Lögberg - 01.04.1915, Síða 4

LÖGBERG
GeflS fit hvern fimtudag af
The ColumUia Press, Ltd.
Cor. William Ave &
Sherbrooke Street.
Winnipeg. - - Manitoba.
KRISTJÁN SIGURÐSSON
Editor
J. J. VOPNI.
Buslness Manager
UtanS.sk.rift til blaSsina:
Ttie COUUMBIA PKESS, Utd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR BÖGBERG,
P.O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSIMI: GARRY 215«
VerC blaðsins : $2.00 um ártC
*— legri fjármunagrætSgi, aS þeir hlif-
ast ekki viC aö særa dýpstu og
helgustu tilfinningar þeirra er vilja
halda uppi veg og virSing þjóCar-
innar. Eiturormarnir hlífa engu ef
þeir sjá sér hagsmunalegan leik á |
borði. Hve lengi á þetta að líö-1
ast? Hve lengi ætlar þjóSin a<5
j>ola þetta?
Ungir menn, kjami þjóöarinn-
Nýja íslandi lét vitanlega ekki
standa á sér aö gréiCa atkvæöi meö
stjóminni.
Ekkert bítur.
Stjómin í Manitoba er búin uö
sitja lengi að völdum, og löngum
staðiö í stórræöum allan þann tíma.
ar, gangahundtraöumog' þúsund-l Hún er oröin fræg fyrir þaö, hve
um saman af fúsum og frjálsum f'mleSa henni hefir tekist, aö hafa
vilja í herinn, fórna lifi sinu og!nnkinn n,ei,Jl hluta a Þin&'< Þó
blóöi fyrir frelsi og heiður þjóöar nleirl ,llutl hennar meöal almenn-
vorrar og hins brezka rikis, en in®s hati veri® sara litilk Sá
pólitisku eiturormarnir sitja heima 1 h*filegleiki hennar komst á hæsta
og naga sig í gegnum svikna skó-! sUS vl* f'«usfu kosnmgar, þegar
sóla aö hjartastað hermannanna. hun nieiri hluta kjósenda á
Þeir hermenn eru ótaldir sem; "»ti sér, en mein hluti þingmanna
hafa veikst og jafnvel dáið fyrir ,lieÁ se' ■ Aöferö hennar í kosn-
slæmaJn fótabúnaö. En eiturorm-; 'nSun' er elíl<i síður landf ræg,
arnir láta ekki þar viö sitja. Nú sl"lu,n' "mbunaö með vegabótafé,
kýla þeir kútinn með því að nagai,,Snim hótaö eöa þeir kúgaöir með
liina veiku og særöu, þá sem hafa tan£e,snm an úóms ^ og laga.
fórnað limum og heilsu í þalrrir | ^tjóm hennar á réttvisi er aö
þjóöar sinnar og ættjaröar. Þaö sama skapi. framkoma hennar í
Iúaspil hefir nú verið leikið, aö láta henslumálum sú, til dæmis aö taka,
pólitískan skjólstæöing græöa stór-ja®, ,hgtaka oröaflækju, sem teygja
fé á þeim umbúöum og sára-; "^tt' einsog hrátt skinn, og
smyrslum, sem særöum Calnada reUla nie® Þv' a® lokka and-
hermönnum eru ætluö til umbúða 'tæ,')a,t ,ol<,<a til fylgis viö Sig. I
og þrautaléttis á vígvellinum. Hve tjármálum er ferill
THE DOMINION BANK
Mr IDJHJND B. 08LIB, M. F„ Pre» W. D. SATTHKW8 JVt Pmb.
C. A. BOGERT. General Manager.
Stofnsjóður...................$6,000,000
Varasjóður og ósklftur gróðl . . $7,750,000
SPARISJÓÐS VIÐSKIFTI
getiC þér fengið meö $1.00. pér þurfiS ekki að blSa þangaö
til þér eignist stóra penlnga upphæð til þess a8 byrja spari-
sjétSs reikning viS þennan banka. ViSskifti má byrja meö
einum dal og meiru, og eru vextir reiknaCir tvisvar á ári.
Xotre name lliaiuli \V. M. H VMILTON. Manager.
8ELK1BS BBANCHl J. OBI8MLB, Manaser.
um fræöandi og mentandi efni. Einn j menn og konur, sem hrækja hvar
þeirra hélt Jóhann G. Jóhannsson j sem er, hrækja á kirkjugólfiö, í dans-
kennari um breytiþróun; annan flutti ^ sölunum, í skólahúsum, á stéttarnar
Guömundur Þorsteinsson skólapiltur og göturnar; í heimahúsum og hvar
um fjárhagslegar afleiöingar stríös-; sem vera vill, þeir eru hættulegir í
ins; hinn þriöja flutti Dr. Brand- fylsta máta; þá þarf aö varast; og
son um framfarir læknisfræöinnar. j þaö versta er, aö nálega ómögulegt
er að
Enn fremur hélt Dr. Jón Stefánsson
fyrirlestur um sjónina og gleraugna-
notkun. Þá v'ar fluttur fyrirlestur,
sem viröast mætti aö öllum Islend-
ingum heföi veriö áhugamál aö
ískvggilegur.
stjórn hennar
Hvort sem
hefir náð
lengi eigum vér aö þola þessar
blóösugur?
