Lögberg - 19.03.1914, Blaðsíða 3

IíÖGBERU, HIMTUDAGINN 19. MAKZ 1914.
3
Minning frá œskuárum.
Höf. þessara æskuininn nga, frú
Annci Thorlacius í Stykkishólmi,
er systurdóttir þeirra læknanna
dr. Jóns Hjaltalíns landl. og Odds
Hjaltalíns, og föðursystir dr. Jóns
Stefánssonar og þeirra systkina.
Ilún hefir nú fjóra um sjötugt
fvcröur 75 ára i’ Sept. — f. 15.
Sept 1839}, og því eðlilegt, aS hún
kunni frá mörgu aS segja frá
æskuárum sinum, sem ólíkt hefir
verið því, sem nú tíðkast. Hvggj-
um vér að mörgUm muni þykja
gaman aS heyra gömlu konuna
segja frá, jafnskýr og stilfær og
hún er, og mun “Eimr." í næsta
hefti flytja aðra grein eftir liana
um feröa'ag til Reykjavíkur 1S56.
—Ritstj. “Eirnr.”
Eg er fædd og uppalin í Grund-
arfirði. Faðir minn, Jón Datúels-
son, var bæði kaupmaður og bóndi.
begar eg fvrst man til mín, voru
að eins 3 hús á Grundarkampi:
ibúðarhús okkar og verzlunarhús
föður míns, pg var sölubúðin í
norðurenda, en vöruhús í hinum,
en þriðja húsið, sem var austur í
kampinum, haíði gera látið Oddur
læknir Hjaltalín, móðurbróðir
minn; því hann bjó fyrst í Grund-
arfirði, þegar hann kom úr E'eknis-
nesi, áður en hann flutti að Ber-
serkjahrauni, en síðast fór hann
til Bjarnarhafnar, og þar dó hann.
Þetta Hjaltalinshús keypti Helgi
nokkur, er einnig verzlaði í Grund-
arfirði. Eg man það svo vel, að
mér var sagt, að þar sem móður-
bróðir minn sál. hafði haft lyfja-
búðina, þar hafði Helgi gamli
sölubúð sína. Svo var þar innar
af svefnklefi, og stofa fram af
ekki alllítil, en eldhús og búr
fremst. Svo kom skýli fram af
með lofti, það var dúfnahús Odds
Hjaltalins. íbúðarhús föður míns
var 14 álna langt og 9 álna breitt.
Skýli ('skúrj stórt og breitt var
fram úr hliðinni. Par var ekki
nema einn inngangur, svo komu
breið, en stutt, göng, og hurðir á
báðar hendur, önnur inn í gesta-
stofu, og þar inn af svefnherberg',
eldhús gegnt útidyrum, og búr all-
stórt- inn úr þvi. Hinumegin,
gegnt gestastofu, var hin svo
nefnda suðurstofa, þar voru ö!l
þing haldin. Faðir minn hafði lát-
ið gera aðra stofu suður af henni,
og í henni var setið, og þar sváf-
um við og amma, móðir föður
mins. \’innufólk alt svaf upp á
piiðlofti; þar uppi voru tvö her-
bergi, sitt í hvonmi enda; var ann-
að gevmsluhús, en í hinu bjó ljós-
móðir okkar barnanna og maöur
hennar. Sigurður smiður svonefnd-
ur. Hann smíðaði rokka og stokka,
hús og kirkjur, en hafði þó hvergi
lært til smíða. Rokkana smíðaði
hann með tálgqjhnlfnum ýkutan-
um) sínum. og þeir voru sem
rendir i rennismiðju.
A kveldin.
Oftast hafði faðir minn 3 vinnu-
menn, stundum 4, og 2 vinnukon-
ur, og var ætíð önnur þeirra í
f jósi; en ekki sótti hún vatn, nóg
var samt, því aldrer.voru færri í
fjósi en 6 kýr, og oftast naut.
Þegar hún var búin í fjósinu,
verkaði hún sig upp og kom inn í
stofuna, þar sem allir voru nú
seztir við vinnuna, ungir og gaml-
ir, nema Stefán bróðir minn; hann
byrjaði undireins og kveikt var að
þylja sögurnar, allar íslendinga-
sögur, Arbækur Espólins. Sturl-
ungu o. s. frv. En ekki man eg til
að nokkur riddarasaga væri lesin.
nema Vilmundar saga viðutan.
