Lögberg - 27.08.1914, Qupperneq 4

4
LÖGBERGr, FIMTUDAGINN 27. AGÚST 1914
LÖGBERG
GeflS út hvern fimtudag af
The Columbia Press, I.td.
Cor. William Ave &
Sherbrooke Street.
Wlnnlpeg. - - Manitoba.
SIG. JCIí. JÓHANNKSSON
Edltor
J. J. VOPNI.
Business Manager
Utanásk.rift til blatSslns:
Tlie COBUMBIA PRESS, I.td.
P.O. Box 3172 Winnlpeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG,
P.O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TAI.SfMI: GARKV 2156
Verð blaðslns : $2.00 um árið
þeir heilar hercveitir góðra á-
setninga; allir vilja þeir fara
hyggilega að ráði sínu. Það,
sem þeir ákveða sjálfir um
framtíð sína og lífsstöðu án á-
hrifa frá öðrum, er því venju-
lega heilbrigt og heillavæn-
legt; þar er eðlið og náttúru-
gáfurnar, sein benda þeim á
brautirnar, og þær eru venju-
lega öruggasti og óskeikulasti
leiðarvísirinn. Allir menn eru
til einhvers sérstaks starfs
hneigðir fremur en til einlivers
annars. Þann starfa eiga þeir
að velja sér, hver sem hann er,
búa sig undir að vinna hann
með allri sinni kunnáttu og öll-
um sínum kröftum. Já, menn
verða að hafa eðlishæfileika til
þess að geta leyst störf sín vel
af hendi; og eins og það er
víst, að ekki er hægt að búa til
góðan hlut úr ónýtu eða sviknu
efni, né góðan og fullkominn
manní einhverja vissa stöðu úr I;
lífsstöðu. Einhverjar kring-
umstæður hafa orðið til þess
að beina þeim á þá braut, sem
þeir ekki voru sérstaklega fær-
ir að ganga. Ráð manna er
reikult á þeim árum, sem nám-
inu eru helguð; þeir hafa það
fvrir augum, að ná fyrst og
fremst prófi, sem veiti þeim
aðgang að hverjum þeim öðr-
um skóla, er þeim sýnist að
sækja; í því eru þeir ákveðnir;
þar leggja þeir fram óskiftan
íslenzka dugnaðinn og kappið.
Þess vegna hafa þeir skarað
fram úr við prófin á þeim skól-
um. En þeir hafa ekki bvrjað
námið með föstu, ákveðnu
marki fyrir augum. Þeir hafa
ekki prófað sjálfa sig nógu vel
til þess að geta fundið út- að
það sé eitthvað eitt og ekkert
annað, sem þeir séu upplagðir
til að vinna og ætli sér að
eyða æ.fi sinni við. En það er
iðal-skilyrðið fvrir því, að
unglingi, sem alls enga hæfi- staða hepnist cðr starí sé vel
j leika hefir í þá átt, eins er það af hendi leyst, að þeim, sem
Til íslenzkra náms-
manna.
Þegar ungir menn hugsa til
náms og skólagöngu, þá er það
æfinlega með stórar vonir og
bjartar um framtíðar sælu og
sæmilega stöðu. Og þegar eg
segi sœmilega, þá á eg ekki ein-
ungis við það, að staðan sé eða
verði arðsöm’ heldur einnig og
umfram alt, að hún verði sóma-
samleg og ærlegum manni sam-
boðin. Þegar ungir menn eru
komnir á þann aldur, að þeir
fara sjálfir að liugsa fyrir
framtíð sinni, fara sjálfir að
bollaleggja í huga sér hvað
þeir eigi að gera og umfram
alt, hvað þeir eigi að verða, þá
er mikið undir því komið,
hvernig eðlishæfileikar þeirra
eru og hver áhrifin frá öðrum
mönnum ekki síður. Það er
ómögulegt að taka rúgmjöl og
búa til úr því hveitibrauð, eð i
taka járn, og búa til úr því
gullpening. Það er eins með
fólkið. Maður, sem ekki hefir
í eðli sínu hæfileika í vissa átt,
hann getur tæpast skipað þá
stöðu, sem þá liæfileika út-
heimtir, hversu vel sem hann
leggur sig til; það er að segja,
hann getur naumast skipað
hana eins vel og.einhver ann-
ar, sem þessa sömu hæfileika
hefði. Og vegna þess, að und-
ir því er heill mannkynsins og
þjóðfélagsins aðallega komin,
að hver og einn gefi sig við
þeim störfum, sem hann
bezt tilfallinn, þá er það áríð-
andi, að hugsa sig vel um áður
líka margreynt’ að gott efni
og hentugt má skemma svo og
eyðileggja, að til einkis verði
nýtt og að engu gagni komi.
