Lögberg - 08.07.1915, Side 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. JÚNl 1915
LOGBERG
aeffB út hvern flmtudag af
The Columbia Press, Ltd.
Cer. WllUam Ave t
Sherbrooke Street.
Winnipeg. - * Manitoba.
KRISTJAN SIGURÐSSON
Editor
J. J. VOPNl.
Business Manager
Utan&skrift tll blaSsins:
The COUXJ3IBIA PRESS, Ltd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
Utanáskriít ritsijórans:
EBITOR IjÖGIíERG,
P.O. Box 3172, Winnlpeg,
Manitoba.
TALSIMI: GARRY 2156
Verð blaðsins : $2.00 um árið
Samningarnir.
Um þá sakargift, aö vítaverð
undirmál hef«u átt sér staö milli
liberala flokksforingja og Roblin-
stjómarinnar, eru afar nákvæmar
upplýsingar fram komnar meö
vitnisburðum Hon. A. B. Hudsons,
F. H. Phippens og Sir Rodmond
Roblins. 1 stuttu máli var svo
um talaö, a« hin konunglega rann-
sóknarnefnd skyldi hætta störfum
um stimdar sakir, en mál veröa
höföaö til skaðabóta á hendur con-
tractaranum Kelly, meö ráöi og
eftirliti nefndarinnar, þannig, aö
hún tæki til starfa, hvenær sem
henni þætti ástæöa til, en gegn
því skyldi Sir Rodmond kannast
við í afsagnarskjali sínu, aö
stjórnin væri sek, meö orðum, sem
Mr. Hudson tók til. Meö þessu
móti var það unniö, aö fylkissjóö-
ur gat fengið sitt aftur, meö
nokkumveginn fullri vissu, en
hinsvegar undir högg aö sækja, er
hin seka stjórn sat aö völdum og
gat beitt sér til aö hindra rann-
sóknina og halda sakargögntun.
En til þess aö hafa merkra manna
álit, er í engan staö voru viö mál-
ið riönir, voru þessir munnlegu
samningar bomir undir æzta dóm-
ara fylkisins, en hann áleit þá í
alla staöi vel við eigandi, og að
sem bezt væri séð fyrir hag fylk-
isins og allra hlutaöeiganda með
þessu móti. Svo hæfilega og rétti-
lega þótti honum með málið farið,
að hann gekk fúslega undir, að
bera það upp fyrir fylkisstjóra og
dómsforseta í hinni konunglegu
rannsóknamefnd. En er afsagn-
arskjal Roblins birtist, var þar
öðm vísi að orði kveðiö, en um-
talað var, drepið á afglöp að vísu,
en ekki játuð sekt„ en það var
höfuðskilyrði og eina tilefni til,
aö hreinskihii og því, hve greið-
lega og greiniíega hvert atriöi var
til tekið.

Kosninga kœrurnar.
Ein af sakargiftum sem kendar
eru við Fullerton af almenningi,
en af þeim lögmanni kendar við
14 forna Roblins þingmenn, var
sú, að samningur hefði verið í
gerö milli Roblins og nokkurra
hinna nýju ráðgjafa, um það að
láta kæmr yfir kosningunum síð-
ast falla í faðma. Upphaflega
bendlaði lögmaður þessi fjóra ráð-
gjafa við þetta, og gaf í skyn, að
peninga borgun heföi verið greidd
og þegin í því sambandi og fór
það landshomanna á milli þegar í
stað. En þegar á skyldi heröa,
fór hann ofan af því, tók frá
þrjá ráðgjafana, er ekkert hefðu,
verið riðnir við penngaþágu, þá
Johnson, Hudson og Winkler, þó
að hinn síðastnefndi hefði samið
um, að láta kærar fallast í faðma.
Mr. Winkler gekk fyrir rétt og
sagöi afdráttarlaust frá því, að
hann hefði stungið upp á því viö
Sir Rodmond Roblin, aö kærar um
misfellur í kosningu í sínu kjör-
dæmi fMorden-Rhineland), væru
teknar aftur og myndi hann þá
reyna að koma því til leiðar, að
hætt yrði við málsókn út af mis-
ferli í kosningu Roblins í Dufferin.
Ástæðumar vora tvennar, að Mr.
