Lögberg - 05.04.1906, Blaðsíða 4

4
LOGBERG FIMTUDAGINN 5. APRÍL 1906
er geflB tit hvern flmtudag af The
Lögberg Prlntlng & PubUshlng Co.,
(löggllt), aB Cor. Wllliam Ave og
Nena St., Winnipeg, Man. — Kostar
(2.00 um &ri8 (& lslandi 6 kr.) —
Borglst fyrirfram. Elnatök nr. 5 cts.
Published every Thursday by The
Lögberg Printlng and Pubiishlng Co.
(Incorporated), at Cor.WiUiam Ave.
A Nena St., Winnipeg, Man. — Sub-
scription price $2.00 per year, pay-
able in advance. Single oopies 5 cts.
S. BJÖRNSSON, Editor.
M. PAUI.SON, Bus. Manager.
Auglýslngar. — Smáauglýsingar 1
eltt skiftl 25 cent fyrir 1 þml.. A
stœrri auglýslngum um lengri ttma,
afsláttur eftlr samningi.
Bústaðaskifti kaupenda verCur a5
tllkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bústaC jafnframt.
Utan&skrift til afgreiCslust. blaSs-
lns er:
The LÖGBEUG PltTG. & PUBL. Co.
P. O. Boi. 136, Winnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjörans er:
Edltor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvœmt landslögum er uppsögn
kaupanda & blaCi ógild nema hann
sé skuldlaus þegar hann segir upp.—
Ef kaupandi, sem er 1 skuld viC
blaöiö, flytur vlstferlum &n þess aö
tilkynna heimilisskiftin, þá er þaö
fyrir dómstölunum &lltln sýnileg
sönnun fyrir prettvlslegum tilgangl.
Liberala flokksþingiö.
Flokksþingi liberala í Manitoba,
sem minst var á aö hefði verið sett
hér i Winnipeg fyrra mánudag,
lauk miðvikudaginn næstan þar á
eftir. Mun lengi verða í minnum
haft, bæði hve þing þetta var fjöl-
sótt og eins hitt, hve myndarlegt
úrvalalið flokksins var, er þar var
saman komið. En heppileg úrslit
og ákvarðanir í hvaða máli sem er,
geta því að eins verið tekin, að
þeim mönnum, sem á er að skipa
til þeirra verka, séu starfi sínu
vaxnir, en um það dettur eiígum í
hug að efast, er nærstaddur var á
þessu þingi, og sá bæði og heyrði
þar á ræður vitrustu mannanna og
þrautreyndustu þingskörunganna,
er liberal flokkurinn á hér í fylk-
inu.
í annan stað þarf eigi nema að
líta á stefnuskrárákvæði þau, sem
samþvkt voru af þinginu. til að
sannfærast um að vel og hyggilega
er með málin farið og svo víðtækt
tillit tekið til framtíðar hagsmuna
almúgans, sem framast var auðið,
og leggjum vér stefnuskrárákvæð-
in fyrir augu almennings hér á
öðrum stað í blaðinu, til þess að
hver og einn geti sjálfur séð hvað
samþykt hefir verið á þinginu, að
ítarlega rædduht málunum.
^f þeim fimm hundruð fulltrú-
ttm, er mættu á þingi þessu frá
hinum ýmsu kjördæmum fylkisins,
skipuðu stefnuskrárnefndina full-
ur fjórði hlutinn.
Fyrir oss íslenzka liberala er
það ánægjulegt teikn áhrifa vorra
í þjóðmálum hér, að eitt hið víð-
lesnasta blað bæjarins, getur þar
manns af vontm fámenna þjóðar-
hópi, forseta liberal klúbbsins ís-
lenzka, Mr.Thos. H. Johnson, lög-
manns hér í bæ, sem eins þess er
atkvæðamikinn þátt tók í fram-
kvæmdum þessarar nefndar.
Nefndin sat á fundi samfleytt
sex klukkustundir, frá' kl. 8 á
þriðjudagskveldið til kl.2 um nótt-
ina.