Þannig eru stundum þeir
menn, sem frá náttúrunnar
hendi voru þeim hæfileikum
gæddir að geta orðið máttar-
viðir þjóðar sinnar, veiktir og
sýktir, að þeir kvöddu heiminn
án þess að vera honum meira
virði en þegar þeir heilsuðu
honum. Til þess geta legið
stöðuna skipa eða starfið
vinna, sé það geðfelt og skapi
na r en nokkuð annað.
tjngum námsmanni, sem er
óráðinn í því að undirbúnings-
prófi loknu, hvaða stöðu hann
eigi að velja sér, fer líkt og
þeim, er á kost margra kvenna
og gefur öllum hýrt auga, en
ann engri nógu mikið til þess
að taka hana sér óhikað fyrir
samferðamann. Hann sér feg-
urð hjá einni, gáfur hjá ann-
THE DOMINION BANK
Blr IOMCND B. 08LEK. M. P„ PrM W. D. MATTHKW8 .TlM-Pna.
C. A. BOGERT. General Manager.
Uppborgaður liöfuðstóll.....
Varasjóður og óskiftur ágóði . .
$6,000,000
$7,750,000
$1.00 gefur yður bankabók.
pér þurfið ekki að biða þangað til þér eigið mlkla peninga
upphæð, til þess að komast I samband við þennan banka. pér
getið byrjað reikning við hann með $1.00 og vextir reiknaðir af
honum tvisvar á ári. pannig vinnur sparifé yðar sífelt pen-
inga inn fyrir yður.
NOTRK DAMB BBANCH: C. M. DENISON, Manager.
SKI.KIRK BRANCH: J. GBISDALE, Manager.
ils meiri hluta kjósendanna,' ráðsmanni og það gert að yfir
ýmsar ástæður, ýmist sjálfum [ ari, ættgöfgi hjá hinni þriðju,
þeim að kenna eða öðrum
mönnum—oftast hvorttveggja.
Fjöldi íslenzkra manna og
kvenna lýkur námi á æðri skól-
um hér í landi á hverju ári.
Þau hafa sýnt það, að náms-
hæfileikana brestur ekki; þar
iiafa þau mörg unnið þjóð
vorri sóma. Samt verður því
ekki neitað, að á sfðari árum
ixafa Islendingar fremur tapað
í því efni en gradt. Þeir eru
fleiri nú, sem miður leysa
skólapróf af hendi en áður var,
og þeir eru hlutfallslega færri,
sem fram úr skara. Það var
um tíma sjálfsagt, að Islend-
ingur stæði fremstur að eink-
unnarhæð og lærdómi, enda
var það ]xá, sem þeir aðallega
fengu á sig nafn sem gáfuþjóð
hér í álfu. Það var gullöld Is-
lendinga í því efni. Þeim er
að hnigna og fara aftur; þeir
eru að tapa og láta annara
þjóða námsmenn draga úr
liöndum sér. Það er illa farið,
en það er satt, og ekki til nokk-
urs hlutar að reyna að telja
sjálfum sér trú um annað.
Skólaskýrslurnar sýna það
svart á hvítu; og þegjandi
og auð lijá þeirri fjórðu; hann
vildi lielzt eiga þær allar, ef
mögulegt væri; hann verður
alstaðar skiftur og hvergi
heill. Ein staðan býður auð,
önnur virðingu- þriðja frjásla
daga. Alt þetta er girnilegt,
| og augu námsmannsins hvíla á
því; en það fer ekki alt af alt
saman. Sú staðan, sem þægi-
legust er, getur verið arðlítil,
og sú, sem mestum peningum
heitir, getur verið ófrjálsust.
Það verður því oft þannig,
að ekki er valin sú staðan, sem
hæfileikamir eru mestir til,
heldur liin, sem mestur auður
eða virðing er líklegast að
fylgi. En manni, sem bindur
sig stöðu af þeim ástæðum ein-
ungis, fer alveg eins og þeim,
er kvongast sakir fjár en ekki
ásta. Annar eyðileggur fram-
tíð sína inn á við, hinn eyði-
leggur hana út á við.