Aldrei voru rimur kveðnar; það
fékst ekki fyrir föður mínufn,
hann unni ekki þeim kveðanda, en
söng unni hann.
Eg man það enn 1 dag, hvað
mér le'ddist verkin, sem mér voru
ætluð á kvelciin, þegar eg var á
8. árinu ; það var að gera kveiki úr
fífu, sem nóg er af í Grundarbotni
og prjóna illeppa. Ó, hvað mig
syfjaði við þann starfa; en þó var;
mér sagt að taka eftir sögunum/
en það voru nú einmitt þær, sem
gerðu mig syfjaða, því á þeim ár-
um skildi eg lítið í þeim. Þá var
]>að, er mig tók að syfja. að eg
fór áð skemta mér við hundana,
því snemrna var eg dýravinur.
Þar var tik scm oft lá á hvolpum;
eg lagðist hjá þeim, og mig syfjaði
ekki á rneðan; en bæði móðir mín
og hinir höfðu hugann við sög-
urnar, og veittu þessu ekki eftir-
tekt, fyr en um seinan. Seinna
fékk eg 'sullaveiki, og kendi móðir
min því um síðar meir, að eg hefði
verið svo mikil lumdagæzka; en
enginn vissi þá, að neitt væri að
varast hvað hunda snerti.
Móðir mín spann og vinnukonan
einnig, Jón sál. bróðir rninn kembdi
oft. og var einnig að fást við talna-
fræði á kveldin ýhann var elztur
okkar barnanna). Einn vinnu-
manninn hafði faðir minn ávalt
heima á vetrum, tilí að gæta fjár,
og stóð hann hjá fénu, þegar fært
var ; með reku sína lammaði hann
a eftir kindunum, til þess, eins og
títt var, að moka snjóinn ofan af
fyrir kindumar, þegar jarðskarpt
var. A kveldin táði fjármaður j
hrosshár, og spann með snældu;
setti hrosshársvindilinn á eitthvað
sem ekki lét undan, t. a. m. rúmm-
mara, eða stólpa rúmsins, sem svo
voru nefndir, á hann var hrosshárs- j
vindlinum fest með sterku bor- I
jámi ofan í marann. Stundum
fékk eg fyrir sára bón, að bera við j
að snúa snældunni.
Matarϗi og skamtar.
Les'ð var á hverju kveldi; byrj- |
að með föstu og stingnir Passíu-
sálmar, sem eg ímynda mér að
hvert mannsbarn kannist við. Síð-
an var borðuö flótrð mjólk, og
þykkur grautur ofan í eða b!óð- j
tnör. öllum var skamtað í ösk-
um, nema föður mínum, hann fékk j
ávalt í pottskál. livitri með rauð- i
um rósum. Karlmönnum var j
skamtað í 4 marka öskum ýþað j
var alstaðar venja) og kvenmönn-
um í 3 marka öskum. Við syst- j
kinin fengum í 2 marka öskurn,
unz við vorum 10—11 ára; þá fór-
um við að verða lítt ánægð með
askana, vildutn fá í leirskálum eða
djúpum diskum; en það var nú
ekki að nefna, svo það urðu þá
skálar. Tveir ghiggar voru á stof-
unni, s'nn á livorum enda, og lítið
borð undir öðrum giugganum; þar
borðuðum við systkinin; pabbi á
púltinu sínu, mamma á borði, sem
ætið stóð á miðju gólfi, og við það
borðuðum við miðdegisverðinn.
sem á sunnudögum var kjötsúpa,
og möluðum baunum kastað út á.
'Baunirnar voru fyrst þurkaðar í
potti, látnar kólna og síðan mal-
aðar; þótti drýgra, og var gott.
Á mánudögum harðfiskur og hálf
kaka, smjör og kæfa; á þriðjudög-
um blautfiskur, annaðhvort saltað
heilagfiski eða svo nefndar “kúl-
ur", ]tað er hnakkinn af flöttum
saltfiski. Til miðvikudaganna
hlökkuðum við bömýi; þá var
kjötsúpa með káli, skornu niður í
tunnu á haustin. Var þá haft
nautakjöt, en á sunnudögum
kindaket. Hina þrjá daga vik-
unnar, sem eftir vom, var á víxl
blautur fiskur eða harður. Vinnu-
fólkið borðaði upp á lofti, eða þá
fram í suðurstofu, ef mjög kalt
var.
