Lögberg - 27.02.1908, Blaðsíða 4

Lögberg - 27.02.1908, Blaðsíða 4
4- LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. FEBRÚAR 1908. •r geflt! út hvem flmtudtf af n«? Lx>gt>erg frliiUng & PubUshlng Co., (IflKKlit), a6 Cor. Wllliam Ave og Nerui St.. WinrU'Veg, Man. — Kostar IJ.00 um ft.riC (4 tslandl 6 kr.) — Borglst fyrlrfraiu. Klnstök nr. 5 cts. Publlshed every Thursday by The Gögberg Prtnting and Publishlng Co. , Incorporated), at Cor.WUllam Ave. A Nena St.. Wlnnipeg, Man. — Sub- •crlptlon prlce »2.00 per year, pay- \ble lii advance. Single copies 5 cts. 8. BJðRNSSON, Edltor. J. A. BLÖNDAL, Bus. Manager Auglýslngar. — amaaugiýsingar I eltt skifti 25 cent fyrir 1 þml.. A •tœrrl auglýslngum um lengrt tlma, ifsláttur eítir samningi. Búsuiðaskilti kaupenda verCur aC tilkynna skriflega og geta um fyr- rerandi böstaC Jafnframt. Utan&skrift tll afgreiCslust. blaCs- rns er: rhe LÖGBEKG PRTG. & PUBL. Co. p. <>. Box. 1*6, Winnipeg, Man. Telephone 221. Utan&skrift til ritstjórans er: Edltor Lögberg, p. O. Box 136. Winnipeg, Man. Samkvœmt landslögum er uppsögn xaupanda & blaCl ógiid nema hann *é skuidlaus )egar hann segir upp.— Bf kaupandi, sem er 1 skuld viC DlaCiC, flytur vlstíerlum án þess aC tlkynna heimillssklftin, þ& er þaC (yrir dómstólunum aiitin sýnileg iiinnun fyrlr prettvlslegum tllgangi. Norðurför VlLHJÁLMS STEFÁNSSONAR. Hr. Vilhjálmur Stefánsson hefir aö undanförnu flutt fyrirlestra suöur í Bandaríkjum um veru sína hjá Eskimóum. Síöast hefir hann talaö austur í Toronto um þessi feröalög sin. Sá útdráttur úr fyr- irlestri hans, sem hér fer á eftir, er tekinn úr blööum þaöan aö austan. Fyrir tveim árum hóf. hr. Vil- hjálmur Stefánsson för sína norö- ur eftir Mackenzie-fljótinu, sem er annaö mest fljót í Ameríku, en er hann kom til Herschell-eyjar, fór hann þaöan til meginlandsins og dvaldist vetrarlangt meö Eskimó- um. Prófessor Mavor gat þess í inngangsræöu sinni, aö hr. V. St. væri fyrsti mannfræöingur, sem rannsakaö heföi háttu og sKapIyndi þessa einkennilega þjóöflokks á þeim stöövum. V. St. lofaöi vinsamlegar viötök- ur þessara manna, og sagöi, aö sér heföi aldrei veriö tekiö meö meiri alúö eöa gestrisni meöal vina sinna í New York. Hann sagöi enn fremur, aö flestir hinir beztu kost- ir beirra væri þjóöararfur sjálf*-a þeirra, þeir væru jafnan glaöir, jafnvel þótt væru votir og svangir, og ætlaöi aö þeir væru glaölynd- asta hjóö í heimi. Ýmsar hjúskaparvenjur Eskimóa eru meö öörum hætti, en tíökast meöal siöaöra þjóöa, sem ráöa má af sögu þeirri, er hér fer á eftir. Átján vetra maöur var á sjóferö ot haö skipstjóra að bíöa sín litiö p’tt hví aö hann heföi séö fagra stúlku, sem hann ætlaöi aö biðja; en þvaöst koma aftur, ef hún tæki -é>- ekki Hann fann síöan fööur stúlkunnar, en hann færöist heldur undan og kvaðst þó vilja ráögast viö komi sína. Hjónunum kom sam an uni. aö lítill slægur mundi vera í manninum, en Þó væri réttast aö 'ofa dóttuj- þeirra aö ráöa. Hún t engan hafa séð, “en eg vil •untrn út og líta á hann” og ' egar ún : >. föí virt hann fyrir sér, ját- iði t hún honum. “Mér finst ekki ér,erpn mikiö til hans koma, en eg held eg veröi samt aö taka honum” öi !iún eöa eitthvaö á þá leiö. ;> vnr upphaf aö kynning þeirrn. en cíöar kom V. St. þangaö - ifl. hvernig þeim vegn- ; i n nr þnr lítil fiskveiöi. svo aö fjölskyldan ætlaöi aö flytjast búferlum. En ungi maðurinn kvaöst leiöur á fiski og vildi heldur stunda héraveiöar. En stúlkan sagöi héraveiöar stopular en fiski- veiöar óbrigðular og kvaöst vilja dvelja meö fööur sínum. Skildi þar meö Þeim. Þetta var fyrsta hjónabandiö. En þegar maöur eöa kona hefir gengiö tvisvar, þrisvar, fjórum eöa fimm sinnum í hjónaband og hjónunum semur vel, þá helzt sambúö þeirra meöan bæöi lifa. Menn vita ekki til, aö hjón hafi skiliö eftir tveggja ara sambúö. Miöaldra hjonum semur svo vel, aö þau mega eigi hvort af ööru sjá, og V. St. sagöi, aö ástúö væri miklu meiri meö hjónum þar, en meöal Ameríku-búa. Eskimóar eta eingöngu fisk. En meö því V. St. geöjaöist ekki aö honum, var hann vanur aö fara snemma á fætur og ganga langar leiöir áöur en hann boröaöi, og bjóst viö aö hann mundi þa hafa betri lyst á miödegisveröinum. Fiskurinn er etinn hrár og hálf- þiöur, en V. St. sagöi, aö sér heföi þótt úldinn fiskur betri en nýr þeg- ar fram í sótti—aö sinu leyti eins og mörgum hugnaöist bezt stækur ostur. Hr. V. St. sagði, aö Nansen heföi ekki þurft aö þjást mjög af kulda á íshafsför sinni, ef réttilega heföi veriö aö fariö, — “en svo lengi lærist sem lifir”. Grafeldir Norömanna reyndust mjög óhent- ugir, svo aö hætt var aö nota þa eftir nokkurn tima, þar eö klæön- aöur Eskimóa er miklu betri, létt- ari, hlýrri og voðfeldari. Nansen var vanur aö sofa í húðfati, en í þaö settist raki úr líkama hans, en er rakinn fraus, varö huðfatið hart og ó’ jált og vó 90 pund. Orsök Þess, hve Peary varð vel ágengt, var sú, að hann fór ekki aö ráöi hvítra manna, hvaö klæðn- aö snerti, heldur mat hann meira þúsund ára reynslu Eskimóa. Þegar Eskimóar halda kyrru fyrir, gera þeir hús af snjó hnaus- um, sem hlaðið er saman. Síöan er kveikt ljós á sellýsislampa og bráðnar þá snjórinn innan í húsinu I en veggirnir drekka rakann í sig. Loks fer svo aö klakahúð kemur innan i allan kofann og sefur fólk- iö þar á góJfinu undir léttum á- breiöum i 70 stiga hita, og verður alls ekki vart viö raka. Ef sokkar þeirra eru deigir, eru þeir látnir viö lampann til þerris, og i stað 100 punda sleða hafa l’eir stóran snjóhníf við belti sér, er þeir fara út að morgni, svo að þeir geti gert sér snjóhús næstu nótt. Þessi hús eru svo sterk, aö þau brotna ekki bó að ísbjörn þrammi yfir þau. Venjulega eru Eskimóa- hús talsvert niðurgrafið, vel loft- ræst og ágætlega hlý. Karlar og konur sitja þar nakin niður að , mitti. en smábörn alls-nakin; þau i eru ekki vanin af brjósti fyr en 5 ára. en er kent aö tyggja tóbak, þegar þau eru 10—12 mána^a.” Torontoblöðin Ijúka miklu lofs- oröi á hr. Vilhjálm Stefánsson vegna prúömannlegrar framkomu, málsnildar og ljúfmennsku, og