(Pramh.)
Uppreistarefni.
tekur sér það vald án þess að
leita til þess samþykkis þings
eða þjóðar, að breiða dauða-
blaiju yfir öll mikilsverð fram-
farafyrirtæki fylkisins og
reisa helmerki fjárskorts og
gjaldþrota á riiúra þeirra
bygginga, þar sem hann sjálf-
ur hafði lýst yfir að fáni auðs
og allsnægta blakti í fullri
stöng. Maðurinn, sem lýsti
því yfir með stórum orðum og
mörgum diguryrðum fyrir fá-
einum vikum, að ekkert fylki í
öllu Canadarki stæði fjárhags-
lega jafnfætis Manitoba, slett-
ir nú á alla veggi þeirri auglýs-
ingu, að fjárhirzia fvlkisins sé
tóm; fylkið sé komið á liöfuð-
ið; það geti einu sinni ekki
haldið áfram með hálfunnin
verk, hvað þá bvrjað á öðrum
nýjum. Maðurinn, sem fyrir
örstuttum tíma málaði lit-
sterka m5rnd af framtíð þessa
fylkis og óþrotlegum atvinnu-
vegum, lýsir því nú yfir., að
fátækir heimilisfeður verði að
byrja hinn langa o<r kalda
skinsástæðu fyrir glapræði
stjórnarinnar. Því var treyst, j ' “ ' “
að hægt væri að æsa svo til- vasa sinn, eða hún segir það
finningar fólksins, að það ekki satt, að þær hafi nokkurn
tr\rði því rannsóknar- og íhug- tíma verið til.
unarlaust, að þetta gjaldþrot 3. Robiin-stjórnin borgar
Manitoba fylkis stafaði af t'inu blaði hér í bænum, Tele-
stríði austur í Evrópu. En sá gram, $57475 (fimtíu og sjö
friður, sem stjórnin kaupir sér þúsund, fjögur liundruð sjötíu
nxeð þessari blekkingartilraun’ °g fimm dollars) á ári. Þess-
varir skamt. Þess verður ekki ar' upphæð, sem er tekin úr
iangt að bíða, að þjóðin rís! vasa fólksins, hefði mátt verja
upp sem einn maður og and- i til þess að borga kaup við
mæli þessu; fletti ofan af ó- nytsama vinnu hundrað sjötiu
stjórnarverkum ofbeldisflokks-1 °S finxm inanns (175) í fimm
ins og reki lxann frá með niánuði a ári, með $100 á mán-
liarðri hendi. Manitoba þyrfti
þess sannarlega, að hér risi .........................
upp einhver Cromwell, sem af ótal í fjármálastjórn Robl-
safnaði saman fólkinu í upp-;ins! enda sést það glögt, hví-
reisn gegn þessari óstjórn. líkt auga fjárimálamennirnir
~ ‘ era nokkur meðal hafa haft á Manitoba; hversu
| NORTHERN CROWN BANK
!J AÐALSKRIFSTOPA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
| Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,860,000
X STJÓRNKNDCR: H
Formaður..............Slr. D. H. McMILLAN, K.C.M.G. 1
Vara-fonnaður................Capt. WM. ROBINSON H
Slr D. C. CAMERON, K.C.M.G., J.H.ASHDOWN, H.T.CHAMPION j
W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVEL J
Allskonar bankastörf afgreidd. — Vér byrjum reikninga við eln- H
stakllnga eða félög og sanngjarnlr skllmálar velttir.—Avísanir scldar j
tU livaða staðar sem er á fslandl.—Sérstakur gaumur geflnn sparl- j
sjóðs lnnlögum, sem byrja má með einurn dollar. Rentur lagðar H
við á hverjum sex mánuðurn.
T. E. THORSTEINSON, Ráösmaður. j
Cor. William Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Man j
1 uði.
