Lögberg - 18.08.1910, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. ÁGÚST igia
Skolamentun og hag-
fræði.
Eítir E. P. Powell.
I Bandaríkjunum eru um áttatíu
miljónir manna. Af þeim fólks-
fjölda eru fimtán miljónir á skóla-
náms aldursskeiöi, og menningar-
kröfurnar, sem heimtaö er a5
hvert barn eða uniglingur fullnægi
eru mjög svípaöar í öllum ríkjun-
um, þær sem sé, að böm skuli
ganga á skóla frá fimm til átta
stundir á hverjum degi. Það er
fomt orðtak, að móðirin eigi bam-
ið þangað til það er sjö ára, faðir-
inn þangað til það er 14 ára og
rikið þangað til það er komiö á
tvítugsaldur, orðið 21 árs. En nú
krefst ríkið barnanna þegar þau
cru sjö ára gömul, og heimtar að
það sé undir sinni umsjá og leið-
sögn og tekur fram fyrir hendur
á foreldrunum. Foreldrar, sem
þvi mótmæla, eru taldir menning-
aróvinir sem neiti börnunum sín-
um um þau réttindi, sem þeim ríði
mest á að öðlast.
Foreldrið verður að sleppa öllu
tilkalli til bamsins síns einmitt á
þeim tíma, sem það þarfnast mest
aðstoðar þess við búskap eða verzl-
un.
En þetta mundi verða miður til-
fin'nanlegt, -ef barnið yrð6 betur
fallið til að taka að sér heimilis-
störfin þegar skólagöngunni er
lokið. Sá var tilgangur skólastofn-
unarinnar í upphafi, en nú hafa
skólafrömuðirnir algerlega mist
sjónar á þeim tilgangi. Mentunin
er nú orðin fræðikerfi andlegrar
menningar, sem fer í þá átt að
troða í bömin mestu kynstrum
vísinda, sem á engan hátt snerta
heimilislíf nemandans. Skólament-
unin þokar honum álika langt frá
heimilinu eins og hún þolkar honum
frá verzlunarstörfum. Aldrei snert-
ir nemandinn á nokkru verkfæri á
skólanum, ekki er honum heldur
gert að skyldu að hafa öðlast neina
haldgóða þekkingu á dýrum eða
jurtum þegar hann útskrifast.
Grasafræðisnámið er bygt á þurk-
uðumjurtum, dýrafræðisnámið á
flugum og skordýrum nældum upp
á vegg, en landfræðiskenslan kem-
ur varla nokkuð nærri jarðveginum
eða vatnsuppsprettunum í heim-
kynni nemandans. Af þessu get-
urðu séð, lesari góður, hversu auð-
velt er að finna að Ikenslutilhögun-
inni hjá oss; en það verksvið hefi
eg alls ekki kosið mér að þessu
sinni, að öðru leyti en þvi, að skól-
amir skili oss stúlkunum og drengj
unum okkar óhæfum til að geta
nokkum tíma gegnt heimilisverk-
unum. En til þess var að vísu aldr
ei ætlast, en þegar vér rekum oss
á það, að ungmenni vor á meðal
þroskast í bókviti, en tapa verkviti,
þá verður eigi hjá því komist að
athuga ofurlítið hagfræðislegu hlið
ina á málinu. Skólakennara einum
í Boston fórust nýskeð orð þannig,
að þeir sem útskrifast hefðu af
skóla hans, “hefðu einkennilega
fyrirlitningu á líkamlegri vinnu.”
Fyrir því kemur þetta þrent til
greina:
1. Það að starfskraftamir eru
numdir brott frá heimilunum.
2. Að engan veginn er við því
að búast, að nemendurnir verði bet-
ur íallnir til heimilisstarfa að lok-
inni skólagöngunni.
3. Að út yfir tekur það þó að
að líkamleg vinna er að engu met-
in, og engin starfsemi að neinu
metin nema starfsemi minnisins, þ.
