eg er búinn að éta þetta út,“ og um leið
horfði hann ógnandi á föSur minn og sló saman
hnefunum. Jafnvel þó hann væri tötralega búinn og
rustalegur í máli, var enginn hásetasvipur á honum,
hann leit fremur út fyrir aS hafa verið stýrimaSur eSa
kafteinn, vanur því aS láta hlýða sér. Mennirnir,
sem báru farangur hans, sögðu okkur að hann hefði
um morguninn komið til þorpsins og spurst fyrir um
veitingahúsin með fram víkinni, og þar eS eigi t er
ólíkt, aS honum hafi veriS bent öðrum fremur á okk-
ar, sem rólegt og afskekt, valdi hann það sér til
dvalarstaSar. Annars þekti hann enginn eða vissi
nein deili á honum.
Hann var maSur gæfur hversdagslega. Mestan
hluta dagsins var hann ýmist á rangli meS fram vík-
inni, eSa sat á einhverjum klettinum með stóra kíkir-
inn sinn og athugaði vandlega allar skipakomur. Á
kveldin sat hann jafnan í sama horninu á setustof-
unni, því er næst var arninum, og drakk romm, lítið
eitt blandað vatni. Vanalega ansaði hann ekki, þó á
hann væri yrt, en gaut að eins til manns augunum
gulgráum og tindrandi og hvæsti um leið út um
nefið, svo gall við hátt eins og í þokulúðri. Bæði
heimafólkinu og kunnugu gestunum lærðist því fljótt
að láta hann sem mest eiga um sig sjálfan. Alla
jafna, er hann kom heim á kveldin, spurði hann eftir
sjómönnum, hvort þeir hefðu komiö viö, eða farið
um veginn neðan við veitingahúsið. í fyrstu hugð-
um viö, aS þessar spurningar hans væru af því
sprottnar, að hann fýsti eftir frekari félagsskap stétt-
arbræðra sinna, en brátt komustum viö aö raun um,
að hið gagnstæða var orsökin. Þegar svo bar viS,
að sjómaöur kom að Benboga (eins og vildi til stöku
sinnum, þar eS leiðin til Bristol lá þar um), þá var
hann vanur aS gægjast inn um dyratjöldin á setu-
stofunni og athuga gestinn nákvæmlega áður en
hann færi fram til funda viS hann; jafnaðarlegast
ræddi liann fátt viS gestina, og sneiddi sig hjá þeim,
sem mest hann gat. Mér var sjálfum fullkunnugt
um þessa mannfælni hans, því aS hann hafði gert
mig aö trúnaðarmanni sínum í þeim efnum. Einu
sinni hafði hann kallað mig á eintal, og lofað mér
fjórum pence á fyrsta degi hvers mánaðar, ef eg
hefði vakandi auga á öllum einfættum sjómönnum,
er að garði bæru, og gerði honum strax aðvart um
það. Eigi var bað samt ótítt, þegar eg kom til hans
á mánaðamótum aö heimta gjaldið mitt, að hann
svaraði mér að eins meö því að hvæsa út um nefið og
ygla sig, en áSur en vikan var á -enda, var hann alt
af viss meö, að hafa greitt mér laun mín, og leggja
aö mér á ný að hafa gát á „einfætlingunum.“
Plvaö þessi óþekta einfætta persóna ásótti mig
oft í draunium, þarf eg naumast frá aS skýra. Á
stormnóttum, þegar húsið eins og lék á þræði, og
brimöldurnar buldu á klettunum við víkina, stóð
hann mér fyrir hugskotssjónum í þúsund djöfulleg-
um og ógnandi myndum. Ýmist birtist hann mér meö
fþtinn tekinn af um hnéð, ýmist upp undir mjöðm,
eða þá sem skrýmsli það, er frá upphafi heföi skapaö
verið á einum fætum, sem gekk nýður úr líkamanum
miöjum, og verstu martraðirnar fékk eg, þegar mig
dreymdi hann vera að elta mig yfir girðingár, götu-
ræsi og alt hvað fyrir var. Aö öllu samtöldu vann
eg fullkomlega fyrir þessum fjórum pence. Þegar
allar ógnirnar voru meö taldar*
En þótt eg væri svona skelkaður við sjómann-
inn einfætta, var eg óhræddari við JCaftein, en flest-
ir aðrir, sem kyntust honum. Það kom oft fvrir, að
hann tók sér meira „neSan í því“, að kveldlagi en
hann hafði gott af, þá var hann vis til að sitja langt
fram á nótt, syngjandi hina tryllingslegu og æstu far-
matinasöngva sína, og urðu þá allir nærstaddir aö
vera svo háir og lágir, sem honum sýndist. Þegar
þessi köst komu aö honum var hann ægilegur í fylsta
máta. Ef nokkur talaði þá orð inni, annar %n hann,
sló hann í boröið, og heimtaöi þögn með þrumandi
rö'ddu. Stundúm rauk hann upp t ofsabræði ef hann
var spurður einhvers, út af því setn hann hafði veriö
að syngja um eða segja frá, stundum datt honum
jafnvel í hug að setjast í dyrnar og varna öllum gest-
unum útgöngu þangað til hann hjálfnr var orðinn út
úr, og steinsofnaður.