segja aö áheyrendur hafi gert bezta róm aö máli hans. M^ornúq -Smith. Herra Magnús Smith, taflkappi Canada. býr sem kunnugt er í New York- '92 Fulton streetþ Blaö eitt þar t boro-inni, sem heitir Evening T im-d flutti eigi alls fyrir löneu rito-er^ um tafl og gerir fremur þt'Ö úr beirri list. Skömmu síðar br;-;i -it'tióra hlaösins bréf frá M. Smith, Þar sem hann mótmælir ummælum blaösins. Þetta er kafli úr bréfinu; “Þér segið; ‘Tschigorin er lát- inn. Morphy og Zuckertort eru löngu liönir. Hvað hafa þeir og aörir taflkappar látiö eftir sig, sem mannkyninu komi aö notum? Felst hiö minsta gagn í æfistarfi þeirra? Þeir voru skarpskygnir menn. Það var mannkyninu mikill skaöi, að þeir vöröu vitsmunum sínum til þess aö gera dægradvöl aö lífs- starfi sínul’ Hvað hafa þeir látiö eftir sig? Þeir hafa látiö eftir sig prentaöar skákir sínar—alveg eins og söng- s|<áld láta eftir sig prentuð lög — og bessar taflþrautir munu veita mannkyninu andlega ánagju, á meðan menning fær þróast á jörð- inni. Þegar þér segið, að taflkapparn- ir hafi ekkert eftir skilið mannkyn- inu, þá er það ljóst, að annað hvort gleymið þér því,að talsverður hluti þess — sem sé allir taflmenn, njóta ávaxtanna af andans starfi þeirra —eöa þér metiö alla mannlega viö- leitni til fjár. Hin takmarkalausa skarpskygni og fegurö, sem felst í tafl-listinni, eykur skarpskygni manna eins og sönglist, myndagerö og málara- list skerpir feguröartilfinninguna. Alt stefnir að því að hefja andann til þess, sem fagurt er og tignar- legt. Engin þessara lista er sérlega arövænleg, svo aö ef þær eru metn- ar til fjár, eins og þér viljiö, þá má telja það timaeyðslu að fást viö þær. Tafl-listin er ekki bund- in viö sérstakt land eða bjóð. Hvar sem menning þróast ,eru leikin töfl hinna miklu meistara meö á- nægju og gleði. Afreksverk þeirra Tschigorin, Morphy og Steinitz munu bera miljónum manna and- lega gleöi og nautn um ókomnar aldir. Þeir sem segja, aö þessir miklu meistarar hafa lifað og dáið til einskis, fara með helber ósann- indi.” Blaöið fer miklum lofsorðum um bréf þetta og höfund þess, en kveðst þó enn þeirrar skoöunar, að menn ættu ekki að gera tafl-listina. eöa nokkum annan leik, að lífs- starfi sínu. ' ( Einkennilegur minnis- varði. íslendingnrinn Niels Finsen, læknir, var heimsfrægur maöur sem kunnugt er. Þegar hann dó, var efnt til samskota í Danmörku og á íslandi til bess aö reisa hon- um veglegan minnisvaröa, sem listamaöurinn Rudolph Tegner er að gera um þessar mundir. Ann- an minnisvaröa hafa Færeyingar reist honum, bví aö Þar var N. F. fæddur. Kona hans hefir látið reisn einkennilegan minnisvaröa.