Lögberg - 03.06.1915, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. JÚNl 1915
Meðíerð brezkra fanga
á Þýzkalandi.
Hérlendur maður segir frá.
mér þó þeir mættu mér á götu,
heldur snéru sér undan og létust
ekki sjá mig.
Frá 5. nóvember urSu allir
þegnar úr nýlendum Breta, sem
staddir voru á Þýzkalandi, svo og
þýzkar konur brezkra þegna, aö
Finn Canada búi er nýkorrunn sýna sjg yfirvöldunum tvisvar á
hingaö, sem staddur var á Þýzka- j ££ þau kotnu seinna én til
dandf, þegar stríöiS kom upp og teki5 var fengu ],au pi orð og var
varö aö sitja þar í allan vetur. |lofag fangelsi. Allir franskir og
Hann segir svo frá:
hafi stríösins hefi eg
‘Frá upp- rnssneskir þegnar voru
verið ó- haldnir og þurftu ekki aö
betur
frjáls maöur á Þýzkalandi og orö- sig nema tvisvar á viku.
ið aö sætta mig viö þau óþægindi jjm aðra Canada menn tvo, er
og siðleysi, sem stríðinu eru sam- jlann ]>ekti, segir Mr. Luck svo,
til
við
fara í herskáu landi. Eg var lát- að annar þeirra var fluttur
inn laus og dætur mínar tvær, j}erlin og settur í fangelsi
ungum venjujegan fangakost; hann var í
nu er kjefa meö tveim svertingjum, er
þann i%. marz, ásamt
manni frá Ástraliu, sem
dauðvona. 1 il þess aö fá okkui úæmdir höföu veriö fyrir glæpi;
laus voru tveir þýzkir konsúlar. ágtægan
sem Bretar höföu á valdi sínu, honum :
látnir lausir, og eftir ákaflega Canada.
langa vafninga og mikla erfiöis- llerlendur var tekinn hvað
muni, va
Annar læröur
Eg skildi við þann vesaling þar i spjaid frá honum, var búiö aö
róðum höndum, og þakka guöí
ívrir að eg fékk frlelsi mitt.”
Elmer Luck heitir þessi Can-
ada maður og er prófessor í
Edmonton. Ilann fór til Þýzka-
lands að fullkomna sig í tungu
mála námi, og átti ekki nema fáa
daga eftjr, til aö ná þar háskóla-
prófi, er stríðið kom upp. Þar var
líka a6 söngnámd ungur maöur frá
Ástralíu, Vial aö nafni, heilsutæp-
ur maður; hann var tekinn strax
og settur í venjulegt fangelsi og í
klefa með glæpamanni, sem hafði
tæringu og þar var honum haldið
í fimm mánuöi. -Hann bað sig
hvað eftir annað undan þessu og
kvartaöi, vegna veikinda sinna, en
haföi ekki annað upp úr því, en
að hlutaðeigandi embættismenn
formæltu honurn og fóru illa meö
hann. * Eftir nýjáriö var hann
orðinn svo veikur, að harfn gat
hvorki staðið né setið uppi og var
þá flutfur á spitala, en þar var
meðferöin á honum blátt áfram
ómannúðleg.”
Mr. Luck segir að hinn ungi
maður hafi verið kunningi sinn og
félagi og því liafi hann reynt að
gera fyrir hann það sem hann gat.
Hann fór til margra þýzkra em-
bættismanna og margra kunningja
sinna í Leipsic, en fékk hvergi
áheyrn, heldur skæting hjá flest-
um. Loks snéri hann sér til
sendiherrans ameríska, Mr. Ger-
ard og hann kom því loks fram,
að maðurinn var látinnj laus þann
28. marz* Hinn sjúki var kominn
í dauöann hvað eftir annaö á
leiöinni, en ekki fékk hann sæmi-
lega aðhjúkrun fyr en þeir komu
til Hoílands. Læknár í Rotter-
dam sögðuf að ef hinn sjúki hefði
fengið alminlega læknishjálp tveim
setja hann sex sinnum inn, á sín-
um stað í hvert sinn.
,tulb
um-
ar, 5000 að tölu, hafðir i
girtu svæöi og standa vopnaöir
menn yfir þeim, bæöi dag og nótt.
“Þaðan fékk eg fjöldamargar
bænir, að senda brauðbita eða eitt
hvaö til aö borða. Þeir sem þai
var haldið kvörtuðu sáran um sult
og illan viðurgjörning.” í Ruh-
leben er aðeins herfærum karl-
mönnúm haldið en í Bautzen,
þeim sem ekki eru vopnfærir, svo
og kvenfólki.