Það sem mest skelfdi fólk voru sögurnar hans,
og þær voru líka margar ljótar, um morð og tnann-
dTáQ, skipbrot og alls konar ógnir, svo afskaplegar,
aö hárin risu á höfSum tilheyrendanna. Sögurnar
hans báru þaö meö sér, aö hann hafði alið aldur sinn
tneð verstu illmennum, er á skipsfjöl höfðu stigið, en
orðalagið og hinar hrikalegu lýsingar hans tóku þó
út yfir alt annað. Faðir minn sagöi oft að hann
mttndi eyðileggja atvinnu okkar meö sögum sinuin
og hrottaskap, en því fór þó fjarri; þratt fyrir alt
hafði fólkið gaman af kallinum, og aðsóknin jókst
fremur en minkaöi; ungu piltunum var mörgum vel
til hans, þeir kölluSu hann „sjógarpinn víðförla“ og
kváðu menn líka honurn gera England óttalegt a sjó.
Aö einu leyti skerti hann hag okkar. Hann sat
hjá okkur viku eftir viku og mánuö eftir mánuS, án
þess að borga nokkuð fyrir sig. Þá sjaldan faðir
minn mintist eittbvað á þaS. hvæsti Kafteinn svo
hátt út um nefið, að honum féll allur ketill í eld, og
síöast var faðir minn orðinn svo smeikur við hann,
að hann steinhætti aS orSa slikt.
Allan tímann, sem Kafteinn dvaldi hjá okkur,
breytti hann aldrei búnaSi sínum að neinu leyti, eina
sokka keypti hann af sölukerlingu og það lét hann
nægja. Annaö barSið á hattinum hans rifnaði einu
sinni, en hann fékst ekki um þaö, en lét þaS hanga
niður meS vanganum, og þó það berSist framan í
hann þegar vindur var úti .hirti hann ekki um að
láta gera viö það. Eftir þessu var annað útlit hans
og klæðaburöur. Aldrei skrifaði hann neinunt, og
fékk heldur aldrei bréf svo við vissum til. Hann tal-
aði aldrei við aðra en okkur heimilisfólkið og nán-
ustu nágrannana, og sjaldan þó nema hann væri
kendur. Ekkert okkar hafði séð hann opna far-
mannskistuna miklu, og enginn vissi hvaS hún hafði
að geyma.
