Lögberg


Lögberg - 14.10.1915, Qupperneq 4

Lögberg - 14.10.1915, Qupperneq 4
4 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. OKTÓBER 1915. LOGBERG tíeflB út hvem flmtudag af The Columbia Press, Ltd. C»r. William Ave * Sherbrooke Street. Winnipeg. - - Slanltoba. SIG. JOL. JÓH4NNESSON Edltor J. J. VOPNI. Business Manager Utan&skrift tll blaðsins: The COLCMBIA PBESS, Ltd. P.O. Box 3172 Wlnnipeg, Man. Utanáskrift ritstjórans: EBITOK LÖGBERG, P.O. Box 3172, Winnipeg, Manltoba. TALSlMI: GAIiRY 2156 Verð blaðsins : $2.00 um árið ^ iKvenréttindamálið. Það er með kvenréttindamálið eins og bindindismálið. IÞað áttí iengi vel erfitt uppdráttar, átti við gamlan og rótgróinn vana að etja; mætti alls konar mótspymu, alls konar fyrirlitningu og lítilsvirð- ingu. En einstakir mcnn og ein- stakar konur, sem málið skyldu og vildu leggja eitthvað í sölumar fyrir sannfæringu sína, héldu uppi stöðugri baráttu; ýmist i kyrþey og með þögulum áhrifum eða með opinberum greinum og ræðum i heyranda hljóði. Ein þeirra kvenna, sem allra fyrst hóf alvarlegt starf þessu máli til styrktar hér í Can- ada var Margrét Benediktsson; hún var sú kona sem fyrst allra kvenna hér vann að því af kappi. Hún stofnaði fyrsta kvenfélag í Canada og gaf þar út fyrsta kven- réttinda blað. Þegar saga þessa máls verður skrifuð hlutdrægnislaust hér í landi þá verður nafn íslensku kon- unnar Margrétar Benediktssonar þar með stóram stöfum á einni fremstu síðunni. í þá daga sem ættjörðu okkar hafa konur fengið rullkomið jafnrétti við menn, og mfa þessi tvö mál: bindindis- eða /ínbannsmálið og kvenréttindamál- ið haldist þar í hendur í seinni tíð, svo að segja haldið lynrstöðulaust beinni stefnu til sigurs. í menn- ingarsögu heimsins hefir íslenzka þjóðin að þessu leyti sett fagurt og merkilegt fyrirdæmi. 1 Manitoba,. þas sem Islendingar era f jölmennastir hérna megm hafsins er svo komið að innan fárra mánaða hafa konur fengið atkvæð- isrétt, og má óhikað halda því fram með fullum rétti að íslend- ingar hafa þar lagt til sinn stóra skerf. Það er á allra vitund að mikið af umbótum þeim sem hin nýja stjóm hefir lofað og er að koma í framkvæmdir er að þakka hinum ötula Islendinga, sem i raun og vera ber þar höfuð og herðar yfir alla aðra. Sifton stjórnarformaður i Al- berta hefir lofað konum jafnrétti í því fylki og öflug hreyfing er á ferð í Saskatchewan og Ontario í sömu átt; ekki nema stutt tima- spursmál þangað til þau fylki feta í fótspor Manitoba. Fyrir fjöratíu árum var byrjaö á Jcvenréttindakröfum í Bandaríkj- unum, þótt ekki væri með neinni alvöru gengið að verki fyr en síð- astliðin 15 ár. Nú hafa konur fengið atkvæðisrétt í 12 hinum stærri ríkjum Bandaríkjanna og einu héraði auk þess. Kvenrétt uð meiri skilyrði til þess að taka skynsamlega þátt í stjórn landsins /n konur á sama aldri, þar sem hvorugt hefir neyna reynslu? Og í öðru lagi hefir konan ekki eins mikinn siðferðislegan rétt til þess að búa til lög sem hún á að stjórn- ast af og börn hennar, eins og maðurinn ? 