Lögberg - 16.01.1913, Qupperneq 2

/
LÖGBEKG, FIMTUDAGINN 16. JANÚAR 1913
Dr. Herbert M. Rosenberg, d.o., dæ., m.t.
tiæknar með tutnda álagnlug og rafmagnl.
tOt MAlJí STHKKT, ROOM 9-10. TELEl'UONE GARRY 8476
Sérstaklega stundað að lækna langvinn veikiiuli ineð áþreiflng.
KAiGA ISEINVEIKIMíA FRAÆDINKAR (Osteopatliy)
pó aS margar ðlfkar aðferSlr hafi veriS notaðar, þá er Hirant Still,
iæknlr frá Kirkville, Miaaouri, upphafsmaSur þeirrar fræSigreinar, er
hann nefnir Osteopathy (Belnveikindi), meS Þvl aS hann hélt að öll
velkindi kæmi af ajákdúmi I beinum. Nú á dögum álita Þelr helztu,
aem þeaaa fræði stunda, aS vöSvar, sinar og taugar eigi llka aS takast
meS I reiknlnginn. þeasi fræði hafa tekið stðrmiklum framíörum þau
20 ár, sem þau hafa uppi verlS.
Osteopathy er meSalalausar lækningar, er leitast viS að lagfæra
ýmsa parta lfkamans og láta þá vlnna í samræml og sameining, og
beitir tll þess vlsindalegri aSíerS.
Lækningar rneS raímagni eru meS þeim hætti, aS veita rafmagni
á sjúkdðma meS vísindalegri aSferS.
En til þess aS not verSi aS rafmagni tii iækninga, verSur aS rann-
saka þaS og læra meðferS þess. Sú lækninga aSferS hefir teki'ð stór-
miklum framförum sfSustu 20 árln. Margir læknar, bæSi meðala-
læknar og meSalalausir; nota rafmagn til iæknlnga. Eg er útlærSur í
ofannefndum iækninga aSferðum, og tekst vel aS lækna þessa kvilla:
AUskonar maga kvilla, Indigestion, Constípation, Catarrh of the Stom-
ach, Kidney Troubles, RheumaUsm, Paralysis, Lumbago, Sciatica, Neu-
ralgia, Nervousnees, Neurasthenia, Impotence, Blood Disorders, Cat-
arrh, Headaches, Asthat Catarrhal Deafness, Ðiabetes, Chronic Piles
(not bleedlng), ErimmLssion og marga aSra. Marga húSsjúkdúma, svo
sem Eczema, Plmpies, Ringworm, Barbers’ Itch. o. s. frv. Marga kven
sjúkdöma, svo og hárvöxt á andlitl, og tek þau burt til futls.
Skriftuofutlmi: 10 árd. til 1 síðd.; 2 sfSd. til 5 SííSd.; 6 sfðd. til 8.30.
Sveitafðlk getur ieitaS ttl min með sérstökum fyrirvara, bæöi í
borg og 8veitum.
—LesiS auglýsing Dr. Rosenberg í almanakinu íslenzka.
: mín mig á þessa sogu nokkrum
árum síöar. Ekki var mér ie.ir.t
neitt á bók meðan eg var á Reist-
ará, og eigi heldur a5 SKriía, tn
einhvern veginn læröi eg aö skrifa
nafnið mitt meö krít eöa koli, en
penni kom ekki í mína hönd, og var
tirna varð tilrætt urn þaö á Ket- getið í prestakalli að Dvergasteini. þessu nema eg einn. Eg einsetti svo sem lykill og hliö að Hafinu
ilsstöðum og sagði móðir mín: á engjaslátt. t>að var m tt mesta mér að verða útilígumaður. Eg svarta, og hafa því sótt eftir
“Mikið varstu veikur Páll minn!” yndi að vera í fjadinu, því ofar sat al'.an J)ann dag í he 1 num og henni með ýmsu móti í seinni tíð.
“Aldre; dó eg samt,” svaraði eg, því betra; þegar bjirt var og eg sá ofan yfir byggðina; en svo fór Constant nus miMi gerði staðinn
og sýnir það, hve borginmannlega var kominn uppá fjalhbrún, sá eg eg að hugsa um a hve ji eg æ ti j að höfuðborg rikis síns árið 324
eg hugsaði og talaði á þeim árum. yfir alt héraðið, út á Héraðs lóa,
Eg vildi hfa, og fannst eg geta lif- vestur á Skj 1 ’ólfsstað hi ði, “Ey-
fékk nokkur bréf frá honum eftir
að eg var kominn austur að Ket-
þó fóstri minn vel skrifand ; eg að, án þess aö hugsa um nokkurt vindaríj. jll” og “ÞræLhálsi”, sið-
mark eða mið, og mun svo fleirum ur á öræfi og eg veit ekki hvað
fara á því reki. Þegar eg var langt augað eygð . Eg gladd st
ilsstöðum. En þó mér væri fitt kominn suður í Bessastaðaskóla, yfir fegirðinni allt í kring’im m g
kennt hjá fósturforeldrum minurn, log Ólafur Indriðason orðinn prest- og öllu því írels , sem þe s úti-
þá er satt læzt að segja, að eg ur fyrir nokkru á Dve'gasteini*, vist, þetta ferðalag um fj-i l ð og
lærði þar ekkert illt. Eg sá eigi | skrifaöi hann einhverntima og ásana fram og aftur veitti mér.