I Carleton er unglingsmaöur
sem vinnur fyrir Carleton Drug
Company. Aöal eigandi þessarar
lyfjabúöar er William F. Garland j meiri hluti almenninSs er henn'
þingmaður. Hefir það sannast, ag j andstæöui. Ef þaö er satt, sem
þessi unglingspiltur hafi grætt, sa§t er’ fylgismenn 'hnenar ætli
$9000 á aö útvega hermáladeildinní a® hata, &am,a vanann og þvo
f jörutíu þúsund dala viröi af sára-!
umbúðum á vígvellinum. Pilti
þessum, sem ekki hefir annaö til
bitarins unnið en að vera trúr
Vitni hverfa.
Skjölum haldið.
Fjárlaganefnd lauk störfum sín-
um á þríðjudaginn, þótti ekki til
neins að starfa lengur. Hinum
liberölu meölimum hennar hefir
veriö gert eins erfitt fyrir og hægt
var. Þeim var bannaö að kalla
vitni, en sum hurfu þegar átti að
fara aö yfirheyra þau. Sincox
hét sá, er kannaði jaröveginn und-
ir þinghúsbyggingunni fyrir stjórn-
ina — horfinn er hann. Salt hét
annar, sem átti aö nafa eftirlit af
hálfu stjórnarinnar með byggingu
stöplanna, hvort þeir voru stáli
varöir og hve mikið efni fór i þá
— horfinn er hann. Easton hét sá
þriðji, er riöinn er við grunsamlegt
atriði í samningi milli stjórnarinn-
ar og byggingamannsins — horf-
inn er hann. Engan þessara
manna fengu hinir liberölu nefnd-
armenn aö yfirheyra og þeir hurfu
af stjómar skrifstofunum, þegar
vitnisburöar þeirra var krafist.
Ennfremur vildu hinir liberölu
nefndarmenn leiða vitrii um ýms
atriði, til sönnunar og staðfesting-
ar á grunsamlegum atriöum, en
var bægt frá þvi af meirihluta
nefndarinnar, sem anir erui stjóm-
arinnar fylgismenn. Formaður
nefndarinnar, E. L. Tajylor, var
stööugt á veröi að andæfa, ásamt
ráðgjafanum Coldwell, en stjóm-
armenn í nefndinni greiddu at-
kvæöi í hvert sinn, einsog fyrir þá
var lagt, — alla tíö meö því aö
liindra ýtarlega rannsókn.
Auk þess hefir stjórnin sýnt
megna tregöu að leggja fram þau
málsskjöl, sem um var beðið í
upphaifi þings. Mörg af þeim
skjölum eru ókomín enn og koma
ekki fram á þessu þingi. Að svo
vöxnu máli, þarsem svo var slag-
hrnn 'unum skotíð fyrir starf i hvort 28% ágóöi séu of ^ a® og"m aö selja alla
nefndarmanna, þýddi ekki að j verzlunartekjur. Þeirblygöast sln! afenfa ni7kIclr mefai1 stnöiö
klappa steininn lengur. Máliö er ekki fyrir aö hafa kastaö $9000 af f’fjj®1.’ 1 gagn3 og ht:l a fynr
sarna sem útkljáö á þinginu. Þ.ví almannafé í einn kjósanda fyrir PJ'Uina; . . .
veröur nú skotið til liæstaréttar: pólitískt fylgi. Þeir blygöast sin Kanslannn tjaði þeim sma
úrskuröar kjósenda í þessu ylki.! ekki fyrir að spilla aöhúnaði þeirra;
í þeirra liendi eru úrslitin. er leggja þaö dýrmætasta er þeir ~er’ . „ ,
vc-x -m r. , • u3tu skoröur mundu tia
evga, Iifiö sjalft, 1 sólumar fyrir . u . , . J ,
heyra; hann hélt Dr. Leach frá New
'hennar York, um víkingaferöirnar fotnu og
fjáf- afreksverk forfeöra vorra. Auk
sinu ha- j i)essa hafa veriö haldnir margir aör-
marki í byggingarmeðferð þing- | ‘r fyrirlestrar um sérstök efni, en eg
hussms, þa er það mál alvarlegra I nefni þessa fyrir þá sök, aS efnijkostle a hættulegir;
fyrir hana en onnur, vegna þess aö - -■ 1
þeirra allra var öllum viðkomandi.
En fólkið sýnist ekki vera fróðleiks-
fúst. Allir þessir fyrirlestrar voru
fremur illa sóttir—flestir afarilla.
F.r þó ekki haröæri þar um aö kenna
í þau skiftin, sem aðgangur var
ókeypis.