Þetta eru að eins örfá dæmi
Skyldi sá vi
verkamanna í Winnipeg eða j
Manitoba \Tfir höfuð, sem hafi
ekki fengið rétta sjón og skiin-
ing á því, Iivernig núverandi
ítið traust þeir hafa borið til
fylkisins í þeim efnum undir
stjórn Roblins. Þarf ekki ann-
að en að benda á það atriði, að
stjórn fer að ráði sínu, við arið, 1899 fékk Greenway-
þetta tiltæki hennar? Skyldi1 stjórnin $100,000 ián fynr 4%
_„ ____ ____,0„ _0 ______ sá vera nokkur, sem í þessu j ren.tn ,seldl ábyrgðarbréf
Manitobavetur án þess að hafa atriði geti mælt henni bót? Sá, lynlr þvl a Hl; en í Maímán-
sem ekki finnur uppreistar- j uðl 1913 tók Roblinstjónun lán
anda vakna hjá sér, þegar . °K varð £ið borga 4)4%, en gat
hann íhugar allar þær víðtæku eklriseltábyrgðarbréfin^fyrir
afleiðingar, sem (xetta frum
Þess var getið í Lögbergi
nýlega- að fylkisstjórnin í
_ . Manitoba hefði látið það vera
er votturinn lýgur sízt. Þetta er j sitt fyrsta verk, þegar stríðs-
að vissu leyti illa farið. Það fréttirnar bárust hingað, að
en menn velja sér lífsbraut eða iit< sem ls]endingar hafa notið
æfistarf. Það er ekki nóg- að
einhver staða lofi miklum virð-
ingum eða háum launum eða
hægum dögum. Til þess að
særir eða lamar það mikla á- svifta menn atvinnu og taka
þannig brauðið frá fólkinu
rétt undir hnustið. Er þetta
eitthvert mesta glapræði, sem
sem framúrskarandi náms-
menn. En það er þó, þegar alt
kernur til alls' tiltölulega lítiis
virði í samanburði við annað
nokkur stjórn hefir gert sig
seka í, og erfitt að finna því
að við prófin kæmu íslenzkir hvað sem öðrn liði, yrði læss
er serstaklega tu lalliim ser-|námsmenn fram með aiiskonarjað gæta, að láta ölí opinber
staklega hneigður til. Þa stoðu j heiðurslaun og viðurkenning- störf Iialda áfram eins og ekk-
á liann að setja sér fvrir sjónir
ar. Þar væru þeír blátt áfram ert væri um að vera.
o g
Að halda
og keppa að henni þangað til j |e]'ötogíir og fyrirmyndir, en j sem mestu jafnvægi í verzlun
og framkvæmdnm töldu allir
markinu er náð. liversu erfitt }þegar út f ]ífíð kæmi' og ment
sem það kann að
. , ganga., unin ætti að fara að koma þeím þar lífsspursraál. Allar mögu-
ng.r menn, er nogu snemma og öðrum að notum, þá lækk- Jegar ráðstafaxxir vorn því
lnrja a ]n<, að legg.pi i huga uðu seglm; þá væn forustan j gerðar á Engfandi tii þess, að
framtiðarvegi. iiafa her i > i10rfin. Hann gat þess, að engin hindrun ætti sér stað í
ser
landi — og reyndar hvar sem | ]iann iiefði hlustað á enskan
er — möguleika og tækifæn til mann, Sem þannig iiefðu farist
þess að komast í hvaða stöðu, j orði ag fslendingarnir kæmust
sem þeir æskja. Það er ekkert; hátt 0g langt við prófin, það
til nema heilsubrestur, sem | brysti sizf( en profdagurinn
hindrað geti einbeittan, sjálf-! væri ]>eirra síðast i dagur,
stæðan, áhugasaman, starfs-
fúsan ungan mann frá því að
ná hvaða takmarki sem hann
setur sér, ef liann byrjar
| þeirra gætti lítt að honum af
stöðnum. Þetta þótti sumum
íslendingum hart og ósann-
gjarnt; þeir fyltust margir
nógu snemma á vegalagningu ]iei]agri vandlætingu yfir
framtíðar sinnar og lítur aldr-1 gleggjudómi þessa enska
ei upp frá lienni, lítur livorki mannS; en sannleikurinn er sá,
til hægri né vinstri, fyr en að hann fór ekki inörg skref út
þangað er komið, sem ferðinni
var heitið.
Slíkir menn mega ekki láta
sér erfiðleika vaxa í augum;
þeir mega ekki spyrja livern
mann, sem þeir mæta eða fram
hjá þeim fer- hvort verk þeirra
muni vera vinnandi eða óvinn-
andi; hvert líkindi séu til, að
þeir muni ná takmarki sínu
eða verði að liætta við það.
Nei; þeir mega vera vissir um,
að með því móti komast þeir
ekki hálfa leið. Þeir mega
vera vissir um, að þá verða
skapaðar ótal grýlur á leið
þeirra, sem hindra þeim för-
ina, ótal steinar, er þeir hrasa
um, ótal atriði, sem vekja þeim
efasemdir og veikja þeim
krafta.
