Lögberg - 30.09.1915, Blaðsíða 3

LÖÖBERG, FIMTUDAGINN 30. SEPTEMBER 1915.
3
Ánægjan af aö liafa gott brauö
er sönnun þeirra sem nota—
17
Eftir Amazon fljóti frá
upptökum til ósa.
(Framh.).
Glœfralegt ferðalag.
Viö höföum ekki séö framan í
fylg-darmanninn, en okkur var Tókst Indiánunum sjaldan aö verj-
sagt, aö hann væri sá, sem kom ast höggunum, því nann gættí þess
ríöandi að kofa foringjans. Hann vandlega, aö segja ekki nafn þess
benti okkur þegjandi meö hendinni Sem vinna skyldi ve.rkiö, fyr en
og viö héldum á eftir honum, út síöast í setningunni og um leið
i myrkriö. Vi& riöum hver á eft- reiö höggið af
ir öörum, því gatan var mjó. Að loknum morgunveröi lögö-
Hljótt var og kyrt og hófatak um viö á staö, þökkuðum fylgdar-
hestanna var hið eina sem raskaöi nianni fyrir hjálpina og kvöddum
þögn næturinnar. Innan stundar húsráðanda. Var nú ferðinni
heyrðist hávær lækjarniður og
skömmu seinna fórum viö yfir
fyrstu sprænuna. Eftir það fórum
viö yfir margar straumharðar og
stórgrýttar ár, en stundum lá veg-
urinn, ef veg skyldi kalla, ettir
því nær þurrum árfarvegum og
upp og niður brattar brekkur, svo
ferðin gekk ekki greiðlega. Fylgd-
armaðurinn reið þegjanui a unctan
eins og vofa og barði fótastokk-
inn. Við urðum aö vera á hælun-
um á honum til að tyna honum
ekki út x myrkrið. Stundum bar
hann við himinn, þegar hann kom
upp á brekkubrúnir og hryggi, en
hvarf jafnharðan niöur í myrkrið
að hæðabaki. Þannig hélt hann
áfram í meira en tvo klukkutíma.
Þá snarbeygði hann til vinstri
handar og nam staðar. Þegar eg
var kominn af baki, varð eg þess
áskynja, að við vorum komnir að
lokuðu hliði. Eg þóttist vita, að
þetta hlyti að vera stórbýlið sem
ferðinni var heitið til. Eg barði
nokkur þung högg á hlerann og
hundarnir geltu fyrir innan, sem
óðir væru. Góð stund leið því
áður en við gætum greint orðaskil
Indiánans sem kallaði hárri raustu
fyrir innan hliðið og vildi fá að
vita hver að garði væri kominn,
áður en hann opnaði. Þegar loks-
ins lækkaði hávaði hundanna fóru
fylgdarmanninum og þeim sem
inni fyrir var nokkur orð á milli.
En sá varð árangurinn af samtali
þeirra, að lokum var frá skotið og
hliðið opnaðist.
Við komum inn í stórt afgirt.
svæði. Þó dimt væri, sáum við
móta fyrir húsaþyrping. Eg gerði
boð fyrir húsráðanda, en Indián-
inn lét sem hann heyrði þaö ekki.
Eftir langa mæðu og marg ítrek-
aðar bænir stundi hann því loks
upp, að húsráðandi væri sofnaöur
fyrir löngu. Kom eg rauðskinn-
anum þá í skilning um, að þótt
foringinn væri sofandi, þá þyrft-
um við, bæði menn og skepnur, að
fá mat og drykk. Hann hvarf litla
kallað hástöfum á
síðar var
“Pondo”. Dauðsifjaður Indiáni ótal múldýralestum, höfðum
veltist fram úr bæli sínu með stýr- stöðugan hlukknahljóm fyrir
urnar í augunujn og vísaði okkur unurn ’ '
til gestastofu.
fornu þrælasala. Skömmu seinna
sá eg að hann kom út úr hérbergj-
um sinum með stóra járnsvipu í
hendinni. Eg skildi ekki hvað til
gæti staðið, en sá von bráðar, að
hann var á leið til vinnumannanna
að segja þeim fyrir verkum.
Hverri skipun fylgdi svipuhögg.
við björgin á bökkunum og í jað draga þar fram lífið og í norö-
botninum, fann eg hve íbúamir [ urhluta álfunnar, þá má nærri
höfðu verið orðhepnir, er þeirjgeta hve auðvelt er fyrir fjöl-
völdu ánni nafnið, þvi það þýðir j skyldumenn að draga fram lífið af
“hávær ræðumaður”. Amazon1 slíkum launum, þó þeim sé séð
fljótið á það nafn skilið viðast j fyrir ókeypis bústað og dálitlum
hvar. Frá því það kemur niður í
heitið til Urubamba, þvíí þar bjóst
eg við, að við mundum hitta lest-
ina. Hið síðasta sem eg heyrði
áður en eg fór út um hliðið var
enn eitt svipuhögg húsbónda. Indi-
áninn sem fyrir því varð, rak upp
hátt veinólin hafði margvafist
umi fæturna á honum.