nema gott eitt fyrir mér, og eg sendi mér visur nokkrar og minnt- Uppi í fjall: var eg ætíð gangand',
ætla, að aldrei hafi eg hey t 1 ótt
: orö talað á þeim bæ. Eg ólst þar
upp eins og saklaust barn náttúr-
unnar. Þar var hvorki far'ð með
kaffi eða brennivin, og aldrei sá
eg drukkinn mann, þaö eg veit, en
! heyrði sagt un> Daníel á Lóni —•
J föður [reirra Þórðar og Þorsteins
i — að hann drykki brennivín, og
j luigsaði eg að hann væri einh er
óskapaskepna. Mikið var unnið á
ist þar samveru okkar á Breiðu- léttur í spor:, en nið-i á 1 glenl nu
mýri, og er þetta þar íi:
Manstu }>á við fundumst fyrst,
fórum strax i eina vist,
sxng og.fengum sömu gist,
er sjúkur lástu í Mýri?
C)g tun nætur um þig þá
eg og dauðinn héldumst á,
til mín dró. þvi tár min sá
traustur himna'stýr:r.
var eg stundum riðand'. og þá
ætíð be"bakt; snær ð var altaf i
vasa míntun. Allstaðar var nóg af
fuglum: álftir og ardir á-1 örnum,
en gæsir á fljótinu, lóur og spóar,
mýrispítur fhrossagaukurj í h lt-
um, ástim og mvr -m Eg á"t m k-
ið saman að sælda við al'.ar þær
skepnur, hrekkjaði engan fugl, en
hafði gaman af að taka e'tir s 9-
Páll Melsted.
1812—1912.
Brot úr ccfisögu cftir sjáifm hcmn.
Getið var í síðasta blaði Péturs
Guðjohnesns í t.le.m af þvi að old
var hðin síðan hann fædiist.
Fyrir nokkru var in.nnst á Islandi
aldarafntælis annars Eyf.rð.ngs,
-em fyrir skömmu er héðan horf-
inn, og “genginn á þing með dið-
mæringum”. Merkilegasta minn-
'ngu setti liann sjál.unt sér við
það tækifæri, er æfisaga hans eft- voni
;r sjálfan hann var útgefin, og
liirtast hér á cftir kaflar úr henni.
\ð þessu sinni verður ekk! lagður
dóinur á æfstarf hans, en þó skal
þess getið, að sá þáttur sem hann
átti í starfi Þóru konu sinnar
virðist áhrifameiri, heldur cn rit-
störf hans. Til þeirra var honum staf
■sá kostur laginn, að vera orðhepp-
:nn og smekkvís, en jafnframt
ágallar, svo aö rituan hans er
skammur aldur vís. /Efisaga
þegar eggm voru
kornin, hvenær sem eg vild , en þó
því að e:ns að regn væ i úr lofti.
því þá vflja fuglar sem fyrst á
egg;n. Af kúm og hestum skifti
eg mér lítiö, }>ótt eg smaliði þe m
,Rcistará: ti! mcrkis um M aö ólafur ,leIt try&ö sinni vlS,nm þeirra og háttJagi; þegar þeir
aTI . . _ l>c^r fólkið fór á stekk:nn á vor- miS meðan honum ent'st rld-r. Iáttu sér hreiður, gat eg ft nd ð
|in og gott var veður, gengu allir Hann dó 1861, og mijini’st eg j)aU( einlcum
’ . a jprjónandi, fóstri minn eins og hans !ít;ö eitt i t’maritinu “íslend-
aðrir. Og mér eru í minni öll hin , ingwr”, er út kotn þau árin.
'mörgu sokkatré, seim úti voru á
, , , _ , Á kctilsstoöum.
vorin }>egar þurkur var. Eg ma J
, fullyrða, að fóstri minn galt Iand- j 1>að munu flestir segja, er kom-
skuldina til afa míns á Möðruvöll- lð hafa 1 F1 jótsdalshé.að, að það eða en sauðféð ____ þið o"U
um og mestalla í prjónlesi ('nefni- se svipmikil sve.t og fögur. Eg minir beztu vin r. Eg var kallað-
lega smábandssokkum). Fósfri hefl sI>urt l>rjá. m.nn, er fariö ur saU5gl6ggi,r; þekkt: hvers
liver hinti liarðasti eim einunrnminn mun verið hafa 6óöur bJare- ,hafa. . alt Island’ hvar Þeim j manns mark í sveit mi og víðar,
. - - , \ u,1’ g 11 m S :álnamaöur og ekki framyfir það. l^tti það frtðast. Þorkell Hoppe og man sum þe rra enn j dag Þa5
her a landi, heldut um alla Norð- T,. , . , , ; , }, „„ iAn« Hallcrrimc^n x,, hiir g Hao
ur-EvrÓDti- tð bvi varð Narx'.Goni 11 ius:ik.™' voru Þar an efa heldur °g Jonas liallgr msson so&ðu hik var skemmtilejt í góðu veðri, að
fvrsn ofr mönnum hans cr l á htl1' BaSstofa innar ur g011?11111- laust :, 1 F>JotsdaIshfrdði, en Bjorn reka af kvíaból nu á annaö hundr-
J g ’ F með torfveggjum og skjágluggum, Gtmnlaugsson hugsaði sig um og aS æ|.f um 3Q ge tur og yfjr ^
Rússlandi Da^nn sama setn etr a,l)dja5 hus 1 o5rum enda uppi, en saS5': hg htld 1 Fljótsdalshér-. nautkjndur ^ eft r þessum hóp
, 1 í”t 1 1 V 1 / ekkert undir j>al!inum nema myrk- aSl- Ket.lsstaðir a Völl m fþar gekk e c5 nesti5 mitt og smala.
fæddist var kafaldsbylur svo harð- . T 1 , fa«- „ ,. • • . .. . g 1 og smaia
nr t>ar var mer caort „x rirvio _tm íaðtr íninn bioi eru lierumbil prik)5 Qg hundinn, glaður í anda
kola árið 1826.
minn bar upp á föstudag 13. r.óv-
ember 1812. Faðir minn
Þórðarson Melsteð, var þá skrif-
ari hjá afa mínum, Stefáni amt-
manni Þórarinssyni, og ekki
kvongaðúr móður minni, ö :nu
Sigriði, dóttur Stefáns jmimnn;.
