Lögberg - 02.05.1907, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2. MAÍ 1907
LlFS eða liðinn
EFTIR
HUGH CONWAY:
“Um vísindaleg efni? Nei, víst ekki!” sagSi
Stanton. “Rothwell er ekki a5 hugsa um slikL Hann
er ma«ur, sem hefir um tuttugu þúsund i árstekjur
e8a vel þaS' en rýkur þó á staS viS fyrsta tækifæri
til aS skjóta vísunda í NorSur-Ameriku eSa strúts-
fugla í Afríku. Hann hugsar hvorki um aS sitja
heima og sökkva sér niSur í lestur vísindanna né
hrúga saman fé, sem honum væri þó í lófa lagiS.”
“Þ'aS hlýtur aS vera mjög gaman aS ferSast
svona um eins og hann gerir,” varS mér aS orSi.
“Já, hann segir aS þaS sé gaman. En sitt á viS
hvern, segi eg. Hann er samt þegar á alt er litiS
allra vænsti maSur; hann er bara dálítiS þreytandi
stundum og þaS lítur út fýrir aS hann ætli aS láta
föSur ySar fá smjörþefinn af því núna.”
Mr. Stanton leit heim til hússins okkar meSan
hann var aS tala og var eins og hann yrSi snortinn af
því, hve einmanalegt og afskekt þaS var.
“Er þaS satt aS þiS búiS þarna einir alt áriS?”
spurSi hann.
“Já, satt er þaS. Eg hefi átt þama heima og
dvaliS hér síSan eg man fyrst eftir mér.”
“Finst ySur ekki býsna rólegt hér, eg vil ekki
geta þess til, aS þaS sé IeiSinlegt?” spurSi hann.
Eg fór aS hlæja. “Þér munduS ímynda ySur
það, ef þér væruS hér aS vetrarlagi, þegar snjór
liggur yfir öllu.”
“Eg mundi ímynda mér þaS um hvaSa tíma árs
sem væri. HvaS geriS þiS ykkur annars til skemt-
unar?”
“Eg sigli á bátnum mínum um víkina, veiSi fiska
og les bækur.”
“HafiS þér aldrei gengiS á skóla?”
“Nei, faSir minn kennir mér sjálfur.”
“Þér ættuS þaS skiliS aS komast á einhvern
skóla, t. d. í- Rugby eSa Eton — jafn-stór og sterkur
piltur — og læra “cricket” eSa fótboltaleik. HvaS
ætliS þér aS leggja fyrir ySur síSar meir?”
“Eg veit ekki. Eg hefi aldrei hugsaS um þaS.”
“ÞaS þurfiS þer þó aS hugsa um. Þér getiS
ekki faliS ySur hér fyrir umheiminum alla æfi! Þeg-
ar eg var á ySar aldri, var eg búinn aS mynda mér á-
kveðna og ljómandi fagra lífsstefnu, en þá var eg
svo óheppinn aS frændi minn einn arfleiddi mig aS
fjárupphæS, sem nam þúsund pundum á ári. Nógu
miklu fé til aS eySileggja mann, en of litlu til aS gera
nokkurn aS manni! Hamingjunni sé lof, þarna
koma þeir loksins!” sagSi hann meS miklum fegin-
leik, þegar Rothwell lávarður og faSir minn komu út
aS garSshliSinu.
ÞaS var auSséS, aS þeir voru aS tala um eitt-
hvert alvarlegt málefni á leiSinni niSur stíginn. Roth-
well horfSi til mín, og leit út fyrir aS hann væri aS
skora á föSur minn um eitthvað mér viSvíkjandi, en
íaSir minn hristi höfuSiS yfir því.
“Er Rothwell lávarSur kvæntur?” spurSi eg
Stanton, þegar þeir áttu góSan kipp eftir til okkar.
“Nei, hann er ekki kvæntur. Hann hefir aldrei
liaft nógu lengi eirS í sér héima til aS koma því í
verk. Eg held annars aS hann hafi orSiS fyrir ein-
hverjum óhöppum í ástamálum, eins og kalIaS er; en
þaS var áSur en eg kyntist honum.”