Alls einu sinni var honum andæft, og þaö var
ekki fyr en undir þaö síðasta, þegar faðir minn var
aðframkominn af sjúkdómi þeim sem dró hann til
dauSa. Livesey læknir kom til okkar seint um kveld
að skoSa föður minn. Hann snæddi hjá okkur um
kveldiS, og eftir máltíðina vék hann sét; inn í setu-
stafuna, til þess að kveikja þar í vindli og tefja þar
tímann meöan verið var aö sækja hest hans til þorps-
ins, því við höföum ekkert hesthús á Benboga. Eg
fór hann þangaö með lækninum,og mér er enn í minni
munurinn, sem eg fann aö var á þessum snirtimann-
lega lækni, með bjarta yfirlitinn og brúnu fjörlegu
augun, og alla framkomu kurteisa og höfðinglega,—
og hinurn ómentuðu búralegu þorpsbúum, og þá eigi
varð síður munurinn minni ef tekinn var til saman-
buröar, þessi úfni, digri, illúðlegi sjóræningi okkar,
þar sem hann sat meS báða handleggi á borð lagSa
Það var snemma morguns, og komið fram í
Janúarmánuö, að venju fremur var kalt og vikin öll
þakin þykkri, grárri frosthélu, fyrstu sólargeislamir
blikuðu á hæðabrúnunum og hvass vindur blés á
norðan. Kafteinn hafði farið á fætur í fyrra lagi,
og gengiS upp á klettana eins og hann var vanur,
ineð sjóhnífinn dinglandi á lendunum og gamla kík-
irinn undir hendinni, og hattbaröiS rifna lafandi
langt niður á heröar, og þaS síðasta sem eg heyrði
til hans, voru formælingar um Livesey lækni þegar
l’.ann hvarf bak við nefið á Stórakletti.
og vínglasiS viö vitin á sér. Við vorum líka varla
sestir niður fyr, en — hann var byrjaður á einum
sinna uppáhaldssöngva:
„Á farmannskistu fimtán manns,
við flösku af rommi sitja;
hina nam til Pleljarranns,
hrottasenna flytja."
I fyrstu hafði eg ímyndaö mér að „farmanns-
kistusöngurinn“ ætti rót sína að rekja til stóru kist-
unnar skipstjórans uppi á loftinu, og einfætti sjó-
maðurinn hafði ósjálfrátt tvinnast saman vjö þær
•Ggnar hugmyndir, sem þessi svaðalegi1- söngur liafði
vakið hjá mér, og alt saman ollað mér mikilla harrn-
kvæla í martraðarstríöi minu á nóttunni, en nú var eg
luiinn aS heyra kviðling þenna svo oft, og orðinn
honum svo vanur, að hann var farinn að bíta lítið á
mig; hann var engum viðstöddum nýr, nema Lives-
ey lækni, og eg sá, áð á hann hafði hann alt annaö en
þægileg áhrif, því Livesey horfði yfir til fyllirútsiiís
með reiðisvip, en hélt svo áfram Viðræöu sinni við
Taylor gamla garöyrkjumann, um lækningaraðferð
á gigtveiki er hann þjáðist af. Kapteinn hélt áfrain
að syngja, og að síðustu barði hann hart ofan í borð-
ið, og vissum við öll, að það þýddi þögn. Allir
þögnuðu líka aS undanteknum lækninum, hann liélt
afram að tala hægt og stillilega eins og ekkert hefði
í skorist. Kapteinn einblíndi á hann um stund, sló
aftur í boröið, bretti brýrnar og hrópaði síðast liams-
laus af bræði: „Þögn á miðþiljum."
„falaröu til mínsagði læknirinn. Rudda-
menniö játaði bölvandi að svo væri. „Þá vil eg
fræða þig á einu, maöur rninn/ sagði Livesey, „ef þú
heldur áfram að drekka eins og þú liefir gert í kveld,
þa verður bráðum einum þorparanum færra hér í
heimi.“
Gamli maðurinn stökk á fætur nötrandi af heift-
aræði, dró hinn langblaðaöa sjóhníf sinn úr sliðrum,
lét hann leika í jafnvægi á lófa sínum og ógnaði meS
að slöngva honum í læknirinn og stegla honum upp
við vegginn.
Læknirinn hreyfði sig ekki minstu vitund.
Hann talaði til hans yfir öxl sér eins og áður, í sama
tón og fyr, en öllu hærra, svo allir inni gátu glögg-
lega heyrt, og enginn óttasvipur var á honum eða
skjálfti í röddinni.