Winkler þurfti að fylgja dóttur
sinni veikri úr landi, og átti því
ekki von á, að geta haldið vöm
fyrir sig, svo og aö vitnin um af-
glöp í kosningu Roblins voru
belgiskir hermenn, er farnir voru
úr landi, svo að ekki var hægt að
sanna neitt, þó aö Roblin vissi ekki
af því, og þess vegna að því leyti
verið leikiö á hann. Síðan heföi
Roblin sagt, að æskilegast væri, að
láta fleiri kærar fallast í faðma, og
með hans áeggjun hefði hann fært
það í tal við Mr. Norris, er alls
ekki hefði viljað sinna því, og við
nokkra þingmenn, er sumir hefðu
viljað á það líta. Hver niöurstaö-
an varð, kvaöst Mr. Winkler ekki
vita, hann heföi alls ekkert verið
við það mál riöinn framar.
Mr. Hudson bar það síðar, að
hann 'heföi haft kosninga kæram-
ar með höndum ,fyrir liberala,
ásamt fimm manna nefnd, og væri
sér vel kunnugt um, að engin
kæran væri niðurfeld, nema sú sem
upp hefði komið yfir kosningunni
í Dufferin.
Það virðist alsiða í þessu landi,
og miklu víðar, að láta slíkar kær-
ur fallast i faðma, ef svo ber und-1
ir. Dómarinn Perdue kvað svo að
orði, þegar þetta var borið fyrin
réttinn, að kosninga kærur væru *
skammlífar, harm hefði setið tólf;
ár í yfirdómi og þann tíma hefði j
þangað aldrei komið mál útaf
kosningum. þó að stefnt hefði ver-
ið og kært mjög oft, fyrir undir-
rétti, þá væri svo að sjá, sem slík
mál næðu ekki að koma til dóms.
THE DOMINION BANK
Ur ftllIHJND B. OHLKJK, M. P„ Pres W. D. MATTHKWB ,T1m rm.
C. A. BOGERT. General Manager.
Borgaður höfuðstóll............$6,000,000
Varasjóður og ósklftur ábatl .. .. $7,300,000
SPARISJÓÐSDEILD
er ein deildin 1 öllum útibúum bankans. t>ar má ávaxta
$1.00 eða meira. Vanalegir vextir greiddir.
pað er óhultur og þægilegur geymslustaður fyrir spari,-
skildinga yðar.
Notre Dame Branch—W. M. HAMILTON, Manager.
Selkirk Branch—M. S. BURGER, Manager.

eða væri treystandi í þessum samn-
ingum. Howden nefndi til, hversu
mikið hefði átt að koma fyrir niö-
urfall sakar í hverju því kjör-
dæmi, sem kært var yfir, $6000 í
St Andrews og Kildonan, $5000 í
Lakeside o. s. frv., og haföi orö
Chambers fyrir því, að hann sagði.
Þessi saga Howdens þykir næsta
ófögur, eitt hroöabragöiö til, er
sýnir áþreifanlega, hversu mikil
nauðsyn var á stjómar skiftum í
þessu fylki. Um þaö, tiver fótur
er fyrir henni fæst þá fyrst full-
komin vitneskja, þegar þeir koma
fyrir rétt, sem hann gaf í skyn, aö
sér væru meðsekir.
Kcerur Fullertons.
Kærur þær sem kendar eru við
Fullerton, þó ekki vilji hann
heyra, að nokkum þátt eigi hannj
v .. , . r „jí þeim, annan en þann að bera þær
að rannsoknamefnditi gæt. frestað.fram af hendi þeirra fjórtán þing.;
eða hætt sínu starfi. Að svo nianna Roblins, sem fylgdu stjórn-
vöxnu máli þótti hinni nýju stjóm inni dyggilega út í ófæru á síð-'
ekki i mál takandi, annað en rann-1 asta þingi og nú reyna að klóra í
sókn væri haldið áfram og þar Hakkann, ITle^ ÞV1_ a^ fa þá hina
1, 1 j , , . ,.. gömlu foringja sína, sem van-
latin sekt lenda, sem hun skyldi , , , v , ’ , ’ \
traust og oorð er komið a, til þess
1111 ur ’oma. að segja enn meiri óhróðurs sögur
Sir Rodmond Roblin kannaðist af sjálfum sér. Sá sem til þess
við fyrir réttinum, að hann hefði|var^ var kappinn frá Le Pas!