Eg var }>annig fy irm lslamó og
eig? sagður velkominn í heiminn.
Veturinn, senr eg fæddist, var ein-
ur. Þar var mér sagt að Grýla sem fa5ir minn bj°J eru hérumbil
vær: á kvöldin og Leppalúði mað- 1 niiðju héraði vestan.ndir austur-
ur hennar, og }>essvegna þorði eg fjöllunum, og cr byggðin þar breiö
ekki að fara fram á pallskörina, mi,li fja,la- F>'rir neðan fl>. e.
Á Möðruvöllum mátt' eg
etgi vera,
upp stytti, út að Þrasta hóli. Þar
var eg rrutt fyrsta misseri h'á
j Þorvaldi bónda. Hann var nafn-
lians sem nú er ú’gefin tindTr jkendl,r selveiðamaður á 'sku'ul.
nafnintt “Endurminn ngar”, er var l>a mesti auming>’ al’ur
viða prýðilega orðuð og læsileg, en !kaunum sle£íinn eins °g Jöb. En
miður tilþrifa mtkil. Hann var|um vor’5 for nler a5 batna og va|'
handgenginn |>eim mönn m, semjef* l)a fluttur ut a5 Svðr-ReistTá
mest bar á ______SjjjlK _
voru
og áhyggjulaus fyrir morgundeg-
inum.
Inni viS á Kctilstöðum.
Þegar eg kom að Ketilssiöium
til fo.ellra m.nni, kunnt eg h.orki
að lesa eða skriía, en eg lærði
þar eystra. Eg lærði að lesa á
l“Sumargjafir'’ e.tir s.ra Guð-
við börnjog svo s,ett ofau ein og veggur á mund jonsson á staðastað. Sk.ift
eg áður husi ; l,að er l'ljótshevð.. Heiði Jærði eg að lesa að mestu leyti af
að lifa, komst a* þeirri nið.irstöðu efttr Krists burð, og gaf henni
að eg yrði að stela og lifa af hrá-
æti. Þá vaWi 8 samviskan, og
réð eg það af, a8 halda heim aft-
ur, en þorði engum frá aö =eg:a,
að eg her8i ætTað a8 ve Si útilegu-
maSur. Þá mun eg hafa ver 8 tíu
eða ellefu ára. Eng'nn kann h g-
um að þvi að hy?g:a, hvað böm
meS fjöri og tal verðu imyndun-
arafli kunna að taka unpi, meðan
þau eru, e'ns og eg var þi, milli
v ta. Þeir ?jö"a vel, sem gefa
þeim aSgætið auga um þaS leyti.—
Páll Melsted.
éKvæði flutt í samsæti í stúdentafé-
laginu á Akureyri á 100 ára afntæli
Páls.J
ur, að yfirsetukonan náðist e gi,
ogáttihúnþó he’ma á Þrasta hói,
næsta bte við Möðruvelli, cg ör-
skammt á milli. Ragnhe^.r amma . ti, ^ • • þau_ vestan; Retilsstaði rennu G ím á,
mtn tok þvi a mot, mer t ■hennar j Mefan eg ^ he;ma & ^ ^ lygn og fogur og vatnsmikíl eftir
.. ,m , egt urðu prestaskifti þar í brauð'nu. slétUendi út í Lagru-íljól, og g ein-
Séra Jón Jónsson í Auðbrekku, ir Ketilsstaðanes frá Valla esi. En
skimarfaöir minn, fékk Stærra-Ár- fljot.ð er breitt og djupt sem hvorttveggja iljótt og fyr.rhafn r-
skóg og fluttist þangað, en }>aðan fjöröur yfir ttndir vesturfjöllun- ]itiö) mig minnir( fyrsta vcturinn
aftur séra Ámi Halldórsson að uni- Þessi vcsturfjöll eru s'krúð
Auðbrekku. Mér þótti það ill um- grcn ueð'an frá flj 'ti upp á brún
skifti, þvi mér var vel
séra Jóns, Björn fer
nefndij, Hildi og Krist únu, þó sú liggttr alla leið upp m ð Lag- ] þjóíamáli einu úr Vopnafirð , sem !