Eftir tæpra tveggja milna ferð
fundum við aðalgötuna og eftir
það varð okkur hughægra. Við
fórum í gegnum mörg Indiána-
þorp. Ekkert bar nýtt fyrir augu;
alstaðar voru illa klæddir menn og
óhreinar konur, viðbjóðsleg böm a hestunum, höggva þrístrent gat
á húðina, opna æð, festa sig við
sárið eins og blóðigla og sjúga
og svo holdgrannir hundar, að
þeir virtust ekki eiga annað eftir
en deyja. Kynblendingur sagði
okkur, að lestin væri komin á
undan; hann hafði séð til hennar.
Um hádegi komum við til
Urubamba og sáum þá aftur ána :
er hún þar samnetna uænum.
Járnbrú liggur yfir ána. Og þeg-
ar við stóðum út á miðri brúnni,
hölluðumst fram á handriðin og
horfðum á beljandi iðukastið,
mundum við ekki hata trúað því,
ef við hefðum ekki séð það sjálf-
ir, að þetta væri sama, áin, sem í
fárra dagleiða fjarlægð var tæp-
lega sex þumlunga brexð.
Við sprettum af reiðskjótunum
á meðan við mötuðumst, svo þeir
hvíldust betur. Ekki höfðum við
annað til matar en þurkað nauta-
kjöt og saltaðan fisk. Hópur af
unglingum safnaðist til okkar.
Datt okkur þá það ráð í hug að
heita þeim verðlaunum ef iyrst
gæti sagt okkur hvar lestin væri
niður komin, því við þóttumst
vita, að hún hlyti einhversstaðar
að vera í bænum. Eeið ekki
og kvaðst hafa fundið, bæði menn
og skepnur og reyndist það satt að
vera.
Þegar.við höfðum matast og
hvilt hesta og múldýr, lögðum víð
aftur á stað. Eá nú vegurinn
með fram ánni í ótal bugðurn og
krókum og ótal lækir steyptust
Cazco dalinn og þangað til það
loks nær Átlantzhafinu,, er það
víðast straumhratt og ölduþungt
og veltur áfram með hávaða og
gauragangi, eins og það sé stöðugt
að tilkynna heiminum, að það
konungur fljótanna.
Matreiðslumaðurinn færði okk-
ur þá gleðifregn með morgunkaff-
inu, að bæði hestar og múldýr
hefðu brotizt út úr girðingunni,
sem þau voru geymd í um nóttina
og hann gæti ekki komið auga á
eina einustu skepnu.
Blóðsugur.
Þegar við komum á blettinn
þar sem skepnurnar höfðu verið,
sáum við strax hvað um var at>
vera. Bletturinn var allur blóði
drifinn og einn Indiánanna hróp-
aði: “blóðsugur”. En það þurfti
ekki hin æfðu augu Indiánanna til
að sjá hvernig á því stóð, að skepn-
urnar höfðu brotizt út. Blóðsug-
urnar höfðu bersýnilega verið að
verki. ■ Þetta var í fyrsta skifti
sem þær höfðu orðið á leið okkar,
en við áttum eftir að þola fleiri
árásir frá þessum blóðþyrstu
vængjuðu dýrum. Þær eru verstu
óvinir ferðamanna. Þegar dimma
tekur steðja þær í þúsundatali út
úr fylgsnumv sínum, þar sem þær
fela sig á daginn og ráðast með
Svo mikilli áfergju á hverja
skepnu sem fyrir verður, að þeir
trúa vart sem ekki hafa séð. Þær
setjast á bakið og herðakambinn
blóðið úr skepnunni. Á meðan
þessu fer fram, baða þær vængjun-
um svo ótt, að svalur loftstraum-
ur leikur urn sárið. Dregur það
úr sársaukanum svo skepnan finn-
ur lítið til á meðan kvikindið sýg-
ur úr henni blóðið. En þegar blóð-
sugan er orðin södd, flýgur hún í
burtu og þegar loftið snertir opið
sárið finnur skepnan fyrst veru-
lega til sársauka og æðir um af
hræðslu og kvölum. Hlaupa
skepnurnar þá á hvað sem fyrir
er og missa oft lífið.
Um hádegi vorum við búnir að
finna alla hestana og öll múldýrin
nema eitt. Skildum Við einn Indi-
ána eftir til að leita þess og héld-
um því næst á stað. Það var auð-
fundið á hitanum og mollunni og
auðséð á gróðri landsins, að við
vorum komnir í kjarrbeltið. Eft-
ir því sem lengra dró, áleiðis stækk-
uðu trén og greinarnar voru þakt-
ar skrautvængjuðum smáfuglum.