„Sliörir þu ekki hníf þinn þegar í stað,“ sagði
hann, „skal eg sjá svo um, að þú verðir hengdur á
næsta dómþingi.“
Þeir horfðu síðan hvor á annan mjög reiðulega,
en loksins lét Kafteinn undan síga, ýtti hnífnum ofan
í sliörin aftur og snautaði í sæti sitt, og urraði í hon-
um eins og rakka, sem hefir fengið ráSningu.
„Jæja maður minn,‘ sagði læknirinn þvínæst,
„fyrst mér er orðið kunnugt um, aS slikur fugl og
þú á heima í umdæmi minu, þá getur þú verið alveg
viss um að eg skal hafa auga á þér nótt og dag. Eg
ei' ekki að eins læknir, eg er líka yfirvald, og komist
eg að þvi, að þú hegðir þér eftirleiðis, aö einhverju
áþekt því sem hér hefir komið fyrir í kveld. skaltu
eiga mig á fæti, og eg skal þá gera ráðstafanir til
þess að þu gerir fólkinu hér engan óskunda fram-
vegis. í þetta sinn hefi eg ekkert frekar við þig að
tala.“
Rétt á eftir var komið meS hcst Livesey að hús-
dyrunum og skömmu síðar kvaddi hann og reið á
stað. En orð hans höfðu þau áhrif á Kaftein, að
hann var hinn gæfasti þaS sein eftir var af kveldinu,
og sýndi engan ofstopa eða illindi um nokkurn tima.
II. KAPITULI.
Svarti-Hundurinn keniur og fer.
Þaö var ekki löngu eftir þetta aö hinn fyrsti
ltinna leyndardómsfullu atburða skeöi, er losaði
okkur við Kaftein sjálfan, en, eins og síðar sést, ekki
við afleiðingarnar af verkum lians. Veturinn var
byrjaður, með nöprum næSingum, fannkomu og
frostgrimdum. Veikindi föður míns ágerðust eftir
að kuldarnir komu, og útlit hans gerði það ótrúlegt,
að hann mundi lifa af til vorsins. Honum hnignaði
dag frá degi; við móSir mín uröum því að annast alt,
sem gera þurfti á heimilinu; og höfðum viS fult í
fangi með að komast yfir þaö alt, því mikið af timan-
um gekk í það aö sinna hinum óskemtilega og
heimtufreka gesti okkar.
Faöir minn var lakari þenna morgun, svo móSir
mín þorði ekki viS hann aS skilja. Eg var aS bera
morgunmatinn á borS, til þess að hafa alt til, þegar
Kafteinn kæmi aftur úr morgun-leiöangri sínum.
Þegar eg var að enda við það, var huröinni skyndí-
lega hrundið upp og inn kom maður, sem eg aldrei
hafði séö fyr á æfi minni. Hann var fölur í andliti,
vöxturinn tenglulegur, og hafði mist tvo fingur á
vinstri hendinni; han gekk hokinn og horfði flóttalega
í kring um sig. Langur hnífur hékk við belti hans,
en saint leit hann ekki út fvrir aS vera áflogaseggur
eða hraustmenni.
Eg—sem jafnan hafði vakandi auga á öllum sjó-
mönnum, sem inn komu, hvort heldur þeir gengu á
einum fæti eða tveimur—, gat ekki gert aS því, að
mér varð hálf-hverft við komu þessa manns. Þó
hann liti ekki beinlínis út fyrir aS vera sjómaður, var
þc einhver farmannabragur á honum.
Eg spurði hann hvers hann óskaöi. Hann baö
um brennivín, en um leið og eg var að leggja á stað
að sækja drykkinn, settist hann niöur við borðið og
gaf mér vísbendingu um aö koma nær og tala við sig.
Eg stanzaSÍ alveg hisSa meS þerriklútinn í hendinni.
„Kondu hingað, drengur minn/ sagði hann, „eg
þarf að tala við þig einslega.“
Eg færöi mig nær honum fáein skref.
„Er þessi máltíö búin skipsfélaga mínum, Bill?“
spuröi ltann glottandi.
Eg tjáði honum að eg þekti ekki Bill skipsfélaga
hans; en sá sem máltíðin væri ætluð væri venjulega
kallaöur Kafteinn, og hefði hann búið hjá okkur um
tíma.