búizt við, að vera rekinn frá völd-' kosnin&unni, fyrv. dómsmálastjóri'j
um fdismissed) og það hefði hann'
fvlkisins, Howden. Hann bar þaö,
að hann hafi fengið 50 þús. dali
viljað forðast; þó að hann vissi, j hjá Simpson, formanninum í con-;
að fyrirgert hefði hann trausti servativa flokknum. og fengið þá
fylkisbúa, hefði Jiann heldur vilj- 1 hendur manni nokkrum, sem
að segja af sér, heldur en vera •v''"ewt°n nefnist, 'góðum flokks-
rehinn jmanni”, en sá Newton hafði feng-j
ið peningana Chambers nokkram, j
Phippen kvartaði undan því, er er látið hafi í veðri vaka, að hannj
hann var yfirheyrður, að hann uuindi koma því til leiðar, að ■
áliti sig prettaðan, samninsramir| '<osninSa kærur \æru látnar falla;
I niður. Upphæðin var í byrjuninni j
sögð 50 þúsund. komst svo ofan i
hefðu verið í alla staði ærlegir og
sæmdarmönnum samboðnir — 125 þús., svo í 22 þús„ því að New-
ton hafi fengið 3 þús. til að gefa
annars hefði hann ekki leyft sér
að hera þá undir háyfirdómara
Manitoba fylkis —, en rofnir
Salt af upphæðinni, og loks fór
svo, að Chambers kom aftur með
hefðu samningamir verið, hann! Þessar 22 þúsunrir og sagðist ekki
. __ v , .. ÉTeta komið þvi fram, sem hann
karmaðist við að afsoem . ,■ v , .
s hafi ætlað ser með þeim.
Roblins hefði verið öðruvísi , • „•
„ „ ; Þetta er þa oröm möurstaða
oröuð. en um var samið og því til- sakargiftarinnar: að dómsmála-
éfni til aö bregða þeim af hálfu | ráðgjafi fylkisins fær 50 þúsund-
hinnar nýju stjórnar. Hann lýsti >r úr flokkssjóði sínum til að
því, hversu tregur Kelly hefði ver-I reJrna a® kaupa flokkinn undan
ið, að taka þerni, enda hefði hon-jkænin?' en mistekst ÞaS’ Síálfur
um ekki verið neinn sérlegur hag-1 h%TaM^ Þeifra samtals $125 189. Meölim
v , . 6 j nijoði. i lann bætti þvi viö, a« ir ungmennafelaga 1 þessum söfn
Kirkjuþings-fréttir.
1. Kirkjuþingsmenn. ’
Á þingi þessu sátu, auk em-
bœttismanna félagsins, forseta,
séra Björns B. Jónssonar, skrifara
séra Fr. Hallgrímssonar og féhirö-
ir, hr. J. J. Vopna, þessir þing-
menn, samkvæmt tillögum kjör-
bréfanefndar fséra Carl. J. Olson,
H. S. Bardal, A. F. Bjömson):
G. B. Björnson
B. Jones
J. G. Isfeld
Gunnar Bardal
G. Thorgrímson
Jóhannes Sæmundson
Jónatan Ámason
Guðbrandur Erlendson
A. F. Bjömson
John Brandson
Mrs. Guörún Eyjólfson
Ólafur Finnson
B. T. Benson
Sveinn E. Westford
C. B .Julius
H. S. Bardal
J. J. Bíldfell
Jónas Jóhannesson
Einar S. L°ng
Thorleifur Jackson
Kl. Jónasson ,
Tón Tngjaldson
Th. Sveinson
Bened. Frímannson
Jón Péturson
Magnús Johnson
Gísli Sigmundson
Valtýr Friðrikson
Valdimar Sigvaldason
Tryggvi Ingjaldson
Páíl Th. Stefánson
Hálfdán Sigmundson
Ilelgi Ásbjömson
C. B. Jónsori
Olgeir Fredrickson
Miss S. Helgason
C. Johnson
G. R. Breckman
Chr. Backman
J. A. Vopni
Valdimar Eiríkson
Sveinbj. Loptson
Sigurður Johnson
Hallur G. Egilson
Jónas Samson
Gunnar J. Guðmundson
J. G. Stephansori
Mrs. S. Sigfússon
Sigurgeir Péturson
Ólafur Thorlacius.
Ennfremur þessir prestar:
Séra N. S. Thorlákson
.. R. Marteinson
,, K. K. Ólafson
. „ Jóhann Bjarnason
„ H. J. Leó
„ G. Guttormsson
,, S. S. Christopherson
„ C. J. Olson
„ H. Sigmar.
Sömuleiðis var þeim Oct. Thor-
lákson og H. Johnson guðfræða-
nemum. séra F. Friðrikssyni og
séra J. N. Johanneson veitt full
þingréttindi.
