Lögberg - 26.12.1907, Side 4

LOGBERG FIMTUDAGINN 26. DESEMBER 1907
^ojbetjg
•r (ell8 út bvern flmtudeg af The
Lögdcrg l’rluUn* it Publisblng Co-,
(lögglit), aC Cor. Wllliam Ave og
Nena St., Winnipeg, Man. — Kostar
42.00 um &rið (& lalandl 6 kr.) —
Borglst fyrirfram. Einstök nr. 6 cts.
PubllBbed every Thuraday by The
Cðgberg Prlntlng and Publiahing Co.
(Incorporated), at Cor.Wllliam Ave.
tc Nena St., Winnlpeg, Man. — Sub-
■crlptlon prlce $2.00 per year, pay-
\ble in advance. Single coplea 6 cts.
S. BJÖRNSSON, Etlitor.
J. A. BLÖNDAL, Bua. Manager
Auglýaiugur. — Sm&auglýsingar 1
eitt sklfti 26 cent fyrir 1 t>ml.. A
■tœrri auglýsingum um lengr' tlma,
afsl&ttur eítir samningi.
Bústaðaskifti kaupenda verCur að
tilkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bústað Jafníramt.
Utan&skrift til afgreiðslust. blaBs-
ins er:
The LÖGBEHG PRTQ. & PUBL.. Co.
P. o. Box. 186, Wlnnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Editor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda & blaBi ógild nema hann
aé skuldlaus l?egar hann segir upp.—1
Ef kaupandl, sem er l skuld viB
blaBlB, flytur vistfcrlum fln þess aS
tilkynna heimilisskiftin. þá. er þaB
fyrir dómstólunum álitin sýnileg
■önnun fyrlr prettvlslegum tilgangi.
Gleðileg jóll
kær-
Jólin eru hátíð friíSarins,
leikans og gleðinnar.
í þeim anda eiga kristnir menn
aS halda jólin á hverju ári. Eins
og fritSur drottins hljómaSi á jörÍSu
fyrstu jólanótt kristninnar, þannig
á bergmál þess friöar enn þann
dag í dag, á þessari hátitS, a5 óma
frá hvers manns vörum, einlæglega
og hjartanlega til meðbrætSranna,
ef menn vilja halda jólahátítSina
um. Reynum a?S uppfylla saklausa
tilhlökkun þeirra. Látum hátíðina,
sem í hönd fer veröa þeim sanna
fagnaðarhátíð — gleðileg jól!
Skýring
á þráölausri lirðritun.
fNiðurl.J
Þeir, sem hafa séð alsólmyrkva
frá góöum stað, t. d. af fjallstindi,
muna, að tunglið byrgði smátt og
smátt sólina, og að ljósið þvarr
Skýringar á þráðlausri firðritun.
án þess Þó að snögg umskifti
yrði á því þangað til að almyrkv-
in ner kominn, er sólin var al-
gerlega horfin á bak viðtunglið.
Um það skeið er almyrkvinn er
að renna að, sézt fyrst út við sjón-
deildarhringinn svartur skuggi,
ekki ólíkur skýlu eða blæju; hann
þenst svo út og berst óðfluga til
manns. Þessi skuggaveggur svíf-
ur svo yfir áhorfandann og hylur
hann rökkri. Fyrirburður þessi
er ef til vill likastur rafurmagns-
öldu hreyfingum af öllu því, sem
vér fáum skynjað í náttúrunni.
Hann er Þó ekki nema að hálfu
leyti líkur þeim, því að tungls-
skugginn fer ekki nema fáar þús-
undir mílna á klukkustundinni,
en rafurmagnsöldurnar fara að
öllum líkindum eins hratt og ljós-
ið fer um geiminn, þ.e.a.s. 186,000
milur á mínútunni, eða með öðr-
um orðum, þær gætu farið sjö
sinnum kring um jörðina á einni
sekúndu.
Ef vér gætum greint öldurnar,
sem hafðar eru til þ.ráðlausrar
firðritunar, eins og vér sjáum öld
urnar á pollinum og skuggavegg-
inn við sólmyrkvann, þá mundum
vér sjá hálfkúlumyndaðar öldur
líða frá sendistönginni í hvert
fylgjum Stóru öldunni eftir, þá Hvað skeytið kemst langt er undir
eins og vera ber.
Friðarlöngun Qg sáttfýsi er fög- sinn, seái rafneisto væri hleypt úr
ur einkunn á hverjum manni, en
aldrei verður hún eðlilegri og við-
urkvæmilegri, en um jólin.