Allir ungir menn eiga sér
fagra framtíðardrauma; allir
hugsa þeir sér að verða miklir
og dugandi menn; allir eiga
af götu sannleikans. Islend
ingar margir, sem fram úr
liafa skarað á skólabekkjunum,
hafa dregist aftur úr að ýmsu
leyti, þegar út í þann bardag-
ann kom, að faira sér mentun-
ina í nyt, gera sér hana að
vopni, í lífsbaráttunni. Af-
burðamenn í námi hafa oft
orðið meðalmenn að eins og
kaimske tæplega það’ þegar út
fvrrir skólann kom. Þess er þó
að gæta, að meira ríður á að
vél reynist, þegar í hið veru-
lega stríð kemur, en á meðan á
undirbúningnum stendur, þótt
l<að sé óneitanlega gott.
Það að námsmenn, er skinið
hafa sem bjart ljós á skólaár-
um sínum, hverfa eftirtekt
manna og verða atkvræðalitlir,
þegar þeim er lokið, hiýtur að
koma aðallega af einni ástæðu.
Það hlýtur að stafa frá því, að
þeir hafa ekki valið sér rétta
engin
opinberum fyTÍrtækjum. Þetta
var viturlega gert. Stjórnin
skíldi það, að ef hún gengi á
undan með þögulli gjaldþrota-
yfirlýsingu, þannig, að láta
hætta þeim störfum, sem hún
liafði með lxöndnm, þá mundi
það valda svo miklum áhyggj-
um og óhng meðal þjóðarinn-
ar, að ómetanlegt og óhætan-
legt tjón hlytist af. Það hlyti
að hafa það f för með sér, að
bankar og aðrar peningastofn-
anir fetnðu f fótspor stjórnar-
innar og hættu öllum fjárfram-
lögum og stvrk til fyrirtækja;
en til Jxess var stjórnin nógu
skvnsöm að sjá að slíkt mátti
ekki koma fyrir. Heima á
Englandi gengur því alt sinn
vana gang í þessu tilliti. öll-
um verkum, sem stjórnin hafði
með höndum, er haldið áfram
í fullu fjöri.
Hér í Manitoba er því öðru-
vísi farið. Hér standa slík
flón og ráðieysingjar fyrir
málum, að þeim fatast og að-
hafast ekkert. Nytsöm og sjálf-
sögð fvrirtæki eru látin falla
niður, hætt við stórkostlegar
byggingar í miðju kafi; lög-
legum samningum riftað;
hundruð manna sviftir at-
vinnu, sem ráðnir höfðu verið
til ákveðins starfs um langan
tíma. Stjórnarformaðurinn í
Manitoha, maðurinn, sem sit-
ur að völdum á móti vilja mik-
nokkra vron um bjargir; þó
þeir sjái fram á sult og liarð-
rétti, þá sé stjórninni ómögu-
legt að hæta úr því með vinnu,
fjárhirzlan sé tóm, ekkert til
að horga neitt með; alt sé
komið á höfuðið; þeir vrerði að
deyja drotni sínum eða leita
sér atvinnu einhvers- staðar
annars staðar.
Ahrif þessarar vandræða-
stefnm eða réttara sagt þessa
glæpsamlega frumlilaups, eru
svo víðtæk og svo ill, að orð
hrestur til að lýsa þeim rétt.
Þegar bankar og aðrar pen-
ingastofnanir sjá og heyra, að
stjóraarformaðurinn lýsir því
yfir, að ekkert sé til í fjár-
hirzlu fylkisins—það sé gjald-
þrota — vaknar auðvitað hjá
þeim ótti og hra'ðsla; þeir þora
ekki að leggja sitt fé í fyrir-
tæki í því fylki, sem þannig er
ástatt fyrir. Þegar stjórnin
sjálf viðurkennir, að hún hafi
sóað svo fé fólksins og fylkis-
ins, að nú sé öllu eytt og alt
verði að leggjast í kalda kol,
þá þora þeir menn og þfiu fé-
lög, sem fé hafa, ekki að
leggja í neitt lxér eða lána til
neinna fyrirtækja, og þeim
verður ekki Iáð það með sann-
girni. Alit og traust Manito-
ba í fjárhagslegu tilliti er með
þessu athæfi glatað fvrir fult
og alt um langan tíina.