e a. s.: að fylla hið andlega forða-
búr með sem fjölbreyttastri þekk-
ingu, en alls ekkert um það hugsað
að kenna nemendunum að hagnýta
sér þá þekkingu. Látum oss hafa
það hugfast að vér þutfum að
meðaltali að halda á þriggja manna
vinnu til þess að vinna svo í lagi sé
tíu ekra bújörð, ef þessar ekrur eru
notaðar svo sem mögulegt er. Og
þó notuð séu öll hugsanleg verk-
færi og ráð til vinnusparnaðar, sem
fáanleg eru í blöðum og búnaðar-
skýrslum, þá þarf tvo menn auk
húsbóndans til þess að sitja laglega
venjulega sveitajörð hjá oss þö í
minna lagi sé. Til að vinna venju-
lega bújörð með gamla laginu þar
sem stunduð var stórgriparækt,
griptinum beitt og heyjað fyrir
þeim að eins þurfti að minsta kosti
einn duglegan mann með bóndan-
um að sumarlagi til. Sá búskapur
var að vísu erfiðleikum bundinn,
en með því móti gat bóndinn látið
dreng sinn eða drengi ganga á
Royal Crown sápu umbúðir og Coupons
Í eru mjög verðmætar. Geymið þær og fáið fallega muni
ÓKEYPIS. .......... ÓKEYPIS.
Hér eru Fá sýnishorn
Nr. 57. OTTAWA stofuklukka. HœðJi^ þml. breidd jL 5,|.
16J4. Skífan 6 þml. , ivorine" eða ,,pearl“ Umgjörð- íf
in svört, gljáandi með marmara súlum. Gilt eða brún «
í sniðum. Gengur í átta daga og slær á hverjum hálf
tímu. Kjaðragangur. Ókeypis fyrir 1650 umbúðir.
Viðtakandi greiði flutningsgjald. Þessar klukkur eru
búnar til í beztu verksmiðjum Ameríku og eru seldar
með ábyrgð.
Bækur í kápu fyrir 25
umbúðir.
Drengja nikkel-úr. Dregið upp og
stilt á haldinu. Nikkel kassi. Gott
drengja úr.. Ókeypis fyrir 300 um-
búðir.
HATTA og FATASNAGAR Nr. y4. Ur
eik, 17% þml. á lengd, 5 þml. á breidd, Jþl.
á þykt. tiattasnagarnir 6 þml. langir fata-
snagarnir 2 þml. langir, snagafseturnir 2%
þml. Hreyfaniegir snagar, eikarhnúðar,
fægt stál með fallegri nikkelhúð. Ókeypis
fyrir r25 umbúðir. Burðargjald 200.
BARN A-BOLLI
og undirskál nr.
913. SKálin
þml. á breidd.
Hvorttveggja er
silfurlagt. Boll-
inn gyltur á rönd
um. Sendir ó-
keypis fyrir I25
umbúðir
ÍHE DOMINION BANK
á horninu á|Notre Dame ogNena St.
Greiddur höfuöstóll $4,000,000
Varasjóöir $5,400,000
SérstaKur gaumur gefinn
SPARISJOÐSDEILDINNI
Vextir af innlögum borgaðir tvisvar á ári.
II. A. BRIGHT, ráösni.
J,/H, CARSON,
Manufact-urer of
ARTIFICIAL LIMBS, ORTHO-
REDIC AFPLIANCES, Trusses.
Phone 3425
54 Kinu St. WINMPEa
PELES/Efí& SuN.
721 Furby St.
Þegar yður vantar góðan og heiinæmaD
dryk':. þá fáið hann hjá oss.
Lagrina Bjór Porter og allartegundi r
svaladrykkja. öllum pöntunum nákvæm-
ur gaumur gefinn.
AUGLYSING.
Ef þér þurfið að senda penÍDga til ís
lands, Bandaríkjanna eða til, einhverra
staða innan Canada þá Dotið Dominion Ex-
press Company's Money Orders, útlendar
ávísanir eða póstsendingar.
LÁG {ÐGJÖLD.
Aðal skrifsofa
212-214 Bunnatyne A
Bulman Block
Skrifsto,fur víðsvegar um borgina,
öllum borgum og þorpum víðsvegar utr
landið meðfram Can. Pac. Járnbrautinni.
Sendiðjeftir ókeypis verðlaunaskrá, send frítt.'
ROYAL CROWN SOAPS LT
PREMIUM DEPARTMENT - WINNIPEG, MAV.
skóla vetrarmánuöina og þaö gerði
hann. líka. Inni viö þurfti hús-
móöir að hafa eina vinnukonu og
helzt léttakind líka. Þaö var sjald
gæft hér á fyrri árum aö stúlkur
til sveita gengju nema á barna-
sikóla, en þær voru líka vel aö sér
i öllum heimilisverkum. Af þessu
verður þaö ljóst, aö fullræktun bú-
jaröa éintensive farmingj hefir
ekki að eins í för meö sér rnarg-
faldaö verkmannahald, en afurð-
imar vertla líka stórum drýgri. Eí
drengimir og stúlkumar eru tekn-
ar burt frá heimilunum þá verður
eitthvaö aö setja i þeirra staö. Ef
þér glæðið ekki i brjóstum þieirra
áhuga og álit á likamlegri vinnu,
þá yfirgefa þau oss eftirleiðis —
eins og þau hafa gert á siðari
árum.