Ef vér höfum það í huga, þá
þráðunum. Hálfkúla þessi mundi
grúfa sig'yfir jörðina eins og skál
á hvolfi, þenjast út i allar áttir
eins og efri helmingurinn af stórri
, ........... , sápukúlu og fara .186,000 mílur á
megum ver ekki loka hjortum vor-1 ... . ^
. . . sekundunm. Efst 1 kulunm mundu
um fyrir yl kærleikans og friðar-
ins, heldur leyfa honum að streyma
öldurnar
getum vér búiest við að sjá nærri
því lóðréttan vegg líða yfir láð og
lög, með ljóshraða í austur, suð-
ur, vfestur og narður. i Tveir
mundu vera imeginh'lutir öldu
þessarar, “pósitívi” og “negatívi”
veggurinn, en á milli þeirra vera
autt rúm, að sínu leyti eins og að
tveir eru hlutir vatnsöldu hverrar,
öldutoppurinn og öldudalurinn.
Öldulengdin færi eftir lengd þráð
arins á sendistönginni. Stöng 150
feta há, mundi kasta frá sér 600
feta langri öldu, pósitívi veggur-
inn yrði 300 fet og negatívi vegg-
urinn 300 fet. Menn hafa fund-
ið ráð til að styrkja svo straum-
inn, að 150 feta stöng kasti öld-
unni miklu lengra, jafnvel svo
langt, að hún 'jafnist við 1,000
feta háa stöng, svo að öldulengdin
yrði þá fjórar mílur.
Ef vér værum einhversstaðar á
flugvél uppi í loftinu og sigldum
með ljóshraða á eftir öldunni, þá
sæjum vér hverju fram yndi.
Flugbátunnn frægi hans Jules
Verne yrði svo sem alt of hæg-
fara fyrir ímyndunarafl vort. Vér
mundum þá ekki hirða um hvað
yrði um ölduna, þegar upp drægi,
heldur mundum vér fara með
jörðu fram, því meðfram yfir-
borði jarðarinnar mundi aldan
fara. Ef vér færum með henni
vestur á bóginn, Þá mundum vér
vera komnir vestur að vötnum á
1-270. úr sekúndu, til Kyrrahafs-
strandar á 1-90. úr sek. Ef vér
aftur á móti færum aijstur eftir
með henni, þá værum vér komnir
til Evrópu á 1-50. úr sek., en til
Asíustranda á 1-35. úr sek,. Fær-
um vér á loftbátnum norður, þá
mundum vér koma til norðurpóls-
ins eftir 1-50. úr sek. Og færum
vér loks í suður , mundum vér
koma á suðurpólinn eftir 1-20. úr
sek.
Menn munu nú spyrja hvað
væri lengi hægt að elta ölduna.
Ef vér héldum áfram í eina mín-
útu, mundum vér hafa farið fram
kraftminstar, en þéttari hjá New York sjö sinnum. Það
má vel vera, að vér gætum elt
þær óendanlega lengi, en enn sem
komið er hefir mönnum ekki tek-
ist að verða varir við öldurnar
, og aflmeiri eftir því, sem neðar
mn 1 þau, og þyða þar svell ovin- . „ . ,
, & dregnr og sterkastar neðst, eink-
attunnar, ófriðarins og sundrung- , - , . „
6 & anlega 1 hringnum mður við jorð-
arinnar, svo að jafnvel óvinur jna
verði fús á að rétta óvin fram .
, .. . , ... . .1 I hinum nafnkunnu Marienfeld-
hond sina til satta, og þeir geti „
r zossen jarnbrautartilraunum her
fundið fognuð og gleði friðarins,1 , . , '
„ . . . um arið, þar keptu menn um hvað
svo að þeir sem unnast, unmst enn . , i
. . ,„ „ . . í hægt væri að fara harðast a jarn- ar
heitar en aður, svo að hver einasta , ,, , . ‘ 1 _, .
,, , ,,,. , ,. brautum, for brautin hraðast 120, Garinn
sal fyllist hlyju samuðarþeh og
........ , . 0, nulur
unaðslegri jolagleði. , .,
I stoð hja sporinu og var að ga að
Kappkostum að auka jólagleði lestínni> s4 hana koma út vis sjón.
hvers annars. í stórborgunum eru deildarhringinn og '
tímanleg skilyrði til þess
þrennu komið. Að þvi skapi sem
straumurinn er sterkur, sendi- og
viðtökustöngin há og viðtökuvélin
næm, kemst skeytið lengra. Nú
sem stendur kemst það yfir þver-
an Atlanzál.