Að sömdu nefndarálitinu var
það lagt fyrir þingið á miðviku-
dagsmorguninn og rætt þar itar-
lega og þær breytingar gerðar, er
vænlegastar sýndust.
Eins og kunnugt er hafði lib-
eral þingmaðurinn C. J. Mickle
verið foringi flokksins hér i fylk-
inu næstliðin þrjú ár, og var ósk
hans að halda eigi áfram því starfi.
Lá því fyrir að velja nýjan for-
ingja, og féllu einróma atkvæði
þannig, að kosinn var borgarstjór-
inn í Portage la Prairie, E4ward
Brown, sem er atkvæðamaöur í
hvívetna, sérlega málsnj'aU, eld-
heitur liberali og vel gefinn í alla
staði. Slíkan mann er sómi að Iiafa
í fylkingarbroddi og enda flestum
líklegri, sem völ er á hér í fylkinu,
til að leiða flokkinn til sigurs und-
ir stjóm sinni.
> StefnUskrárákvæði þau, sem nú
liggja fyrir, eru eindregið fram-
sóknar tákn, án þess þó að nokkur
ofsablær sé á þeim.
Hyggindi^og gætni virðast vera
þær máttarstoðir, sem ráðið hafa
samningi þeirra öllu öðru fremur,
og þau taka til allra helztu áhuga-
mála fylkisins og sýna álitlegustu
leiðina, til að hrinda þeim í fram-
kvæmd, enda leikur lítill vafi á því
að margur mun taka þeim fegins
hendi og aðhyllast þá meðferð
mála, er þau benda á, og um
leið bindast í þann flokkinn, sem
undir merkjum þeirra berst.
------o-------
Stefnuskrár-ákvæöi
samþykt af libcral flokksbinginit í
Manitoba, 27. og 28. Marz
síðastliðinn.
Tollmál.
Flokksþing liberala i Manitoba
ákveður að halda fast við þá póli-
tík, er liberal flokkurinn hefir frá
upphafi fylgt í tollmálunum, sem
sé að innflutningstollurinn skuli
aðallega vera bygður á tekjuþörf
landsins.
Það lýsir og yfir að það sé föst
ætlan þess að mótmæla stranglega,
hverri uppástungu, hvaðan sem
hún kæmi, er gengi í þá átt, að
Iiækka hann, með því að slikt sé
skaðlegt fyrir sameiginlega heill
landsins.
Enn fremur, að í tollmálarann-
sókn þeirri, er nú stendur yfir, sé
það æskilegt að breytingar þær,
sem gerðar verða þar af leiðandi,
lúti að því að lækka tolla, sérstak-
lega á trjáviði, akuryrkjuverkfær-
um, aldinum og klæðavarningi,
eða lífsnauðsynjum bændanna í
Vesturlandinu, en á velmegun bú-
anda byggist velmegun iðnaðar-
manna og iðnaðarins innanlands;
en haldast skuli óbreytt tollhlunn-
indi þau, er Bretland og nýlend-
urnar hafa notið ^33 1-3. prct.).
Fjármál fylkisins.
Þar eð útgjöld þessa fylkis árið
1905 hafa reynst tvöfalt hærri en
1898, álítur þingið nefnda hækk-
un alt of mikla og standa í öfugu
hlutfalli við tekna uppsprettur
fylkisins, en lætur og þá skoðun
sína í Ijósi, að með hyggilegri
starfrækslu aðferð væri hægt að
leysa betur af hendi stjórn al-
mennra mála með margfalt minni
kostnaði.
Fylkislöndin.
Að sú stjómaraðferð, sem fer
í þá átt, að selja stór landflæmi
gróðabrallsmönnum í einkasölu sé,
óviðurkvæmileg og ætti alls ekki
að eiga sér stað, þareð hún sé
fjárhagslega skaðvænleg fylkinu;
að yrkjanlegt land sé selt land-
nemum eingöngu, á sanngjörnu
verði, með þeim skilyrðum er þar
til heyra og að öll önnur lönd
skuli verða boðin til sölu á þann
hátt, að almenn samkepni geti
komist að.