Þaö er vel til fundið aö nefna
drengi og stúlkur þá hjálp, sem
náttúran veitir húsbændum og hús-
mæömm. Fjölskylda sú getur
blómgast og blessast í sameiningu,
en ef fjölskyldunni er sundraö, þá
veröa foreldrarnir slitnar mann-
eskjur fyrir tímann, og hiö sama
liggur fyrir æskulýönum þegar ár-
in færast yfir hann. Finst yöur
ekk aö þaö vera illlíöandi aö skól-
arnir skuli verða til þess aö koll-
verpa þeirri ráöstöfun náttúrunnnr
sem leiöir til velmegunar en firrir
fátækt? Meö þessu móti stefr.ir
alt aö því aö vér verö tm aö gera
oss þaö aö góðu að vera leiguliöar
annara. Útlendingar sem hingaö
flytjast kaupa upp bújarðir vorar
og heimili og stjórna þeim með
miklu meiri fyrirhyggiu Iieldur er.
vér. Ef drengurinn yí’ar. foreldi-
ar góöir, sezt aö heima lijá yður
á bújöröinni aö afloknu rá.vti, þá
veröur hann þar til uytja aö eins
vegna þeirrar þekkingar, sem liann
hefir aflað sér heinia fvrir r frí-
stundum sinum frá skólanum.
Heimafengin er t. d. kunnáttan i
aö plægja, gróöursetia, rnnskera.
dómgreindrn og fyrirhyggjan.
Ef vér snúum oss aö æö ri skó’a-
mentun her alt að sama bruriru,
nema niöurstaöan er enn verri.
Vér þurfum sem sé ;tð greiöa enn
meira en venjuleg hcimili geta lát-
iö af mörkum til aö menta þá nem-
endur, sem ganga i æöri skólana.
Þaö er ekki nóg með þaö að c»llcg-
in dragi til sin h :lfa miljón nkkar
ungu manna á aldtinum 14—21
ár.Sj en þessir skólar meir cn tvö-
falda hin árlegu útgjöld L hcimil.
unum. En htigur drengjanna, sem
þessa skóla sækja, beinpst i
burtu frá heimilununa, og þeir
missa alla ábyrgöaitilfinning fyrir
því hvernig afkornan verður þar
er þeir kalla eftir áilegum styrk
að heimau, sem ólsjaldan hefir þaö
í för meö sér, aö veðsetja verður
hújörðina.
Ef sú er tilætlanin aö ala upp
skara vísindamanna fremur en
mönnum sem hæfir eru til líkam-
legrar vinnu, þá væri ekki úr vegi
aö leggja þaö niður fyrir sér hve-
nær vér séum efnalega þess um-
komnir. Vér erum nú að útrýma
þeim flokki manna er vinna fyrir
lífsnauösynjum, en aö offylla flokk
embætismannanna.
Hveitiakrar vorir hrópa á verka-
menn til aö safna sarnan guös gjöf-
um og fæöu fólksins, en á hmn
bóginn eyöa þeir æfi sinni og heilsu
i lírilfjörlegri samkepni, semi ment-
aöir hafa veriö til aö veröa frá-
sneiddir og fjarlægir mönnum
þeim, sem vinna fyrir lífsnauö-
synjum sínum. öll samvinna er
fyrirlitin. Hver um sig reynir aö
ná semi mestum yfirráöum. Af
þessu leiöir eyöing kraftanna er
setur hræöileg mörk á hugsi jnalif
bæöi einstaklingsins og fiöldans
Eg vildi óska aö hægt væri aö
telja þaö til bóta, er fariö var að
iðka íþróttir við skólana. En eg
hefi nú íhugaö þaö atriði alvarlega
og hefi komist aö raun um aö þ'.ö
er síður en svo til ábata, aö því
leyti. aö iþróittanámið gerir skóla-
sveina hæfari til líkamlegrar vinnu
en ella. Ekki eykur þaö nám held-
ur hjá þeim viröing á vinnunni,
eöa aö hún geti orðið þeim til á-
nægju.
Ánægja og eftirþrá íþrótta-
manna vorra er bundin viö veö-
hlaup og þær íþróttir sem stór-
fengileg fjáreyösla er bundin viö,
og stórfengileg eyösla á tíma og
kröftum. Eg heyri aldrei talaö
um iþróttir sem sérstaka fræöslu
eöa námsgrein i skólunum sjálfum.