í hvert sinn, sem rafurmagns-
aldan hittir fyrir þráð kemur fram
titringur upp og niður þráðinn
meðan hún er að fara hjá. Ef
hún er nógu sterk til að koma við-
tökuvélinni á stað, þá er merki gef
ið. Ein alda þarf ekki nema einn
miljónasta hluta úr sekúndu til að
fara fram hjá viðtökustönginni,
en samt er það nægur tími. Þeg-
ar firðritunarskeyti er sent, er
hver punktur og stryk táknað með
öldu eða lest af öldum, þar sem
liver aldan rekur aðra. Sú öldu-
lestin, sem táknar punkt er stutt,
en sú sem strykið táknar er löng.
En þegar punktar og stryk eru
réjtt sett saman mynda þau orð-
sendinguna.
Hvert er eðli þessarar öldu, eða
þverhnýpta veggs, er vér ímynd-
um oss að fari yfir landið með
slíkum feikna hraða? Ef vér
hleyptum loftfarinu ímyndaða inn
i vegginn og bærumst áfram með
honum og athuguðum ölduna í
næði áður hún misti þróttinn, þá
mundum vér finna að i öldunni
væri rafkraftur eða straumur, sem
verkaði lóðrétt upp og ofan, svo
að ef vér létum smákúlu fulla af
raformagni hanga neðan í loftfar-
inu þá mundi hún dragast annað
hvort beint upp eða beint niður,
eftir því hvort vér værum í posi-
tiva eða negativa hluta öldunnar.
Vér mundum enn fremur finna
rafstraum í öldunni sem verkaði
lágrétt, svo að ef vér hefðum góð-
an áttavita á bátnum mundi segul-
nálin annaðhvort kvika til hægri
eða vinstri eftir því hvort vér
værum i positiva eða negativa
hlutanum. Svona er uppistaðan og
fyrirvafið í rafsegulvef þeim, sem
myndar öldurnar. Þar eru ekki
ofnar úr efni heldur rafurmagni
og segulafli.
En hvernig^ fáum vér á viðtöku-
Stöðinni gert greinarmun á öldum
sem koma frá New York, Boston,
San Francisco, London, París,Vín,
«ema fám Iþ.ús. m'ílum frá þeimjeöa Bombay og ýmsum öðrum
fara fram hjá
mJ°£ og hverfa úr augsýn á 30 sekúnd-
um, hálfri mínútu. En nú fer
úðin og göfugmenskan að leitast rafurmagnsaldan ekki 120 mílur á
við að jafna eða minka. Efnaða klukkustund
stað, sem þær komu frá. Það er
vegna Þess, að Þær verða afllaus-
eftir því sem Þær þenjast út.
á tjörninni varð minni
á klukkustund. Maður, semjeftir því sem lengra sóktist á
tjörnina, þar til hann að lokum
hvarf oss sjónum; eins er um raf-
urmagnsöldutmar, að þegar þær
misjöfn. Þann mismun á mann-
stoðum bæði á sjó og landi. Það
er um fjarlægu staðina að segja,
a"ð þeir eru svo langt í burtu að
öldur þaðan eru orðnar svo litlar
að þær verða ekki greindar.
Skeyti frá nálægari stöðum gæti
að vísu lent í glundroða, en við
því er séð með því að stilla við-
þenjast yfir svo stórt svæði, Þá, tökuvélina svo að hún geti ekki
verða þær magnlausar og ógrein-^ fundið aðrar öldur en þær, sem
anlegar. En fleira en út- ( hafa akvegna öldulengd t. d. 500
, heldur 670 miljónir Þensla þeirra kemur til greina,. yrd- Allar a8rar öldur færu þ4
folkið a að syna fatæklingunum mJina) svo menn geta séð á því; Þegar um það er að ræða, að þær
vilja sinn til þess í verkinu. Það hve lítil hkindi eru til aS sj4 hana'
er siðferðisleg skylda hvers, sem fara fram hja jafnvel þó hún
þess er um megnugur, að líkna og n4i fr4 jörðinni til himins upp.
gleðja þá, sem bágt eiga. Og það Augnablikið væri langur langur
ættu menn einkánlega að hafa timi> ef þaS er borft saman vis þ4
hugfast um jólin. stund, sem aldan er að fara fram
Og að síðustu, glæðum jólafögn hjá.