3. Það er sagt að stjómmál séu of óhrein til þess að konur taki þátt í þeim. Ef þetta er satt þá hljóta þau óhreinindi að hafa komið þangað af völdum karl- mannanna, því þeir einir hafa fjallað þar um. Og eitt er víst og það er það að ef stjómmál eru óhrein þá þarf að þvo þau eða hreinsa. Og hvort ætti þeim að vera betur trúandi til þess sem sjálfir eru valdir að óhreinleikan- um eða hinum sem koma þangað með nýja vendi og hreina bursta? I þeim rikjum Bandaríkjanna, sem veitt hafa konum jafnrétti, hefir einmitt þetta atriði komið greini- lega í ljós. Þær hafa komið því til leiðar að atkvæðisstaðimar hafa verið fluttir burt af drykkjukrán- um og svínastíunum og í þokka- legri og óspiltari staði og þær hafa svikalaust sópað vínsöluholunum í burtu og hreinsað til. 4. Því er af mörgum haldíö fram að konur kæri sig ekki um atkvæðisréttinn sjálfar. Þegar karlmenn gera þær staðhæfingar af eigin hvötum þá minnir það á eitt atvik sem kom fyrir þegar € indi hafa þegar öðlast lagastað-1 prestur var að gefa saman hjón. festingu í 49% af öllum Banda-1 Þegar hann ávarpaði brúðurina og ríkjunum með tilliti til landsvæðis THE DOMiNION BANK Mr lUMiKU B. UBI.M.A. » f„ frrm »* 1>. MATTHMiWM C. A. BOGEKT. Geoeral Maiunter. NOTIÐ PÓSTINN TIL BANKASTARPA. I>ér þurfiB ekki aö gera ySur ferC tll borgar tll a8 f& pen- inga út á ávlsun, leggja inn penlnga e8a taka út. NotlS púst- Inn 1 þess staC. Y6ur mun þykja aSferS vor aS slnna bankastörfum bréf- lega, bæSi áreiSanleg og hentug. Leggja má inn peninga og taka út bréflega án tafar og án vansklla. KomiS eSa skrifiB ráSsmanninum eftlr nákvæmum upplýs- lngum viövlkjandi bréflegum banka viðskiftum. Notre Dame Branch—W. M. HAMILTON, Manager. Selkirk Branch—M. S. BURGER, Manager. heyrst frá honum eitt einasta orð, Áttavissa hans t. d. virðist vera og eitt árið enn hefðum við mátt næstum yfirnáttúrleg. Eg hefi al- syrgja Stefánsson, sem við öll drei vitað hann áttaviltan. Einu töldum sjálfsagt að biðið hefði sinni fylgdi eg honum í svo mikilli lægra hlut í viðskiftum sínum við hríð að ekki sá út úr augunum svo tröllcfóm frosta og fjúks. En Vil- klukkutímum skifti. Stormurinn hjálmur Stefánsson kom aftur. var þá svo mikill að hann fór 44 Ilann hafði með sér sannanir sig- mílur á klukkustundinni og við urfarar sinnar; sannanir þess að urðum að fara nálega beint á móti hann hafði fundið nýtt land. En veðrinu, og síðustu tvær klukku- svo ant er þessum mikla manni um stundirnar urðum við að ferðast í af öldungadeildinni, 1-6. af íull- trúadeildinni og 1-5. af kjósend- um forsetans era valdir af kjós- endum frá fólki þar sem konur hafa jafnrétti við menn. Stjórnarbreyting þess eðlis aö veita konum jafnrétti viö menn var nýlega saþmykt í einu hljóði í New York riki í báðum deildum. Samskonar stjórnarskrár breyt- ingar hafa verið samþyktar með afarmiklum meiri hluta í ríkjun- um: Massachusetts, New Jersey, Pensylvaniu, Jowa, Suður Dakota, Vestur Virginia, Tennesse, og Arkansas. Það var einnig sam- ' sagði: “Vilt þú taka þennan mann sem hjá þér stendur fyrir eigin- mann?” Þá var svarað tafarlaust í digrum karlmannsróm: “Já.” Presturinn hélt að eitthvað væri ekki með feldu og endurtók því spurninguna, en það fór á sömu leið. Maður nokkur sem þar var staddur sá hversu forviða prestur- inn varð, hugsaði sér að leiðrétta það og