þau væri eldri en eg. Þegar séra j aríljótti til suðvesf.trs, og þegar faðir minn hafði á p jón m um
að Auðbrekku, lá | fljótinu sleppur, gengur hetpin j þær mund;r. en eftir ‘ forokrif.”,
somamenn, hvort í sinni röð, cg If1® hfns uni Re:stará’ . kom miklu !engra UPP meS da!nn’n mn sem hann gaf mér, læ.ði eg að
fóru meö tnig ems þau ættu iann ^ar VlS og sat mni ba5stofu- 1,1 ob>£ða- Rn n,eð tlj ttnu aVskrifa iatinuietur og “fljóta-
' v \ En eg var uti og sat um hann. austan. ttpp aö Va!la'>es>, gengur l skrift”( er svo var nefnd. Þiá
I Þegar hann reið úr n’aði, elti eg háls, allhár, milli Skrið 'als og lærgí hver maðttr að skrifa fljóta-
og henti í Skóga. Vestanundir þeim há'si sl<r!ft, en seinna fum og eftir
eftir er fljótið og H' Hormsstaður. Fy-'
bar á- í lands málum og th Árna hrePPstj°ra Árnasonar og f,uttist
ujórn um mikinn lduta aldarinn- J l5ar kcnu hans- bau
ar, þar á meðal föður sínum og
Jóni gatnla forseta og enn fleirum, . ...
mig. Iljá þeim var fg til þess er
eg var langt kominn á sjöunda ár. l'í‘u U1 ni
Eg man ve! ettlr mörgu. er f* fc„ l,a"" sfur
fyrir m!g hin riSustu árin á Re'st- fl,e"" I"'»«=taísk»reun, 4 eftir er „,„„o og r,.,,„rmss,annr ry-11?JO) fór„ margir « leggja hana
ará. Árri fóstri m n i var s e,'cur honum’ l)anffa5 td aðr:r hofðu vit ir botm Fljotsdals er Sr,æfell, sem niöur, og skrifa eingöngu lat nu-
>e:rra hér tretiö Siálfur var ha ' ivel a5 sér bæði til munns og handa, I fyr,r nidr °K tóku niiS- A,ldrei ?a 1 1 toft: 1>0 er. 1>a£ laigt mn a hönd. Rask, málfræðingur^n
T . ' Sjalfur var hann | miklum tnetum hiá' Stefáni man cg eft,r 1>e;m 1>resti siðán. jOfæítim, en ffra ket.lsstoðumj m;kli> mæltist tiI j)es 5 ísl nd_
nðtnn vtð landsmal, sat a þjoð-j Þóra, kona min hefir getið hans^st \»**om* ut að hliðar- ingar rttuSu og t l pren un_
• • .. , ' ? " ........ iSiiíríður át’u þriú börn • Tán ham 'lS mig’ 1>VI aö hann var seinna 'cggJun ’ bljotsdalsheiði og H 11 ar ; Ka’-pmaimahöfn latínuhtur,
1 J'J.^vTan.s vaUdó um tvítugt. önnu, e-’átú Bjön I.,fnnar SÓkTarprestU!'’ hún on”staðahá,s!'v Þaö^er vtidra stór cn ekki ftjótaskrift, því að danskir
en. að litlu er jæirra getið. Hann
kunni sannar sögur og surnar
merkrlegar af helztu mönnum a!d-
arinnar', er hann <irap á í trúnaði
við einstaka mann, en ekki er
ilfur var hann
sat á þjóð-
fundintun 1,851, og hafði hið-. hezta
færi til aö vit
um ursltt tnáhi, er faðir hans var i Jónssöir" presis^r^Auðbrekklí^ ó,st upp á MöðruvöíJrm rFriðríks- <* fognr smi5- t!1 a5 sja utan frá prentarar ættu erfitGað lesa'hana
tJ°n,armnar Uni m0rgar :Björn var seinna ritstjóri Notðan- gáfl° hjá fore,driwn sínum’ Hann , Ket.lsstoðum. /Vlt er grænt og Eg var ungt]r þegar fa&ir m nr
Fn hja öllu slíkit er vaiKlIega
sneitt, og því má bók |>essi mklu
fremur kallast “æfisaga” en “end-
fara __ og Sigríði, fvrri konu jvar a5 bua e na af systrum henn- grasi vax 5 seni augað sér, nær og for láta Img skrifa hreopstjóra
Stefáns Jónssonar. alhingrímanns; Iar “ 1>aö. mun hafa verrð Jonina 'íær’ en he,5arnar hera h>aa- Vl5 bréf og þesskonar. Veturinn i8"7
. 0 imig minnir hann væri frá L e- und,r konfirmation, fór yfir n mmmn 1 fjarska. Snæf 11 og —28 var eg lians aðalskriíarí. Það
,nn nmngat , cr liofundurmn, ö „ , •• •* +g lærdómsbókina /Balle) með' h“nni Muli í suðrinu
semr mikli, ->f ■e.tst^v „JAifo Imannshhí5 Stefan bjo siða‘t a ' ... ,
. eg,r m,Kitt mest af æfiferl sj.ilfs . . . og íagðt fyrtr hana ymsar spurn- 1 vsettir, fagrar
sin T’icrefinHinn Tv,r, T>|., itu Stemsstoðum, og var semm kona . & . ... . ; ‘ 1 t v ■ u-
s.n. L tgetanninn, Bogt líi. Mel-1 T.1/10 , ngar. cg ein var þá læssi: “Kan horfandi ur ha:
að
sunur
segir i formila,
kynnu at> sakna |>ess, að#í lx>kinni í ,niss(>nar*
>egir fátt af Fjölnismönnum, og maður í>g goðgjarn-
slær j>á væntanlegti ásökttn af'lag- 1>cgar eff komst nokku5 á legg’
tnu með jæirri afsökun, að Páll var Cfí kalla5ur fj°rkalfur °g otuH
að skrifa ís-
eru sem tver land- scm j)á vantaði mér t'l handa var,
og fu"8um klar, at5 mér var oflítið hald ð til lær-
ltans systir Jónasar skálds Hal’- og cin var 1>á 1>essi: ‘,Kan horíandl ur hasætnm tit yfm bygð-jdóms, og mest me;n tel eg það, að
Stefán var vitur 1hun slge m,g ,nin Fiee, hvor længe JJa- sem ‘cgð er tdr Jota jre rra. iner var svo lit]g sagt tl \ p fandi
var Adam
1 Paradis?’ Barnið f'lest vai fagurt á Ketils töð nt. [máhtm, lítið í dönsku og ennþá
vissi j>að eigi, en prest m Ieysti r,ærinn stóð á slét'ri f! t vestan- ,ninna , þýzktl. Eg var, þegar eg
sjálfu- úr og sagði: “Man antag- lllldir dál tlum kletti. U-pá þeim vfir innij og j)aö var heizt á vetr-
cr omtrent en halv Time”! kletti \ar kvíabólið, J>at Iiyllti und- um> hafður við ullarvinnu, kemba,
Af J>essu, sem að fratnan er !r k>rnar og ærnar og folkið. Lipp taka ofan af ull) tvlnna band á
að eg er upprunnim í l™11! ganga beggJa m gln vl& snældu, vinda af, spóia, rétta þræði
Eyjafjarðarsýslu og eyddi þar jk cttinm toko t.vaf U1ff1>. nn|i höföld og skeiðar o. s. f.v. Móö-
fyrstu barndóms árum minum; en
j>að lá fyrir mér að fara viðar um
land:ð. Faðir minn varð sýslumað-
liafr ekki ætlað sér að skrifa ts- ’ 1>V1 htla’ er cg Þá orkM ’ en !