Mataræði í þessum fangabúðum,
lýsti Mr. Luck á þá leið, að á
morgnana væri vatnsgrautur, með
engu útáláti né sálti né sykri, ^“að-
eins mél, hrært í vatni”. 'Um
miðjan daginn “atew” með engu
keti í,' slepjulegt súpugutl með
kartöflum i og rúgbrauðs sneið
með, en aö kveldinu rúgltrauð og
ekkert annað.
Um fólk alment í Þýzkalandi
segir þessi maður svo, að “ver-
boten” fbannaðý sé alt i öllu þar,
hugur og vilji fólksins cr sveigður
undir það töfra orð yfirvaldanna.
Þaþ hugsar einsog því er sagt og
hefir engan sjálfstæðan vilja.
Það þorir
hugsa öðruvísi en því er
KÓRMAKUR.
Ilann flytur oss einsöng — við hirðskála hljóm j ; En stoltlega gígjan var stilt og knúð.
um hjartans eilífa, leynda dóm. 'j ? Eins og stormur, sem þýtur um höggvandi súð,
En ósamt, sem ölið og þrúgan, ^ „ eins og geirar, sem guðirnir fleygja,
er undirspilið við Kórmáks róm. ” svo gneistruðu orðin í Kórmaks búð.
Heyr fornmann, í ástum og trega trúan, Og fleira er að gruna en saga má segja
taka fast í hinn mjúka streng. frá svartbrýna skáldsins æfileik,
Sjá reisa sig hörpunnar ramma dreng af hálfkveiktum eldum, sem eyddust í reyk,
með riddara fas yfir víkingamúgann. og óloknum brögum, sem gleymskan lét deyja.
1 — Ein er, sem kendi hans anda mál, Hans ljóð eru voldug af lánlausri ást —
hin öklaprúða, hans leiðarbál, þau lyftast af þrá þess, sem aldcei skal nást.
sem átti til dauða að draga Þar ristu harmar og hjörvar
dáðrakka eðlið og sljóvga hans stál. hreina drætti, sent ekki mást.
Harmur og unaðaur aldinna slaga I Og viljinn var sá, sem fer vilt en ei hörfar.
Yfir hinn brynjaða hetjukór Hann vóg ekki saman þrautir og mátt,
hljóntar oss ung og ódáinsstór en miðaði yfir hæfið of hátt.
óbrotna, ntannlega kærleikans saga Því hitta vor brjóst hans fomu örvaV.
Jarðnesku örlög og hvelfinga hjól. Geöið var hverfult sent skuggi og skin,
Ein hönd stýrir bæði ntold og sól. <* svo skifti hann orðum við fjandmann sem vin.
Eitt grip á þeirn gullnu taúmum. Hann sór sig í vísu og verki
og guð Tiyggir hús fyrir sálnanna jól. 'í Vestmannsins snjalia og göfgaða kyn.
T>á birtir af himni i holdsins draumum ITann var í einu sá veiki og sterki,
0g heintsbölið verður aska og ryk. í vopnsins bragði, við hástrengsins grip,
Þá kveikir eitt eilíft augnablik — en drenglundin varöveitt f sefa og svip,
elding af tveggja hjartna straumum. undir sögulands vígantta blóöuga merki.
Konait varð höfundur Kórntaks þátts. Hann leitaði fjöldans. Þar flutti hann brag
Hún var kveðandi og efni hins dýrðlega hátts. fastnaðan einni ails lífsins dag.
Hún hófst og hneig eins og sunna en gervi var gáskinn og þóttinn,
í hafi hans sorga og eydda mátts. 1 og grírna dimm um hans hjartalag.
Og frant milli skýja og skyggjandi unna Svo alt í einu varð augað sem nóttin
hún skein yfir veginn — sem aldrei lá heim. f og einmani hópsins bjó um sig þögn.
Um æfina sagan þeim tvístraði tveim Menn litust á. Það var landskunn sögn.
en tengdi þau santan, liðin til grunna. / í ljós kont þar vorkunn—en nteira þó óttinn.
Dísirnar kváðu hans hamingju í hel. Til Bjarma þau sóttu — í flótta eða fylgd.
Móti hreysti og snild réðust töfrar og vél; Þá frægðist ást þeirra af konungs vild.
og af stefjunum sjálfum varð stuggur, í hofglaumi ltallar og stræta
sem Steingerði særði hið unnandi þel. var Haralds sjón bæði glögg og ntild.