A almennings vitund.
Vér álitum nauðsynlega og æski-
legt, að öll opinber störf, cr stjórn-
in annast, séu á vitund almenn-
ings, og erum því meðmæhir að
alt slíkt sé birt í ManiP ’ r
ette, t. d. eins og opinber, almenn
%erk, sem gefin hafa verið út til
vinnu, sala skuldaskírteina o. s.
frv., með þeim frekari skýringum,
sem almenning varðar, og hann á
heimting á að fá að vita.
Bindindi.
Að liberal fldckurinn láti í ljósi
samhygð með bindindishrevf-
ingunni sem siðferðislegri umbót,
og skuldbindi sig til, komist hann
til valda, stranglega að framfylgja
öllum þeim lögum, sem snerta
vínsölu, og endurbæta núverandi
vínsölulög á þann hátt, að eftir-
fylgjandi ákvæði öðlist gildi:
„Að vinsöluleyfi eða vínsölu-
bann (local option), í borgum,
bæjum, þorpum eða sveitum, skuli
komið undir meiri hluta atkvæða
kosningarbærra manna á slíkum
stöðuni.
Að giftum konum, sem hafa
nauðsynleg eignaskilyrði skuli end-
urveittur atkvæðaréttur um slík
tnál.
Að settir séu veitingaleyfismenn
og umsjónarmenn, er þvi séu bein-
línis hlyntir, að lögunum sé fram-
fylgt í öllum greinum.
Að vínveitingaleyfi skuli veitt
einu sinni á ári, og oftar ekki, sam
kvæmt umsókn er fram hafi verið
lögð innan tiltekins tíma.
Ef 25 prct. af kjósendum senda
bænarskrá um vínsölubann (local
option), skuli hún lögð fyrir bæjar
eða sveitarráðin.
Kjósendur í sveitarumdæmum
skulu hafa vald, ekki að eins til
þess, að saniþykkja aukalög, held-
ur og takmarka eða fækka vín-
veitingaleyfum í héraði sínu.
Og sérhvert -sveitarráð skuli
skylt til að láta greiða atkvæði um
vínsölubann, þegar 25 prct. af við-
komandi kosningarbærum mönn-
um hafa ritað undir bænarskrá
slíks efnis.“
Mentamál.
Liberal flokkurinn skuldbindur
sig, komist hann til valda.að leggja
kapp á aö koma mentamálunum í
sem allra bezt horf. Mentamálun-
um hefir næstliðin ár verið skipaö
hér í fylkinu á óæöri bekk i sam-
bandi við stjórnardeild annara
mála, en ættu eingöngu að vera í
höndum sérstaks mentamála ráð-
gjafa.
Stœkkun fylkisins.
Þinginu kemur samamum, að til
þess að Manitobafylki geti full-
komlega náð rétti sínum í sam-
bandinu, sé það sérstaklega nauð-
synlegt að fylkið sé stækkað þann-
ig, að við það sé bætt hinu núver-
andi Keewatin héraði, sem liggur
á milli norður takmarka Manitoba
fylkis og Hudsonsflóans, og að
fjármálasambandinu við Ottawa-
stjórnina sé komið í sama horf og
nú á sér stað með Alberta og Sas-
katchewan fylkin.
Hudsonsflóarbrautin.
Sökum þess hve afar áríðandi
það sé fyrir Vestur-Canada að
Hudsonsflóabrautin verði lögð sem
allra fyrst, er það sannfæring
þingsins, að Dominionstjórnin ætti
að taka málið að sér og ráða því
til heppilegra lykta sem allra fyrst.
.. Búnaðarmál.