landssögn. Vissulega er nóg oe gæUl 1>urftl vel að mér’ að eg færi i
meir <t nóg á prent komið um ímer e:ff: að voða" E,tt s,nn var eg sagt’ .sest’ aö
“Fjölnismcnn”, en margt annað Ieltur upl> 1 1 jal1 f>g tek nn’ °S
niátti öidungurinn tmtna um menn ! 1>ottl mer 1>að ,1U' ** hafðl séð
< g ntálefn: cr hann kynnfst á lUngi,ð koma 11 pp undan fÍ 1Is-
sinni löngtt æfi. og seinni tíma brun,nnt’ staist af sta“’ hiÍop l)a5
niönnum gat til fróðle ks verið. eg gat’ íetlaðl að handsama tung*“
En bókin er þvi nauða lík, sem
nann var sjilfur í framgöngu og
v ðíeldinn.
var háttur
þvi sem
viðmóti: hvrlegur og
en í dulara. lag?. Það
hans, að drepa á dreif
ekki horfði öðrum til v rð ngar, og
jafnvel forðast að leggja dóm á
annara athafnjr, en lialda j ví helzt
upp, setn t:l gaiúans gat ver:ð i
samræðum, eða hpnttm þótti frá-
sögulegt . af kýmilegutn atvikum
eða éinkennilegum orðatiltæ’cjum.
Það var ekki af skapleys’,
Iieldur lötjguni vana er nú \
kemur t'ram • etm sem íyr, og j
ið og færa jiað fóstru minni. Eft-
ir Jiessu man eg glöggt. Öðru
isitin: fór eg ti! k'rkju að Möðn-
! v öV
i var kalt og snjór á jörð. Eig f r
j>ar út í erindi mín, gat hnep-1
niður um mig, en •ekk: up > aftur,
vitdi ekki láta fólkið á Möðruvöll-
| ttm hjálpa mér, og lag'r af stað í
áttina út að Rei tará; en einh fe-
j !vc tnir.smaður kom út og sá til
I ferða minna j>ar sem eg var k'm-
I inn út fyrir tún. Þar var eg ‘ek-
j inn og þá reiddist eg. Mtn mes a
ánægja nni j>ær mundir var að
vera úti við hjá fóstra mínrm,
nn
ur i Suður-Múlasýslu 17/sep‘em-
ber 1815 og hafði hana á amað ár.
Árið 1817 í maímánuði var honum
veitt Norður-Múlasýsla. Ilann
veklur }>ví að í æfisögu hans er j , ,
minna spmmiB en efni var t 1. þó Iannaðhvort J smiðJu> l>ar sem ha.
læs’Iegri sé sú bók en tnargar a*r- !'aP vlR 3miðar’ f* Vlð fjarhu m
„„ „„„fL 1 . n i* , , , >egar gott var veður; eg man eftir
ar og sttimr kaflar hsta vel snind- v ,
iþetm ahuga serii yfir mtg kbm, ef
! hann scndi mig í e'tthvert erindt,
Þess skal getið að lokttm, að annaðhvort aö sækja einhvern
’iieð þv t að það þyktr máh sklfta,- h,Ht eöa meS skilabf),. jnn f 1>æinu
|>o lit’ð se, aö Jvift er burt ur æfi-
llum; j>að var um vetur, veðurjvildi ]>á sctjast að á Stórabakka í
Tungu, en gat eigi fengð þá j"rð
til ábúðar, fékk því leyfi stjómar-
innar til að búa utan sýslu, settist
að á KetiTsstöðum á Völlum og
bjó J>ar þangað til lvann fluttist
burt af Austurlandi 1S35. Þegar
faðir minn var búinn að koma sér
niður á Ket lsstöðum, fór hann
norðttr að sækja mig og Ragn-
heiði systur mina. Það mun hafa
verið sumarið 1819, og eg þá ver-
:8 á sjöunda ári. Þar var í för
með föður mínum ólaftu- Indriða-
son, j>á lærdómspiltur hjá séra
Guttormi Pálssyni á Hólmum, en
stundum við lærdóin. hjá föður
mínum. ' ‘
sógunni því eina atriði, sem
festi i piinni sér, er þetta ritar,
|>á er höfundurinn sýndi lionum
handritið í svip; J>aö var laust fyr-
ir aldamót. Það væri ekki ófróö-
legt vift tækifæri að fá að vita,
hvenær hann hætti að brevta því,
eða hvort hann lét breyta J>vi eftir
að hann misti sjón.