Hvar Kórmakur dvaldi gat alls verið uggur, Hann sat ei á rökstól, þar rögnin þræta
enda hans þögn var sent reiddur hjör urri rétt þess er elskar hið vígða man,
og brosið lék hart um hvikula vör, og ógæfukærleikans of eða van,
en hvarmsins þitngi bar leiftur og skruggur. sent augun þau grætir, er þráð var að kæta.
Oft flekkaði hróðurinn flim og gys; Þá hrundi vort norræna hugarljóð.
hans fastasta ætlun varð brigð eða slys Þar sem hjartað sló fast með tamið blóð.
og tungn hugarins tálmi. I>á hljómaði orðið ástarvana
Hans trygöir og dáðir fórust á mis. . ]>ó inni brynni hin helga glóð.
— Hættan bjó undir hans eigin hjálmi. En Kórmakur dregur súginn svana,
Óvinur sjálf^ sín hann Sköfnungi brá, söngvarinn dýri, frá kvæðanna öld.
og vóg þar að sem örlögin slá ^ Svo bjart er og fagurt en kalt hans kvöld.
og und er ei séð, né vopnið af málmi. / Hapn kunni eitt lag — og hann söng það 1 bana.
—Skírnir. < | EINAR BENDIKTSSON.
Hin trausta
BUFFALO
RUSLKANNA
Winnipeg-borg notar þessar könnur
og mælir með þeim.
“Patent” botninn
(Botn er má skifta um)
sem er í öllum Buffalo könnum,
veldur því, að þær taka öllum rusl-
könnum fram. Annað er það, að
þær hvorki brotna né beyglasr við
venjulega brúkun og þola meira en
þúsund punda þrýsting.
Smíðaðar í Winnipeg
Seldar í öllum járnvöru úðum
Smíðaðar hjá
The WesternTinshop
Company
263 Princess St. PhoneG.2579
Þegar Lusitania sökk.
Frásögur sjómrvotta.
Flestir þeir sem komust af úr
>eim lífsháska taka svo til oröa,
ekki eða vill ekki | að miklu minna fát og órói hafi
sagt.' verið meðal farþega, eni margur
Blöðin eru engu betri en almenn- mundi ætla. “Þaö er ekki ótrú-
ingur. Blööin' eru alls ekki frjáls | legt”, segir eitt timarit, sem frá-
að því, aö sfegja hvað þay vilja,! sögur þessar flytur, “hugsum oss
heldur aðeips það sem landinu erisjálfa í þeim sporum, að hafa
í vil. hin hliðin látin eiga sig. Til ferðast í fimm daga á því fagra Farþegar ,þustu allir út á þá hlið-
dæmis er það, að tveir háttsettir. og góða skipi, fengið marga nýja ina sem 'hærra bar. — bakboröa
Þjóðverjar voru herteknir á Eng-! kunningja á leiöinni og vera komn-
landi og síðan látnir lausir til ir í landsýn. Skipið fer leiðar
lausnar tveim enskum mönnum | sinnar í sléttum sjó, þoku er að
með sömti tign. Þegar þeir komu j létta fyrir sól, og himinn og haf
til Leipzig skrifuðu þeiJ til blasir við, bjart og frítt. Þú ert
sem sá það hitta skipshlðina, en
þegar það hvarf, flaug okkur sö
von í brjóst, eina svipstund, að
það mundi ekki springa.
En þaö sprakk á augabragði og
það svo geyst, að þiljur brotnuðu
og upp úr gapinu stóöu gusur af
allskonar braki, sem skullu nið-
✓
ur hjá okkur. Við skutumst tnn 1
þiljuklefa, til að forðast meiösli
af þeirri drífu.