Hver sem nennir að líta í
kringum sig og grenslast eftir
því, sem fram fer, getur geng
því á meira en 102. Með öðr-
Íxlaup iToblins hefír í för 'mieð j um orðum, þótt stjórnin horg
sér. hann er sanniirlega ekki aðl ba hálfu centi hærra í rent-
andheitur maður. Sá sem ekki nr> varð liún að gera sig á-
finnur til {xess ranglætis, sem; næí?ða með að selja bréfin
stjórnin hefir beitt fátækan I fvrir 9 lægra e0 Þau voru seld
vinnulvðinn með því að reka j f7rir l899- Þegar tilht er tek-
hann frá verki, lxann er ekki lð fl1 Þess> hvilíkar framfarir
tilfinninganæmur.
Sá, sem
! hafa verið í allri Canada á
ekki finnur til sársauka vesni<'x l)essum H árum og hversu
álitsglötuiuir, sem!mÍög alt liefir hækkað í verði,
þeirrar
stjórain hefir með þessu leitt|I)a ,er engin
yfir fylkið, hann er vissulega
ekki trúr Manitoba-borgari.
1 þessu sambandi niætti minn-
ast á einstök atriði í f jármála-
möguleg ástæða
fyrir mismuninum önnur en
sú, að peningastofnanirnar
höfðu tapað trausti á stjóra
fyikisins og þorðu ekki að
sögu Roblins; þau atriði, sem i skifta við þxið nema með afar-
aðallega eru orsök þess að kjörum. (Frh.)
fylkið er nú svo gjaldþrota, að ,
hætta verður að byggja braut-! Il|a íarJít
ir og hús og svifta fólkið at- , iiirt irtiiu
vinnu. ma Það heita, þegar samland-
1. Heil miljón dollara ($1,- ar berast á banaspjótum. Þeg-
000,000), var tekin af fyikis- ar menn, sem ættu að vera
fé og borguð auðfélugi fvrir hverir öðrum til aðstoðar, leit-
talsíma fram yfir það, sem,
þeir kostnðu. Nokkrum verka-
mönnum hefði mátt borga
kanp í vetur með þessari
miljón. Það liefði dugað til
þess að horga þúsund heiipil-
isfeðrum $100 á nlánuði í 10
mánuði. Þessu fé var fleygt í
burtu frá fólkinu í hendur ok-
urfélags í stað þess að verja
því nú til liagnaðar á tvennan
hátt; fjrrst þannig, að koma
upp nanðsvnlegum fyrirtækj-
ið úr skugga um að þetta eru ! n™_°S nm leið að v6)fa atvinnu
engar ýkjur. Bankarnir lána bjölda fólks og koma í
ekkert, hvað sem í boði er, og
lánfélögin fást ekki til "þess að
láta af hendi nokknrn dollar,
ixversu góð sem trygging er á
móti. Meira að segja, félögin
svíkjast um að afhenda þá pen-
inga, sem þau vorn búin að
lofa. Mörg lán, sein lofað
fiafði verið’ voru stöðvuð beint
á móti skriflegum sainningum,
og er það nákvæmlega sama
bragðið, sem stjómin gerði
sjálf, þar sem hún sveik samn-
ing við mann, sem tekið hafði
að sér að byggja stórvirki fyr-
ir hana og hundruð manna
höfðu atvinnu við.
Sem afsökun fyrir þessu ó-
heyrilega ranglæti, er stríðið
haft. Og í fyrstu trúðu sumir
því að það væri hin virkilega
ástæða; en sá tími er liðinn; nú
inunu allir undantekningar-
laust hafa séð hvað á bak við
lá; nú er víst tæplega til maður
í öllu fylkinu, sem ekki for-
dæmir' þetta hiklaust og vægð-
arlaust. Ástæðan er ekki
stríðið. Beztæ sönunin fyrir
þv er sú, að á Englandi, einu
aðal stríðslandinu, gengur alt
sinn vana gang; þar eru engar
þrotabúsyfirlýsingar af hendi
stjórnarinnar. Nei, ástæðan
er alt önnur. Hún er blátt á-
fram su, að Roblin hefir eytt
og sóað fé fylkisins óráðvand-
lega í eigin flokks þarfir á
ýmsan hátt og með allskonar
ráðleysi í undanfarin 14 ár,
svo nú er fjárþurð að eins
þess vegna. En af því stríðið
kom á, þá var því tekið tveim
liöndum af hinum rangláta
fvrrir bágindi.