Eitt vorið í góðu veðri sagði hann
sa mér að gæta að heytóft e:nni eða
/7itf og uppfóstw.
Eg. Páll Pálsson Melsteð, er
borinn og barnfæddtir á Mö,<r'i-
völlum i Iíörgárdar, í timbufrtof-
unni fornu, er brann til kaldra
hcykumli við fjárhús þar á túninu,
og láta elcki ærnar fara ofan í
tóftina; lieyleifar voru niðri i tóft-
inni. Nú komu æ nar og vtld t
ofan í tóftina; eg gjörði þt
kunni að varna j>eim því, og var
eins og fiðrildi fram og aftur um
vegginn, en ærnar komust eigi að
síður ofan i tóftina, og nærri Iá,
að J>ær hefðu mig ofan me8 sér.
Þá hljóp eg heim á bæinn og uppá
glugga og kallaði inn; Liá’ð þ:ð mér
nú annaðhvort htmd eða mann, eg
ræð við ekkert”! Minntt fóstra
krók og fór upp m.ðjan klettinn.|ir miu var mesta kappskona v.8
I-yrir ofan túnið tó u við holt og alla uHarvinnu, eins og annað, og
smáásar, mýrar á m llþ tjarnir og hélt mér, sem betur var, fast til
stnávötn. Þaö var lág’r vegur vinnunnar, þó mér þætti j>aö j>ung-
tippundir fjal ið. I'Iest holt og ur kostur um j>ær mundir. Einn
ásar vortt h'ísi vax n, or viða veturinn, eða réttara sagt á níu
t jalldrapi í mýrum, einkum er að jmánuðtim, man eg, að Iiún lét vefa
fjall ntt dró, i s mttm tjörnum síI-^^qq álmr vaömála og einskiftu.
ungur. Eg flulti þá t vatns öt-1 Hún lét vefa einsk ftu fataet'ni
um m 11 i tjarnanna, hafði nrkið a8 eftjr útlendum vefnaSi, og fékk,
starfa og var l>x-ð þrevttur og frá iandbúnaðarfélagintt danska,
silfurmedalíu, sem til mun vera
öld er frá }>ví fæddist hann,
fræðavinir góðir,
er oss sögu segja vann,
svo sem barni móðir.
Vit og snilli ungum ól
íslands forna saga
þar til önnur aldarsól
aftur lýsti haga.
Frelsið’J>ráða fylti sál
fósturlandsins bjarta:
“Fjölnis” mál og Braga bál
brann í hverju hjarta.
Hitnaði gamalt hetjublóð,
helztu irenn í landi
geystust fram í guðamóð
girtir sannleiks brandi.
Og þótt Páll meö andans ró,
orka jiætti minna,
vis^ulega var hann þó
vottur og skjaldsveinn hinna.
Enn }>á syrgir Saga trú
sonaflokkinn góða;
lengst af öllum lifðir J>ú,
listabarnið fróöa!
Þó að sífelt brandabál
byldi Hfs á söndum,
lék ]>að alt sem ljúflingsmál
listamanns í höndum.
Eyrað lagðir ungur viS
ættarlandsins hjarta;
af því vaktir óm og nið
instu j>jóðlífs parta.
Opin stóð j>ér Islands bygð
inn til dýpstu Ieyna;
af [>ví vyistu ást og trygð
allra meyja’ og sveina.
Af því nærðust bros þín blíð
böls við hafið rauða;
sama lundin Ijúf og þýð
lýsti fram í dauða. —
Kendi Páll er Pétur* söng
og prúður Jóna^s** orti,
óðinn J>á og andans föng
Eyjafjörð ei skorti.
Jónas háa, Péttir Pál,
— postula syngist messa!
alla J>rjá með önd og sál
Eýfirðingar blessa I-
Norðurland.
M. J.
Mikligarður.
Nokkur atriði úr sögu hatts.
sve:ttur. Vöröur hlóö eg á flest-
um holtum Jiar sem eg náð' g jóti.
Skó°rarrunnar voru ofanundir
“Folaldakofum”, suður
ennþá. Stundum lét hún mig
gæía hinni vngri barnanna fsyst-
og urpá kina minnaj, og }>ó már j>ætti það
tuninujyrír framan^suunanj Jæk- !ekki sæIgæti> gjoröi eg ])að nokk.
urnveginn vítalaust. Eg fann það
:nn. E'nnig var hr s í hop'nu
sunnanverðu fyrir ofan “K'nn'na”,
og i ásnum fyrir ofan “Lö gu-
tjörn” gjörði e? t'l kola. UfKthjá
“Gortjörjjum” var h:ngað og þang-
að. skógur og náöi unp undir
“EinsHgshjalla” og “Fhtafjall ’
upphjá “Ko'Iuni" skammt fyrr
ráð, j>egar j>au fóru dálítiö að
stálpast, að segja þeim sögur, til
þess að þau yrðu spakari; j>essar
sögur bjó eg flestar 11, eftir því
sem andinn <blés bér í brjóst, og
gjörði mér allt far um, að hafa jxer
sem hrikalegastar — trc-llin óðu
ofan 1,-ná. I\n Bein 1 sk fti !,Lagarfljót unclír hmdur, og stiikku
e- c ■ r, • . ■ , • , -------- |,a8 sem hun náði,
er eg for fra Re stara, en hitt fer Vo,-. „ o-- - r
, , 1 Ket lsstaöa og bnnargerð s I
EJkki man eg eft r þv:, ,•• , , _ ”, .