“Blessaður Rothwell,” kallaSi vinur ltáns, þegar
þeir nálguSust. “Nú skulum viS hraSa okkur á staS;
þetta eru síSustu forvöS.”
“Eg verS aS biSja þig afsökunar á því, Stanton,
aS eg hefi tafiS þig svona lengi, en húsráSandinn
sýndi mér svo fágætar bækur, aS mér var ómögulegt
aS slíta mig frá aS skoSa þær fyr en þetta. Eg hélt
ekki aS þaS væri orSiS svona framorSiS.”
“Eg hefi setiS hér hálfan annan klukkutíma og
bariS hælunum í steininn, sem eg sat á, mér til dægra-
styttingar,” svar^ði Stanton. “Svona Filippus skip-
stjóri, nú skulum viS1 ýta á flot.”
En Rothwell ávarður lagSi höndina á öxl mér,
áSur en hann fór aS hjálpa til aS setja fram bátinn,
leit til mín blíSlega og sagSi: “Eg hefi veriS aS
reyna aS telja föSt|r ySar á að lofa ySur aS fara meS
mér t sigíingar — langa skemtiferS, en hann segist
ekki geta séS af ySur.”
HjartaS fór aS berjast ótt og titt i brjósti mér,
af fögnuði, og eg leit til föSur míns bænaraugum.
“Nei,” sagði hann. “Eg get ekki séS af drengn-
um — ekki enn þá.”
Eg sá að þaS var þýSingarlaust fyrir m i g að
segja nokkuð. Við ýttum bátnum á flot óg þeir
kvöddu föSur minn; svo lögðum viS frá landi, en
hann stóS á ströndinni og horfði á eftir okkur meSan
hann gat greint okkur hvern frá öSrum á bátnum.
“Á hvaða manni og föSur minum viltust þér?”
spurði eg Rothwell lávarS meS helzt til mikilli og
drengjalegri forvitni.
“Eg viltist á honum og gömlum vini mínum, sem
eg hafði ekki séS í herrans mörg ár. En nú veit eg
fyrir víst, aS eg hefi hlaupiS á mig.”
“Þér er þó ekki gjarnt til þess,” sagSi félagi
hans, “en það sem þiS hafiS veriS aS fjasa um all-
an þennan tíma, hefir aS minsta kosti veriS nógu
langdregiS til þess, aS þiS hefSuS getað játaS hvor
fyrir öSrum allar þær syndir, sem þiS hafiS drýgt
síSan þiS sáust seinast.”
“Okkur getur öllum skjátlast,” sagSi lávarSur-
inn þunglyndislega.
Eegar við nálguðumst skónnortuna sneri hann
sér aS mér og sagSi: “Hvenær sem þér komiS til
Lundúna, ungi vinur minn, þá ætla eg aS biSja ySur
aS heimsækja mig. Mig langar mikiS til aS hitta yS-
ur þar, og vona aS eg verSi í borginni þegar þér
komiS. Um heimili mitt getiS þér æfinlega fengiS
upplýsingar hjá bönkurum mínum, þeim Messrs.
Coutts—ákrifiS nafniS hjá ySur þegar þér komiS
heim til ySar. GleymiS ekki að koma til mín.”
Eg lofaði öllu fögru, en sá þá engar likur til að
geta efnt það heit. SíSan lögSum viS að skipshliS-
inni; þeir kvöddu mig mjög vinsamlega, og stigu
upp á skipiS og innan fárra augnabliki skildi þá og
mig breiS straumröst af grænum sjó.
“GleymiS ekki loforðinu!” heyrði eg Rothwell
lávarS kalla, þegar hann veifaSi mér í síSast;a sinni.
Eg hraðaSi mér í land, því að mig langaSi mikiS
til aS tala viS föður minn um gestina, en þaS var ekki
meS jafnaði að við værum heimsóttir af IangferSa-
mönnum. Þegar eg kom heim var faðir minn kom-
inn inn í svefnherbergi sitt, og hafði sagt, aS hann
væri ekki vel frískur. Hann hafSi skipað vandlega
fyrir um aS Mr. Dunstable yrðu sýnd öll þau þæg-
indi, er með þyrfti, og beðið að skila til mín, að af-
saka fjærveru sína og sinna gestinum.