Tundurskotin voru ekki fleiri,
en katlarnir sprungu strax á eftir
megin. En svo mikið hallaðist
skipið þá þegar, að alla báta tók
inn fyrir hástokka og varð ekki
skotið út. Þeir farþegar sem til
I stjórnborða sóttu tóku þegar aö
blaöamanna og lýstu því, hve nýbúinn að hafa árbít, kemur upp Lægja bátana þeim megin.
mánuðum fvr, þá hefði iríátt mannúðlega og vel hefði verið á þiljur til að njóta útsýnis og
bjarga lifi hans, en nú ætti hann| farið nreð ]>á á Englandi,! ganga til og frá, með vudil eða
ekki eftir nema .nokkrar vikur .en ekki birtu blöðin eitt1 sætindi. Þú mætir kunningjum
ólifaöar." Ilann Var ekki látinn orð af þyí. Þjóöinni erjog ferð aö skrafa viö þá, því að
laus fyr en útséö var um, að hann alls ekki sagt annað en það sem ■ nú er skamt til ferðaloka. Þó að
mundi deyja. j stjómin vill. Ef blað lætur ann-r}>ú sért aö færast nær stríðslönd-
Þann 5. september segir Mr. að fram koma, er það strax gert um, þá sést ekkert sem gefur þér
Luck að allir brezkir þegnar í upptækt. Þjóðverjar eru því van- j slikt í skyn. Þannig var ástatt
Leipzig hafi verið teknir fastir en j ir að láta stjóma sér með harðrijfyrir hverjum og einum á Lusi-
sjálfur var hann látinn laus fyrir, hendt. Hver Þjóöverji stjórnar taniu kl. 2 síðdegis þann 7. maí.
bænastað vina hans nokkurra. I með harðri hendi, þjónustufólkij Fimtán mínútum siðar sló tundur-
febrúar var hann tekinn aftur og j sinu og konu sinni, og ef _j;á sem! kúlan skipið. Fimtán mínútuini
settur í fangelsi ásamt öllum öðr- yrir hann er settur, stjórnar hon-Jsiðar var ekki annað ao sja en
um brezkum mönnum, sem þá um harðlega, þá lætur hann það uppnám og baráttu utri lífið og
gengu lattsir. Meðan hann var í koma fram á þeim sem undir brot og brak á úfnum sjó. Svo
fangelsi, annaðist vinafólk hans hann eru gefnir. | svipleg og snögg umskifti eru lík-
amerískt dætur hans tvær. Þeir eru ekki órólegir yfir þessujleg að valda því, að fáir sem þar
Seint i nóvember fékk hann st.rí8i' þeir trúa Því að ]>eir muni I voru staddir, kunni að segja
skyndilega skipun um að taka vmna stgur, en vita ekki hvers | gretnilega frá tíðmdunum. Merki-
saman dót sitt og flytjast i aðr^ti1 Vegna’ eða nleö ftverÍu flekI~ Ie^ nl:l Því llelta- aiS frásögum
borg. Hann varð að fara‘úr l'r tn,a PVI sem l**111 er «8* þar þetm sem prentaðar hafa venð
um.
T.eipzig tíl Chemmitz, sem er stór, ... ,,,
l>org á Saxlandi. Þegar þangað | a kelsaranum’ aIlta llann &oðum-
kom fékk hann hvergi inni í llkan ÞV1 að hann muni
marga daga. var alstaðar vísað á!vinna Þe,m s'gurmn 1,leð eil1-
hess
að hann var brezk-í hverÍu móti
dyr vegna r___________ . _.l____
ttr þegn. Enginn vildi hafa nokk-j 1 m Holland sagði Próf. Lttck,
urt samnevti við mann af óvina-j að hann var hissa á þvi, hve illa
> þjóð; ]>ó fékk hann húsaskjól á
Þeir hafa óbifanlegt trausTeftir þeim sem af komust, ber svo
vel saman. Ein er prentuð eftir
rnanni sem Ranklin hét, frá New
York, og er á þessa leið:
“Snemma ttm morguninn þann
7. mai var þykk þoka| og vaknaði
eg stundu eftir miðjan morgun
við blástur í hljóðpipu skipsins.
„ >-vzkir eru þokkaðir þar; hann ...
endanum. Hið mikla hatur þýzkral’ var vara»ur við þvi, aö tala þar AJhr farþegar ræddtt um þetta og
til alls sem brezkt er, var ]>á upp l>ýzhu á strætunum, ella kynni! 1' ' orTf ',x "" ul"''t"- u
verra af. Hann
var þa upp
kontið, og þeir sem ekki voru full-j hann að hata
ir af hatri, voru smeikir við vfir- h-vzt við að Hollendingar sláist í
völdin og þorðti ekki að skjóta ófriðinn aður lýkur.
skjólshúsi yfir nokkurn brezkan I m Iiðsafnað á Þýzkalandi sá
hann það siðast, að 14 vetra
manp.