uðinn á heimilum vorum, og gleym Setjum nú svo, að sendistöðin
um þá ekki börnunum. Oss sem væri j Brooklyn-herstöðinni skamt
fullorðnir erum verður það á eng- fr4 Manhattan eynni, og einum
an hátt léttara en með því að minn- neista væri hleypt af í sendistang-
ast tilhlökkunar vorrar til jólanna, artoppnum, sem svaraði til punkt-
er vér vorum á æskuskeiði. Þegar armerkinu í loftritunarskeytakerf-
vér vorum' að telja vikurnar eftir inU- yér mundum strax sjá, ef
að komið var fram í Nóvember- vér hefðum þessa ímynduðu sjón,
mánaðarlok, og svo dagana, og ag hálfkúlulöguð alda þyti frá
klukkustundirnar þangað til jóla- stönginni í allar áttir út yfir
liátíðin rynni upp. Börnin hlakka jörðina. Fleiri en þessi eina alda
nú öldungis eins mikið til jólanna kæmi ekki frá stönginni í það
eins og vér þá. Reynum því að skiftið. Þegar steini er kastað í
gera þeim jólin sem gleðilegust og tjörn myndast fyrst ein aðalalda
ánægjulegust. Reynum að láta og 4 eftir henni nokkrar smærri.
börnin ekki verða fyrir vonbrigð- En látúm það eiga sig, ef vér
verði magnlitlar eftir því sem þær
fara víðar yfir. Yfirborð jarðar-
innar dregur þær í sig að nokkru.
Ef jörðin væri fullkominn leiðari,
þá mumdu rafurmagnsöldurnar
bruna eftir yfirborðinu án nokk-
urrar mótstöðu. En það er langt
frá, að yfirborð jarðarinnar sé
fullkominn leiðari, svo að jörðin
gleypir alt af í sig eitthvað af öld-
unni. Aldan reynir þá að jafna
styrkleik sinn og dregst þá kraft-
ur úr efri hluta hennar ofan til
jarðar, en það hefir þær afleið-
ingar, að aldan hverfur því fyr.
Sjórinn veitir rafurmagninu bet-
ur en jörðin og er líka miklu slétt-
ara en hún, þess vegna er hægra
að firðrita yfir höf en lönd. Á-
kveðinn rafurmagnsstraumur frá
sendistöðinni getur farið viss^
lengd og orðið þýddur á viðtöku-1
stöðinni með næmu rafverkfæri.
fram hjá viðtökustönginni án þess
að gera vart við sig. Auk þess eru
önnur ráð til að láta viðtökuvél-
ina taka að eins við ákveðnum
merkjum.
Það er auðsætt að þráðlaus
friðritun hlýtur að verða mikils-
varðandi fyrir alla menning og
þjóðfélagsskipun vegna þess að
loftið er sameign allra manna og
þeir sem nota það til að sendast
á orðum hafa nokkurs konar til-
kall til þess. Þegar allar þjóðir
fara að hafa not af gufuhvolfinu
komast þær í nánara samband
hverjar við aðra, og er það þeim
gott. Ný og æðri landafræði er
fyrir dyrum þar sem hvorki eru
höf eða takmörk rfkja.
Nú Þegar farið er að senda
þráðlaust skeyti yfir Atlanzhafið,
verður manni fyrir að spyrja
hvort friðritun muni nokkru sinni
útrýma sæþráðunum, • sem nú
liggja um öll höf og eru meira en
200,000 mílur á lengd. Þráðlaus
friðritun er einvöld á hafinu um
að bera skeyti til og frá skipum,
þar komast sæþræðir ekki að. Nú
er hún farin að keppa við sæþráð-
inn um fregnsendingar milli
heimsálfanna. Það má óhætt full-
yrða að alt til þessa dags hefir
þráðlaus friðritun öllu fremur
aukið en minkað starf sæþráð-
anna með þvi að flytja skeyti frá
skipum úti á hafi. Ef þraðlaus
friðritun gæti engum framförum
tekið frá því sem nú er, þá er
mikill efi á því hvort hún gæti
nokkuð að marki dregið úr starfi
sæþráðanna. En á hinn bóginn er
þráðlaus friðritun enn í bernsku
og ekki að vita hve miklum fram-
förum hún á eftir að taka. En vel
má það verða að hún verði end-
urbætt svo að sæþræðir verði ó-
þarfir.
* * *
Grein þessi, sem er bæði laus-
lega og í flýti Þýdd, er tekin úr
vikuritinu “Independent”, 14.NÓV.
Flún er eftir Dr. A. E. Kennelly
kennara í rafurmagnsfræði við
Harvard háskóla.
The DOMINSON^ BANH
SELKIKK tíTIBtílÐ.
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisj'óðsdeildin.
TekiB viö innlögnm, frá $1.00 aö upphæö
og þar yfir. Hæstu vextir borgaöir fjórum
sinnum á ári. Viöskiftum bænda og ann-
arra sveitamanna sérstakur gaumurPgefinn.