Á greinunum sem slúttu fram af
bökkunum, vögguðu sér ótal hengi-
----* L/CIU CKKl & _ ' Oö---------
löngu að einn piltanna kæmi aftur hreiSuri eins og körfur á snúru.
1 _ _ V* _ . 1 j— /■ r . . — I—I t-Al 11 t*E, * ..•, . _ _
---- ------j — - ““ --------- _ O ----- OltJ'piUöl
stund og hefir eflaust ráðfært sig niður úr fjallahlíðunum út í ána.
við húsbændur sína, því skömmu Ferðamenn hengja bjöllur á múl-
dýrin og með því að við
mættum
við
eyr-
_0. --- Dý^rin voru Jxlaðin þungum
Hún var sex feta klyfjum af kaffi og öðrum búsaf-
Hreiðurbúarnir voru axr Jcyni kan-
arifugla, en sú tegund sést aldrei í
búrum í mannabýlum.
Næstu nótt gistum við í Indiána-
hóteli, sem stendur við mynni
Urubamba dalsins. Eigandi hótels-
ins sagði okkur frá Macchu Pichu
Inca borginni, sem Hiram Bing-
ham, prófessor við Yale háskól-
ann, hafði nýlega fundið. Tveir
fornfræðingar sem í förinni voru
afréðu að fara ekki lengra að sinni
og rannsaka nánar þessi héruð,
því þau eru auðug af leyfum frá
þeim tímum er veldi Inca stóð í
ö--------- . . ----- ux.uui uusai- peim umuin er veiui rnca srou 1
breið og níu feta löng með tveim- urðum, sem ræktaðar eru niður á blóma sínum. Félagamir tveír
.... i—f i V.. IV r 1 o rr I zm nmu TVf •
ur trérúmstæðum eða kössum í láglendinu. Menn og skepnur
stað rúmstæða. Gólfið var lagt voru talsvert ólíkar þeim sem við
margra ára gömlum sauðskinnum höfðum áður mætt. Indiánarnir
og veggirnir klæddir dagblöðum sem við höfðum mætt vestar í
og kápum af tímaritum, en alt var fjöllunum voru flestir stórskomir
gult og upplitað af elli. “Þjónn- °g bringubreiðir. Þeir sem hér
inn” sagði okkur, að lestamenn- voru á ferð vom miklu grennri,
irnir hefðu ekki komið, svo iþeir l>ótt þeir virtust ekki standa hin-
höfðu bersýnilega vilst lika. Við um að baki að hreysti og snarræði
fengurn te og hálfsoðið sauðaket og miklu snyrtilegar klæddir. Eftir
til að hressa okkur á. , Þegar við útliti dýranna að dæma vom þau
höfðum neytt eins mikils og lystin betur hirt og betur fóðruð. En
leyfði tíndum við saman nokkrar sama siðinn höfðu þeir og hinir;
ábreiður, sem við höfðurm með-
ferðis og lögðumst til svefns á
gólfinu þar sem minstur var saur-
inn.
Snemma morguns var aftur kall-
að hástöfum á Pondo og raskaði
það værð okkar. Við flýttum okkur
á fætur, skoluðum af okkur í læk,
sem rann fram hjá bæjarhúsunum
og gættum þess, að reiðskjótamir
fengju vatn og fóður eftir þörf-
um. Að þvi búnu gengum við á
fund húsráðanda.
Hann var maður stórskorinn,
illúðlegur ; þreklega var hann vax-
inn og gekk álútur og hálfboginn
og glórði að eins í augun undan
kafloðnum augnabrúnunum og
málrómurinn var likastur þvi sem
hundur urraði. Hann talaði
Indiána spönsku og bað okkur
aftur og aftur afsökunar á þeirri
ókurteisi, að hafa trúað vinnu-
mönnum sínum fyrir að ganga
okkur um beina kveldinu áður, þvi
að þeir væru blóðlatir hundar.
Tal hans og útlit minti mig á hina
allir heilsuðu okkur með miklum
virktum.
Næstu nótt tjölduðum við á
maisakri, skamt frá nokkrum
Indiánakofum. Þar áttum við í
fyrsta skifti erfitt nxeð að fá fóð-
ur handa hestunum, en það var því
miður ekki í síðasta skiftið. Eg
hefi víða flækst, en Peru er eitt i
sinni röð í þessu tilliti, að því er
eg frekast veit. i Astraliu og
Afríku. og jafnvel í hálendinu í
Arizona og' New Mexico er að
öllum jafnaði auðvelt að fá fóður
handa hestum; en alt öðru máli er
að gegna í Peru. Indiánarnir sem
þar búa með vegum fram skeyta
ekkert um að birgja sig upp með
vistir handa ferðamönnum, sem
að garði bera. Verða hestar ferða-
manna því oft að svelta dögum
saman, því stundum verða íbúarn-
ir hvorki gintir með gulli né
nræddir með stóryrðum.