Til fróðleiks fyrir, þá, sem utan-
bæjar eiga heima og ekki áttu kost á
aö sækja fyrirlestur Dr. Stewarts,
leyfi eg mér að birta aðal-efni hans
i íslenzkri þýðingu og er það
þannig:
“Eg skal fara hratt yfir sögu; aö
eins viss atriði veröa lögö í einn
ítuttan fyrirlestur, en engin nákvæm
lýsing. Eg skal reyna að gera mér
far um aö tala þannig, aö vel skilj-
er að varast þá. Eina ráðiö
kenna þeim og venja þá af þeim ó-
sið, aö hrækja hvar sem er.
Þeir, sem oft fá kvef og hafa það
lengi, eru margir hverjir tæringar-
veikir án þess aö þeir viti af þvL
Ef þeir hafa þann ósiö aö hósta
hvar sem er, t.d. yfir borðum, án
þess að byrgja munninn, og hrækja
á almanna færi, þá eru þeir stór-
Þeir geta verið
hana hvíta á þingi, þá er þaö
skammgóður vermir.' Þaö er ekki
unt aö stífla flóö almennings1 vilj-
ans í fylkinu. Hann var greini-
klíkugepill, er kom'ið í kynni viö legur. viS sii5ustn kosningar og
hermáladeildina og þar látinn taka styrkist pg harönar eftir því sem
út makleg laun dyggrar þjónustu | a bður og fleira er gert til að
sinnar. |særa hann °S esPa- Stjómin
Er þetta ekki nóg til aö koma hefir ýft hann meö undanförnum
tárunum fram í augun, á hverjum . 'g'erSum sínum, séð hann snúast
heiðvirðum og ráövöndum borgara! a móti sér öflugri í hvert sinn, sem
þessa lands? hans hefir veriö leitað, hefir þó
Rauöi krossinn hefir oröiö ogj ekki ,at'ó sér segjast. Hún 'hef'ir
veröur enn aö knýja á dyr þjóöar- í alla tið skelt skolleyrumum viö „
innar um fjárframlög. Margir! kærum- Þ° bornar hafi verið fram ,st Það sem segu
skilja sig við hinn síðasta skilding' af íulltrunm fólksins og gerzt æ
til aö hjálpa til aö nna praunr frekari ' oröum og athöfnum. Nú
þeirra er kveljast á vígvellinum.! er svo komið- að fuhtrúar meiri
Fyrir þá $9<xk5 sem stungiö er í h,nta kjósendaviljáns í fylkinu
munnvik 'hins ma'rgnefnda lyfja- hera a hana kærur, svo harðar og
hfiöar drengs, heföi rntkt bæta við | skarpar. aö varla mega þyngri
átján lærðum hjúkrunarkonum í! vera- Mikill meiri hluti fylkisbúa
herbúöimar í hellt ár til að þvo | stendur aö baki þeim. Alt landiö
sár og búa um þau og hlúa aö ,h,ýSir dl °g hígnr þess, hva® hnn
veikum hermönnum. Eöa, ef þess j m 11111 til bragðs taka. Situr hún
heföi fremur virst þörf, þá liefði' kærurnar Þegfjandi, eöa tekur hún
mátt kaupa 180 rúm með öllu til-: >>að ráð- sem hverjnm ærlegum
Iieyrand'i, handa særöum mönntun horg'ara er ætlandi aö skjóta
máli sínu tind’ir óvilhallan dóm-
stól ?
Þeir sem þekkja andann i
um
aö hvílast í og lina kvalir þeirra.
En féö rennur í vasa skósveins
pólitískrar kiíku. Þetta er að eins
eitt dæmi af hinum sviviröilegu
aöförum eiturormanna sem liggja
í Ieyni um landið þvert og endi-1
langt, ekkí síst í Manitoba fyiki Vínsölubann á Bretlandi
Þegar þmgmaöunnn og felagar; . , ,, , ,.
hans eru spuröir hverju þetta! Skipasmtörr a Bretlandi gengu a
stjómarhópnum, fara nærri
þaö ráð sem hún muni taka.
rangtæti sæti, setja þeir upp sak-
leysis og spekingssvrp og spyrja
fund Lloyd George, kanslarans
; hrezka og kröfðust þess að bann-
s'fcoðun, aö sn sannfæring festist í
aö ekkert nerna hmar römm-
Af öllum, sem deyja hér í Manito-
ba, deyr % pavtur úr tæringu, og af
öllum, sem deyja á milli 20 og 30
ára aldurs, déyr /3 af tæringu. í
þessu fylki er veikin enn þá algeng-
ari úti á landirra en í bæjunum. 1
Winnipeg er dauðsföllum af berkla-
veiki stööugt aö fækka. Eyrir 5 ár-
um dóu þar 150’ manns á ári hverju
af þeirri veiki, err nú ekki nema 96.
Fimm hundruð marms deyja árlega
af tæringu í Manitoba, e n2,000 eru
þar berklaveikir, aö ótöldum fjölda
manns, sem hafa veikina í einhverri
mynd án þess aö þeir viti af því eöa
nokkru nemi. 75% al öllu Veikluöu
fólki, er veikt af tæringrt af einhverri
tegund. Sannleikurinn er sá, aö þeir
eru fáir, sem ekki' hafa einhvem
tíma æfi sinnar oröiö fyrir tæring-
arveiki á einhverju stigi. Vér höf-
um nálega öll einhvern tíma haft
tæringarblett einhvers staöar og höf-
nm hann allflest. En fjöldinn af oss
er svo miklum kröfum gæddur, að
vér yfirvinnum veikina áötrr en hún
nær háu eða hættulegu strgi og án
þess að hún vinni oss venrlegt tjón.