2. SöfnufHr tilheyrandi kirkju-
félaginu eru nú 50 að tölu, með
því að fimm bættust við: Hóla-
söfnuður í Cayer P. O. bygð,
Skalholts söfnuður við Reykjavík
P. O., Betania söfnuður við Dog
Lake, Jóns T’jarnasonar söfnuður
í Narrows og Siglunes bygðum, og
Betel söfnuöur í Silvef Bay.
í þeim 38 söfnuðum, sem skýrsl-
ur voru komnar frá er meölima-
talíi 5,795. en skuldlausar
eignir
ur að þeim.
Það virðist vera alment viður-
kent, að afstaða hinnar nýju
stjórnar í þessu máli, sé i alla
staði .vítalaus og framburður
Hudsons fyrir réttinum afbragð
hann hafi leitað á fund Mr.
Norris. til þess að leita hófanna
hjá honum, en Mr. Norris hafi
tjáð honum, að liberala flokkur-
inn vikK ekkert við slíkt eiga. en
að vísu þóttist Howden skilja, að
Chambers væri bær um að semja.
uðum, teljast 760, meðlimir sunnu-
daga skólanna 1728, sem er 250
fleiri en í fyrra.
3. Fjárhapir. Til ýmsra fram-
kvæmda félagsins era sérstakir
sjóðir ætlaðir. í HeimatrúboUs
sjóði cr tekju afgangur $2,921,09,
en eignir alls $3,671.09. Eignir
Kirkjufélagssjóðs alls $323.28,
Heiðingjatrúboðs sjóðs $2,788.57,
Kirkjubyggingar sjóðs, $1,150.00,
Gamalmenna heimilis $3,749.55 og
Sameiningar $1,720.32. Af skýrslu
þeirra ('B. Frímannson og J. J.
Bíldfells) er þingið, fól að íhuga
fjárhaginn, sést, að efnj félagsins
hafa rýrnað um $783.04, á árinu,
sem kemur niður á Heimatrúboðs
sjóði. Sú nefnd skýrir einnig frá,
að einungis 18 söfnuðir hafa lagt
nokkuð af mörkum í þann sjóð og
í Heiðingja trúboðs sjóð. hinir alls
ekkert. Um fjársöfnun lagði nefnd
CE. S. Long, S. Loptsson, S. O.
ThorláksonJ það til, að sett yrði
þriggja manna milliþinganefnd er
íhugaði það efni og koma fram
með tillögur þar að lútandi fyrir
næsta þing.
4. Gamalmenna heimilið. 1
stjórnarnefnd þess hafa verið N.
S. Thorlákson, Gunnl. Jóhannsson,
G. P. Thordarson, Jón Stefánsson,
Jónas Jóhartnesson, og var hinn
síðastnefndi kosinn féhirðir heim
ilisins. Þessi stjómarnefnd lagði
fyrir þingið ýtarlega stýrslu um
störf sín og hag heimilisins, svo og
reglugerð um skilyrði fyrir dvöl og
upptöku og fyrirmæli um stjórn
J»ess. Tekjur þess voru fti\ 22.
júni) $548.00, en útgjöld $503,70.
Fimm menn (Kl. Jónasson, S.
Pétursson, T. Ingjaldson, J. Sam-
son, G. Thorgrímson) . voru settir
af þinginu til að íhuga skýrsluna
og lögðu þeir til að byggja hús
handa heimilinu á landi sem gefið
hefir verið i því skyni í Loni
Beach við Gimli, svo stórt að 30
manns-geti dvalið þar og stjórnar-
nefnd falið að kaupa þar landi í
viðbót, ef }>urfa þykir og aðgengi-
legir skilmálar fáist. Þartil þetta
komizt í framkvæmd, lagði nefnd-
in til, að heimilinu sé haldið áfram
í sama stíl og að undanförnu.
5. Salmabókin. Á kirkjuþingi
1914 var þrem mönnum (Jónasi
Jóhannessyni, Jóni A. Blöndal og
Finni Jónssyni) falið að annast út-
gáfu nýrrar sálmabókar, er starf-
að liafði verið að af forsetum og
prestum kirkjufélagsins. Sálma-
bókin er nú fullbúin og til söiu hjá
féhirði félagsins, Mr. J. J. Vopna.
Með því að ekki var unt að fá
liana bundna hér í Winnipeg,
einsog nefndarmenn vildu helzt
kjósa, var upplagið sent til Banda-
ríkja og bundin þar. Þykir útgáfa
sálmabókarinnar hafa gengið
fljótt og vel.
6. Skólamálið. í skólastjórn
voru kosnir á þingi 1914 þeir N.