Ekki var eytt eins m klum tíma
í hrcinlæti eins og nú; það er
breitt bil á milli. Fyrst er eg man
til, voru ekki þveg’.n gorf á hverj-
um laugardegi, heldur annanhvern
og á ölluin hátíðum. eti sópuð voru
þati með hrísvendi hvern <!ag; má
því nærri geta, Iivort ekki Iiafi
komið rvk, sem engir vissu í þá
daga. að væri neitt skaðnæmt.
Heldur ekki voru askar þvegnir
hvern dag, en við og v'ð. Á
latigardögum var þvegið upp um,
glugga.r, rúmstokkar, borö, kistur
og kringtim lása á httrðum. En á
öðrum heimilum, sent eg þckt’, var
sjaldan þvegið nema a liátíðum.
Að siá mismuninn á sparsemi
og nýtni ]tá og nú. — nann er mik-
ill: ]>ví þá vildu all:r af ýtrasta
megni forðast kaupstaðarskuldir;
þeir hafa vist ekki verið fæddir
þá þessir féglæframenn. sem nú
eru farnir að tíðkast hér á landi.
Eg tek það ttpp aftur, að þá var
miklu meiri sparsemi en nú, t. a.
m. þegar rifin voru ]>orskhöfuð,
sem ætíð var gert á morgnana. þí
var skamtað heilt þorskhöfuð
karlmanni, og einn fjórði partur
úr köku, eöa lit:I brauðsneið á l
undan. grautnum, og var hann úr ,
litið blandaðri mjólk. Honum var
atisið ttpp í askana og látið skæna
ékonta skán áj, síðan var látinn
kökkur af skyri með káli í ofan á
skántna, svo þaö sykki ekki; því
ef það sökk , þá varð maturinn
þunnur. og þótti þá öllum vondur.
\ sumr n um sláttinn voru aldrei
borðuð þorskhöfuð, það þótti föð-
1 ur mintim tímatöf; því þótt hægt
| færi hjá báðum foreldrum mtnum,
| ]>á fann fólkið, að það átti að vera
að.
Drykkfeldni.
Mikið var drukkið í þá daga.
; He’gi gamli og Þorbjörn sonur
hans jusu brennivini á baðar
j hendur, og vortt miklir drykkju-
í menn sjálfir, gerðu og oft óskunda
' hjá okkur. bruttt rúður og lömdu
i luisið utan. Þá v’ldi Helgi fá
j föður minn til að drekka með sér,
j fara svo í áfjog og illindi; en fað-
j ir minn var meiri “smekkmaður"
I en svo, að hann drykki með slík-
j um mönnum. Eg var svo ung. að
I eg aðeins man eftir þvi, að Helgi
var eitt s:nn utn nótt að lemja utan
j húsið, og vildi fá föður minn út
\ til sin, fór að bölva öllttm i húsinu,
j og óska öllum ills, en aldrei var
I opnað. Þá gekk faðir minn fram
j í dyrnar og mælti þetta af mttnni
| fram:
Guð alvaldi gæzkufúsi
geymi oss alla hér.
Hrini á þér og þinu húsi
þessar óbænir.
Brá karlinum svo við, að hann fór
heim; og daginn eftir fékk hann
víst að borga töluvert. Þess skal
getið, að Helgi var hægur og góð-
ur i hversdags umgengni, þegar j “extrakt” og borið til stofu, en 1 á meðal vorum við systk’nin. Það
hann var ódrukkinn. enginn var ölvaður á jólanóttina. j var töhtverður vandi, því menn
Einn v'nnumaður okkar, Krist- í síðan var lesinn húslesturinn, og j urðu að láta fyrsta vísuorðið byrja
ján að nafni, var mjög drykk- sungið fvr'r og eftir, þá kaffi þar ■ á sama staf, er sú vísan endað. á,
feldttr; ah'rei fékk hann samt-[ á eftir, og síðan sungnar ýmsar j sem kveöin var af hinttm t. a. m.:
brennivín hjá pabba; þá fór hann j visur inni hjá okkur i*dagstofunni, I
til Helga, og kom svo aftur auga-
fullur. Þetta orð “augafullur”
var ]>á jafnan haft i stað' “blind-
fullur”, sem nú tíðkast.