Vegna þess að þetta var í síSasta sinni sem eg sá
Mr. Dunstable læt eg mér nægja aB geta þess, að
skömmu eftir aS eg kom heim, fór hann á fætur og
var þá orðinn alheilbrigður. Og eins og ráSskonan
hafSi spáS, var hann matlystugur i meira lagi, og
reyndi eg aS ráða bót á því eftir föngum.
Hann útmálaði þjáningar sínar svo skringilega
að eg veltist af hlátri, og eg hefi sjaldan veriS meS
fjörugra og skemtilegra náunga á þurru landi en
hann var. Hann tók boði mínu aS dvelja hjá okkur
um nóttina, og morguninn eftir fylgdi eg honum yfir
hæSina þangaS, er viS gátum náS í léttivagn handa
honum, og hann hefir sjálfsagt komist á í tækan tíma
til Lynton.
Eg varS þess skjótt var aS föSur mínum var litiS
um það gefiS aS tala um Rqthwell lávarð og þá fé-
laga. Satt aS segja virtist mér hann meta þessa
gestakomu aS svo litlu, aS eg steinhætti aS nefna
hana; og sama tilbreytingarlausa lífiS tók aftur viS
fyrir mér og að undanförnu.
III. KAPITULI.
Samt sem áður hafði þessi heimsókn og eigi sízt
ummæli Stantons um einbúalífið hjá okkur, töluverS
áhrif á mig. Og þó aS engin breyting yrSi á IifnaS-
háttum mínum, þá varS mikil breyting á sálarlífi
mínu. Sjálfur tel eg hana hafa byrjaS þegar vind-
urinn þandi út hvítu seglin á skonnortunni, er flutti
v.ini mína burtu — langt burtu til ókunnra staða og
ókunnra landa. Þá fyrst held eg, aS eg hafi orðið
þess áskynja, við hvað einskorSuS og tilbreytingar-
laus lífskjör eg átti að búa. Og eg fór aS hugleiða,
hvers vegna mér væri valinn bústaður þarna yzt á
hala veraldar, og hvort eg mundi þurfa að eySa þar
allri æfi minni. — Mér fanst það ekki réttlátt að
aðrir skyldu geta ferðast um heiminn og skoðað hann
eftir vild sinni, kynst fjölda manna, fylgt sér aS
margskonar störfum og kept um verðlaun fyrir þau,
en eg aftur á móti, enda þótt eg væri enn á æskualdri,
skyldi vera neyddur til aS sleppa allri hlutdeild i gleSi
0g sorgum, meðlæti og mótlæti meSbræðra minna.
Eg hafði aldrei séS nema fáeinar mílur af yfirborði
sjávarins, utan viS víkina okkar, og ekkert af þur-
lendi hnattarins, nema dalverpiS litla, sem viS bjugg-
um í. Nágranna mína sá eg ekki nema endur og
eins, og þá sjaldan aS eg hitti þá mátti ljóslega sjá
á þeim aS þeir skoðuðu mig sem mjög einkenniega
veru, öldungis ólíka þeim, sakir einsetulífsins, sem
eg lifSL Mig fór aS dreyma dagdrauma um stórar
borgir, iðandi af fólki með ýmislegu útliti. Mig fór
að langa til aS fleygja mér út í þann straum. FerSa-
fýsn mín fór sívaxandi. f hvert sinn er e£ sá fólks-
flutninga-gufuskip fara fram hjá, dragandi langan
reykjartaum á eftir sér, stundi eg þungan. Eg vissi
að þau voru full af fólki, og þaS fólk var á leiSinni
til stórra, óþektra borga og bæja, heimkynna iðnaS-
arins, starfseminnar og lífsgleðinnar.