á pröf hans. Þaö er forngrýtissteinn,! ^em fluttur var frá Færeyjum meÖ ærinni fyrirhöfn,' því aö steinninn er 16,000 pund, en þó tókst aö koma honum í gufuskip og var 'hann síöan fluttur til Kaupmanna- hafnar. Efst á steini þessum er fangamark Finsens; N. R. F., en nnkkru neöar nafniö; Niels Finsen 1860—1904. TTnihverfis steininn hafa verið "i-óðursett gren;tré og þykir baúta otfinn þes=i stórlega merkilegur " iæl sama minningu bessa stór- ^-æga merkismanns. Þorrablótið árlega miösvetrarsamsætiö, sem klúbburinn “Helgi magri” gengst fyrir, var haldið 20. Þ. m. í Good- templarahúsinu eins og ráð var fyrir gert. Gestirnir fóru aö koma laust eft- ir klukkan átta aö kveldi, og söfn- uðust þeir saman í efri salnum. Þegar allir voru komnir, setti for- seti klúbbsins, Sigtr. Jónasson, samkomuna og bauö menn vel- komna. Litlu síöar var gengiö til snæö- ings í neðri saJnum. Þar var góö- ur, íslenzkur kaldur matur á borö borinn, og munu flestir gestir, er veriö hafa á Þorrablótinu undan- farið og sátu þaö nú, ljúka upp ein um munni um þaö, aö veitingar hafi nú veriö miklu betri en meðan enskir gestgjafar gengu um beina. Nú önnuðust veitingamar þau hjónin Mr. og Mrs. Jósef Thor- geirsson. Tvisvar var “lagt á borð” í salnum því að eigi var rúm fyrir alla gestina Þar í einu. Aö lokinni máltíð hófust skemt- anirnar. Voru það ræður og sung- iö á milli. Söfnuöust menn þá á ný í efii salinn, en forseti kallaöi meölimi klúbbsins upp á ræöupallinn og þá aöra, er skemta ætluðu. Að þvi búnu byrjuðu ræðurnar. Mælti þá forseti fyrst fyrir minni “Helga magra”, og á eftir var sungiö kvæöi eftir Magnús ! Markússon. Næstur talaði fyrir minni Islands Jón Jónsson frá Sleö brjót. Á eftir því minni var sung- iö kvæöiö “ísland, ísland, ó, ættar- land” eftir Kristján Jónsson. Þá var næst minni Vesturheims. Fyrir því minni haföi dr. B. J. Brandson ætlaö aö mæla, en í forföllum hans 1 geröi séra Rúnólfur Marteinsson ! þaö. Á eftir ræöu hans var sung- iö “önnur lönd meö ellifrægö sig skreyta” eftir Einar Hjörleifsson. Þá talaöi séra Jón Bjarnason fyrir minni Snorra Sturlusonar og á eftir sungin tvö erindi úr “Vig Snorra Sturlusonar” eftir séra Matth. Jochumsson. Síöasta minn- iö var Þórsminni. Fyrir því mælti W. H. Paulson, en á eftir Því var sungiö kvæði er S. J. Jóhannesson /haföi ort. Þegar hér var komið var aðal- skemtiskránni lokið. En eftir þaö voru rímur kveðnar og stutt erindi flutt af ýmsum, þar á meðal séra Fr’ðrik J. Bergman, Nikulás öss- urarson, Kristjáni Abrahamsson og Lárusi Guömundsson. Kaffi var drukkiö, Þegar fór aö líða á nóttina og síöast fariö að dansa “á íslenzkan móö” samt. Snmsætið sóttu um Þrjú hundr- uð manns, og er það nokkuð færra en aö undanförnu. Klúbburinn hefir nú gert tilraun til aö hafa saúisæti sitt íslenzkara í sn’öinu, en þaö var orðið síðast- liðin ár, og er líklegt að hann haldi beirri stefnu eftirleiðis, því aö þó aö samsætið sækti færri nú en áö- ur, er enn eigi full reynd fengin um þaö, aö fólk felli sig ekki viö brevtinguna. En hún ætti aö fást næsta ár, ef svipaðri tilhögun yröi fylgt. Þingvallabréf JÓNASAR HaLLGKÍMSSONAR. Að Jónasi Hallgrímssyni látnuin kornust öll hanrit hans í hendur Konráös Gislasonar og voru í vnrzlum hans meðan hann var á lífi. En fyrir dauöa sinn ánafnaöi hann Árnasafni í Kaupmannahöfn öl lhandrit sin og þeirra á meöal voru þessi handrit Jónasar. Það þótti goögá, er Árni Magnússon