Míinn drukku öðruvísi þ’i en
nú; t. a. m. bóndi einn i framsveit,
S. að nafni, og Gunnlaugur nok'<-
ur, þeir lágtt við hjá Helga og
drukku samfleytt í marga daga,
rifu hver af öðrutn föt'n, urðu
svo antma min fengi -að heyra j
scnginn. Sýndi hún okkttr þá j
grállarann, og benti á nótttrnar. að j
við ættum að syngja hærra. l>egar
nótan væri ofar. en í þvi skildum
við skkert. Síðan var fariö að
sofa. Á jóladagskveklið var spil- j
að “púkk”, “alkort” og “treikort”. í
\ ð áttum mikið af kvörnum, sem
við vorum búin að sat’na, þvi ekk-
veikir og lágtt i rotinu 1—2 daga 1 ert þorskböfuð var svo rifið
a< ,
eimamönniim eða gestum, að eigi
væri kannað, til að ná í kvarnirn-
ar, og keptumst við hvert við ann-
að að ná seni flestum kvörnum.
Þá er að m'nnast á kirkjufsrðir.
Á laugardögum vortt gerðir skór,
úr lituðu skinni, ýmist sauð- eða
jafnan j selskinni. verptir tneð mórauðum
eða þá | skóþræði úr togi: síðan voru rist-
um hásláttinn, og stundum komu
konur þeirra að sækja þá.
Já, eg var að tala um nýtnina. t.
a. m. þegar þorskhöfuð voru rif-
in, ]>á var bfeinunum ekki kastað
út á haug, eins og nú. né heldur
öðrum fiskbeinum, uggttm eða
roðum; ]>vi roðin voru
steikt á glóð og borðuð,
ýþað sá eg oftj, að karlmenn skártt j ir eða kliptir þveng'r. af svo vel j skautum eftir Grundará; en væri
Reiknast má hann rauður minn
rétt sent betri en enginn,
alteins blessast auðttrinn,
og hann er til fenginn.
Nú varð að koma N í byrjun á
næstu vísu, og var nú far'ð að le'ta
í huganum, og loks fanst þessi
visa:
Nú er ekki neitt að frétta nema
kuldann o. s. frv.
Þetta gat gengið í það óendan-
lega. einkum ef manni var hjálp-
að. t’ótti þetta góð skemtun, og
höfðu margir þennan sið. Þetta
var kallað að “skanderast”.
Þegar veður var gott, vor -m
við börnin úti að búa til snjóhús,
renna okkur ofan brekkur á
freönum torfum, en drengirn'r á
o'tann með roðinu á, og tugðu svo ! eltu skinni, að það var mjallhvitt,
a’tsaman, og smjör riflega við. 1 og þessir remr’ngar éþvengirj vortt
liafðir til að þvengja skó með, og
þótti fallegast, að hafa æsarnar
Öll bein og uggar ýþ. e. fiskbein)
vortt látin i sýru, og á vorin voru
þau oröin tneyr, og vortt þá skömt-
uð á undan vökvun á morgnana,
og þótti sumttm ljúffengara en
þetta harða snarl.
Oft sá eg menn borða með ó-
hreinunt höndum; það var ekkert
verið að hugsa um það; og til
svefns gengu menn eins oft án þess
að þvo sér. Alstaðar voru þá tin-
diskar í stað le'rsins, sem nú er.
þegar eg var utn kristni, þá fóru
að flytjast leirílát og bollapör;
áður var drukkið úr litlum “spul-
kontttm” svonefndum; en óhætt er
að fullyrða, aö ]>ær hafa tekið
framt að pela. Á heimili mínu
voru bæði steikföt og “tarínur” þr
le'r. Kaffi var í þá daga ekki
þambað, sem nú, 3—4 sinnum á
dag i sveitum, þó nóg sé mjólkin.
Kaffi var }>á miklu ódýrara en nú,
pundið þá skjaldan meira en 24
skildinga, sem er sama og 50 aur-
ar, en sykur var þá dýrari en nú,
eigi færri en 17—18 kringum
skóna: siðan var annar end nn á
]>venginum lagður yfir ristina, en
hinn endinn innanfótar, þar voru
þeir bundnir saman, og endunum
stungið niður i skóna.
Klcrðnaður.
f>á gekk nokkuð á með að klæða
lausamjöll, fengum við að fara á
skiðum.