-Vér Iosnum viö‘ hana án þess að
rér vrtnm af því, aö vér höfum
rfokkurn tima haft hana.. En hversu
Eiturormur.
þjóð sína og ættjörð. ,, , . „. .... . , „
Þegar til kosninga kemnr raöa, land’ Anstnmk, og vmdiykfeju , ftættu stodd hve .nær sem. e.tthvaö
jiessi sömu svikadýr sér á sæta- ,Tídt’ hann’ t**!1?tar’ ber Ut af' hW !“r sem motstoöuafl
t 1 , r r-~u 1 1 en aö sa skæraasti af þesstntii osair- vort Iamast a einhvern hatt af em-
(knileírust tíðindi af Dominion palla, hropa fjolhmum hærra tim . , . , ' j. n* « t u- j. k • e
gg, . j fööurlandsást hvfciast vera fre.l=1_ ovmnm se vmdnkkjan. frverjum orsokum; þa getur þessi o-
þmg', efcki siöur en af fylkisþmgi ^ar bjargvaettir hióöarinnar Hann gaf í skyn að Kitehener og vinur horið hærrai hlút í viðskiftum
hér, eru prettir þeir og samtök til 1>rdga ^ faí5min‘n L-Óöa ölluTI^j Str John French væru báöir þess- viö heííbrigðisöfl þau, sem vér erum
fjáníráttar. sem reynt er að koma hvil(1 seni vj]ja ha]ja þreyttl höföi j arar. skoi5unair hann lofaSl aS
á loft. Margir hafa haft góöan brjösti þeirra Hveriu mun1 e^ía krofiTr 0& skyrsmr sendi- Berkíaveikin er hæ'ð-i afstýranleg
hag af aö selja Dominion stjórn- þjógin svara> Enginn 'heilskygn '‘pefnclar f-vrir rat,aEeTtið. Að lok- eg larfonanleg. í fórnöld Var hún
inni vaming til herferðatinnar. kiósandi getur lítiö á þá stjórn' Hm mælti hanij: nýlega 3kaðirö sem óumflýjanleg sending
Sumt af þeim varningi hefir ver- sem |ætur annag eijns C)g j>etta við- 1 konnnísflm(1'> °S leyföi hans há- • frá forsjóinni. Vér skoöum hana
ið svikið, eins og stígvélin 'handa gangast, öörti vísi en me* viöbjóð ,mera.ð' sl^ra fftl Þ^j’ ■» hann «feki þannig lengur.,
liösendingunni fyrstu, þótt fnlt og fúrirlitning ; læföi mikirm hug og ahyggjur af T)ær orsaki?. erl, tll berkkveik-
° ■7' b hessn mólí nrr hmar cömn ahvcrp-i-
j innar, eins og- flesí anttars; onnur
íer bein orsök,. Him obein. Það má
Kkja þessari veiki viö ilTgresi á akri.
Bein ástæða fyrir þvíi er sæöiö, en
óbein ástæöa hentugur jarövegur.
Orsök berkiaveikinnar beinlíms, er
í þessu lítin snert, sem vér höfum af þessari
ViÖ herjumst viö Þýzka- [ voða veiki, þá getum vér veriö í
j hefði mikirm hug og áhyggjur alfT
þessu rrrálf, og hinar sömti áhyggj-;
1 i ur þykist eg vita aö affir góðir
Atkvœ5afölsunarmálið. Þes,,ar hans 1 Iandi-”,
___ Eftir þessu (aö dæma má vel bú-
o -í .. *. , ast við- algerðu vínsölnbanni á
Kannsokn neitac. r, .. ... t
riretlanxlt, aötrr langt um liður.
M innisstætt mun öllum leserad- _ , , _
mn þessa biaös vera, hvíiíkttm ráð- ryrinestur I/r. Stewarts
vikapilt í búð sinni selja stjóminni j um átti ag hejta [ síöustu kosning-
sáraumbúðir. fýrir félag er þær; um> til ag vinna þessai borg ttndir
hjó til, og fékk pilturinn. íynr. hramm afturhaldsins og þess æztu
flest, helmingi hærri prís hja| presta á Kennedy stræti. Fram-
stjóminni, en hægt var að , kaupa, g-angsmat'mn var í stuttu máli sá,
þær fyrir hjá öðrum. Fjárlaga-1 ag fa]sa nöfn á kjörsknírnar og fá
nefnd alþingis vors tók þetta mál j menn tij ag greiöa atkvæöi undir
til rannsóknar og var þa hinum þgjm nöfnum. Frá því stórkost-
andviröi hafi komið fyrir, úr
Iandssjóöi, en fyrir sumt hefir
veriö borgað óhæfilega mikiö. Eitt
dæmi þess er þaö, að einn trúr
þingmaður stjómarinnar. en ekki
fólksins, og dyggur fulltrúi (ekki
fólksins, heldurj sinnar eigin
huddu, sem átti lyfjabúö, lét e’inn
hinum
óhæfilega ágóöa skilaö aftur.