Þvíumlíkar hugleiðingar ónáðuðu mig dag eftir
dag, spilltu hugarrósemi minni og gerSu mig sáróá-
nægðan með lifskjör mín. Mér kom auSvitað ekki
til hugar aS eg mundi verða gráhærður í heimkynni
því, sem eg dvaldi nú í, eins og faðir minn. Eg vissi
það, aS sá tími mundi einhvern tíma koma, aS eg
mætti sjálfur ráða ferðum mínum, en þaS kom hroll-
ur í mig, þegar eg hugsaSi til þess, hvaS þá mundi
verða orSiS úr mér, ef engar breytingar yrði á ytri
háttum mínum alt til þess tíma. öll heimsþekking
min mundi aS eins ávöxtur bóklesturs og einkis ann-
ars.
Dag eftir dag einsetti eg mér aS segja föður
mínum frá því, sem amaði að mér. En í hvert skifti
sem eg ætlaSi að brjóta upp á þvi, brast mig þrek til
þess. Eg hafSi ekki hjarta í mér til þess, því eg sá
það á þunglyndislega, raunamædda svipnum á and-
liti hans, aS hann mundi taka sér það mjög nærri, ef
eg skildi viS hann, og einveran þá verða honum enn
þungbærari. Mörgum mun virðast svo, sem slikar
hugrenningar séu helzt til alvarlegar til þess, að þær
skyldu vakna í brjósti fjórtán ára unglings. En þeg-
ar hugsanimar eru þeir einu stallbræður, sem ung-
lingur á, þá vaxa þær og þroskast fyrir tímann.
MeSan eg bar harm minn þannig í hljóði og
reyndi að leyna honum fyrir föður mínum, er mér
nær aS halda, eg hafi eigi veriS heilbrigður á sál eSa
líkama. Mér duldist það ekki, aS eg var aS verða
miklu kjarkminni en áður. Eg setti nú aldrei fram
bátinn minn, ef nokkurt hvassviðri var til muna; en
áður hafSi eg haft mest yndi af aS vera á sjónum,
þegar sem hvassast var. Nú fór ónota hrollur um
mig, ef eg klifraði í kletunum umhverfis víkina, og
sundlaðí ef mér varð þaS að líta þá niður fyrir mig.
Eg hafði aldrei fundiS til þess, og hafði þó oft klifr-
aS hátt og farið gapalega. Eg veirgaði mér viS að
synda lengra frá landi en svo, aS eg næSi niSri, og
óttaSist ella að eg kynni að sökkva, þar eS enginn var
viS hendina til að bjarga mér. Eiginlega var þetta
ekki beinlínis sprottið af hugleysi, heldur vaknandi
þrá til félagsskapar, og meSvitundin um þörfina á
honurn.
Eg efast ekki um aS faðir minn hafi orðið var
viS þessa breytingu, sem á mér var orðin; hún var
auðsæ bæSi á svip mínum og atferli. Eg tók eftir því,
aS hann horfði oft á mig angurmæddur, og einu
sinni eða tvisvar spurði hann mig, hvort hann ætti
ekki að útvega mér nýjar bækur til skemtunar, eða
gera eitthvað annaS, sem mig langaSi til, og baS mig
þá aS láta sig vita um þaS. En mér var samt ómögu-
legt að segja honum, hvaS aS mér gengi.