íþróttir, er menn leggja mesta
stund á nú eru ekki slkyldugreinar
á slcólanámsskeiöinu. Andi þei.-ra
verður áö breytast áöur en þper
geta oröiö aö öllu leyti i samræmi
viö nokkra skólareglugerð. Á'hrif
þeirra eru óhagkvæm ekki aö eins
hluttakendum heldur og manngrú-
anum mikla sem tældur er frá iðn-
aöasrtörfum til aö horfa á leikinn.
Eg þekki skólasveina, sem eru
taldir á gætir íþróttamenn, en eru
algerlega óhæfir til algengrar
vinnu. Þeir vilja ganga á ein-
kennisfötum og láta fjölda fólks
horfa á sig, og þeir vilja heldtir
slá einhvem til jaröar heldur en aö
slá illgresiö. Þeir hafa gert sjálfa
sig óhæfa til aö bera jarðöxi og
skafa mold upp aö kornstöngum í
hægöum sínum allan daginn, eða
til að tína ber til að selja á torg-
inu. Þeir geta enzt til aö fleygja
heyi upp á vagn litla stund, af því
að þaö er vööva áreynsla í bili, en
stöðug vinna er þeim ofurefli. Eg
er ekki hrifinn af verkunum í-
þrótta í skólum vorum, eg heft að
eins mætur á þeim íþróttum sem
bygöar eru á hagræðilegum grund-
velli. Eg er samt ekki á þeirri
skoðun aö unglingum vor á meðal
sé þörf á aö nema slíkar auka-
greínir til þess að verða nytsamir
menn. En meö viturlegri skóla-
mentun geta þeir oröiö þjóöinni
til mikils styrktar.
Það sem nú ríöur mest á er það
aö skólamir taki höndum saman
viö foreldrana í því að gera ung-
lingana að nytjamönnum. Þaö
þarf aö ala unglingana upp viö
vinnu, en ekki svifta þeim burt frá
heimilunnm. Þ.aö þarf aö innræta
þeim að framar beri þeim að
hjálpa en aö eyða, og þegar þeir
hafa lokiö skólanámi, þá munu
þeir aö sjálfsögðu leita aftur til
föðurlntsanna. Meö því möti verða
glæddir andlegir kraftar til að
rækta og rannsaka, til aö velja og
•hafna réttilega. Og meö þessu
móti verður glæddur andlegur
hæfileiki til að kjósa það sem bezt
er og gera það sem réttast er; aö
starfa meö áliuga og elju og hafa
ánægju af vinnunni. Meö þessu
móti verður metnaöur og áhugi
nemendanna glæddur, ekki aðeins
metnaður í að leysa af hendi verk-
efni á skólatöflunni, heldur og verk
efni í búnaði, verkefni þra sem
saman kemur starf lnigans og
handarinnar, og allir fylkja sér
undir merki skyldunnar. Meö því
móti ættum vér að geta öðlast það
sem nefna mætti fullkomna upp-
fræöslu, því aö hér er skýrt tekin
fram hin siðferðilega nauösyn eigi
síöur en hin vitsmunalega, og lik-
aminn oröið æföur eigi síöur en
hinir andlegu hæfileikar.
I þjví skyni aö benda á í hvaöa
átt skólanám muni hér eftir verða
að stefna, vil eg leyfa mér aö
minnast á námsskeiö í einum bún-
aðarskóla vorum. Yöur mun sem
sé ljóst aö búnaðamám er annað
og meira en aö urga svöröinn meö
jarööxi og ná beinu plógfari; bún-
aöarnám er víötækt nám og skyn-
samlega samverkandi náttúrunni.
Námsgreinarnar í búnaðarskólan-
um sem eg á viö, eru þessar: (1)
A. S. BÁRML,
selui
Granite
Legsteina
alls kcnar stæröir.
Þeir sem ætla sér aö kae
LEGSTEINA geta því fengiö þft
meö mjög rýmileg'- og ættu
aö senda pantanir iei., fyij. til
A. S. BARDAL
121 Nena St.,
314 McDermot Ave. — P-t ) ’ít 4S 5
á milli Princes8
& Adelaide Sts.
Sfke City Xiquor
IHeildsala á
fVINUM, VINANDA, KRYDDVINUM,;
VINDLUM og ToBAKI.
Pöntunum til heimabrúkunar súrstakur
gaumur gefinn.