S. Thorlákson (formaður), K. K.
ólafsson ('skrifari), M. Paulson
(féhirðirj, J. J. Vopni, H. S. Bar-
dal ,Árni Eggertson, Th. Oddson.
Uún réði séra Hjört Leó til að
vera kennari við skólann, svo og
Tóhann G. Jóhannsson, B. A. ______
28 nemendur sóttu skólann á ár-
inu. Kostnaður við skólahaldið
nam $3,202.25. og hefir það sem á
vantaði að hann bæri sig, verið
borgað úr skólasjóði. Um það,
hvernig ráða sktrli skólastjóra og
kennara, gerði nefndin þessar til-
lögur:
(j) Sú nefnd sem kosin er af
; kirkjuþingi, til að hafa á hendi aö-
j alstjórn skólans, nefnist héreftir
j skólaráð, en kennarar, aðrir en
auká- eða tíma-kennarar, nefnist
kennararáð.
(2) Skólastjóri og fastir kennar-
ar (prófessorar) skólans skulu að-
eins kosnir á kirkjuþingi, og skal
þingið kjósa í ]>á stöðu einungis þá
menn, sem, auk nægilegra mentun-
arskilyrða og kensluhæfileika, eru
kunnir að góðu siðferði, tilheyra
lútersku kirkjunni og standa á
sama játningar grundvelli og
kirkjufélagið. Skulu ]>eir settir í
embætti á viðeigandi hátt af for
seta kirkjufélagsins.
(3) Aukakennara ræður skóla-
ráðið á fundum þegar þörf gerist,
og skulu það vera hæfir, kristnir
menn með óskertu mannorði og í
samræmi við stefnu skólans.
Ennfremur segir svo í skýrslu
hennar:
“Skólaráðið leitaði sér upplýs-
inga viðvíkjandi löggilding skól-
ans (incorporation), og fékk vitn-
eskju um, aö henni veröur einung-
is korrtið á með sérstakri löggjöf j
Manitoga þingsins, ('Special Act).|
Þarf að Ieggja fram $100.00 með j
þeirri umsókn í fylkissjóö, en til
baka greiðist vanalega það, sem
NORTHERN CROWN BANK
ADALSKRIFSTOFA t VVINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) - - - $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) - - - $2,850.000
STJÓRNENDUR :
Formaður.........- - - Slr D. H. McMILLAN, K.O.M.G.
Vara-formaður............. Capt. WM. ROBINSON
Slr D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, II. T. CHAMPION
W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVEL
Allskonar bankastörf afgrekld. — Vér byrjum rclkninga vlð ein-
stakllnga eða félög og sanngjamlr skilmálar velttlr. — Avísanir scldar
til hvaða staðar sem er á íslandi. — Sérstakur gaumur gefinn spari-
sjóðs lnnlögum, sem byrja má með elnum dollar. Rentur lagðar við
á hverjum sex mánuðum.
T. E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man.
• 1IÝ4Ý VéVÝéÝ ý*Ýr?*\1Y4Ý
*Ýy«MY*YÝ«Ýý*Ý
r«M.V»\1Y*V>«Ýý»ÝÝ*\1>»M.y«ÝY»S':;
afgangs er auglýsingakostnaði
Einnig þarf að senjja “Articles of
Incorporation”, og leggur skóla-
ráðið nú fyrir þingið frumvarp til
þeirra og fylgir það þessari
skýrslu.
Samþykt var af skólaráðinu að
kenslugjald við skólann skyldi
vera $36.00 fyrir alt árið, $24.00
fyrir þá sem stunduöu nám ein-
ungis eftir nýár.
Ferðakostnaður meðlima skóla-
ráðsins utan Winnipeg á fundi
hefir á árinu verið greiddur úr
skólasjóði.
Skólaráðið hefir sent núverandi
skólastjóra, séra Rúnólfi Mar-
teinssyni, köllun til að halda því
starfi áfram gegn $1,800.00 árs-
launum, með því skilyrði, að hann
verji öllum tíma sxnum á árinu í
þarfir skólans. Þvi boði hefir
hann tekið.
Einnig sendi skólaráðið hinum
kennurunum köllun að haldá áfram
við skólann. Séra H. J. Leó hafn-
aði þeirri köllun, en herra Jóhann
G. Jóhannsson tók henni, og samd-
ist við hann að taka að sér starfið
fyrir $125.00 um mánuðinn í 8
mánuði á næsta ári.