ÞaS var komiS fram í September og kveldin voru
farin að lengjast. Þá var þaS eitt kveld, aS viS sát-
um báðir inni feðgarnir. Faðir minn sat við píanóiS,
því að mestum þeim tíma, er hann notaði eigi til lest-
urs eða vísindalegra rannsókna, varði hann til að
leika á þaS. Klukkustundum saman var hann vís aS
sitja viS aS spila, meSan eg var aS lesa, og hlusta
þess á milli á lögin, sem hann spilaSi. Nú veit eg
bezt hve frábæra hæfilegleika hann hafði í þeirri
grein. En þá hafði eg litla hugmynd um þaS, og gat
eins vel imyndaS mér, aS hver sem vera skyldi gæti
leikiS eins vel á hljóðfæriS og hann, aS mér sjálfum
undanskildum. Eg gat spilaS eftir nótum. FaSir
minn hafði kent mér í mörg ár meS þolinmæði og al-
ÚS, en munurinn á tónunum, sem hann fékk úr hljóð-
færinu og þeim, sem eg náði, duldist mér ekki aS var
óumræSilega mikill. Hann byrjaði að spila þetta
kveld, þegar fór aS skyggja. DagsljósiS þvarr æ
meir og meir og hann hélt áfram að spila. ÞaS var
orðiS of dimt að lesa, og sakir þess að eg vildi ekki
trufla hann, hringdi eg ekki eftir ljósi, en sat kyr og
hlustaði á hann þangaS til svo dimt var orðiS, aS eg
sá ekkert nema hvítu nóturnar á hljóðfærinu og fing-
urna á honum, sem voru enn þá hvítari og þutu fram
og aftur utn þær. Úti var skuggalegt veSur. Him-
ininn skýjaður og mikiS far í lofti. Hvass norðaust-
anvindur stóS af hafi og þaS var hægt aS heyra
greinilega brimgnýinn viS ströndina. FaSir minn var
aB spila þýð lög og angurblíS. Hvort hann hafði
raddsett þau sjálfur, eða þau voru eftir einhvern
frægan söngmeistara, veit eg ekki. En það eitt veit
eg, að þegar eg sat þarna og hlýddi á hvert lagiS
öðru fegra, og sá er lék þau virtist svo hugfanginn
af listinni, og horfinn svo Iangt inn í ríki tónanna, aS
hann gleymdi návist minni, þá fanst mér enn
meira til um einstæðingsskap minn en nokkru sinni
fyr. MyrkriS, skýin skuggalegu, sem þutu um loft-
iS, stormgnýrinn, brimhljóðiS og hljóðfæraslátturinn,
hrífandi og angurblíSur, gagntók svo huga minn, aS
mínar leyndustu hugsjónir og dulda þrá náðu há-
markinu, og eg gat ekki lengur viS þær ráðið, og fór
að hágráta. Eg blygðaðist mín fyrir kjarkleysiS, en
gat ekki að því gert.
FaSir minn spratt strax upp og kom til mín.
Hann faðmaSi mig aS sér og sagði með ákefS:
“HvaS er þetta? HvaS gengur aS þér elsku dreng-
urinn minn?”
“ViS skulum fara burt héðan! Hér er svo voða-
lega leiðinlegt aS vera,” sagði eg kjökrandi. “Eg
held eg missi vitiS eða deyi, ef við verðum hér leng-
ur.
“Biddu viS, Filippus,” sagði hann. “ViS skul-
um láta kveikja, og svo getum viS talaS um þetta.”
Hann hringdi, og þjónustustúlkan kom meS ljós.
Faðir minn tók viS því í dyrunum, svo hún sæi pkki í
hve æstu skapi eg var. SíSan dró hann niSur glugga-
tjöldin og settist aftur hjá mér.
Eg áttaSi mig brátt, en mér leiS illa. Eg var
hættur aS gráta. Eg hrestist viB aS sjá ljósiS, og fór
nú aS skammast mín fyrir aS hafa grátiS, og reyn’di
að brosa framan í föSur minn til aS bæta úr því. Én
liann horfði á mig þungbúinn og mæðulega.
“Þér líður ekki vel, Filippus. Eg hefi teikS eftir
því um nokkurn tíma núna undanfariS, en eg hefi
veriS of eigingjarn til að vekja máls á þvi aB fyrra-
bragði, og vonaði aS þetta mundi lagast, SegSu mér
nú eins og er. HvaS á eg að gera fyrir þig?”
“Eg er ánægSur og mér líður vel, þegar þú ert
hjá mér,” sagði eg, “af því aS mér þykir svo vænt
um þig, en eg segi þér það satt ,elsku faSir minn, aS
stundum leiðist mér voðalega mikiS.”