„Það er alt gott og blessaS,“ sagði hann. „ÞaS
má kalla Bill kaftein eigi síður en marga aðra.
Hann á að hafa stórt ör á annari kinninni, og hefir
það til aS vera dátlítið glettinn viö vín. Til frekari
skýringa skal eg geta þess, að sá Bill, sem eg er að
tala um, hefir örið á hægri kinninni. Kannastu nokk-
uð við lýsinguna? Er nokkur hér til húsa, sem
þannig lítur út?‘“
Eg sagði honum að Kafteinn hefði farið aS
heiman snemma um morguninn.
„Hvert fór hann eða í hvaða átt, segðu þaö
slrax ?“
Eg henti honum á klettinn, sem Kafteinn hafði
liorfið á bak viS, og sagöi honum um hvert leyti eg
byggist við hann kæmi heim aftur. Eftir aS eg hafði
svarað nokkrum fleiri spurningum hans þar að lút-
andi, sagði hann: „Nú hefi eg fengið nóg að vita til
þess að Bill félagi getur búist við, að velfarnaðar
minni hans verði drukkið innan skamms.“
Um leið og hann sagði þetta brá fyrir einkenni-
lega ógeðslegum svipblæ á gulbleika tólgarandlitinu
á honum, svo að mér stóð nærri því stuggur af.
Það sem þessum tveim mönnum bar á milli, hvaS
sem það var, kom auðvitað ekki mér við, og þó mig
hálflangaði til aS aðvara Kaftein, var þaS enginn
liægðarleikur fyrir mig. Ókunni maðurinn hafSi ná-
kvæmar gætur á mér, settist fast viö dyrnar, og beiS
þannig komu Kafteins ygldur á svipinn og slæglegur
eins og köttur, sem bíður bráðar. Einu sinni gat eg
laumast út um bakdyrnar, en hann gáði að mér þegar
eg ætlaði aS skjótast fyrir húshorniS ofan á veginn.
Hann hrópaöi á eftir mér og skipaði mér að koma, og
af því honum fanst víst, aS eg væri ekki nógu fljótur
að hlýða, stökk hann fram í anddyriö, jós yfir mig svo
hræSilegum bölbænum, að eg sá mér þann kost vænst-
an aS hypja mig heim aftur. Þegar vS vorum báðir
komnir inn, fór hann að blíökast aftur, hann greip til
mín, hristi mig til eins og í glensi, sló svo á öxlina á
mér og sagði eg væri hygginn og skemtilegur dreng-
ur, og sér þætti reglulega vænt um mig.
„Eg á son á aldur viö þig,“ sagðf hann. „Sá er
þér sérlegá líkur, og eg er viss um, að bæði hann og
þú verðið miklir menn einhvern tíma, en — mundu
eftir því, — að drengir verða aS læra hlýðni, —
sonarlega hlýðni um fram alt. Ef þú ltefSir verið i
förum með okkur Bill, þá heföir þú kunnaS að hlýöa,
fyrstu skipun, sem þú fékst. ÞaS kunni Bill og allir
skipsfélagar hans. • „En“—hann leit út um gluggann,
—„þarna kemur þá gamli Bill skipsfélagi minn, heill
á hófi, meS stóra kíkirinn sinn í handarkrikanum. —•
Nú skulum viö—þú og eg færa okkur inn í setustof-
una og bíða þar á huröarbaki og koma flatt upp á
gamla skrögginn.“
Um leiö og hann sagði þetta dró hann mig meS
sér inn í herbergiS og skaut mér upp í horniS aftan
viS sig að huröarbaki. Mér leiö afleitlega illa þarna
eins og skiljanlegt er, og bætti þaS ekkert líSan mína,
eða dró úr óttanum, að ókunni maðurinn virtist all-
hræddur sjálfur. Hann færði til beltið, sem hann
hafSi yfir um sig, svo aS hnífurinn yrSi sem næst
hendi, og losaði um hann í sliörunum. Ha»n var
auösjáanlega meira en lítið skelkaður, því að hann
átti bágt meö að hrinda frá sér öndinni, eins og biti
stæöi í bálsinum á honum. . , \
I