Hvergi sést hatrið á Þýzkalandi sveinar °g grahærðir öldungar
betur en i skólunum. Dætur jæssa voru að vopna æfingum. Allir
rnanns, 7 og 5 ára, vortt í góðum harimenn og drengir sem vopni
skóla í Leipzig. Skömmtt eftir að kunna að valda, frá 12 ára aldri,
striðið' bvrjaði. ráku yfirvöldin eru kva(ldir t'1 vopnaburðar. Það
þær þaðan og settu ]vær í minni sem fvrir augun 1>er 1 Ixejunum
háttar skóla og nokkru síðar voru er ótakanlegt. Fyrst framari af
]>ær lika reknar þaðan og settar í foru fylkingarnar gangandi eftir
lægsta skóla, sem til var. Þar hljóðfæraslætti, með blom a hjálm-
urðu þær að umgangast þau l>öm, um °8 herklæðutn, en áður en Mr.
sent verst voru siðuð og voru alla kuck for þaðan. var rnikil breyt-
tið sýndar hinum börnunum, — in8 a komin. Þessir ungu svein-
Þarna mætti sjá sýnishom af ar °8 gamalmenni fóru þegjandi í
“brezkjj dótinu”. Börnin vont fylkingum. helzt eftir að skyggja
lögð i einelti og hraklega leikin, var farið, fóru af stað út í vísap
Hin börnin vildu ekki lofa þeim dauðann, en kvenfólkið fylgdi
að ganga á sömu götustétt og þau' I*1111 eftir götustéttunum, grát-
og ýttu þeim sífeldlega útaf sæt-jan<li °8 harmþrungið.
um þeirra i skólanum. * ’ *
“Hatrið fór fljótt yfir alt land- Maður, sem býr fyrir norðan borg-
ið og ef óttalega sterkt. Eg átti rna- kom inn einn daginn með þrjá
kváðu líklegt að sá blástur hændi
að neðansjávar báta. ef einhverjir
kynnu að vera á þeim slóðum.
Um hádegis bilið snéri skipið
til norðurs og tók víðan bug með
miklum flýti. Ekki fengum við
að vita hvað til kom, en grunaði,
að skipið hefði verið varað við
; I kafbát.
Fyrsti báturinn kom tómur á
sjóinn. Maður stökk út af þilj-
iiffl og komst í hann. Bátinn bar
frii md5 þeim eina manni í. Nokkr-
um öðrum bátum var skotið fyrir
borð og komst í þá það fólk, sem
á ]>á hlið skipsins hafði sótt.”
Svo skjótt lækkaði skipið á
sjónum, að ekki var ráðrúm til að
ná björgunar hringjum úr svefn-
klefum niðri í því, og margir
steyptu sýr útbyrðis hringlausir.
Þegar ekki voru nema fáein fet
til sjávar frá efstu þiljum, hljóp
sögumaður fvrir lx>rð og margir
með honum. Þegar lítil stund
leið fann hann mest til þess
hverstt fjarska kalt var í sjónumi.
Mörgum sem óhraustari voru,
varð svo mikið um að koma í
j vatnið, að þeir gáfu þegar upp
andann, eða urðu svo magnþrota,
að þeir gátu enga björg sér veitt
og varð |>ess vegna ekki bjargað
af smábátum þeim, er voru alt
umhverfis, jafnvel þó björgunar-
hringir liéldu þeim frá að íára i
kaf. Sögumaður var betur kom-
inn og segir nú svo frá:
“Þegar eg hafði synt lítinn
s]x>l, fór bátur hjá, með tuttugu
og fimm eða þrjátíu persónum í.
Frammistöðusveinn frá Wales,
einn sá hugprúðasti maður sem á
því skipi fanst, stóð á borðstokkn-
um og hann dró mig innbyrðis.
Með sama móti /hjálpaði hann um
F.g stóð á þiljum á stjómborða,
utn tvö-levtið og talaði við tvo
kunningja mína, Mr. Bloomfield
frá, New York og Mr. Deerberg
frii London, við sáum þá nokkuð
sem líktist hvalbaki eða skelpöddu
risa við á sjónuni, svo sem prjá
mílufjórðunga á brott. Við viss-
um hvað vera mundi, en enginn
nefndi það með nafni
í sama bili sást hvít rák af loft-
bólum byrja hjá þessu dökka hval-
baki. Við horfðum allir á þegj-
andi, þartil hún var 60 yards frá
kafbátmun, þá sagði Deerberg:
“Það er likt tundurskeyti.” Bloom-
field mælt :i “Guð minn ! Það er
tundurskeyti.”