“Langar þig til að kynnast öðru fólki, eignast
vini og stallbræður, sem eru á liku reki og þú? Þér
er óhætt að segja mér það, Eg er ekkert reiSur viS
Þig-”
En hann var undur raunamæddur á svipinn,
þegar hann sagði þetta. Mér duldist þaS ekki, en
samt gat eg ekki gert aS því, aS orðin: “Mér leiSist
svo mikiS,“ skruppu upp úr mér. Þá lagði hann
hendina á öxlina á mér og sagði;
“Eg hefi farið öfugt aS. Rothwell spáði mér
þessu, en sú von leyndist i brjósti mínu, aS þú kynnir
aS vera ólíkur öSrum — að þú mundir vera svo líkur
mér, aS þú gætir sætt þig viS aS lifa ánægður á þess-
um afskekta staS. Nú áttu a Sskilja viS mig, og eg
veit að þú fyrirgefur þaS, aS eg hefi haldiS þér hjá
mér svona lengi.”
Hvernig sem á því stóS, hafSi mér þó aldrei
komið til httgar aS viS þyrftum aS skilja.
“£n ætlar þú ekki aS fara meS mér?” spurði eg
forviða.
Hann brosti þunglyndislega. “Nei,” sagði hann.
“Heimili mitt verSur hér. Eg hefi ákveðið þaS fyr-
ir löngu.”
“Þá fer eg hvergi, faðir minn! Gleymdu því,
sem eg hefi sagt. Eg hefi ekki veriS vel frískur upp
á síðkastiS. Eg vona að mér batni bráðlega, og alt
verður eins og þaS hefir veriS.”
“Nei. Þ.ú ert ekki frískur, Filuppus. Eg hefi
vitaS það, en ekki viljaS hlutast til um þaS. Eg var
of eigingjarn til þess, eins og eg sagSi þér áðan. En
þaS er auðfengin lækning á því, sem aS þér gengur.
Þú skalt leggja á staS til Lundúnaborgar eftir tvo
daga.”
HjartaS hoppaSi í brjóstinu á mér. “En eg fer
ekki einn,” sagði eg; “þú kemur líka.”
ÞaS kom svipblær á andlitiS á honum, sem eg
þekti vel, og vissi aB þýddi þaS, aS öll mótmæli væru
árangurslaus. “Eg stíg aldrei fæti mínum á götur
Lundúnaborgar framar,” sagði hann, “en þú, Fil-
ippus, skalt fá það, sem þú vilt, og ef skilnaðurinn
viS mig kynni aS vekja hjá þér söknuS, þá lærirSu af
því, aS engin eftirlangan, sem nær aS uppfyllast,
svarar til vonanna, sem gerðar voru. JafnaSarleg-
ast verður eitthvað til aS rýra gildi þeirra. Jæja, viS
skulum nú ekki tala meira um þetta, Filippus minn,”
bætti hann við blíðlega. “Bjóddu mér nú góða nótt,
og farðu sjálfur aS sofa, ef þú getur. Á morgun ætla
eg aS sjá um alian undirbúning undir ferðina.”
Eg var bæSi hryggur og glaSur, þegar viS skild-
um. Og varla býst eg viS aS neinn furSi sig á því,
þó aS morgunsólin væri farin að gylla fjallatindana,
þégar eg gat loksins sofaaS.
Enga breytingu var hægt aS sjá á foSur mínum
daginn eftir. Hann var jafn-rólegur og vant var.
Einu sinni eða tvisvar um daginn tók eg eftir því, aS
hann horfSi venju fremur mikiS á mig, en hann hafSi
fult vald yfir tilfinningum sínum, og skýrði mér frá
áformum sínum um för mína til Lundúnaborgar eins
og um venjuleg hversdagsstörf væri aS ræSa. En
meS mig var nokkuð öðru máli að gegna. Eg átti
bágt meS aS lita framan i hnan, án þess aS tárin
kæmu fram í augun á mér, því aS -mér stóð greinilega
fyrir hugskotssjónum, hve einmana hann hlaut aS
vera, eftir aS eg var farinn, og sá þaS fyrst þá, aS
eins gleSi er annars hrygS. En mér til afsökunar
skal eg geta þess, aS eg vissi ekki betur en aS hann
hefSi sjálfur kosiS sér þenna dvalarstaS, og gæti
fariS burt þaSan, hvenær sem honum sýndist.