Hversu illa fjárdráttur ]>essi mæl-
ist fyrir eystra, má sjfi af eftir-
fylgjandi grein, sem tekin er úr
conservative blaöi, Ottawa Citizen;
flestum stórblööum eystra blöskr-
ar þessi fjárdráttur og túlka trú-
lega gremju almennings yfir aö-
fömnum. Þetta umrædda atriði
komst upp fyrir þaö, aö endur-
skoöandi landsreikninga frétti um
þaö af hendingu og sagöi til þess.
•— Greinin er þannig:
Tannhvass og gráðugur eitur-
ormur hefir veriö að naga sig inn
i þjóðlif vort og er nú kominn aö
hjartastaö þjóöarinnar. Pólitiskír
flokkar láta leiöast af svo óstjóm-
lega og ósvifna fagabroti sagöi
•Thos. H. Johnson á þinginu einn
daginn og bar upp tillögu til
þingsályktunar um að setja kon-
unglega rannsóknamefnd í það
mál. Hann sagði til sakar og
nefndi sökudólg og lýsti því a'f-
brotamáli, eirisog hann haföi sann-
anir fyrir. Mr. Norris og Mr.
Dixon studdu máliö meö ræðum
og hnektu vífilengjum þeirra sem
svörum reyndu aö halda uppi fyrir
stjórnina. Því aö svo langt var
frá. að stjómin gæfi þessum sak-
argiftum gaum, aö tillagan um
rannsókn sakamáls þessa var drep-
in meö venjjulegum atkvæöa fjölda
stjómarinnar, Þingmaöurinn í
sóttkveikja (bakteriaj, og beyrir hún
til jurtaríkiira, en ekki dýraríkinu;
óbeina orsökir/ er “beniugur jarö-
Þaö hafði veriö auglýst á hví-rri I vegur,” ef svo mætti að orði kveöa,
samkonm og í hverri kirkjui um j sem þýöNr veátlaöiur Rkami á ein-
tveggja vifena tíma, aö Dr. Stcwart, ] hvern hátfe
forstöðukeknir Ninette heilsuhælis- j Ef Hópur manna flytti út á eyjtí,
ins, ætlaöi að halda fyrirlestur um ] þar sem alttrei heföi Verið til tæring-
berfclaveiki 25. Marz. Var búist v'iö,
að tæplega væri til húsrúm meðal Is-
lendinga í Winnipeg nægilejja stórt
ar sc'itkveikja og þeir flyttu hana
ekkií með sér og hún gæti engart veg-
inn; komist þangað, þá þektjst þar
fyrir það tækifæri. Efnjöi var sér- i alchei tæring
staklega alment heillamálfc íyrirlesar-; Aöahega breiöist tæringins út þann-
inn viðurkendur sérfræöfctgur í því,! ig, að sóttkveikjan berst um frá
sem hann taiaði um; fyrirlesturinn.i hrákum óvarfærinna manna. Þeir
var ókeypis og svo vei auglýstur aöisem vita, að þerr em sjúkir, eru
allir vissu af. Afsökun var þcvi | venjulega ekki hættufegir i þessu
engin og var búist Viö troöfullu húsi. tilliti. Þeir, aftur á móti, sem eru
En reyndin varö ónnur. Kirkjan,' berklaveikir án þess að vita af því—
sem fyrirlesturinn. var fluttur íi, var iog þeir eru ótölttíega margir—þeir
hálftóm, og er þaö íslendingwn til eru hættulegu mennirnir. Hugsun-
stórrar vanvirötit. Annars er það arsamur sjúklingur, sem veit aö
einkennilegt, bcre illa fyrirlestrar eru hann er tæringarveikur, -hrækir aldr-
sóttir hér hjá. oss, ef þeir eru um ei á almanna færi; aldrei þar sem
eitthvaö nytsamt og uppbyggilegt. í hrákinn getur oröiö hættulegur. Þaö
vetur hafa óvenjulega margir fyrir- er því ekki tæringarveika fólkið, sem
lestrar verið fluttir )ér af því tagi. v'enjulega þarf aö óttast. Þaö er
Stúdentjfélagið lét JiaJda þrjá, alla tiltöhttega hætttilttiö, En úvarfærnir
N0RTHERN CR0WN BANK
AÐALSKRIFSTOFA 1 WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) - - - $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) - - - $2,850.000
STJÓRNENDUR :
Formaður........._ - - Sir D. H. McMXLDAN, K.C.M.G.
Vara-formaður - Capt. WM. ROBINSON
Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION
W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVED
Allskonar bankastörí afgreidd. — Vér byrjum reikninga vlð ein-
staklinga eða fólög og sanngjamir skilmálar velttlr. — Ávísanlr seldar
til hvaða staðar sem er á fslandl. — Sérstokur gaumur gefinn sparl-
sjóðs innlögum, sem byrja má með einum doUar. Kentur iagðar við
á liverjum sex mánuðnm.