Við reistum tjöldin a árbakkan-
um. Og þegar eg vaknaði um
nóttina og heyrði vatnið berjast
landskika. Afleiðingin verður sú,
að hver kynslóðin sekkur dýpra
niður í eymd og volæði en sú
næsta á undan.
Bölvunin mikla.
Áfengi er búið til á hverju ein-
asta bændabýli, bæði smáu og stóru
og Indiánar geta alstaðar fengið
það. Þetta hefir gert landinu
óbætanlegt tjón. Indiánar geta
safnað auði; það sýnir saga Inc-
anna. í Peru er meira af málm-
um í jörðu, þar er jafnvel frjó-
samara og loftslag heilnæmara en
víðast annarsstaðar í Suður Ame-
ríku. En bölvunin hvílir yfir
henni. Eægri stéttimar sökkva
stöðugt dýjjra og dýpra niður í
dýki dn-kkjuskapar. Áfengi er
búið til á hverju bændabýli og er
selt tálmunar og takmarkalaust um
landið þvert og endilangt. Marg-
ir ferðamenn hafa bent á, að
áfengið væri að sjúga síðasta
kjarnan úr þjóðinni. En með þvi
að landið hefði talsverðar tekjur
af tilbúningi þess og sölu, þá læt-
ur stjórnin sér í léttu rúmi liggja
þott Indianar sýkist og veikist og
þjóðin spillist.
Oft sáum við vel bygða, en fá-
tæklega og ræflalega Indiána flytja
afurðir jarðskækla sinna til borg-
ár og selja þær þar. Innan fárra
stunda héldu þeir aftur heimleiðis
með tóma vasa en fullir af áfengi.
Þá stundina eru þeir alt aðrir
menn. Alvörusvipurinn, þreytan
og þunglyndið hverfa, þeir hlæja
syng.ia, góla og garga og jafnvel
slai eina bröndótta. Á þessu geng-
ur þangað til þeir annaðhvort
komast heim til sin eða hníga nið-
ur við götuna og liggja þar þang-
að til viman rennur af þeim.
En hverfum nú aftur að okkar
eigin sögu.
Þegar við höfðum matast, héld-
um við áfram áleiðis til Santa
Anna. \’ið fórum aftur yfir
ána. \ egurinn varð nú torsóttur.
Við urðum að þræða okkur eftir
einstigi í brattri brekku og bjugg-
umst við að hrapa á hverri stund-
ínm. Víðast -var gatan svo mjo
að klyfjaðar skepnur gátu ekki
mæst. Virtust Indiánar, sem við
mættum, vanir þessu ferðalagi.
hegar þeir sáu til okkar stönsuðu
þeir þar sem gatan var breiðust,
leiddu dýrin fram á brúnina og
biðum þangað til við vorum komn-
in fram hjá. Þannig eru vegir
viða í upplöndum Peru. Múldýr
eiu mest notuð til áburðar og þar
sem þau spyrnast vra hve lítilli
motspyrnu sem þau mæta, eru
slys ekki sjaldgæf. Og jafnvel
þo ekki se slys að óttast, þá er
ekkert þægilegt að troðast fram
hja klyfjuðum múlýrum.
Til htegri handar sáum við mörg
bændabýli hinumegin við ána í
stórum og frjósömum dölum; en
þeim megin sem við fórum var
miklu fjollóttara og lítið láglendi.
að er eftxrtektavert, að af hverj-
um frjosomum bletti sen> Indián-
ar höfðu átt, hefir þeim verið út-
rymt Hafa hinir hvítu sett þeim
vo kosti, annað hvort að setjast
a ,a Sryttum og gróðurlausum
skika eða gerast daglaunamenn
Komumanna.
Næstu nótt tjölduðum við enn
Pa Indiánakofa og gatum fengið
husraðanda til að selja okkur fóð-
------ -------..... • eii ctU
gerðu ráð fyrir að dvelja tveggja ur handa hestunum
mánaða tíma á þessum slóðum,
svo við skildum eftir hjá þeim
þungar klyfjar af matvælum og
héldum svo áfram ferðinni að
morgni.
Þegar hingað er komið verður
útsýni rýmra og býli og jarðar-
gróði bera vott um að landgæði séu
meiri. Hinumegin við ána blöstu
við grænir cócoa, og kaffi akrar.