Skólaráðið sá ekkert undanfæri
að gera þessar ráðstafanir á und-
an kirkjuþingi, upp á væntanlegt
samþykki þingsins.
. Skólinn var haldinn á árinu í
Skjaldborg á Burnell stræti sam-
kvæmt rausnarlegu boði hr. Th.
Oddsonar og hefir hann, eins og
áður, lagt til hita og hirðing að
mestu leyti ailan veturinn, og er
]»að að verðleikum þakkað.
Aðsókn að skólanum hefir verið
góð á árinu. tala ntmenda alls 28.
Þegar tekið er tillit til árferðis,
má þetta teljast ágætt.
• Skólastarfið virðist liafa gengið
eftir vonum; en að undanteknum
nemendum almennu deildarinnar,
verður, enn sem komið er, ekkert
sagt um það, hvernig námsfólkið
reynist, vegna þess að ársprófið er
i höndum mentamáiadeildar Mani-
toba fylkis og skýrsla um það birt-
ist ekki fyr en í júlímánuði.
Fftir all-mikla athugun ýmsra
tillaga í sambandi við verustað
fyrir skólann næsta ár, tók nefnd-
in þá ákvörðun að leita til Fyrsta
iúterska safnaðar 1 Winnipeg og
biðja hann að ljá skólanum hús-
rúm í samkomusal sínum næsta ár.
Var sú beiðni lögð fyrir fund
safnaðarins, sem haldinn var 31.
maí. Samþykti söfnuðurinn að
veii5a við tilmælum nefndarinnar
og fól fulltrúum sínum að semja
við skolaráðið og ráða hver kjör
skólanum yrði boðin.
Hafa nú fnlltrúarnir skýrt
skólaráðinu frá því, að þeir bjóði
skólanum það húshæði, serrt um
var beðið, næsta ár hitað, hirt og
iýst, án borgunar, en, ef skólinn
þurfi að gera breytingar á húsinu,
kosti hann þá aðgerð.”
Loks lagði skólaráðið til, að
samin sé reglugerð um vald
og skyldur skólaráðsins og
skólastjórnar. Reikningur
ttkjur og gjökl skólasjóðs,
með sér, að eignir hans eru
$6,205.84.
. Fra hr- J- J- Bíldfell kom fram
tdlaga til þingsályktunar, þess efn-
is, að til þtss að skólinn gæti unn-
ið þann hluta síns ætlunarverks
rækilega, að viðhalda íslenzku
þjóðerni og kenna íslenzkáT tungu.
þyrfti að ráða matw til íslenzku
kenzlu við skólann, er væri sér-
staklega vel til þess fær, bæði að
málfræðilegri þekkingu og næm-
um smekk. (
7. Minningarsjóðurinn. Skýrslu
gaf herra J. J. Bíldfell, sem ferð-
aðist um mjög margar bygðir Is-
lendinga í þessari álfu, til að leitai
samskota í minningarsjóð Jóns
Bjarnasonar, um árangur þess
starfs. Hann safnaði í pehingum
og loforðum $30,691,50, sem er
væn upphæð í þessu árferði. Alls
hafa safnast í Minningarsjóðinn
•$55,691.50. Um þetta segir svo í
skýrslu Mr. Bíldftlls: “Þetta má
heita meir en viðunanlegt, þegar
þess er gætt, hve ástæður fólks eru
víða erfiðar sökum ósamræmis, er
verzlun og viðskiftalíf manna hef-
yfir
ber
nú
ir komizt í, en þó einkum sökum
hins yfirstandandi Norðurálfu
stríðs, er fyllir hugi manna óhug
og kvíða. Fyrir þessar ástæður
hefir fjársöfnunin verið miklu
erfiðari en ella hefði orðið og á-
rangurinn orðið minni.
En þrátt fyrir þessa miklu
erfiðleika, hefir það verið mér
mikil raunabót, að finna hve traust
og víðáttumikið itak1, þetta Minn-
ingarsjóðsmál á í hjörtum landa
minna víðsvegar um bygðir þessa
lands. Að finna hve mikla rækt
menn vilja sýna minningu þess
manns, sem vér höfum átt mtstan
og beztan í hópi vorum og að
finna hve mönnum kemur yfir
höfuð vel saman um það, að oss
beri að leggja rækt við og efla
hugsjónir þær báðar, sem gerðar
hafa verið að aðal hornsteinum
þessa skóla og sem gefa honum til-
veru rétt. Að verða þess var hjá
fólki voru, hefir bæði eflt þrek
mitt við þetta verk, og trú mína á
framtíðar sigur þessa máls. Eg
get ekki skilist svo við þetta starf,
að eg ekki af alhuga votti mitt
innilegasta þakklæti öllum þeim,
sem hafa greitt götu þessa máls,
og sýnt mér persónulega velvild í
sambandi við það. Og ekki síst
þeim mönnum, sem hafa sýnt mér
gestrisni og flutt mig um bygðim-
ar þar sem eg hefi ferðast, kostn-
aðar laust.”