2. 29. Jan. 1914 lýsti Ilugh
Armstrong fylkisféhirðir því
yfir í þinghúsinu, að fylkið
hefði grætt $7,251,206 (sjö
miljönir, tvö hundruð fimtíu
og eitt þúsund, tvö hundruð
og sex doliara) á stjórnarár-
um Roblins; en í fjárhirzlu
fylkisins finnast ekki um sama
leyti neina $769,970 (sjö hund-
ruð, sextíu og níu þúsund, níu
hundruð og sjötíu dollars),
með öðrurn orðurn, hinu hafði
öliu verið eytt í eitthvað, sem
enga reikninga var hægt að
sýna fyrir, og séu $769,970
dregnir frá $7-251,206, þá
korna út $6,481,236 (sex milj-
ónir, fjögur hundrað áttatíu og
eitt þúsund, tvö hundruð þrjá-
tín og sex dollers). Þessari
hálfu sjöundu miljón dollars
sem stjórnin getur ekki gert
grein fyrir, liefði nú mátt
verja til þess að veita 6,481
(sex þús. fjögur hundruð átta-
tíu og einum) heimilsföður
vinnu í 10 mánuði fyrir $1,000
á mánuði. Sumir hafa reynt
að gera grein fyrir ]xessari
hálfu sjöuntlu miljón dollara á
þann híátt, að því hafi verið
varið í opinber fyrirtæki; en
það er rangt, því stjórnin hef-
ir fengið í peningunx $6,697,149
(sex miljónir, sex hundruð níu-
tíu og sjö þúsundir, eitt hundr-
að fjörutíu og níu dollars), og
hefir það fé alt gengið í þessi
opinberu fjrrirtæki, sem verið
er að benda á; hinum miljón-
unum hefir stjórnin hiátt á-
fram annað hvrort stungið í aðrir söngfræðingar vel að sér,
ast við að troða skóinn hver af
öðrnm. Illa farið má það
heita, þegar þjóðin getur ekki
notið góðra hæfileika sona
rinna án þess að noKkur part-
ur hæfileikanna fari til ónýtis
og að ástæðulaúsu í innbyrðis
stríð.
Þess vrar ininst í síðasta
blaði, að afbrýðissemi eyddi
kröftum manna, og stæði sönn-
um framförum fyrir þrifum,
og það skal endurtekið hér.
Vér þurfum á öllum kröftum
vorum að halda til þess að
komast áfram, og ekki einung-
is það heldur þurfum vér allir
á samtökum og aðstoð hverir
annara að lialda, bæði til þess
að ná oss niðri persónulega
hver um sig, hver í sinni grein
og ekki sízt þjóðar vorrar
vegna.
Hingað til lxefir baráttan
hér mestmegnis farið í það að
afla sér daglegs brauðs við
mörg hin ófínni störf, en slökxx
hefir orðið að slá við liitt, sem
sannri siðfxigun heyrir til. Nxx
er þetta að brevtast. Nú eru
menn, æði margir að minsta
kosti, búnir að koma ár sinni
svo vel fvrir borð í efnaiegu
tilliti, að þeir geta jafnframt
gefið sig við öðru. Nxi geta til
dæmis fjölda margir foreldrar
veitt börnum sínum heima-
mentun f söng og hljóðfæra-
slætti og annari sérfræði, sem
hæði kostar fé og langan tíma.
Og það væri gleðilegt, ef vér
ættum vor á meðal nógu marga
og nógu hæfa menn til þess að
veita kensluna og tilsögnina
svo ekki {xyrfti að sækja hana
til annara.
Hér í Winnipeg eru nokkrir
menn, sem söngfræði og hljóm-
fræði stunda’ og gera sér hana
að atvinnu. Má þar á meðal
telja Jónas Pálsson, Br. Þor-
láksson, Steingrím Hall, Thor-
stein Johnston, Conrad Dal-
man, Theodor Árnason og
Miss Sigríði Friðriksson. Má
vera, að þeir séu fleiri, þótt
þeir hverfi minni mínu í svip-
inn. ’ Auk þeirra eru ýmsir
sem ekki gera sér þá fræði-
grein að atvrinnu, T.d. Jón
Friðfinnsson, Sigurður Helga-
son, o. fl.