Þar sem landbúnaður er aðal
atvinnugreinin í Manitoba, hefir
þingið þá ætlun, að búnaðarmál-
in séu svo mikils varðandi að nauð
syn beri til, að setja sérstakan ak-
uryrkjumálaráðgjafa eins og á sér
stað i hinum fylkjunum, sem hafi
umsjón yfir öllu er að landbúnað-
inum lýtur. Enn fremur er þing-
ið i þeirri skoðun, og þykir það
enda mjög óhappasælt hve lítinn
áhuga hin núverandi fylkisstjórn
hefir sýnt i því að skifta sér af
búnaðarmálunum, einkum hvað
snertir annað eins nauðsynjamál
og fyrirlestra um og sýningar á
útsæðistegundum.
Landbúnaðar- og verzlunarmála-
deild.
Með því að Manitoba er sérstak
lega landbúnaðar hérað, ætti það
fyrst og fremst að vera skylda
stjórnarinnar, að efla landbúnað-
inn í öllum greinum, og í sam-
bandi við landbúnaðar stjórnar-
deildina ætti þvi að vera landbún-
aðar verzlunarmáladeld.
Vegabætur..
Þar eð framfarir fylkisins hvíla
að miklu leyti á því, að um það
liggi nógir og góðir vegir, ætti
stjórnin, í sambandi við sveitar-
stjórnirnar að gangast fyrir því,
að leggja sem fullkomnasta aðal-
vegi.
Skattskifting.
Að sanngjörnum hluta af tekju-
skatti af járnbrautarfélögum sé
hlutfallslega skift niður milli
sveitarfélaganna.
Viðlagasjóðir.
Að allar tekjur af höfuðstól,
sem inn koma fyrir landsölu í
Manitoba og Norðvesturlandinu
og fyrir Hudsonsflóalöndin skuli
geymd tif að borga með veðskulda
bréf, sem falla í gjalddaga 1910.
Kjórskrár.
í kosningarlögunum skal á-
kveða svo, að kjörskrárnar skuli
vera sérstaklega tilbúnar á undan
hverri kosningu, hvort sem það
eru aðal kosningar eða aukakosn-
ingar, og ekki á öðrum tímum. Að
kjörskrárnar skuli bygðar á skrá
yfir skattgreiðendur, sem búin sé
til af bæjar eða sveitarstjórnunum
að viðbættri einkaskrásetningu, er
framkvæmd sé á löglegan hátt.
Skuldbindingarábyrgð járnbrcruta.
Þingið lætur í Ijósi vanþóknun
á hinum óviturlegu og takmarka-
lausu ábyrgðum stjórnarinnar fyr-
ir hönd járnbrautarfélaganna.
Þjóðeign.
Að þjóðin skuli ráða yfir öllum
sameiginlegum nytsemdar fyrir-
tækjum, svo sem vatnsleiðingum,
lýsingarfærum og málþráðasam-
böndum, og þegar leyfi er veitt til
að koma slikum fyrirtækjum í
framkvæmd sé svo ákveðið að hún
ein hafi fullkominn eignarrétt yfir
æi'm.
Lög urn kaupgjald og verk-
smiðjur.
Að grein um sanngjarnt kaup sé
bætt inn í alla verksamninga, sem
fylkisstjórnin geri, og slík ákvæði
séu sett inn í alla verksamninga,
sem njóta styrks af hirui opinbera.
Að verksmiðjulögunum sé strang-
lega fylgt.
Samtök.
Að það sé skylda yfirvaldanna
að rannsaka mjög" nákvæmlega öll
samtök og félög er miöa til þess að
leggja óeðlileg höft á atvinnu og
viðskifti manna, og að hegna öll-
um brotum af þessari tegund
er varða við gildandi lög.
Réttarfar.
Að framkvæmd laganna ættu
leir einir að hafa á hendi, er óhlut
drægir séu og óháðir pólitískum
flokkum, svo að Jæir geti notið á-
lits og trausts þjóðarinnar, gagn-
stætt hinni yfirgnæfandi og á-
kveðnu hlutdrægni og flokksfylgi í
dómsmálum, sem hsfir átt sér stað
undir núverandi fylkisstjórn.
Innflutningur og landnám.
Að framfarir fylkisins gætu stór
kostlega aukist, ef kappsamlega
væri unnið að innflutningi og land-
námi undir þeim skilyrðum, er
gerðu það fýsilegt fyrir landnema,
að flytja til Manitoba.