sagði: “Prestur góður! hún er heyrnarlaus og eg svara fyrir hana.” — Þeir karlmenn sem þessa ástæðu bera fram virðast álíta að kvenfólkið sé heyrnarlaust og að þeir verði að svara fyrir það. 5. Það er sagt að þátttaka í stjórnmálum dragi kvenfólkið nið- það að nota hvert augnablik tím- ans til framkvæmda að hann er horfinn aftur norður í eyðimerkur íssins og ókunnugleikans áður en vér getum tekið í hönd hans og þakkað honum fyrir afreksverkin. Ilann kemur aftur þegar allra hug- ir eru gagnteknir af stríðinu í Evrópu, en hann tefur ekki augna- blik, eyðir engum tíma. Áhugi hans og hið ósigrandi þrek og kæruleysi hans fyrir því hváð aðrir segi og hugsi er hugvekjandi afl, sem heimurinn hlýtur að græða á náttmyrkri í tilbót. Samt minnist eg þess á meðan eg lifi að rétt áður en við komum að þeim stað sem við ætluðum, áttum viö að fara yfir dálítinn tanga og svo var Stefánsson viss um áttirnar að ekki munaði nema iob fetum tæpum. í annað skifti fór eg með hon- um 40 mílur yfir fjörð. Hann fór beint af augum án þess að skeyta um nokkrar slóðir og þegar við komum yfir fjörðinn, lentum við hjá dálitilli sandgryfju hjá Amouliktok þar sem við höfðum ; ur siðferðislega og ræni það þeim sem kveneðlinu ' heiminum . ^eðiboðskapur olium nýrra væri vissum þykt í annari þing’deildinni i Maine, en vantaði eitt atkvæði tilj siöfá^narbíæ ............ . að tveir þriðju væru með því í . „ • .;1 ; . ! vona og nýrra möguleika. hún hóf baráttuna hér var malið < • • Je:ij-nn; 00- Pins í Texas heyn 1 ratm °& venl- Fezta svar-; lítið rætt og því ekki mikill gaum- LamhljóCa fJjmvaro hefir beear V'S þvi er aS VÍSa monnum Þan?-|X er he,duni aS Stefansson ur gefinn. Og trúað gæti eg því | ’.erjð jJorjg Q tjj urnræ«u ; I aS sem honilr hata ífn&ið atkvæði; latinn yegna þess að ver vi----------------- að margir menn og jafnvel margar inorírUnl öðrum ríkium Norður i>ar re-vns,an °S virkileikinn sem ekki hvihkum kröftum og hugrekki konur 'heíðu I'Bendi! og rá6„m han„ v„ ga«d„r. O* því nú eða gert litið úr því í huga,unurn sem neitað hefir nýlega um ser, sem Margrét lagði málinu til.J1>at5 ag atkvæí5j fáist greidd um þetta atriði. í heilcl sinni. Hin stutta frétt hansjgist rétt eftir að við yfirgáfum um sigur fararinnar — þessarar hættulegu farar, er það heróp sem hærra kallar og áhrifameira reyn- ist en stríðslúðrar gera venjulega; það örvar blóðrásina og styrkir hjartasláttinn og stælir taugamar; það veitir nýjan þrótt og þrek og kjark þegar erfiðleikamir era sigr- aðir með jafnmikilli staðfestu og óskeikulleik og hér á sér stað. Það vekur upp lamaöar vonir og skap- ar aðrar nýjar; það snýr þeim við sem á flótta hafa snúið af völdum erfiðleikanna og sýnir þeim mögu- leika til sigurs. Það er j talar en engar getgátur. Bendi I og ráðum hann j þessir góðu herrar á það með rök-1 B. W. McConwell skrifari hans, ‘jum að konur séu ekki eins siðfág- segir að jafnvel norðurheims- j>að er nú Maria Crowford, IU’ ~~ ° —1 aðar þar sem þær hafa jafnrétti J skauts farar og vísindamenn með Mrs. Dixon, Nellie McClung, Mrs!! tólf rikia minst við bræ6ur sína eins °£ 1 þeim. þekking og reynslu hafi talið hann Brown og fleiri, sem þakklætis- rar - „»• i„vft-n . iofnan r/tt iondunt seni l)ær ertl ræntar þvi. at- t,eir hváðu gersamlega enga uppskeruna taka fyrir ávexti þess vji5 menn jiafa verið samhvkt löír kStlomartarsleSt fre,si hefir aldrei von þess aö hann vseri a hfi, og eftir 8 verið talið siðferðislega lækkandi í l)etr hnstu höfuðin yfir þeirn . ™ •>* fyrir karlmenn> hví skyldi þaC heimsku að það hefði nokkra þýö- sæðis sem Margrét skyldi ettir 1 ; x öðrum ríkjum þess hugsun fólksins og meðvitund þess j veita kvenfólki atkvæSi með áhrifum sínum. Það er til- efms að skóla og héraðsmálum. í Danmörku fengu konur full- komilj jafnrétti síðastliðið ár og i reynast öðruvísi fyrir konur? NeiJ higu að leita Vilhjálms, þegar tölulegá hægt verk og fljótunnið að j safna saman korninu af akrinum þegar það er fullþroskað; þa'ð er miklu hægra en að plægja og ryðja J höf8u° þær fe^gjg þaí5”águr.' jorðina upphaflega til þess að hún BæSi Astralia og Nýja Sjáland hefir veitt full kvenréttindi fyrir í • , V ... 3 \jafnretti vio menn. sýnir að þetta er barna-j nokkrir vinir hans stungu upp á i bláinn af vörum þeirra! 1)V1 at5 senda menn norður í þeim Noregi, Svíþjóð og Finnlandi verði fær til ræktunar. Þegar ferðast er um Argyle- bygðina eða aðrar blómlegar sveit- ir sem blasa við auga manns að áliðnu sumri enis og bylgjandi haf- flötur víðáttumikilla hveitiakra, þá löngu. reynslan hjal út !: sem dauðahaldi vilja halda í gamla I erindum að flytja honum vístir. þrælróminn. , j blaðinu “New York Times” Island var með fyrstu þjóðum, segir herra McConwell frá því, að 'ins til þess að veita konum hann hafi haft óbifanlega trú á því að Vilhjálmur væri heill á Manitoba, þar sem Islendingar: hufi vaknar osjalfratt i Jiuga vegfar- frá þvi sem á8ur var. Þannig hafa andans myndin af sve.tmm eins og konur atkvæBi j sveitamálum í hun var aður en starfsþrek og elja o]lum fylkjum Canada, sömuleiðis og ob.lanleg framtíðartrú tók sam- á Englandi> Skotlandi og Irlandi. an hondum til þess að skapa þetta h:r þaö tali8 sjálfsagt aS fullkomig blomlega utlit; skapa það ur grettu jafnrétti ver8i veitt konum j brezka og hrjostrugu landi. Það er elns rikinu þegar Striðis er á enda. og’ fyrir auga manns bregði þreytt- « . x r ,, . . 1 « 1 ! Astæður sem færöar eru um oe luamerktum starfshondum , atkvæöisretti kvenna Þótt þessum málum hafi þokaðj^ ^ #r fyrsta f im f Can. seinna 1 brezkum londum en þe.m ^ M ^ sem tahn hafa verið, þa er þar þo einnig mikið breytt í þessu tilliti vissi hve lítið úr tapi skipsins Vilhjálmur Ósigrandi. Það var títt í fyrri daga að mönnum vora gefin viðurnefni. Þannig var einn forníslenzkur eru frumbyggjanna þar sem þeir hafa sáð í frjóa moldina starfskröftum sínum og þreki. Upp af því sæði hefir allur sá gróði sprottíð sem nú blasir við augana, þótt þeir - „ , ,. • , , . . .. j , ,, svar. Það hefir verið aætlað að, hann yngri hafi siðar lagt hond a plog- , * .x r ,, uail“ : v s til þess að greiða atkvæði við fylk- L-v -„^n- • inn til aukningar og viðhalds. , , . . , ■ , . íyrirsognmm 6 s 1«- og sambandskosnmgar fari hér' maður nefndur Mjögsiglandi, ann- á móti TT.. ,. , helzt Iar n^ggT2™1 °- s- frv- Nú hefir Islendingur hlotið nýtt