lét greipar sópa um ísland snemma á 18. öld, rúöi ísland slíkum dýr- gripum, er handritin voru, og seldi í hendur Dönum; mun þaö lengi í minnum haft. En nærri 200 árum síðar, á vorum tímum, gefur Kon- ráö Gislason Dönum — eg vænti aö hann hafi haft heimild til Þess — eigin handrit óskabarns Islands, listaskáldsins Jónasar Hallgríms- sonar. Þessi maður, Konráö Gísla son, var einn Fjölnismanna og fóstbróöir Jónasar. Og þetta er látiö liggja í þagnargildi. Hand ritin eru fengin Dönum og eiga þaöan víst aldrei afturkvæmt, frekar en bein hans, er nú liggja gleymd og grafin “langt frá sinni feörafold”. I safni Þessu eru saman komin frumrit af mörgum kvæöum Jón- asar og allmörg bréf hans, bæöi til Konráðs, Brynjólfs Péturssonar og Gísla Thorarensen, dagbækur o. fl. — Bréf það, sem hér birtist, er mjög merkilegt, þvi aö Þaö er auö- sjáamlega fyrsti vísir aö Þingvalla- bréfinu, sem alþekt er oröiö. Bréf- iö er ódagsett og ritað Konráöi Gíslasyni. Konráö! Þetta skrifa eg á alþingi og er nú einn á ferö, eins og þú getur nærri. Sólin gekk undir Almanna- gjá í heiðskíru veöri, en tunglið kom upp í dagmálastað. Þá stóö eg á Lögbergi í næturkyrðinni og sté í dómhringinn og talaði hátt og flutti mál min,en þingheimur skildi mig ekki—ærnar á Þingvöllum. —Þær lágu sumar, en sumar stóðu og gláptu á mig. Þær munu vera bældar þarna á nóttunni. Eg tók stein af rælni og kastaði ofan í Flosagjá; hann sökk á kaf og hvarf með öllu og Iagðist til hvíld- ar.í gjánni, líklega til heimsins enda “eins og frægö og heiöur Þjóðarinnar”, sagöi Mjöfullinn — hann stóö á gjáarbakkanum hinu megin og hló kaldahlátur; þaö ger- ir hann æfinlega, Þegar hann heyr- ir eitthvaö sökkva. “Faröu frá mér,” sagöi eg, “þú ert illur andi og nafn þitt er djöfullinn". “Kall- aöu mig hvaö sem þú vilt!” sagði röddin, “en eg mun fara minna ferða, því eg er höfðingi drotna þinna.” Þá sá eg leidda fram nokkra menn og Þekti eg sum and- litin, en sum voru óskír í hálf- dimmunni. Og djöfullinn gekk Þar aö, sem þessir menn voru leiddir fram. Og djöfullinn rétti út hina hægri hönd og lauk upp höfuöskelj um mannanna og hugöi að Og enn rétti djöfullinn út hina vinstri hönd og tók úr höföum Þeirra, sem fram voru leiddir, hnefa sinn full- an og leit á i tunglsbirtunni. “Þaö er eins og viö var aö búast,” sagði andinn, “illar kvarnir og haröar og hausinn fullur, en ekki nema ein i þorskkindinni.” Og djöfullinn tók einn mikinn stein og færöi í gjána og djöfullinn sagöi: “hann el- sokkinn á kaf og horfinn meö öllu, og lagstur til hvíldar í gjánni, liklega til heimsenda, eins og heiö- ur og frægö þjóðarinnar.” — “Faröu frá mér andskoti,” sagöi eg þá, “þvi þú ert lygari og sann- leikur var aldrei á vörum þínum. Þú hefir sýnt mér kvarnir i höföi nokkurra manna, en Þeir fáir að tiltölu og allir úr þínu liöi — gáöu aö 1 vi!” “Saa fod Nat da”, sagöi djöfullinn, “vi tales nok vid en an- den Gang, hvis De kommer til Danmark i Efteraaret”. “Meget forbunden, hils dine Venner og Bekendtene”. “Ah!” sagöi d., “det