Trausts yfirlýsing á Dominion-
stjórninni.
Þetta þing liberal flokksins í
Manitoba lætur í ljósi ánægju sina
yfir hinni viturlegu og framtaks-
sömu stjórn landsins í Dominion-
málunum á því tíu ára timabili,
sem Sir Wilfrid Laurier og með-
stjórnendur hans hafa veitt henni
forstöðu, og sérstaklega hrósar
þingið nefndri stjórn fyrir hinn
ákveðna og hvggilega áhuga, sem
hún hefir sýnt í innflutningi fólks
og samgöngubótum, sem hafa ver-
ið aðal atriðin í vexti og viðgangi
Vestur-Canada. Og þetta þing
er þess fullörugt, að með þvi að
halda þeirri stjómarstefnu áfram,
að flytja inn vel liæfa landnema og
byggja nægilegar aðal járnbraut-
ir, sé á hinn bezta hátt séð fyrir
varandi hagsæld alls landsins,
og farsælli framtíö þess.
-------o-------
Verkfall ‘strætisvagn-þjón-
anna í WinnipeS.
Það hefir eins og legið í loftinu
um nokkurn undanfarinn tíma, að
í hart færi milli strætisvagnþjón-
anna hér í bæ og félagsins, sem
þeir vinna fyrir.
Hið lága kaup, sem vagnþjón-
arnir hafa orðið við að búa, hefir
þó sérstaklega valdið óánægjunni,
því dæmi munu þess finnast, að
fyrir 15C. um kl.tímann hafi þeir
unnið, er lægst kaup fengu hjá fé-
laginu. Nítján og upp i rúmlega
tuttugu cent var kaupið þangað
til fyrir liðugum mánuði síðan, en
þá fékst það hækkað upp i tuttugu
til tuttugu og fimm cent. En eigi
gerði sú hækkun vagnþjónana á-
nægða, þar sem ýmsir vankostir
voru þar að auki á starfi þeirra,
sem þeir vildu gjarnan fá breytt,
en fengu ekki, né heldur kaup-
hækkun þá er þeir æsktu, en hún
er 22c. lægst upp í 27 um klukku-
tímann.
Þegar á miðvikudag 28. f. m.
var auðséð að til opinberra vand-
ræða horfði, og á fimtudagsmorg-
uninn mættu engir af vagnþjón-
um þeim hér í bænum, er „union-
inni“ heyrðu til. Strætisvagna-
félagið bjóst við verkfallinu og
lagði drög fyrir að fá menn aust-
an úr fylkjum og víðar að til að
vinna fyrir sig .— Eigi að síður
varð lítið úr því að strætisvagnar
gengju þann dag, því að eitthvert
hið mesta uppþot, sem nokkurn
tíma hefir komið fyrir í sögu Win-
nipeg, varð nokkru eftir að fyrstu
vagnarnir með nýju utanfélags-
vagnþjónunum fóru að skríð.a
um Main st. Voru vagnamir
stöðvaðir af manngrúanum,
sem þyrptist saman og urðu við-
sjár miklar með mönnum, hrind-
ingar og barsmíð, því að lýðurinn
var æstur og mestallur á máli
verkfallsmanna. Lögreglan kom
engu tauti á við þann mikla múg
manna, er barst eins og stormvak-
ið haf fram og aftur um Aðal-
strætið og fylti það húsaraðanna
á milli á feiknamiklu svæði. Þétt-
astar voru þyrpingamar kring um
brautamótin á Portage ave. og
Main stræti, svo og andspænis
Union bankanum og yfir undir C.
P. R. og Higgins st. Þann dag
var ellefu vögnum spilt svo að þeir
voru ófærir til gangs, og varð að
drasla þeim heim á stöðvarnar um
kveldið, en um hádegi hætti öll
strætisvagna ferð í bænum.