Við fórum yfir ána þó ströng væri
og straumhörð, þar sem Vilca-
bamba sameinast henni og komum
til bónda sem býr á “heimilisrétt-
arlandi” og neyttum þar hádegis-
bita. Þar sá eg fyrst með eigin
augum hve aum kjör daglauna-
menn í Peru eiga við að búa.
Enginn mundi geta sætt sig við það
kjör nema þeir, sem eru afkom-
endur þjóðar, sem í fjögur hundr-
uð ár hefir verið haldið í þræl-
dómsfjötrum. Munnmælin og
þjóðsögurnar sem lifa á vörum
fólksins, eru ekkert annað en sög-
ur um illa meðferð og rangsleitni,
senx þeir hafa orðið á^ þola af
hendi drotnara sinna. Það er því
engin furða þótt þeir séu daufir í
bragði og sjáist sjaldan brosa,
nema þegar þeir eru undir áhrif-
um vins. Venjulega er allri skuld-
inni slegið á Forn-Spánverja, er
fyrst hrifu undir sig landið. En
stórbændunum eða stóreigna-
mönnunum, sem nú eru uppi, er
ekki siður um að kenna. Launin
soðna
fyrir niður-
avexti og nokkur glerílát
sem við höfðum meðferðis. Næsta
viS aria uppi og kom-
, - ! ”anta Ana um kveldið,
pott seint væri.
Ferðamenn ættu að forðast
hotehn , Peru, nema örfá í stærstu
sknnTT’ T3 námUm því staSar
skamt fra bænum, reistum tjald-
uðlr okkar þar og kveiktum upp
eld. Safnaðist stór hópur af for
vitnum bæjarbúum umhverfis okk-
Ur:.°S starði á aðfarirnar. Fvlkis-
stjormn hafði frétt að okkar' væri
von, svo hann lét söðla reiðskjóta
s-nn og gerði sér ferð til okkar.
f sJ°maSur ætti að Iýsa honum.
þa mundi hann segja, að henn
hefði verið hlaðinn upp fyrir
Plimsoll merki; en farmurinn var
innlent áfengi. Harfn ruggaði
aftur og fram og til beggja hliða
eins og stýrislaust skip í stórsjó.
Eflaust hefir honum því sýnst við
miklu fleiri en við vorxun, því
nokkuð var það, að tvisvar heils-
aði hann hverjum manni og marg
þakkaði okléur fyrir að við heiðr-
uðum fylki hans með “návist okk-
ar hátignar”. Skömmu eftir að
hann var farinn, kom annar mik-
ils virtur borgari á fund okkar.
Senor Cardenas skólameistari,
maður kominn á efra aldur. Hann
þrábændi okkur að sýna sér þá
virðingu að heimsækja sig og konu
sína. Fleiri heldri borgarar bæj-
Svo margir heímsóttu okkur um
kveldið að við urðum þreyttir á
gestnauðinni og höfðum á orði, að
flytja tjöldin niður með ánni, fjær
bænum að morgni.
Sú ráðagerð fórst þó fyrir.
.Carlos Duque stóreignamaður var
einn þeirra er heimsótti okkur.
Hann hafði notið mentunar í
Bandaríkjunum, ræðinn og fróður
um margt og eftir beiðni hans
færðum við tjöldin heim undir bú-
garð hans.
Hann leggur einkum stund á að
rækta sykurreyr og cocoa. Notar
hann mentun sina til að bæta bú-
skapinn, enda lætur hann svo mik-
ið á sér bera og á svo stór lönd,
að héraðið ber nafn af honum.
Hér dvöldum við í tvo daga í
góðu yfirlæti. Þegar kemur út úr
hæðunum sem umlykja Santa Ana
verður skógurinn stórvaxnari og
þéttari og landinu tekur bersýni-
lega að halla til austur. Áin
breikkar talsvert og þótt straum-
urinn sé næsta stríður þá er hún
þögulli og ekki jafn stórgrýtt.
Um kveldið komum við til Media
Luna; það var stórbýli til foma,
en liggur nú í eyði. Við reistum
tjöldin á árbakkanum.
Slæmir gestir.
Hér urðum við altur tyrir arás-
um illra gesta, sem hvergi eiga
heima nema í Peru, eftir því sem
eg bezt veit. Það er flugutegund
og heldur sig eingöngu með fram
ánni. Þegar dimmir og mýbitið
tekur á sig náðir, fljúga þessar
flugur fram úr fylgsnum sínum og
býta svo sárt, að þeim sem óvamr
eru bitinu verður ekki við vært.