• A fyrsta sumardag voru gerðar j
afarstórar kökur úr rúgméli, þykk-
ar, steiktar og seyddar á glóðinni,
]>egar búið var að elda. Þessa
kökuhlemma fékk hver maður, cg
riflegt af smjöri, kæfu og lun la- j
bagga. ]>ar sem það var til. Þá
fengu allir sumargjafir. E nn karl s
i svEÍtinni gaf okRur börnunum
fugla tilbúna úr ýsuklumbum, er
eins kærkomnir sem
sig. búa sig til kirkju, taka k’æðn- j vortt okkur eins kærkomnir
að’nn upp úr kistum; silkiklúta, j útlenzk leikföng nú eru börnum.
bandlinur ývasaklútaj ttpp úr stór-j Ljósmóðir min gaf okkttr ætíð
unt öskjttm. Einn af þessum I rúsínur og möndlur. Allir urðu
silkiklútum var nú lagður á herð- j gefa eitthvað. Eg man það, að
arnar, og cndunum stungið undir eg var látin gefa uppáhalds vinnu-
svuntuna, sem oftast var stykkjótt, j konunni okkar klæðisupphlut með
eða með rúðum. rauðum og bláum; j silfurmillum í sumargjöf; hún var '
og hún var ætíð úr lérefti, en kja foreldrttm mínum í 14 ár. Fólk j
hvorki úr ull né silki, sem nú ger-
ist; þvi nú sjá menn ekki svo auð-
var þá lengttr í vistum, en nú gcr-
ist; þá var kvenmannskaup ekki
virðilega vinnukonu, að ekki hafi j meira en 3 vættir, en nú er það
hún á mannamótum silkisvuntu. j r>o—80 kr„ og eiga þær þó minna
Já, ekki er enn búið að búa sig i til en þær gömlu. Karlmenn höfðu
til kirkjunnar, því nú cr tekinn 5 yættir í kaup, nefnil. þeir beztu,
annar silkiklútur, sá fallegasti, j sem mttn samsvara 60
kr. ' Á
nefnil. 2 mörk pundið — 96 aura. I brot nn i horn fvrst, og gerður svo | vetrUm var kvenfólk í svörtum
Stundum var haft síróp i stað mjór sem unt er; ]>að er að skilja. j prjónapeysum, lögðttm með mjóu
sykurs; þaö var nrklu betra þá en ' ungar stúlkur gerðtt það. Nú var flat*eli á erntum og börmum; þær
nú. bæði ljósara á lit, ekki salt, bvrjað á enninu. og endárnir látn- voru e;ns og klæðis- eða vaðmá’s- !
sætara, og sjaldnast dýrara en 16 j ir aftur fvrir, og frarn fyrir aftur j peysttr nú, nema ]>ær voru ekki
skildinga. pundið — 33 aura. öll j á ennið, þar var hann hnýttur með j flegnar 0fan á brjóst. Svo var j
útlend vara var þá spöruð sem ; hnút og lykkju, og reið á, að þetta hafður fallegur klútur á herðunum
mest, og þó var rúgtir og batika- ! yæri vel gert og laglegt; hiálpuðu 'nnan undir pcysunni, úr rósalér-
bygg töluvert ódýrara en nú, en stúlkiirnar hver annari til þess. efti eða hvitu lérefti,, í staðinn
menn, vildu þá helzt búa að sínu. \ éKrókfaldinum gamla sleppi eg í fyrjr hvítt og “stifað” brjóst. sem
Hrísgrjón og hveiti var þá nær ó- betta sinnj. Ekki höfðu stúlkur nu er haft. Um hálsinn var hafð-
kaupandi. svo dýrt var það þá, og klút i gjörð he ma fyrír. en ein- ur hversdagslega óvandaður dökk-!
var aldrei um hönd haft, nefna i j nngis i kirkjti. Það þótti ekki j ur klútur, úr þunnu lérefti, en
brúðkaupsveizlum og á stórhátíð- sænta að hafa húftt ti! kirkju, og í ljósleitur klútur í kollhettu. Það
um. Fyrir hátíðir var bankabygg
malað svo smátt sem varð, og
sáldaö gegnum hársáld.'þá var það
jafngildi hveitis, og úr því gerðar
kleinur og pönnukökur. Jólakök-
ttr voru þá ekki gerðar, því enginn
átti þá “ölger”, ncma þeir, sem
höfðu ölgerð, og var það einungis
gert i kauptúnum, en til sveita
þektist það ekki. í minrri sveit
voru einttngis 4 konur, er" kttnnu
aö gera jólakökttr; það var kona
Árna Thorsteinssonar sýslumanns
lekk hneyksli næst ef það sást.