Strætisvagnafélagið hafði sér til
aðstoðar bæði við að renna vögn-
unum og berja á mönnum sekum
og saklausum verkfallsféndur
Tstrikebreakers), og er einn hinn
skæðasti þeirra, og annar aðal for
sprakkinn, danskur Bandaríkja-
maður, Louis Christiansen að
nafni, jötun að burðum og mesti
hrotti, að sögn. Þannig réðist
liann þenna fyrsta dag verkfallsins
á landa vorn Magnús Smith « tafl-
kappann alkunna, er hann var á
ferð um Main st. sunnanvert á leið
til miðdegisverðar, og í engum
uppreistarhug, eins og menn geta
búist við, og sló hann niður með
handkylfu, og lá við að hann hand
leggsbrotnaði. Tveir lögreglu-
menn höfðu verið þar álengdar, en
hvorugur þeirra lét sig neinu
skifta þenna óprúða leik. Mr.
Sniiíth hefir síðan fengið dólg
þenna tekinn fastan en á mánu-
dag var harin latts látinn gegn
veði.
Mörg dæmi þessu lík mátti sjá
þann dag af hálfu verkfallsfénda,
en þetta er tilgreint þareð það
snerti beint íslending.
Ýmsar minni háttar skemdir
voru gerðar um daginn af mann-
grúanum á götunum, og um kveld-
ið kveikt í tveimur eða þremur
strætisvögnum, og þannig endaði
fyrsti dagur verkfallsins, og bjugg
ust menn við hinu versta.
Laust eftir kl. átta á föstudags-
morguninn lögðu fyrstu vagnarnir
á stað og ekki nema örfáir þó, og
kvað ekki mikið að uppþotinu á
átrætunum fyrst um morguninn.en
fór æ vaxandi eftir því sem leið á
daginn, og þegar undir kveld var
komið,voru flokkamir svo æstir og
ákveðnir í að framfylgja uppþot-
inu, að borgarstjórinn fór út í
þyrpinguna og las upp þann refsi-
pistil brezku laganna, er á-
kveður lífstíðar fangelsi við þvt að
gera óeirðir á strætum úti í stór-
flokkum og hlýða ekki lögreglunni
og dreifast og skilja hópa, þegar
svo er fyrir skipað af henni
og yfirmönnum borgarinnar. Lítt
sefaðist lýðurinn við þá ráðningu,
og þar eð borgarstjórinnn sá engin
tök á því, að brjóta uppþotið á
bak aftur með styrk lögregluliðs
þess, er á var að skipa, greip hann
að síðustu til þess örþrifaráðs að
láta kalla herliðið til hjálpar. Er
það i fyrsta sinn að þurft hefir
þótt að sýna íbúum hinnar rólegu
Winnipegborgar framan í byssu-
kjafta til að halda þeim í skefj-
um; dálítinn mótþróa sýndu hinir
æstustu í fyrstu eftir komu her-
liðsins, en þegar dátarnir fóru að
hlaða byssur sínar, þyntust brátt
fylkingarnar á strætunum og fólk-
ið hafði sig á braut smám saman,
svo engin vandræði urðu. Þann
dag runnu strætisvagnar , ekki
lengur en til kl. hálf sjö e. h.
Laugardaginn gekk alt friðsam-
lega til, enda var herliðið alt af við
hendina; þó gengu eigi vagnar um
allar sporbrautir í bænum, og
mjög fátt fólk tók sér far með
þeim, svo þeir runnu tíðast tómir
með einn lögreglumann, til trygg-
ingar, hver.
Klukkan þrj'ú á Æunnudaginn
var herliðið heim kvatt, etída engin
þörf þess lengur þar eð allur bær-
inn var kominn í frið og spekt.
Mánud. og þriðjud. gengu vagn-
ar um allan bæinn, þó að þunn-
skipaðir færu þeir af farþegum.
Enda þótt verkfallið sé eigi til
lykta leitt þar eð hvorugur flokk-
urinn hefir slakað svo til, að samn-
ingar hafi komist á, má búast við
að séð sé fyrir enda á öllum róst-
um og uppreistar æsingum á stræt-
um úti. Er svo að sjá, sem yerk