Þær eru tvívængjaðar, búkurinn
dökkur en fætur og vængir ljós-
leitir. Þær fljúga hljóðlaust, en
sitja rólegar þegar þær rekast á
hönd eða andlit. Þegar þær hafa
sogið sig mettar af blóði, drattast
þær í burtu og eru þá stundum svo
þungar á sér, að' þær geta vart
hreyfst. Engum sársauka valda
þær á meðan þær eru að verki, en
eftir á kemur sviði í sárið. Draga
má úr sviðanum með því, að
kreista blóðið úr sárinu. En það
er betra að þurfa ekki um margt
að hugsa ef maður á að hafa tíma
til þess, því oft stinga þær mörg
hundr.uð sinnum á tveimur eða
þremur klukkutimum. Stundum
bólgnar líkaminn undan bitinu og
sárin eru marga daga að gróa.
Einn af félögum okkar veiktist
svo af biti flugnanna, að hann gat
ekkert verk gert í hálfan mánuð.
Með því að áin rennur hér i
langri bugðu úrættis, afréðum við
að stytta .okkur leiS með því að
fara enn þá einu sinni yfir hana.
En hér er hún svo vatnsmikil, að
við urðum að fá bát til að komast
yfir urn, en sundlögðum hestana og-
múldýrin.
/ frumskóginum.
Næstu nótt tjölduðum við í
fyrsta skifti í frumskógi. Trén
voru havaxin, stofnamir gildir og
laufm stór. Loftið var mollulegt
og rakt og einkennilegan moldar-
1 m lagSi fyrir vitin af laufinu
scm var að rotna í botni skógarins.
i rjastofnar sáust aðeins hér og
þar, þvx flestir þeirra voru þaktir
undirvexti og fléttugróðri. ViUi-
blom teygðu upp höfuðin í stórum
breiðum og við vorum að furða
okkxir a, að jafn fögur og ilmandi
blorn skyldu vaxa í jafn
Iegum jarðvegi.
AHan næsta dag la Jeiðin um
Íré vff?110' H6r °g þar ^æfSu
re v,ð himin upp úr meginskógin-
um og virtust ^
halda sig , kringum þau. vie
skutum nokkra fugla til kveldverð-
ar og sofnuðum næsta rótt við
vogguljoð árinnar.
Bitflugumar sem áreittu okkur
wöi nott og dag, eru verstif óvin-
'mir sem eg hefi nokkum tíma átt
1 bogg, við. Margir úr hópnum
veiktxist svo nú kom meðalakass-
inn 1 góðar þarfir. Gerðust flUg-
'imar svo aleitnar, að jafnvel Indi-
anarnir, sem voru með okkur í
fonnm, fóru ekki varhluta af
veikindunum.
Næsta dag komumst við aftur á
mannavegu og mættum nú. Iöng-
nm Indxanalestum á ie,ð til Cuzco.
\ oru þeir sem aðrir, að flyt;a
Nisafurðir sínar i kaupstaðinn.
Kostar flutnmgurinn oft fjórum
eða finim sinnum meira en fram-
lemslan.
(Meira).
Nútíðar eldspýtur
eru afleiðingar af 60 ára reynslu í eldspýtna tilbún-
ingi á heimsmarkaðinum.
EDDY'S “Silent Parlor”
Eldspýtur ef rétt er haldið á og þeim strokið yfir
hrufótt efni, er ábyrgst að gefi stcðugt og bjart ljós.
The E. B. Eddy Company,
Limited,
HULL, CANADA
Sjóður þessi er því orðixm tölu-
vert stór og mörgum virðist 'hann
orðinn nægilega stór til þess að
farið sé að hefjast handa og koma
skólanum á fót og láta hann taka
til starfa. Þær raddir hafa aftur
á móti heyrst — þó fáar séu —
að réttara sé að fresta framkvæmd-
um þessa máls enn um ótiltekinn
tíma og lofa sjóðnum að ávaxtast
enn þá betur. En eg er viss um
að þeir eru langt um fleiri, sem
vilja láta skólann taka sem fyrst
til starfa úr þessu, enda er brýn
þörf á að svo verði. Eg er nú einn
í þeirra tölu, sem álít að skólans
sé bráð þörf, og að hann eigi að
taka til starfa sem allra fyrst að
hægt er, og eg álít aðl hann eigi nú
þegar nóg fé til þess, því auk þess
fjár, sem hann þegar á í sjóðnum,
tel eg vist og sjálfsagt að hann
verði styrktur af landsfé, eins og
hinir kvennaskólar vorir; á því á
hann sama sanngirnisrétt og þeir,
þrátt fyrir efni þau, er hann á sak-
ir göfuglyndis hins mæta gefandá.