Bréfleg innlegg og úttektir afgreiddar. Ósk-
aö eftir bréfaviðskiftum.
Nótur innkallaðar fyrir bændur fyrir
sanngjörn umboöslaun.
Við skifti viö kaupmenn, sveitarfélög
kólahéruðsog einstaklinga meö hagfeldum
kjörum.
J. GRISDALE,
bankaatjóri.
Fjárhagur Vesturríkj- ;
anna.
eftir
Charles Morean \Harger.
Vesturríkin hafa verið upp með
sér af því, um síðasta aldarhelm-
ing, að þau væru óháð Wall
Street*, svo að hvernig sem veltist
í New York, þá stæðu þau á traust
um fótum, það gerðu hin miklu
bankainnlegg manna þar, mikil
uppskera og litlar skuldir. Með
Vesturríkjunum er hér átt við
akuryrkjuflæmið milli Klettafjall-
anna og Alleghenyfjallanna og að
nokkru norðvesturlandið, sem á
því sammerkt í flestu. Þetta sjálfs
traust höfðu allar stéttir manpa.
Bankastjóramir höfðu það og
bændur líka, kaupmenn og iðnaðar
menn. Þetta var allsstaðar sagt
og ef einhver var ekki samdóma
um það, þá bakaði hann sér óvild
manna; það þótti með því lýst van-
trausti á Vesturríkjunum. Þess
vegna töluðu þeir, sem öðru vísi
litu á fjárhag Vesturríkjanna en
almenningur, um það í hljóði.
En á einni viku eftir verðfallið
mikla í Wall Street 24. Okt. síð-
astl., var eins og allir bankar í
Vesturríkjunum hefðu fengið slag.
Sum ríkin skipuðu helgidaga svo
og svo marga og peningaeklan
náði fljótlega frá borgunum til
þorpanna 20 mílur frá járnbraut.
Fyrst gátu menn þar ekki al-
mennilega áttað sig á því. Menn
gátu ekki á einum degi skift um á-
lit sitt á fjármálum, svo að þeim
gæti skilist, að breytingin hefði
náð til allrar Þjóðarinnar. Þeir
höfðu búist við, að ef nokkur
breyting yrði á viðskiftunum, þá
yrði það ekki fyr en að peninga-
ekla hefði verið lengi í Austur-
ríkjunum, en að sú breyting gæti
náð út á yztu landshorn á einni
VEITID ATHYGLI
Tuttugu ára afmælishátíð stúkunnar
HEKLU
Nr. 33 I.O.G.T. í Good Templarahúsinu, horni Mc-
Gee og Sargent Str., á föstudaginn kemur, þann 27.
þ. m. Þessar skemtanir verða þar á boðstólum:
1. Piano sóló.............Miss Solveig Johnson
2. Minni Heklu...................B. M. Long
3- ,,Noröur við heimskaut“.....Söngflokkurinn
4. Ræða....................Séra Jón Bjarnason
5. Fíólín sóló..............Miss Clara Oddson
6. Minni st. Skuld og ísland .. Kristján Stefánsson
7. Radd sóló.....................Gísli Jónsson
8. Minni íslands.............Bjarni Magnússon
9. ,,Ó fögur er vor fósturjörð“.. .. Söngflokkurinn
10. ,,Þú bláfjalla geimur“..............Allir
11. Ræða................Skafti B. Brynjólfssson
12. Sóló....................Öskar Sæmundsson
13. Upplestur...............Magnús Magnússon
14. ,,Duet“.. .. A. Sæmundsson og S. Sæmundsson
15. Ávarp frá stúkunni Skuld
16. Ávarp frá “ ísland
17. ,, Hekludætur “.............Söngflokkurinn
18. Upplestur...............Miss Ingir. Johnson
19. ,,Fáséð fyrirtak“................Ónefndur
20. ,,Neisti“...................E. J. Árnason
21. Cornet sóló.................Carl Anderson
22. ,,Eldgamla ísafold“ .................Allir
Á eftir þessari fyrirtaks skemtun verður sezt að
kaffidrykkju niðri í fundarsalnum, svo enginn þurfi að
fara svangur heim til sín. Þar verður einnig dynjandi
,,Phonograph-music“ svo engum þurfi að leiðast.
Aðgöngumiðar aö þessari hátíðlegu skemtisam-
komu kosta einungis 25C. fyrir fullorðna og 1 5c fyrir
börn Það eru fáheyrð kostakjör.—Komið og njótið
einusinni verulega góðrar skemtunar— hinnar síðustu
á árinu. Svona tækifæri bjóðast ekki daglega.
Athöfnin byrjar á mínútunni hálf átta.