Eg man ]>að svo vcl eitt sinn, þeg-
ar vinnukonur okkar komu frá
kirkju. þá voru þær að segja frá
því, að þessi og þessi kona hel'ði
verið með skotthúfu i k''rkjunni,
og allir hefðu verið að blína á
hana. Þá fluttust ekki þessi stóru
sjöl, . er nú tiðkast, heldur smá
baðmttllarsjöl, oftast rauðrósótt. er
stundum voru með silkirósum; þau
vortt ekki stærri en ullarklútar,
sem nú ertt í hverri sölubúð. Þeim
var vanalegt að, hafa þær bæði á
leið til k'rkjtt, og hvert sem farið I
var, en ekkert sjal á herðum, nema ;
ofurlítinn sjalklút. Ef ka’t var, j
voru kvenmenn í karlmannstreyj- j
um. Klæðistreyjur höfðu karl- j
menn til kirkju, og náðu þær rúm- j
lega ofan í mittið að framan, en 1
ekki alveg að aftan; það var eins j
og- dálítil geil upp í bakið, svo að j
sást á vestisbak'ð. Svartan silki- j
klút, með rauðum bekk, höfðu þeir
um hálsinn í veizlum. Á höfðu j
voru hafðir háir hattar, og ljós- j
bláir sokkar á fótum. Húfur
móðursystir mín og móðir mín;en IU’ “er!sb hafa þessi þykktt sjöl hversdags’ega með breiðu upp-
]>ær vantaði “ölger”. En nú get-1 UPP lue<s' eyrunum: jafnvsl þótt broti, en úti í kulda og kafaldi
ur hver kona i sveit bú ð þær til, j a,,ir ;edi stikna'í hita, t. a. m. höfðu menn hinar svonefndu
í Krossnesi, kona Einars prcsts var slegið á herðarnar, eg hel 1 ti’
Sæmundsens á Setbergi, Kristín ! skrauts. Þetta var ólíkt því, sem
|>vt nóg fæst nú af lyftidufti
um sölubúðum landsins.
öll-
kirkju, dettur þeim ekki í hug að lambhúshettur; þær voru prjónað-J
Hátíðabrigði.
A hátíðum var skamtað hangi-
kjöt fjólanóttina , brauð og smér,
eins og diskarnir tóku, og kerti
látið á diskbarminn, en fólkinu
var skamtaður bæði m:ðdegis og i peysufötum með húfu á höfði
kveldvcrður á jólanóttina, svo að við altarisgöngu eru þau
húsmæður þyrftu ekki að vera að j höfö. Þó heyrir maður, að mæðr-
skamta þá, en kaffi, pönnukökur j unum er ekki mikið um það gefið,
og kleinur fékk það óspart á eftir. j aS hafa kjól, ef hann er að fá, aij
Aldrei mátti taka upp spil á jóla- bini, ef ekki vill betur til.
færa þau neðar. Móðir mm var
ætíð i kjól í kirkju, með skygnis-
hatt úr silki á höfði, en heima var
hún í peysufötuúi. Af þessu má
sjá, að skotthúfan var þá ekki í
miklum metum, sem síðar varð;
því nú cru fermingartelpur í
og
ar úr sauðsvörtu bandi, heldur
grófgerðu, og náðu ot’an undir
herðar,. tekið úr fyrir andlitinu, |
svo að eigi sá nema í nef og augu,
og voru þær mjög skjólgóðar.
Vefnaður.
í þá daga kunnu flestar konur
að vefa; en fæstar áttu vefstól, j
eirtnig vegna þess að þær áttu eigi' nógu j
stór húsakvnni, og komu því til
tnóður minnar, og fengu sumar að j
vefa.
-áhöld
Þessi mynd sýnir
Milwaukee
steínsteypu
Vjel
Spyrjið eftir verði
THE STUART MACHINERY
COMPANY LIMITED.
764 Main St., - - Winmprg, Man
EDDY S FIBRE WARE
BALAR OG FÖTUR HALDA VATNINU
HEITU MIKLU LENGUR HELDUR EN
TRÉBALAR EÐA JÁRNBALAR - ERU
ÓDÝRARI EN HINIR ’SÍÐARNEFNDU—
OG SETJA EKKI RYÐ Á FOTIN.
YFIRFRAKKAR
með niðuisettu verði:
Vanal.
$25.
43.
30.