Nú nálgast óðum ioo ára afmæli
gefandans, það mun vera 1920;
virðist mér þá einkar vel til fallið,
að skólinn gæti tpkið til starfa á
því ári, og ef vel væri starfað að
undirbúningi til framvkæmda, þá
virðist að tíminn ætti að vera nóg-
ur til undirbúnings til 1920. Eg
hef hvergi getað fundiðl skipulags-
skrá þessa kvennaskólasjóðs
Stjórnartíðindunum, og er líkleg-
ast, að hún sé ekki enn búin að fá
lagalega staðfestingu, qn hvemig
á því stendur veit eg ekki. Eg hef
heyrt sagt, að gefandinn hafi
ákveðið, að skólinn skuli standa
einhversstaðar við Breiðafjörð, og
að stjórnarráðið skuli ákveða
skólastaðinn eftir tillögum sýslu-
nefndanna í hinu forna Vestur
amti. Þegar ákveða skal hvar
hinn fyrirhugaði kvennaskóli skuli
standa, þá kemur fyrst til tals og
athugunar, hvort liann skuli held
ur vera í kaupstað eða sveit. Nú
á seinni árum hefir sú alda gengið
dalur. Eg byst nú við að margir
reki upp stór augu, er þeir sjá að
eg nefni Ólafsdal, sem er lengst
inni í Gilsfirði, og sumir munu því
telja mjög afskektan stað fyrir
skólasetur. Það hefir oft heyrst,
að það hafi verið misráðið1, þegar
hinn mæti og merki maður, Torfi
sál. Bjarnason, stofnaði búnaðar-
skólann þar. Um það skal eg ekk-
ert segja, en fyrst er nú þess að
gæta, að nú hagar alt öðmvísi til
með alt eða flest er að þessu lítur
en þá var. Þégar Torfi sál. fór
að búa í Ólafsdal, var jörðin í
stakri niðumíðslu að öllu leyti, en
nú er hún ein hin bezta og pxýði-
legasta jörð á öllu vesturlandi
Ólafsdalur er á mótum þriggja
sýslna, svo að því leyti er hann vel
settur. Nú ganga skip inn á Salt-
holmavik og Króksfjörð, og þó að
þær ferðir hafi að þessu ekki þótt
sem hagfeldastar, þá tel eg víst
að þær fari batnandi úr þessu, og
syslunefndunum ætti að vera vor-
kunnarlaust að haga ferðúm flóa-
batsins þannig, að skólinn hefði
full not af þeim. Frá Salthólma-
vik er hér um bil ein vika sjávar
eða mmlega það að Ólafsdal, og
þaðan má flytja allar nuðsynjar
sjoveg mn að Ólafsdalstúni, og á
landi er vegurinn i mesta lagi
tveggja klukkustunda lestagangur.
og vegurmn ekki verri en það, að
það ma aka fullum fetum kerru
eftir honum eins og maður vill.
^að er engu óhægra áð flytja frá
baltholmavik inn að Ólafsdal en
t- d. ur Borgarnesi og að Hvann-
eyn- °S heyrist ekki að nein vand-
ræðx séu að flytja þar á milh.
Lkkx eru heldur nein sérstök vand-
ræðx eða vandkvæði fyrir stúlkur
að komast til Ólafsdal landleiðina
minsta kosti ekki úr Da'Ia-'
Stranda- Austur-Barðastrandar-!
E orður-lsafjarðar- eða Múlasýsl-
um. Að minsta kosti hafa stúlkur
sott erfiðari og lengri Ieið oft og
tiðum til Ytri-Eyjar og Blönduós-
skola. Þa xnælir það með Ólafs-
oal, að allar byggingar
yíir þetta la„d. a8 toga sem’flia bæk’nóíl"^!?*'^ sk^'
skol, vora 1 kaupstaSma, en sHft- ágattu stantli, svo a5 ekki er si2„
ar eru skoðamr andmanna nú „m i__ , . cr U3311
eru að öllum jafnaði ekki nema 25jarins heimsóttu okkur eða sendu
cent a dag. Þott ekki sé jafndýrt - a,„„—„æ —1—
okkur, ávexti og annað sælgæti.
Kvennaskóli Vestfirð-
inga.
Eins og öllum er kunnugt, gaf
frú Herdís Benediktsen allálitíega
fjárupphæð eftir sinn dag til þess
að koma upp kvennaskóla á Vest-
urlandi. ETú eru' nær 18 ár síðan
frú Herdís dó, og þann tíma hefir
fé þetta verið á vöxtum, og er nú
— samkv. síðasta reikningi —
orðið nær því 79 þús. krónur.