Þeim B. J. Brandson og M.
Paulson, ásamt forseta félagsins,
liafði verið falið á kirkjuþingi 1914
að semja reglugerð um sjóðinn,
hvernig honum skyldi stjórnað og
til hvers varið. Þeir lögðu til, að
sjóðnum skyldi varið einungis til
þess að stofna og starfrækja
skóla kirkjufélagsins” og skal hann
afhendast stjórnarráði skólans,
þegar er skólastofnunin hefir lög-
gilt verið” og skuli honum ráðstaf-
að samkvæmt landslögum um um-
boðssjóði (Trust funds), með þtss-
um skilyrðum:
a. Einungis vexti sjóðsins má
nota, en höfuðstólinn ekki snerta,
þartil sjóðurinn er orðinn að upp-
hæð eitt hundrað þúsund dollars.
b. Þegar sjóðurinn hefir náð
þeirri upphæð, má nota helming-
inn, 50 þús. dollars, til þess að
byggja heimili fyrir skólann og
heri það ávalt nafn Jóns Bjarna-
sonar.
c. Hinn partur sjóðsins skal
varðveittur sem styrktarsjóður
(Endowment Fund) og vtxtir hans
notaðir eil starfrækslu skólans.”
Ennfrtmur Iagði nefndin til að
þingið kysi mann tii fjársöfnunar
a svipaðan hátt og fyrirfarandi ár.
. Mörg önnur mál voru rædd á
]>ingi þessu, og komu um sum
þeirra skýrslur og rækileg nefnd-
ar alit, sem lesa má í tíðindum um
gerðir þingsins, er útgefnar verða,
áður Iangt um liður.
Stjórnmálin á Islandi.
í deilunum útaf stjórnmálunum
hefir hitnað stórkostlega, eftir isl.
blöðum að dæma, og birtist hér
frásögn (eftir “Lögréttu”) af síð-
asta bragði annars deilu aðila, en
það var að birta samninga atriði,
er í trúnaði var undir hann lagður.
Þess má geta, að hr. Sig. Eggerz
iiefir lýst þvi opinberlega, a« ekki
væri liann að neinu leyti við það
riðinn, en hann gegndi ráðherra
störfum, þegar honum var trúað
fyrir þessum fyrirhuguðu ráðstöf-
unum. — “Ingólfur” segir að hér
sé um leynibrugg að ræða, réttind-
um landsins til skaöa, og því rétt
að koma því á loft, hvemig sem á
standi. — Ritstj. ‘‘Lögb!’.
Svo sem öllum er kunnugt, komu
þrimenningarnir heirn frá Kaup-
mannahöfn með grandvöll að
samningi um staðfesting stjórnar-
skrárinnar. í þeirn grundvelli var
gert ráð fyrir ummælum frá kon-
ungi, íslandsráðherra og forsætls-
ráðherra í ríkisráðinu, ummælum,
sem sýndu það, með hverjum skiln-
ingi frá hverri hlið staðfestingin
færi fram.
Frá þessum grundveTIi var alls
ekki gengið að fullu. Hann gat
verið háður ýmsum samkomulags-
breytingum. Hann var gerður með
það fyrir augum, að konungur og
alþingi gætu að honuml gengið, til
þess að íslenzkri þjóð yrði forðað
frá þeim skaða og þeirri skömm,
að stjórnarskrármál hennar og
fánamál grotnaði sundur í höndun-
um á stjórnmálamönnunum. Gæti
hann ekki fullnægt þeim tilgangi,
eins og hann var orðaður, þegar
þrímenningarnir komu með hann,
var fyrirætlunin sú, að reyna að
laga hann eftir þörfum.
En hann var þess eðlis, að ekki
gat komið til mála að fara með
hann nokkurn annan veg en, sem
trúnaðarmál. Konungur talar við
gesti sína í trúnaði um það, hvem-
ig takast megi að gera þing þjóð-
arinnar ánægt. Forsætisráðherr-
ann talar um það við þá í trúnaði,
hvernig koma megi á góðu sam-
komulagi með stjómum landanna.