T. E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man.

orsök allskonar næmra sjúkdóma.
Tæring er örsjaldan arfgeng; aö
eins í sárafáum tilfellum hefir það
veriö sannaö, aö barn sé fætt með
tæringu. Þegar barn fæðist, er þaö
svo aö segja afllaust í öllum skiln-
ingi. Þaö hefir ekkert viljaþrek,
ekkert siðferöisþrek, enga skynsemi
aö heita má og nálega ekkert mót-
stööuafl gegn sjúkdómum. Alt þetta
veröur það aö öðlast smátt og smatt.
Ef bamið er með tæringarveikum
foreldrum, eða einhverjum öörum
meö þeirri veiki—eöa einhverri ann-
ari næmri veiki—, þá er því v'eruleg
hætta búin sökum skorts á mótstööu-
afli. Flest börn, sem fá tæringu
ung, fá hana því á þennan hátt, en
ekki aö erfðum beinlinis. Hafi barn-
ið svo mikinn mótstöðukraft, eöa ef
sóttkveikjan, sem þaö verður fyrir,
er svo væg , aö þaö saki lítið, og ef
það verður fyrir henni ööru hvoru,
án þess aö hún vinni bug á því, þá
er líklegt aö hún smátt og smátt geri
það að v'erkum, að barnið verður
síður móttækilegt fyrir veikina, eða
getí betur veitt henni mótstöðu. Sótt-
kveikjan vinnur þá á svipaðan hátt
.og bólnsetning. Það er alheims tög-
mál í öllum efnum, að barátta og
erfiðlefkar herða og auka krafta.
Vér ötKfttm öll að oss tæringar sótt-
kveikjtTm, oft og mörgum sinnum;
hjá því verður alls ekki komist. Vér
berjunrst gegn henni og yfirvinnum
hana oftast. Þetta eykur oss kra-fta
5 þá átt að verjast þessari sérstöku
veiki. Vér getum ekki forðast sótt-
kveikjtma, en Vér getum gert miktð
til þess aö auka og efla krafta vora
til þess að verjast skaðsemi hennar.
Það eru að eins vissar, sérstakar
kringumstæður, sem gera þessa sótt-
kveikju hættulega. Vér þurfum í
því tiITiti aö vita, hvaö vér eigwm ;
að gera og hvaö vér eigum að forö-1
ast. Þ:egar vér v'itum, að einhver er
orðinn tæringarveikur, þá spyrjttm
vér nú efckt, hvar hann muni hafa
fengið veikina; vér vitum, að hann
gat fengið hana hvar. sem var;; en
vér spyrjum hv'að hann hafi1 gert
sem orðið hafi til þess að veikla
mótstöðuöfl stn. Vér vitum, að
sóttkveikjan er alt af og alLtaðar
við þvr btrin, að hefja orustu; en
eitthvað veikt eða veiklað þarf til
þess að húr» geti náð sér niðri. Stórir
hálseitlar, meítingarleysi, blóðþynnna,
inflúenza, brjósthimnuhólga. o.s.frv.,
geta srðiö tiT þess aö veikja mótstöðu
aflið og gera sóttkveikjunna hægra
fyrir að Scoma tæringunni af stað.
Jafrrvel uppsketröir geta veiifclaÖ svo,
að þeir veröi orsök til tæriragar undir
vissum kringnmstæðimi.
Sl'ænt hús eru ein aðaí uppspretta
og gróðrarstöð tæringarinnar. En
hvað eru slæm hús? Dimm hús>
þrörrg hús og lág, löfthtil hús; hús.
meö föstum gluggum; hús meö of-
rnörgti fólki; of rök hús; of þur hús.
ITús, sem hefir eitthvaö af þessutn
einfcennum, er sliemt hús. Ef hægt
væri að framfylgja slíkum lögum, þá
vildi eg láta semja lög, sem geröu
|tað að hegningarverðum glæp, að
hafa á nokkru íbúðarhúsi fasta
glugga, svO' ekfct sé hægt aö opna.
Að búa í- Mst rrteð einhv'erji* af of-
angreindttm einfcennum, veikir mót-
stöðuafT vort og gerir oss visan ó-
sigurinrt í baráttunni viö tæringar-
sóttkveðfejuna, ef hún nær haldi á
heilsuj vorri.
Unt atvinnu í sambandi viö tær-
ingw verö eg aö segja örfá orö. öll
vmna, sem hefir ryk t för meö sér,
veiklar oss og eykttr hættu vöra fyr-
ir tæringunni. Annars er þaö alls
ekki óheilsusamJegt aö vinna, jafrtvel
fyrir veiknað fólk, sé vinnan hæfileg
í öllu tilliti. ög þaö er langt frá, aö
'sú regla sé atgild, aö öll útivjnna sé
holl og ölf innivinna óhoW. Ef eg
mætti ráða, myndi eg hefdur kjósa
sjúklingum' rnínum inrúWtinu í heil-
næi«um futsakynnum, en útivinnu.