ar eru skoðanir landmanna nú um
það, hvort það er gagnlegt og holt
þjóðlífi vom að hafa alla eða hér
um bil alla skóla vora í káupstöð-
um. Mér fyrir mitt leyti bland-
ast ekki hugur um, að áhrif þau,
sem æskulýður vor fær frá sveit-
unum, sé honum hollari en kaup-
staðaráhrifin, þrátt fyrir margt
þarflegt og gott, sem kemur frá
kaupstöðunum. Og að því er
þennan væntanlega kvennaskóla
vom Vestfirðinga snertir, þá tel eg
mikil líkindi til þess, að mikill
meirihluti þeirra stúlkna, er hann
sækir í framtíðinni, verði einmitt
stúlkur úr sveit, stúlkur, sem ein-
mitt ætla sér að ala aldur sinni í
sveit og starfa að sveitavinnu bæði
úti og inni. Þeim er því hollast
og bezt að fá mentun sína á góð-
um skóla i sveit. Skólinn ætti og
þyrfti að vera húsmæðraskóli, þar
sem nemendur ekki einasta lærðu
almennar fræðigreinir bóklegar og
hannyrðir, heldur 'líka verkleg
heimilisstörf t. d. matartilbúning
meðferð mjólkur, smjör- og osta-
tilbúning o. f'l. Kensla í þessu er
stúlkum bráðnauðsynleg, einkum
þeirn stúlkum, sem ætla að ala
aldur sinn í sveit, og slíkir skólar
eru oss bráðnauðisynlegir. En yrði
það nú ofan á, að þessi væntanlegi
kvennaskóli yrði settur í sveit, þá
kemur til athugunar, hvar hann
væri bezt settur, og hvaða staður
yrði heppilegastur. Eg get nú
ímyndað mér, að sýslunefndir
verði aldrei á eitt sáttar um það
«. Ciu oauui tii 11 pcvu, ’---f---- ^
því hver mundi vilja toga skólann tyrir því að einhver nytsemda
j *1 . ' . V ' r tTi „n ___! Y _ _ J J 1
til sín,' eða sem næst sér. En í
. -- V-4 OjOttU-
ægt að þar þurfi a« leggja í bygg-
mgarkostnað' fyrst xxm sxnn Eg tel
líklegt, að Ólafsdalur fáist nú til
kaups með góðum kjöruim. ___________
Þegar eg lit nix á þetta mál, þá
blandast mér ekki hugur um, að
þessi væntanlegi skóli á a« vera í
sveit, og eg sé engan stað — þeg-
ar á alt er litið — 'heppilegri fyrir
skólann en einmitt Ólafsdal, og eg
álít að þeir, sem ráða fytir þessu
rnáli og framkvæmd þess, ættu nú
að festa kaup í ólafsdal fyrir
kvennaskólasetur Vestfirðinga, því
að sú slysni ætti ekki að koma fyr-
ir, að sá skóli yrði settur í kaup-
stað. Búið gæti annaðhvort stofn-
unin sjálf rekið, eða þá, og það öllu
fremur, að jörðin yrði bygð þar
til hæfum manni, sem ræki svo bú-
skap á henni, seldi stúlkum fæði,
og sæi um að þær gætui fengið að
læra húsmæðrastörf, og léti þær
sitja fyrir með vinnu á sumrin eft-
ir ástæðum. En út i hin ýmsu at-
riði fyrirkomulagsins á skólahald-
inu skal ekki farið í þessum línum,
enda eru þær ekki ritaðar í því
skyni. Það er nú búiö að leggja
svo mikið í kostnað í Ólafsdal og
gera þar svo mikið1, að það má með
engu móti eyðileggjast; landið og
þjóðin hefir ekki efni á því. Og
engin gleði hefði Ólafsdalsbúand-
anum nýlátna verið gerð meiri en
ef hann hafði séð, að hinir ráð-
andi rnenn þjóðarinnar hefðu
kunnað að nxeta svo verkin hans í
Ólafsdal, að þeir hefðu gengist
stofnun hefði verið sett þar
x*1 oiiij VjUa ouu iiccoL oCl. l /I l 1 *uvu, jyux
þessu þýðingarmikla velferðarmáli stofn, og ef að það yrði, þá er
má hreppapólitik með engu móti V1SS um að enn eigi eftir
komast að, heldur verða hinir streyma holl og' góð áhrif út
vitrustu og beztu menn sýslunnar
að leggjast á eitt með að reyna að
fá skólann settan þar, sem auðséð
er að hann sé bezt settur og á því
að vera. Eg er í engum vafa um
hvaða staður það er, sem að mínu
áliti er ,bezt fallixm til að vera
skólasetur fyrir slíkan skóla af
öllum þeim stöðum kringum
Breiðafjörð', sem eg þekki, þegar
tillit er tekið til allra kringumstæða
og ástæða. Þessi staður er Ólafs-
ÍE_
þjóð vora og þjóðlíf frá Ólafsd:
eins og átti sér stað í svo ríku
mæli meðan ágætismaðurinn, Tor
sál. Bjarnason hafði búnaðarskc
aijn sinn þar. Læt eg svo úttah
um þetta mál að sinni.
. —Lógretta. S. G.
— Alpine hótelið í Banff, All
brann til kaldra kola 20. þes
nxánaðar, stórt hús og vanda
skaðinn er talinn nálægt $50,000