er smukt Sprog, det danske, men Thc DOMINION BANK SELKIHK CTIBUH). Alls konar bankastörf af hendi leyst. Sparisjóösdeildin. Tekiö vi8 innlögum, frá $1.00 aB upphæB og þar yfir. Hæstu vextir borgaBir fjórum sinnum á ári. Viöskiftum bacnda og ann- arra sveitamanna sérstakur gaumur gefinn. Bréfleg innlegg og úttektir afgreiddar. ósk- a8 eftir bréfaviBskiftum. Nótur innkallaBar fyrir baendur fyrir sanngjörn umboBslaun. Við skifti við kaupmenn, sveitarfélóg ólkahéruð og einstakiingameð hagfeldum kjörum. J. GRISDALE, bankastjórl. dette Menneske taler det ikke godt”. Aö því búnu varö hann aö reyk og hvarf út í nóttina, en eg fór að ganga. Þetta og margt fleira er í hönd- um Dana. Erfitt mun verða aö ná Árnasafninu heim, en líklega verö- ur þetta ekki greiðara aögöngu. Erföaskrá Konráös mun vist vera ^ygTgrjandi. Hins vegar væri fróö- legt aö vita, hvort Konráö hefir veriö löglegur eigandi handritanna og í annan staö hvort hann hefir haft heimild til aö fara svona meö þau eöa gera viö þau þaö, er hon- um sýndist. Vildi eg óska, aö ein- hver kunnugur maöur gæti eitt- hvaö um þaö sagt. /. Sig. —Huginn. Fréttabréf. Point Roberts, 15. Feb. 1908. Ritstjóri Lögbergs. Eg var búinn að lofa aö senda þér fáeinar línur, þegar eg væri búinn aö kynnast svolítiö tang- anum og ibúum hans. Nú má segja, aö eg sé búinn aö kynnast svo, aö eg geti eitthvað um hann sagt. , Þaö fyrsta, sem eg sá hér, og varö hrifnastur af, var fólkiö — íbúar — Point Roberts. Þeir komu allir saman á einn staö 4. Júlí—frelsisdag Bandaríkjanna. Fólkiö leit mjög vel út, bæöi glaö- legt og prýöisvel til fara. Menn töluöu saman sér til skemtunar. sungu nokkur íslenzk kvæðalög og yngra fólkið dansaöi. Þar sást vín, og var þaö mjög í hófi. Menn hrestu sig á kaffi og frosnum rjóma meö öðru fleira sælgæti.. sem Mr. Hinrik Eiríksson haföi til sölu, því mótið var haldið aö Eiríksson. Jónas Samúelsson var formaöur mótsins. Fyrir 15 árum síöan fóru Islend ingar aö flytja hingað fyrst, og I hefir þeim veriö aö smáfjölga þar til nú aö hér búa um 30 íslenzkar fjölskyldur. Eg veit ekki annaö, en þeim líði öllum fremur ve! og sumum ágætlega; þannig eiga sum- ir hér mjög snyrtileg heimili og falleg hús. T. d. Þeir Mýrdals- I feögar. Er heimili þeirra eitt hiö snyrtilegasta, sem á sér staö hjá islenzkum bændum; enda eru þeir frábærlega góöir smiöir og vel aö sér um marga hluti. Eru og fleiri hér, sem eiga mjög lagleg heimili, og arðberandi bú. Má nefna þar til Helga Thorsteinsson, Pál Tlior- steinsson, Hinrik Eiríksson, Jónas og Guðmund Samúelsson og Jón- as Swanson. Jónas Swanson kom hér fyrir 7 árum frá Winnipeg, þá heilsulítill, en er nú orðinn heilsu- hraustur og búinn aö koma sér | upp góðu íbúðarhúsi, og á, auk þess, allarðvænlegan bústofn. Hér eru og margir fleiri prýöilega vel efnum búnir. Þaö hefir dresr- iö úr mönnum aö yrkja landið, aö beir hafa ekki fengið þaö til eign- ar. En nú búast menn viö að landið fáist. og hafa Þeir ekki harr 1

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.