Það sýnist sem vel færi á
því, að alt þetta fólk myndaði
nokkurskonar félag sér til
skemtunxxr og gagns. Það sýn-
ist sem sálir allra þessara per-
sóna ættu að dragast svo hver
að annari, að þær lifðu návist-
um. Það virðist eðliiegt, að sú
samhljóman, sem hlýtur að
vera rxkjandi í hverjum þeirra
er við söngfræði fást, ætti
einnig að koma í ljós á þann
liátt að þeir ynnu saman í sátt
og bróðerni. Andans skyld-
leiki ætti að laða þá hvern að
öðrum, með hluttekningu og
leiðbeiningum.
Mér fanst þetta fara ger-
samlega út um þúfur í grein,
sem birtist í Heimskringlu síð-
ast eftir Jónas Pálsson söng-
fræðing. Hann fer þar hörð-
um orðum um blöðin, sérstak-
lega Ileimskringlu fyrir það,
að þau flytji of mikið lof um
einstaka menn og einstakar
samkomur. Aðfinslur hans í
þessu tilliti eru réttmætar og
þarfar. Oflof er engum til liðs
en mörgum til ógagns; hefir
orðið ýmsum til falls, og er í
alla staði villandi. Við þeim
parti greinarinnar hefir Lög-
berg því engum andmælum að
hreifa. En það er annað, sem
ekki þykir rétt að ganga fram
hjá þegjandi. Þegar um það
er að tefla að spilla atvinnu
einhvers saklauss xnanns, sem
hingað kemur til þess að leita
sér stöðu, þá þykir það ó-
drengilegt að þegja.
Jónas Pálsson fer í grein
sinni óvirðingar og ómjúkum
orðum um Brynjólf Thorláks-
son; kveður hann ómentaðan
mann í söngfræði að heita
megi’ og ýmislegt fleira. Hefði
einhver ritað samskonar grein
mn kunningja minn Jónas
Pálsson, með jafnmiklum rök-
um, þá hefÖi mér ekki dottið í
hug annað en að taka málstað
hans, og sama geri eg, hver
sem í hlut á. Eg þekki Brynj-
ólf Þorláksson, og þótt það sé
rétt liermt, að sjálfur sé eg
ei neinn óskeikull dómari í
hljómfræði, ]xá veit eg og get
fært sönnur fyrir því, að þessi
grein, Jónasar er ósanngjörn
og ósönn í fyista máta. Eg hefi
þekt BrjTijólf fvrr en liann kom
lxingað vestur og veit hvers-
konar álits hann hefir notið, og
hvaða söngfræðismentun hann
hefir.
Bxynjólfur Iærði fyrst söng-
fra’ði hjá Jónasi Heígasyni og
byrjaði á því um fermingar-
aldur. Eftir það hélt hann á-
fram samskonar námi hjá frú
önnu Peterson, sem flestir
Axxstur-Islendingar kannast
við. Hafði liiín ia?rt söng-
fræði í Kanpmannahöfn hjá
Emil Homann söngfræðingi.
Þá var Brynjólfur eitt ár í
Kaupmannahöfn við söng-
fræðisnám hjá prófessor Neh-
elong, sem hafði hlotið ment-
uu sína á Þýzkalandi. Til
dæmis um álit prófessors Neb-
elongs má geta þess, að hann
var eftirlitsmaður í söngfræði
við alla ríkisskólana í Dan-
mörku. Enn fremur iærði
Brjmjóifur hjá prófessor Ras-
musen í Kaupmannahöfn.
Eftirfarandi upplýsingar
ættu einnig að nægja til þess
að sýna, að Brynjólfur er ekki
æfingarlaus í því að stjórna
söng. Hann var 9 ár organ-
leikari í dómkirkjunni í
Reykjavík, kennari í söng við
læi'ðaskólann í 12 ár og við
barnaskóla Reykjavíkur í 9 ár.
Hann stjórnaði mörgum hinna
heztu söngfélaga í Reykjavík,
svo sem “Kátir Piltar,” “ Von-
in”, “Söngfélagi ungra krist-
inna manna” o.s.frv.. Og við
hátíðieg tækifæri, þegar allra
mest var við haft, var hann oft
sá. er til stjórnar þótti sjálf-
kjörinn. Þannig stýrði hann
söngnuin við konnngskomuna
1907, þar sem sungin var
“Cantata” prófessors Svein-
björnssons; var Sveinbjörns-