frí londum’ l)að sem hun na5l‘ miHi fjall aS fjalli _ J,.-, t6ku born;u
ekki úr huga minum, l>egar eg var tu • c u- b ,
• n , •-• , 5. . "... Flatafjalh var vi8ir og vel gros-
uppa Vaðlaheiöt og sa Eviafiorð- ..._ ,..•. ,__c - „8
Eyjafjörð
inn hverfa. Það augnablik man eg
meðan cg hefi ráð og rænu. Mér
fannst eg ætla að deyja, og sjúk-
ur varð eg nóttina eftir, oe komst
með veikan mátt aö Breiðumýri.
Þá bjó á Breiðumýri, G sli
faðir Kri‘tínar, er l't’u síð-
ar giftist Dr. Hallgrimi Sch°ving.
en þá var hún óg-ft og l föður-
garði. Eftir þessa jmngu leg« var
emhv-er j>oka yfir mér, rg margt
af þvi, sem þá bar fy ir mig
ugt, ]>ó vottafti þar fyrir flögum;
uppum “Axlir” og uppundir Aur-
'nn” var allgott sauð'and á sumar-
degi. Um alt jietta svæði átti eg
mörg spor á J>e:m árum, j>ví eg var
stimarsmali nokkur ár og sat yfir
ánum dag hvern milíi mjalta frá
fráfærum — sem mig m'nnir væm
oftast um Jónsmessuleyti — fram
.... <
* Séra ólafur var nokkur ár
skömmu þar á eftir, festist sHSur kapellán séra Salómons, sem var
í huga mínum en hitt, sem áöur i prestur viö Fiaröar og Dverga-
skeði; þó man eg sumt. Einhvem-' stein, og því er séfa Ólafs ekki
vel eftir og ]>ótti bragð að sögum
mmum; þetta brást mér aldrei.
Ekki hafði eg gaman af rímum, og
heyrði Iít'ð farið með þær, en þeg-
ar eg náði í sögurrtar: Grettlu,
Njálu, Eglu, og þær sem þá voru
til á þrenti, þá var sem lykist upp
fyrir mér ný veröld. Bg las sög-
ur j>essar vel og vandlega og þær
gerðu meiri áhrif á mig, en eg get
nú orðum að komiö. Grettir og
fjallalíf hans varö svo rótgróið og
rikt í huga mínum, að einn dag
snetnma morguns lagðist eg út.
Eg fór upp i fjall vssi þar af
hellisskúta á einhverjum stað, og
settist þar að; enginn vissi af
Margt hefir drifið á daga þeirr-
ar stóru og frægu Jx>rgar frá þvi
sannar sögur hófust. Tyrkir hafa
ráðið fyrir henni um 500 ár, en
ekki hafa ]>eir aukið á frægð henn-
ar né fegurð utn j>ann tíma, hafa
lika sýnt sig með öllu óhæfa til að
nota sér j>að, hversu ágætlega hún
er sett og “í s eit komið”. Hvað
tnundi Mikligarður hafa orðiö í
eign mentaörar framfara j>jóðar!
“Sú stórþjóð sem e’gnast M.kla-
arð”. t sagði Napoleon, “verður | kei*'
yfirj>jóð í veröldinni”. Þau orð
hins mikla konungs hafa ráðið
stefnu s'.órveldanna gagnvart
Tyrkjttm, í marga mannsaldra.
Þau eru nú orð n að hégóma.
Valdið heftr borizt, til Evrópu
siöan Napoleon var upp:, eimur
nafn sitt, en áður hafði þar staðið
stór borg um margar aldir, er
nefndist Byzantium. Þar sk lur
Sæv ðarsund þBosphorusj sundttr
Evrópu og ^.siu, og er varla meir
en mila á breidd. Vík gengur úr
sund:nu Evrópu meg’n, sem hefir
borið nafn ð “Gylta honiið*” frá
ómunatíð. Mún er e.'ns o§ hjúgt
nautshom í íaginu, en viðurnefn-
iö “gylt” fékk hún af Jæirra prýði
sem líta mátti á landi, gulli lagða
turna og gy’tar hvelfingar, ea til
borgarinnar fl ttust af öllum lönd-
um lrnar dýrustu vörur og skraut-
legustu, sem til voru 4 veröld'nni.
Á þessum stað sett’ hinn fysti
krístni keisari Rómverja höfðuból
rikis sins, og 'hefir látið þess get ð
í e'nu lagaboði sinu, að hann hafi
gert það samkvæmt boði guðs.
og j>ví skyldi borgin standa þar og
bera nafn hans um aldur og ævi.
Ekki lerð á löngu þartil h'n nýja
höfuðbórg stóð jafnfætis sjálfri
Rómaborg að auðlejð og mann-
fjölda. Rórna ríki skift st m lli
Honoríusar og Arsadrusar árið 395
e. K., en nokkrum mannsoldrum
siðar leið hið vestlæga rómvers'ca
ríki undir lok og hnignaði þá
Rómaborg, er Húnar, Vandalar og
Gotar gengu yfir ríkið. Þá tók
Mikligarður við af henni sem 'höf-
uðstaður rónne"skrar tnenn n ,ar
og valds. Justian mlkli rikti þar
frá- 537 til 565 e. K. og stóð um
hans daga ríkið t mklum bóma.