Engu er ráðið til lykta. En menn
tala saman, konungur, forsætisráð-
herra og hinir íslenzku gestir kon-
ungs, í fullu trausti þess, að allir
séu sæmdarmenn og lan með trún-
aðarmál eins og góðum drengjumi
sæmir. '•lljjli
Þrímenningarnir komu hingað
heim. Þeir verða auðvitað að bera
þennan samningagrundvöll undir
samþingismenn sína hér, til þess
að fá að vita, hvort þeir aðhyllist,
eða hverjir áðhyllist hann. Til
þess höfðu þeir líka heimild. með
því að konungur gekk að því vísu,
að á alþingi íslendinga ættu engir
ódrengir sæti. En þrímenning—
amir taka það fram, að hér sé um
| trúnaðarmál að tefla, og að þeir
| geti ekki látið það uppi öðra vísi
j en sem trúnaðarmál. Þeir fá af-
| dráttarlaust loforð allra að eftir
| þessu skilyrði verði farið.
Við þetta kannast allir. Engin
deila er um það, að þrímenning-
arnir, sem fengu að kynna sér
samningagrundvöllinn, lofuðu allir
að halda honum leyndum, þar til
er leyfi fengist til þess að birta
hann, hvemig sem um málið færi
að öðra leyti.
Þetta loforð hefir nú verið svik-
ið.
Ingólfur flytur 6. þ. m. skjal,
sem hann segir, að sé samninga
grundvöllurinn. Vér skulum ekk-
ert 11 m það segja, hvort málið er
rétt, eða að meira eða minna leyti
falsað. Við öllu má búast af
mönnum. sem geta gert annað eins
og þetta. En það skiftir ekki
mikhi máli.
Það er tekið fram í blaðinu, að
j ritstjóri þess, Benedikt Sveinsson,
beri ekki einn ábyrgðina á þessu
verki, heldur sé það gert “eftir
samhuga ráði sjálfstæðisþing-
manna, sem eru í Reykjavik.”
Blaðið vill víst ekki halda því
fram, að þetta sé gert með sam
þykki Einars Arnórssonar, Gúð-
mundar Hannessonar og Sveins
Bjömssonar. Þeir eru sennilega
ekki lengur “sjálfstæðisþingmenn”.
Svo að þeir, sem ábyrgðina gera,
era þá: Bjöm Kristjánsson,
Bjarni Jónsson, Benedikt Sveins-
son. Sig. Eggerz og Skúli Thor-
oddsen.
Svívirðingin, sem íslenzk þjóð
hefir orðið fyrir með þessu, er al-
veg óvenjulega illkynjuð.
Að fulltrúar þjóðarinnar, sumir
|»eirra í virðulegustu stöðum þjóð-
félagsins, bankastjóri, háskóla-
kennari, fyrv. ráðherra, skuli ger-*
ast til þess, frammi fyrir allri
þjóðinni, að svíkja trúnaðarmá.1,
sem konungur á við íslenzka
stjórnmálamenn út af vanda, sem
hann leggur út í, bersýnilega af
einberri góðvild tii íslenzku þjóJJ-
arinnar — á því er svo mikill
óþverrablær. að lengra verður
naumast jafnað.
Það má geta þess nærri, hvem-
ig konung i hefir verið innan-
brjósts, þegar hann hefir fengið
fregnina um það, að íslenzkkt blað
hafi verið látið flytja orðrétta
ræðu, sem hann sjálfur ætli að
lialda í rísikráði — ræðu, sem
haldið sé leyndri í Danmörku, þó
að málið sé þar deiluefni, alveg
eins og hér á Islandi. Og það má
geta nærri, hvernig þeir, sem
'e£gja kapp á það í Danmörk að
tala illa um íslendinga, hrósa nú
happi af þeirri reynslu, sem kon-
ungur liafi af íslendingum fenglð.
í dönskum blöðum hefir á síð-
ari tímum talsvert borið á ásökun-
um í íslendinga garð um óorð-
heldni og óáreiðanleik í öllu okk-
ar stjórnmálabraski. Vér höfum
talið þær asakanir ósanngirni og
ósannindi. Nú er svo komið, að
l»að er torvelt íslendingtim, að Iíta
upp á nokkurn ærlegani mann, fyr
en su SInán er með einhverju móti
af þvegin. sem slest liefir nú á
íslenzka þjóð, og einhvern veginn
hefir verið bætt fyrir það ódreng-
skaparbragð, sem í frammi hefir
verið haft.
—Tvögrétta.
I