22.
fyrir
$1 7.50
32.50
20.50
1 5.50
YFIRHAFNIR
með Persian Lamb kraga
Chamois fóðri, Nr. I Melton
Vanalega $60.(0 fyrir $38.50
“ 40.00 “ $25.50
Venjið yður á að koma til
WHITE & MANAHAN
500 Main Street,
Otthúnverzliin I Kenora
WINNIPEG
THOS, JAGKSON k SON
BYQQINOAEFNI
ÁÐALSKRIFSTOFA og birgðaból 370 COLONY ST
TALS. Sherbr. 62 og 64 WINNIPEG, MAN.
GLYMSLUPLÁSS:
Vesturbœnum: horni Ellice og Wall St., Fón Sherb. 63
I Elmwood: horni Gordon og Levis, Fón, St. John 498
I Ft. Rouge: Pembina Highway og Scotland,
Vér seljum þessi efni íbyggingar:
Múrstein, cement, malað grjót,
(allar stærð.), eldtraustan múrsteiu,
og eldleir, Flue Lining, möl, Hard-
wall Plaster, hár, Keene’s Cement,
hvítt og grátt kalk, hydrated kalk,
viðar og málm lath, gyps, Rubble
stone, Sand, ræsapípur, weeping
drain Tile, Wood Fibre Plastur,
Einnig Mortar, rautt, gult, brúnt,
standard og double strength black.
nóttina, því faðir minn vildi það
eigi; en í stað þess var sungið, því
faðir minn kunni mikið af söng-
vtsttm, og var bæði lagsæll og
raddmáður mikill. Fór hann þá
með piltana t gestastofu, og dreng-
Hverndagsbúningur kvenna
Hjá íoreldrum mínum var ætíð j að, karlmenn voru i smábands ] hverri á, áður en lömbunum væri
bvrjað að vefa tneö föstu,, og* prjónapeysum, oftast ljósbláum, en
sumrutn var fyrst og fremst skott- ]ialdið á^ram fram á sumardaginn treyju yzt fata; inst eða næst sér
húfap, ýhún fór aldrei af höfðinu, | fyrsta;,þá varð öllum vefnaði að ! voru hafðar skyrtur úr lérefti.
neuta þegai sofið var) ; það var ; vera loktð’, — og rekkjuvoðir og Peysurnar voru i stað milliskyrtn-
siður að láta húfuna á höfuðið um segi síSast. Já, seglin varð líka að i anna, sem nú tíðkast. Eg man,
leið og maður klæddi sig að vefa. Nú varð ekkert cftir nema að bræður mínir vildu ekki hafa
irnir bræður minir voru með; þar morgni, og ef veöúr var gott, þá ghtvafnaðurinn, en hann var hafð- peysurnar nema grákemb<Iar.
var hann að kenna þeim lögin. En j voru kvenmenn snöggklæddir, sem ur \ hjáverkum alt fram að slætti. Þegár til altaris var gengið,
eg man nú e:gi allar ]>essar visur, j kallaö var. í livítri skyrtu og upp- oiit- eða áklæði þessi voru höfð til j voru hafðar handlínur, sem voru
að e:ns þessar: “Oft vindar eik ; hlut, með 3 leggingutn á
þjá”. “Margt er manna bölið”, { Upphluturinn
bakinu.
var úr smágerðu
“Biört mey og hrein”, “Bezt er að I vaðmáli eða klæði, ýmist svartur,
hætta hverjum leik”, “Þú scm kær- j rauBur eða grænn, með vírborðttm
leika kveikir magn”. Þessar vís- j að framan, sem voru keyptir í
nr voru ]>á á hvers manns vörum, j sölubúðum, eða þeir voru “baldýr-
en lögin við þær kunnu ekki allir;j aðir”. Eigi var haft belti við
>ati hafði faöir menn íært i ung- j þennan búning. enda var upphlut-
að breiða á söðulinn, þegar ribið j breiddar yfir hendurnar, en þeg-
var. og þótti þaö mikil prýði, og ar búið var að meðtaka brauðið og
skjc>lgott, ef riðið var í kulda; en j vínið, þá voru þær hafðar til að
ekki gátu nú samt allar konur veitt j bæna sig með; og menn^bændu sig,
sér það, því þau voru dýr. Áklæð- j unz meðhjálparinn kom og ýtti við
inu var sturígið undir söðulsveif- tnönnum, svo að nýr hringur af
ina, og svo var það sitt. að því j íólki gæti komist að, og þá lór
mátti tvöföldu vefja um fæturna; i hver sem búinn var í sæti sitt.