Það er annars venjulega ekki eðli-
Ieg eða hæfileg vinna, sem veldur
því, að menn veiklast. Þaö er oft-
ast miklu fremur eitthvaö, sem gert
er eftir kl. 6. Þaö er yfirvinna.
Þegar menn eða konur hafa unniö
eðlilega vinnu í hæfilega langan tíma
þá eyöa þau oft kveldinu til ofrauna
viö ýms aukastörf; ýms félagsstörf
eða jafnvel eitthvað allsendis óþarft.
Þetta ofþreytir hug og líkama, styttir
hvíldina og svefntímann og Veiklar
þannig og lamar. Það býður tæring-
unni heim, sem byggir heilsunni út.
Eg man eftir konu úti á landi, sem
var v'eikluð. Hún vann störf sín og
varð ekkert um. Svo var það eitt
sumar, að tvær vinkonur hennar úr
bænum heimsóttu hana og dvöldu hjá
henni um tveggja mánaöa tíma;
skömmu síðar þraut heilsa konunnar
algerlega. Eg þori að halda því
fram hiklaust, aö þau aukastörf og
þær auka áhyggjur, sem gestirnir
ollu henni, voru orsökin í heilsu-
tjóni hennar. Og það er ekki aðeins
í þessu tilfelli; hiö sama á sér stað
ótölulega oft.
Þótt eg hafi sagt yður, aö vér ná-
lega öll værum í hættu fyrir tæring-
unni og bærum í oss sóttkveikjuna,
þá biö eg yöur aö skilja þaö ekki svo
að eg vilji auka yöur hræðslu né
skapa yður áhyggju; því fer fjarri
aö svo sé. Vér höfum í oss fólgin
þatt sóttvarnar-öfl, sem oss venjulega
duga ef hreinlætis og allrar varúöar
er gætt.
Þ.ess vildi eg geta, aö loftslags-
breyting og kringumstæöabreyting
hefir yfir höfuð þau áhrif aö veikla
heilsuöflin; of miklar breytingar ætti
því aö forðást.
Eg get ekki stilt mig um að niinn-
ast á eitt atriöi; það er varfæmi sú,
sem nauðsyrrleg er fyrir konur, þeg-
ar þær eiga í vændum að v’erða mæð-
ur. Alt líf konunnar er á þeim tima
svo mörgum og miklum hreytingum
undirorpiö', að hún þarf þá sérstakr-
ar nákvæmni. Hvar sem því veröur
við komið, ætti henni að vera gerö j
Iéttari öll störf á meðan, og umfram j
alt ætti aö foröast að auka henni
störf eöa áhyggjur um það' leyti. i
T>egar einhver er oröinn tæringar- 1
veikur, þá eru þaö aðallega ekki i
meðul. sem lækna. Hvíld, atgerö;
hvíld á tíkama og sál er bezta og!
helzta meöaliö.
Berkíaveikishælin veitai mönn-
um livíld, umhyggju, ráðléggingar,
hughreystingu og vissar reghtr að j
fylgjá.
Ef maöttr verzlar og verður gjald-
þrota; fyrir verzlunar varckunnáttu,
þá þarf hann ráöleggingu tiT þess aö
læra aö stjórna verzlun sinrri' arövæn-
lega.. Ef maöur veröur gjal’dþrota á |
hejlsn- sinni, ef tekjurnar verða þar
mirmt en útgjöldin. þá þarf hann að ;
læra að afla sér meinii krafta og
haliía þeim viö. Kraftasöfnun eru
tekjur hans í þeim skilningi og kraft-
arcrir útgjöldin. Þetta er mönnunt
kerrt á sjúkrahælum. Þeir fara þaö-
a® hvildir og hrestir og hughreystir,
mentaðir og upplýstir r þvl, hvernig
fneir etgi að aflá sér krafta, vemda þá
«g beita þeint gegn tæringarveikinnl;
og þaö hefir komið' rnörgum að góðu
haldi.
Þetta er að eins útdráttur úr fyrir-
lestri Dr. Stewarts, eins og menni
geta skiliö.. I
Dr. Brandssort stýrði samkomunni
og lýsti hann þvt í byrjun, hversu
mikið væri í þaö variö aö ge^a hlust-
aö á mann, sem jafn vel væri aö sér
í þessu mrkitvæga málefni og Dr.
Stewart-, Enn fremur sagði hann
frá stöpfttm hans og áhuga,
Aö fyrirlestrinum loknum talaði
Dr. líratxlson nokkur orö um heilsu-
hæliö i Ninette. Minti haíin á hversu
áríðandi það væri, að leita ráöa hjá
sérfræðingi í þessari grein sem allra
fyrst, ef einhver ætti sér stað, sem
gefið gæti grun um að tæring væri í
aðsigi. Kvað hann tvær ástæður vera
fyrir því aðallega, að langtum færri
nytu þeirrar blessunar, sem hælið
hefði að bjóða, eri vera ætti. önnur
ástæðan væri sú, að sjúklingar leíí-
uðu oft ekki íæknis fyr en seint og
síðarmeir; héldu að þeir hefðu kvef
eða þýði'ngarlausan lasleika og
drægju það von úr viti aö leita ráða.