Þegar Ágúst. keisari tók völd í
Rómal>org, var sú borg öll úr
múrsteini bygð, cn áður hann dó.
var mannari kom'nn i múrsteins
stað, og hið sama gerði Justian
fyrir Miklagarð. Hann lét resa
Sofiukirkjutja, hið veglega gu-ðs-
hús, sem enn stendur, J>ó nú sé
heiðið hof. Eftir að Rómabo g
var unnin, tóku Miklagatð keisar-
ar við vörninni gegti hinum heiðnu
j>jóðum, sem j>á sóttu á h nn inent-
aða heim. Þeim eigum vér aö
þakka að lagakerfi Rómverja er
til vor komið, j>eir vörðu Evrópu
vel og lengi fyrir hkntm he'skáu
Mahómets fylgjurum, og bjö guðu
Jxannig menningtt álfunnar, svo og
j>að að hin aðdá nlega mentun
Grikkju og félagsskipun Rómverja
geymdist og varð til fyrirmyndar
j>eirri menning, sem nú stendur.
Moslems eða Múhameds menn
gerðu fyrst álilaup á Miklagarð
árið 629, en I>æði fyrir og e.'tir
herjuðu |>eir á lönd keisaranna í
Asiu. Árið 1076 tókti j>eir Jeru-
salem. Þá hófust krossferðir, er
farnar vont i }>ví skyni að ná hinni
helgu borg úr hendi hinna vantrú-
uðu Skömmu eftir 1300 voru öll
kristin Asiulönd keisaradæmisins
komin i hendtir Tyrkja. en fyrir
þeim réði J>á hinn mikli hervíking-
ur Othman.
Árið 1341 fóru Tyrkir í fy sta
sinn yfir sundið og therjuðu á j>ær
þjóðir sem bjuggu mill. Donár og
Adriahafs, Ssrba, Bolgara, Bosn u
og Albantu menn, og tinnu á þeini
fullkominn sigttr í or.stinni v.ð
Kossovö áriS I3$9- Nokkrir
hinna sigrtrðtt vildu með engu móti
ganja á hönd Tyrkja, heldur flýðtt
til fjalla þeirra, er k' lluðust hfo
svörtu, og héldu þar f"e’si t"ú og
tungu sintti með stögugu stríði við
Tyrki.
Um 1400 var svo kom'ð hag
Ittns voldugu austurrikis R m-
verka, að ekki var eftir af j>ví
nema lítill skiki umhverfis M kla-
garð, og var j>ar þá hver höndin
upp á móti annari. Ilinn s'Gasti
sari hét Cons'.antintts Palæ>
er kominn stað v:nds og segla, og
öllurn heíir orðið ljóst hvaðan yf-
irrá'ðin á hafinu stafa.
E:gi að si'ður er Mikligarður
“feitur biti” og það að marki, enda
er }>að mála sannast, að stórveldin
sum lita hann hýru auga. E'nk-
11111 hcfir Rússum le'kið h*lgur ú hræddir hör8ti
þe’.m stað, bæði að fomtt og nýju.
Meðan Rússland var heiðiö voru
~j>aöan farnar ránsferðir stiður á
strendur Svartahafsins og jafnvel
margoft til sjálfrar bo"gar:nnar.
Þaðan voru Rússar kristnaðir og
þar var drotning j>eirra, O’ga,
skirð áriö 955, og siöan var krstni
þeirra stjórnað þaöan um langan
tíina, en grískir listamenn og
mentamenn störfuöu á Rússlandi
og kendu þjóöinni. En á síðari
öldum varð Rússum borg’n enn
meira viröi sökum þess, aö hún var
logus, dugandi maöur; hann baö
hinn kristna he'm hjálpar, en
ekki varð þaö aö liöi. “Eg hefi
með mér”, mælt: liann, ”menn
sem eg get hvorki el kað né trevst
né virt”. Hann féll með vnpn í
hendi á borgarvirki, j>egar Ma'ho-
*) Pétur Guðjohnsen; **) Jónas
Hallgrímsson. (Allir þrir voru fædd-
ir í Eyjafirði.J
met II. tók Mikhgarð herskddi
árið 1453. Al’ri Evrópu hnykti viö
|>á frétt, j>ó cnginn væri svo mik-
ill fyrir sér. að þvi gæti afs‘ýrt.
Tyrkir rændu borgina og sópuðu
úr Sof'ukirkb’nni öllum J>e:m
djásnum og dýrgr p,im, seni guð-
pef’ö Jnngað i
margar aklir. Eftir þaö gekk
Mahomet soldán fyrit' höfuðaltari
meö bæn og ]>akkargjö"ð tij
AÍIah.
Mklagarður féll í hendur Tyrkja
]>ann 29. mai 1453. Frá ]>e:m Jegi
hefir hinn skarði máni Tyrkja
gnæft yfir turiv’m hinnar dýrðleg'i
borear, i stað kro=sfánans, er þar
hafði verið frá dögum hins fy s‘a
kristna keicara.
— Um og eft’r nýjáriö var
fannkoma svo mikil á Noröurlönd-
um, með sterkv:ðrí að annar e-r,s
illviðra búlkur hefir ek*ri gengið
þar yfir síðasta mannsalAir.