þaS
dæmi sintt af prófasti Birni Þor- ; urinn ekki hafður sem 'skrautbún- ^ þá var tekinn lindi spjaldofinn og j Þetta gckk aftur og aftttr,
grímssvni að Setbergi, ásamt fleiru j lug°r, heldttr hversdagslega; þótti j endUnUm-á honum bmgðið undir
og hjá honum lærði hann e;nnig að i léttara og liðlegra að vinna í þeim mjóleggina að aftan, og náðu end-
'eika á langspil, skrift, reikning og j búningi, einkum við heyvinnu, j arnjr fram fvrir, og þar hnýttur
lönsku: og það man eg, aö mjög i þegar^ heitt var. Við upphlutinn iinutur qg tvær lykkjur. Lindinn
vænt þótti föðttr minttm ttm séra I voru hafðar ýmist millur úr silfri
Björn.
Daníel Magnússon, faðir föður
mins, sem var bóndi á Kirkjufelli,
unni svo mentun, að hann vildi
vinna það til, að láta son sinn vera
á vetrum á Setbergi að mentast,
þótt hann hefði næg verk fyrir
hann heima. , Þetta held eg að
megi kalla nærri einsdæmi á þeim
tímum.
Eigi vorti jólin búin, því síðan
var hitað mungát ftoddýj úr
eða tint eða látúni. Tinmillur og
hnappa i hversdagsföt steyptu
bræður minir, og á fleiri bæjum
vissi eg til, að það var gert. Einn-
ig voru búin til krókapör úr mjó-
um látúnsvír, en aldrei keypt
krókapör né hvcrsdagshnappar.
f rökkrinu.
Nú koma rökkrin; þau voru
stundum höfð löng, sumir lögðust
til svefns, sumt kvenfólk að prjóna,
en aðrir fóru að kveðast á, og þar
1 voru stundum á einum sunnudegi
4—6 hringir af mönnttm til altaris.
Eigi var venja að borða þann dag,
áður en menn fórtt til altaris. fvr
var ýmist ofinn með rósttm eða
stöfum, og með ýmsum litum, þótt
oftast værtt þeir grænir. rauðir og
svaytir, og kögur haft á endunum
til prýðis, en riðið i hellusöðfum,
með rósum og engla myndum og
manna.
Á hverju vori komu mcnn norð-
an úr Húnavatnssýslu, og fórti
undir jökul að sækja skreið; þeir
skiftu mikið við föður minn. Þeir
höfðu hangikjöt, smjör, tólg. vað-
mál og peninga. Það var siður.
hleypt aftur út; líka var þá oft
rúið fé ttm leið, og urðum við syst-
kynin oft að gera þetta einsömul
kl. 4 á morgnana. Svo komu frá-
færurnar; ]>egar lömbin voru 8
vikna, vortt þau tekin á fjall, setið
hjá þeim. unz þau urðu spök. Eg
fékk eintt sinni að vera með i slíkri
ferð, en bað aldrei tim það oftar,
þvi mér var nóg boðið, að heyra
þenna sára jarm og saknaðarvein
í lömbunum.
Iðja okkar barnanna alt vorið
var að aka ntold og skami ofan í
vissan blett á kampinum; höfðum
við til þess hjólbörur. Gömul
vortint við ekki, þegar við byrjuð-
uð að vinna, 9—12 ára. Einnig
vorttm við í fiskþttrki, væri þerrir,
því faðir minn tók saltfisk til
verkunar. Já, þessi blettur, sem
. við ræktuðum, gaf af sér V* kýr-
en menn komu hetm fra kirkjunni: j fógur eftir hér um bil ár
og ef menn höfðu kala eða ovild j
hver til annars, þá áttu menn að j . Xa er fíö,di barua- sem ganga
biðja hver annan fyrirgefningar,
áður en til altaris væri farið.
1 Nú bvrjaði sauðburðurinn, og
eftir hálfan mánuð eða vel það,
var farið að stia á hverju kveldi;
iðjulaus á ýmsum aldri, scm ekk-
ert vinna, þótt foreldrar þeirra séu
efnalausir.
Slæ eg nú i botninn í þetta
skifti, í þeirri von. að þessar minn-
það er lömbin tekin frá ánum og ingar fái góðan byr hjá lesendtim
látin i króna, en hleypt aftur til | Eimreiðarinnar. og verði svo, þá
ánna á hverjttm morgni; þá var hef eg nóg til í áframhald.
kallað að fara á stekkinn. Svo að
morgni var mjólkað svolitið
ur
Anna Thorlacius.