Það stefndi beint á skipið. Það
marga góða vini í Iæipzig, en alt; bjarnarfeldi; dýrin hafði hann skot
i einu fyltust þeir af hatri til alls ‘ð fyrir framan thúðarhús sitt, bimu I var augljóst, að það hlaut að hitta.
sem brezkt var og allir snéru við °S unga hennar tvo, öll á fimnt mín-! T’ví var miðað fyrir stefni skips-
mér bakinu. Það kvað svo ramt útum. Þessi ntikli veiðikarl er ins og hitti það.undir stjórnpalli.
að því, að þeir vildu ekki heilsa1 rússneskur. Eg sá skeytið hverfa. Eg sama
stefnið og þegar eg stökk útbyrð-
is og var dreginn upp í bát, þá
gnæfði reykháfur skipsins yfir
okkur, einsog hann mjándi ætla
ofan á okkur. En þar á eftir rétt-
ist skipið við og hallaðist á bak-
borða og sökk fljótt, stefnið fyrst.
Sog var ekkert þegar skipið
sökk. Einum bát, fullum af fólki,
hvolfdi á hvora hlið skipsins,
þriðji söklc ofhlaðjnn og einn til
varð fastur 1 trönum.
Eg hugsa að mannskaðinn hafi
orðið svona iriikill vegna þess, að
fólkið þaut út í þá hliðina sem
hæst var og virtist hrætt við að
ídeygja sér í sjóinn og komast i
bátana sem á sjó voru komnir og
tilbúnir voru að bjarga þeim sem
á floti voru. Yfinnenn skipsins
voru ósmeikir og öruggir og
gerðu stna skyldu. Frammistöðu-
menn reyndust röskir og hugaðir
og störfuðu fast að því að bjarga
fólki úr sjó.”
Annar er af komst segir, að
lítið eða ekkert hafi verið um æs-
ing eða óróa meðal farþega, þeg-
ar slysið bar að. Hann var á
skipinu, þegar það sökk í sjó en
varð ekki þess var, að neitt nið-
ursog fylgdi því. Oft heyrði
hann kallað: “Kvenfólkið fyrst!
Ivvenfólkið fyrst!” og segir að
karlmenn liafi vandlega gætt þess
að láta það ganga fyrir.
Einn maður frá St. Louis segir
svo frá, að hann sat að spilum
þcgar skotið reið, og hafði ein-
hver beðið um öl handa þeim sem
að spilum sátu. Einhver spurði:
“Hvað munduð þið gera, ef tund-
urskot hitti skipið ?” “Eg er ó-
giftur, eg mundi drekka bjórinn í
botn." svaraði eg.
Rétt i þvt reið skotið og hinir
þutu sína leið, en eg drakk úr
glasinu og gekk til ölbúðar að fá
annað til og segi við þjóninn:
“Við skulurn ekki hræðast dauða
okkar.” En hann svaraði: “Far
þú til h—.“-og þaut út, skildi mig
einan eftir. Eg skaantaði mér
sjálfur í ölkönnuna og drakk úr
henni í hægðum mínum. Rétt
þegar eg var að klára úr henni,
sökk skipið, eg slóst við eitthvað
og veit ekki hvernig eg komst út.
Eg raknaði við með því að einhver
Albert Gough Supply Go.
Wall Street and Kildonan West
«
ALSKONAR BYGGINGAEFNI
Talsimar: Sher. 3089 og St.Jonn 2904
þrjátíu öðrum upp í þann salma dró mig upp í bát.”
Ixit. Árar voru í bátnum en ekk-
ert stýri og svo þröngt var í hon-
um af fólkinu, að varla varð árum
við komið. Okkur rak í hálfa
aðra klukkustund og var þá
bjargað af lóðsskútu nokkurri.
Þar fengum við heitt te an drekka;
átta eða tíú konur voru í bátnum
og þrjú ungbörn, þeim var gefin
heit mjólk. Gufusktj> Wm litlu
'siðar að, og flutti okkur til lands
— ti 1 borgarinnar Oueenstown.”
Um það sem gerðist þegar ski]>
^1111"' botnvörpu skúta bjargaði okkur.”