Graham &• Kidd.
BJORINN
sem alt af er heilnæmur og
óviöjafnanleg abragö-góöur.
Drewry’s
Redwood
Lager
Geröur úr malti og humlum,
að gömlum og góðum siö.
Reynið hann.
E. L. DREWRY
Manufacturer, Winnipeg.
Kensla í aö þelckja ólræktuð blóm,
fugla, dýr og háttu þeirra, og aö
hverju leyti þau koma oss viö.
(2) Kensla í steinafræöi; kendl
efnisleg samsetning steina og þær
brevtingar, sem gerst hafa til þess
aö jörðin gæti orðið heimkynni
vort, með öðrum oröum saga
heimsins. (3) Kensla í jarörækt,
hversu eigi aö fara meö jörðina til
þess aö hún veiti sem mesta og
bezta uppskeru. Kend ræktun allra
komtegunda og hversu öðlast megi
sem bezta uppskeri áf hverju fyrir
sig. (5) Hversu rækta eigi, hirða
og selja aldin og garöaávexti. (6)
/'Framh. á 7. bls)
A-V-V-V ■»
■* ■”■”-V-T? 79*9 W gL
nios. ri joiinso\ i
l
íslenzkui lögfræöingur
og málafærslumaður.
Skrifstofa:—Room 33Canada Life
Block, S-A. horai Portage og Main.
ÁRitun: P. O. Box 1650.
f Talsími 423.
Winnipeg.

| Dr. B. J BRANDSON |
Office: 620 McDermott Ave.
fTELKI»HONE Wl).
Office-Tímar: 3-4 og 7-8 e. h. I
£ 9
$ Heimili: 620 McDermot Ave. %
Tei.epiione 4»()«. X
9 T
* Winnipeg, Man. $
4'S'ft'S'iS, «®«®®C*
Dr. O. BJ0RN80N
Office: 620 McDermott Ave.
I’lCLEí’HOM:: 8».
Office tímar: 1:30-—3 og 7—8 e. h
Heimili: 620 McDermot Ave.
fHI KPBOM:: 4300.
•)
(•
•)
(•
•)
(•
•)
.
•>
(•
•)
(•
•)
(•
•)
• ®®®®®«® «'®®®®«®®®®® ®««®®«
Winnipeg, Man. •
•)
(•
®
•)
I
(•
(•
v
%
(•
Dr. W. J. MacTAVISH
Office 724J Aargent Ave.
Telephone Aherbr. 940.
( 10-12 f. m.
Office tfmar -! 3-5 e. m.
( 7-9 e. m.
— Heimili 467 Toronto Street •
WINNIPEG
GRAY& JOHNSON
Gera við og fóðra Stóla og
Sauma og leggja gólfdúka Sofa
Shirtwaist Boxes og legubekkir.
589 Portage Ave., Tals. Main5738
A. S. Bardal
I 2 I NENA STREET.
selHr líkkistur og annast
jm útfarir. Allur útbún-
aður sá bezti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina
Telephone
J. G. SNŒDAL
TANNLŒKNIR.
ENDERTON BUILDNG,
Portage Ave., Cor. Hargrave St.
Suite 313. 'Tals. main 5302.
SÖM
VEGGJA-ALMANOK
eru mjög falleg. En fallegri eru þau í
UMGJORÐ
Vér höfum ddýrustu og beztu myndaramma
í bænum.
Winnipeg Picture Frame Factory
Vér sækjum og skilnm myndunura.
_PhoneMain2789 - 117 Nena Street
PHONE »40(1
28» AUHTIN ST.
R. J. LITTLE
ELECTRICAL CONTRACTOR
Fittings and Fixtures
New and Old Houses Wired
Electric Bells, Private Telephones.
WINNIPEG
®8® ®«®®®®®®8®®®®®8® ®«®®®«
(•
«0
(•
I
(•
•)
Dr. I. M. CLEGHORN, M. D.
l*knir og yffrsetumaOur.
Hefir sjálfur umsjón á öllum
meöulum.
ELIZABETU STREET,
BALDUR — — MANITOBA.
P. S. íslenzkur túlkur við hend-
ina hvenær sem þörfgerist.
5
•)
<•
®4®* ®®®«®®®®®®«®®®® ®®®®c*5
^ Dr. Raymond Brown,
Sérfræðingur í augna-eyra-nef- og
háls-sjúkdómum.
326 Somerset Bidg.
fi Talsími 7262
4 Cor. Donald & PortageAve.
Heima kl. 10—1 og 3—6.