Hin ástæðan væri sú, að fjöídi lækna
væri ekki nógu vel að sér í þessari
sérstöfett grein til þess, að sóttdæma
(diagnosej þegar sjúklingar kæmu
til þeirra. Þeir væru því oft orsök
þess aö sjúklingar kæmu of seint í
hælið; þeír væru að reyna hinar og
aðrar Iækninga tilraunir i þeirri
heimskulegu von að bati stafaði af.
Sökin Iægí þvi ýmist hjá sjúklingum
eða læknum eða báðum.
Eitt atriði tók Dr. Brandson fram,
sem mjög er íhugunarvert; það er sú
skakkji skoðun, sem margir hafa, að
tæring heyri til vissu loftslagi og
Tæknist i ööru. Sú skoöun hefir
orðiö til þess að fjöldi fólks hefir
flutt heiman aö frá sér í fjarlægö í
þeirri von, að það læknaöist af lofts-
laginu og breytingunni; en þaö er
einmitt breytingin, og erfiðeleikar
ferðarinnar og burtuveran aö heiman
sem hefir orðið til þess að eyöa síð-
ustu kröftum og flýta fyrir veikinni.
Dr, Brandson lagði mikla áherzlu á
þetta atriði, og er sannarlega ekki
vanþörf á því.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Konur í hernaði.
Ýmsar sögur háfa ’heyrst um
kvenfólk er gengiö hafa á vígvöll
í karlmannsfötum, án leyfis fyrir-
liöa, bæði á Frakklandi og Þýzkaö
landi. Frá Rússlandi kemur sú
saga, sem sönn er, aö kvenmaður
stýrir liöi i her Rússa og hefir
nokkrar stúlkur í sinnr fylkingu.
Þessi kona heitir Alexandra
Kudasheva og' stýrir þúsund
manna sveit Kósakka frá Úral,
nteö ofursta tign.
Þessi kona er betur hestfær en
flestir karlmenn, og áöur en hún
varö fræg áf ágætri iramgömgu í
bardögum viö þýzka á Austur-
Prússlandi, var hún alþekt um alt
Rússland af þeirri för er hún reiö
frá Harbin í Manchuria, yfir þvera
Siberiu og Rússlartd, til Péturs-
borgar. Það er 8ooo mílna leið,
og er sögö sú lengsta sem nokkur
kona hefir farið á hestbaki, síðan
sögur höfust. Hún reið sama hest-
inum alla leiðina, er hún gaf nafn-
ið Mongolik, Sá hestur hafði
náðst úr villistóði á sléttum Siberiu
og var gefinn henni ótaminn, en
hún tamdi hatin sjálf. Hún gaf
Rússakeisara ■ hestinn, er hún var í
boði hans, að loknu feröalagi, og
þáöi í staðinn þann af reiðhestinn
keisarans. er honum þótti beztur.
Hún hefir skrifað sögu af ferö
þessari, og segir þar frá þrautum
þeim sem hún hefir yfirstigiö,
þreytu, hita á eyöimörkuitn, öniur
legri einveru í óbygöum og götu-
lausum skógum, svo og af háska-
legum mönnum, er hún' hitti fyrir
sér, þarsem engrar vemdar eöa
hjálpar vár aö vænta annarar en
|>eirrar sem hún sjálf gat veitt sér.
Hún segir svo sjálf, að sér hafi
ekki verið meiri uggur eða hættá
búin í óbygðum Siberiu heldur en
á strætwn Pétursborgar, “af þeirri
einföldu ástæðu, að eg treysti því
algerlega, aö eg geti ráöið yfir
karlmönnunum, hvort sem eg hitti
tigna menn í samkvæma sölum
höfuöstaðarins, eða stigamenn á af-
skalctum stöðum í Siberiu. Þcgar
kona kennir þróttar síns kveneðlis,
þti getttr hun raðið við ‘hvern karl-
mann, sem vera skaT.”
T’egar til ófriðar kom, gekk
Alexandra ]>essi í riddarasveit þá,
er maöur hennar haföi tilheyrt,
meöan hann liföi. Hún var særö
tvivegis i orustum a Austur-
Prússlandi, og var sæmd St.
George orötmni rússnesku, fyrir
frábæra hreysti og hugprýöi, var
veitt fyrirKöa staöa í sveitinni og
loks gerö að æzta fyrirliða (oo\o-
nel) sveitarinnar. Þessi kona er
sög-ð vet siðuð og vel upp alin,
leikin i iþróttum, og mjög gefin
fyrir söng. Ferðasaga hennar er
vel skrjfuð, að sögn. Frásögubrot
af njósnarför hennar, meöan hún
yar “lieutenant”, er birt í blööum
á þessa leið: “Þessa haustnótt
var draugalegt tunglstjós. Kaldur
stormur þaut og hvein í rústuim
þorpsins, Jiarsem gleöi og góður
hagur hafði ríkt á hverju heimíli,
á undan orustunni, en harmur og
eynxl, að henni tokinni. Eg var á
reið með 25 manna sveit. Fram-
utldan okfcur voru dtikkir og