Kvenfólk, sem á skipinu var,
hefir sagt fáar sögur, enda komst
fátt af því af, og það sem bjarg-
aðist var svo illa haldið meðan á
slysinu stóð, og eftir á, að það
vissi varla hvað gerðist. Ein
saga er höfð eftir amerískri konu,
giftri enskum kaupmanni sem
forst. Þau voru stödd úndir
ið sökk, segir þessi maður
fremur:
•^Cynleg er frásögn hermanns
af Skotlandi, fyrirliða er fengið
hafði heimfararleyfi til hressing-
ar eftir sjúkleika: “Við móðir
mín sukkum í sjóinn saman og
skaut upp aftur sarnan og það eina
rekakl, sem fyrir okkur varð, var
pianóið úr samkonntsal skápsins,
það var á floti og snéru fæturnir
upp. F.g hjálpaði móður minni
upp á það^klifraði svo upp sjálf-
ur og með þessu móti flutum við
uppi í hálfa fjórðu'stund þartil
“Allir voru skelkaðir, en ekkert
æöi var á fólkinu. Farþegar af
öðru farrými komu þjótandi yfir
á þiljur fyrsta flokks farþega og
þar af stafaði nokkuð, að svo fátt
var þar’ um björgunarhringi.
Lusitania hallaðist á stjórnborða
og sú Jiliðin fór -fyrst í sjó, og
þiljum þegar skotið kom og var
hann alveg viss um, að skipið gæti
ekki sokkið. Konan segir svo frá:
“Við fórum niður í svefnklefa
okkar, náðum í björgunar hringi
og hlupum upp á þiljur, með þá
í höndunum. Skipið hallaðist,
svo að ilt var að ganga. Tvívegis
var maðurinn rninn sleginn niður
á leiðinni upp. Uppi á þiljum
vild'i hann standa við og hlusta, en
eg vildi áfram og togaði hann með
mér upp þiljuhallann og upp að
hástokknum, sem hærra bar. Þar
komum við að, er bát var verið að
koma útbyrðis. Kallað var: “Kon-
ur á undan”, en eg vildi ekki stíga
í bátinn, heldur var kyr hjá mann-
inum minum. tlann, virtist dauf-
ur og nærri rænulitill. Eg kom
björgunarhring á hann og festi
annan á sjálfa mig.
Nú bannaði skipstjóri að skjóta
bátum fyrir borð. Yfírmaður
stóð hjá og sagði: “Við stöndum
botn, getum ekki sokkið/ “Við
þessi orð hans sló þögn á flesta og
tók fvrir hræðslu fólksins.
Maðurinn minn sat á björgun-
1 arbát, hann sýndíst ekki geta stað-
ið uppréttur. Þar biðum við í
j nokkrar mínútur og héldum okk-
j'ur i borðstokkinn, til þess að
j hrapa ekki niður hallann. Alt Y
einu sá eg stóra bylgju koroa upp
vfir stefnið og í sama bili vorutn
við bæði og allir umhverfis okk-
ur, komin í kaf.
Þegar skipið sökk varð eg und-
ir björgunar bátnum og sökk
j dýpra og dýpra.
Það var svarta myrkur í kring-
um mig. Svo alt í einu ljósara
og síðan skaut mér upp í sólar-
Ijósið og flaut á sjónum, þó ekki
kynni eg sundtökin. Loks greip
eg í rekald sem hjá mér flaut og
j liélt mér fastri í það.
Eftir nokkra stund fór fleki
1 hjá með tuttugu karlmönnum og
einum kvenmanni. Eg bað menn-
ina að hjúlpa mér upp en þeir
vildu ekki, fyr en konan ávitaði
|>a. og þa togaöi einn maðurinn
mig upp. Það var eitthvað að
flekanum, ]>vi að honum hvolfdi
hvað eftir annað. Hann stóð
Iægra upp úr eftir hverja dýfu og
nálega í hvert sinn hvarf einhver
af honum, þegar hann fór í hvarf.
Loksins hvarf hin konan.
Það kom mér að haldi, að eg
var vön líkama æfingum og skreið
alla tíð eins hart og eg gat upp
hallann, þegar flekinn snérist um
og loddi ávalt við hann, Á end-
anum sökk hann og vorum við þá
aðeins sex effir. Eftir meir en
]>rjár stundir kom tundurbátur að
eg held. á vettvang; eg sá hann til-
sýndar en svo máttfarin var eg
þá orðin, og yfirkomin af kulda,
að eg misti ráðið og vissi ekki af
mér þartil eg raknaði við á þess-
(nm sama bát.”
Hammond lieitir maður frá
Nevv York, er komst í bát með
kontt sinni, og var báturinn und-
inn niður með skipshliðinni þann-
ig, að sinn háseti stóð í hvorum
enda og gaf út. Sá í frarostafn-
inum lét dragreipið hlaupa of ört,
þartil báturinn stóð upp á endann;
eg greip báðum höndum um
strenginn og særðist illa á báðum
höndum, svo hratt fór báturinn,
stakst liann á hnífilinn í sjóinn en
þeir sem í honum •höfðu verið,
fóru á kaf i einni kös.
Eg sökk langt niður i sjó,
neðstur af öllum hópnum. Mér
fanst sem ntér mundi aldrei skjóta
upp aftur. Eg mun hafa sama sem
niist rænttna ]>á þegar, því að eg
ntan ekki til annars en að eg kom
upp undir vatnsbrun og sökk svo,
°g þetta gekk aftur og aftur. A
endanum var eg gripinn og inn-
byrtur í bát, en enginn komst af
annar en eg, af þeint sem dottið
liöfðti í sjóinn með mér.”
Einn maður frá London, vanur
sJoferðum, tók sig út úr, fylgdj
Ckk' 'Stratlmnum niður í svefnrúm
eft,r bJor§'unar hringjttm, heldur
hþop ttpp á hæsta þilfar og stóð
|>ar milli revkh'áfanna. Þaðan sá
hann yfir alt sent gerðist. Hann
sá tundurskotiö riða að skipinu.
Kona hljóp upp og hrópaði: “Sko
tundurfleyginn I" og rétt svipstund'
síðar kont hvellurinn er hann
sprakk a skipshliðinni og gusurn-
ar af brotum og braki upp úr þil-
förum. Kyndari komst af með
undarlegu . rnóti, sem' sá katlana
le§&jast saman einsog þeir væru
ur pappír. Þessi maður segir svo:
“Eg sá, að ]>eini tókst hrapar-
lega að losa batana, skáru og
hjuggu á böndin. Fyrsti báturlnn
flaut tónuir burt frá skipinu.
Næstu þrír brotnuðu í mola. L°ft-
skeyta klefinn brotnaði við skotið
og sá sent þar vann hljóp til vara-
klefans og rétt þegar ltann fékk
fyrsta svarið við neyðarkalli sinu,
biluðu loftskeyta tækin. Skips-
maður kom að mér og bauð mér
stól, kvað mér ráðlegra að hafa
hann hjá mér, það væri þó betra
en ekki neitt. — Þegar skipið var
sem riæst lagst á hliðina, rendi eg
mét niður á þátaþiljur og þaðan á
aðalþiljur og/ í bát sem lá við
skipið. Rétt í þvi lagðist einn
reykháfuKnn á sjóinn fast við
þann bát, svo að honum hélt við
hvolfi. Eg sá konu sogast i
reykháfinn og tir honurni aftur og
var ]>á svört einsog sviðið kol.
\ ið gátum bjargað konunnl.
Enginn æsingur var á fólkinu,
eftir þvi sem viö mátti búast.
h'lest kvenfólk reyndi af öllum
mætti, að æðrast ekki, og báru sig
hraustlega. Aðeins heyrðust ein-
stöku köll: “Hvar er maðurinn
minn“Hvar er barnið mitt?”
Eg sá að fleira fólk fór niður í
skipið en upp úr því, eftir að
sprengingin varð.
Siðasta manneskjari setn eg tail-
aði við, áður en skipið sökk, var
Mrs. Mason, ung kona nýgift,
Hún var að leita að manninum
sínitm.
Alfred Vanderbilt sá eg standa
úti fyrir dyrunum að samkomu-
salnum, nteð glöðtt bragði og full-
komlega rólegan. Hann hélt á
gimsteina skríni konu nokkttrrar,
o gvar atiðsjáanlega að bíða eftir
henni .
Eg sá ekki Oharles Frohman
fyr en í líkhúsi í Queenstown.
Svipurinn á liki hans var rólegri
en á nokkrum öðrum ná, er eg sá
]>ar.
Um Elbert Hubbard og kcmú
hans er það ætlun mín, að látist
liafi þau undir þiljum, í klefa sin-
um þar.
Einn siðasti atburður er eg sá
frant fara á skipinu var þaö. að
einn loftskeytamaður tók mynd a:f
]>ví og því sem þar var að gerast.
Þær myndir eyðilögðust síðan t
sjó.
Skipið var á svo hægri ferð, að
þýzkir gátu varla hjá því komist,
að hitta það. Aðeins guðs góða
sólskin og blíða veðttr bjargaði
okkur á þurt land.”
I