Eftir að hann Stefánsson gerði “Karluk”, og taldi það aðeins sem smávegis fararhnekki, en hélt á- fram ferðum sínum eins eftir sem áður, þá var traust hans á hon- um alveg óbilandi. Flestir norður- farar hefðu látið hugfallast og hætt við ferðina, undir sömu kringumstæðum. En Vilhjálmur er ósigrandi. Ráð hans eru óþrjót- andi, hugrekki hans er ósigrandi; sjálfstraust hans er ósigrandi; þekking hans á því sem hann er að gera er ósigrandi; vissa hans langa grein 2. Október með Stefánson Ösigr- Þvi er nákvæmkga eins varið Aðalefni þeirrar greinar er með siðabota og mennmgarmal.n talj annaö hvort áf 0 ef þaS er á þessa leið: Það eru venjulega þeir “fáu fá- v,rkde&a satt a* konUr hafi ekki Úr isoræfum he.mskautaland- tæku og smáu”, sem handa hefj- ast til baráttu og breytinga á mótí ,lð hinum mörgu, auðugu og stóru. Og þótt þeir verði að horfast í til þess, þá e'r sannariega j anna ketrtur bergmál af rödd þörf á að þær fái atkvæði til þess1 manns þess er allir töldu dauðan breyta þim kjörum og það sem' vera. Aðeins bergmál, því hinn allra fyrst. Það er jafnvitlaust að 1 frægi og hugdjarfi landkönnuöur augu við alls konar erfiðleika, þá I t'ra ^ ^ a£tUf ífek' eru þeir framsýnni og langsýnni en1 Tr ?! he,m,hS rett td £ess að!ari afreksverka °S nPPg°tvana. ö ; . 1 greiða atkvæði, eins og það fjoldinn; þeir sja 1 huga ser sigurjaS s ja aS maSurinn hePfsi mala sinna, sigur sannleikans og það er þeim nóg. Þótt þeir séu venjulega sjálfir komnir undir , f , , , . . .1 —að greiða atkvæði græna torfu þegar merki sigursins , ... ^ - 1 v . . heynst það aldrei nu a dogum. er hafið a loft, og Jx>tt aðnr hljoti p;,,- f. . . ) r 1 x i- . • - Kikistolkið og íðjuleysingjamir I >t fynr, það liggur þeim 1 lettu i,; rx„ , x , . - , , . 1 hofðu ]:>að sem astæðu 1 fyrn daga rumi. Þannig hafa flestir umbóta- menn verið og Jiað hafa verið for- l ig flestra Jæirra. Fyrir 25 árum var kvenréttinda- málið mál hinna fáu og fyrirlitnu, nú er J>að að verða mál hinna mörgu og voldugu. Hamingjunni sé lof. Það er fróðlegt að ryfja uppj fvrir sér hversu langt þetta mál er á veg komið á yfirstandandi tíma. menn Okkur lslendingum stendur næst aö athuga fyrst þá bletti heimsins, sem viö byggjum flestir. Heima á þessar: 1. Að þær eigi að hugsa um1 viðurnefni og er kallaður Ósigrandi heimilið og hafi ekki tima til at- j Er það Vilhjálmur Stefánsson. .'• væðagreiðslu. Við því er þetta lilaðið “Literary Digest” flytur um um ]>að hvað heppilegast sé í þann og þann svipinn er ósigrandi. Mað- urinn er óviðjafnanlegur. Mc- Conwell segir að ásta;ðan fyrir því að aðrir menn, þar á meðal heim- skautafarar og vísindamenn, hafi talið ómögulegt að Vilhjálmur væri lifs, sé sú að þeir hafi þekt hann aðeins og kynst honum í veizlum og samkvæmum, en sjálfur kveðst hann hafa þekt hann undir öðrum kringumstæðum: Hann kveðst hafa vitað það að þegar hann hafi kvatt hinn svo kallaða mentaða heim þá hafi honum skilist það betur en flestum öðrum geti skil- ist að hann yrði að skilja eftir öll J>au einkenni eða flest sem hinni svo kölluðu menningu heyrði til og lifa því lífi sem kringumstæð- urnar krefðust. í þessu kveður hann aðalstyrk Vilhjálms fólginn. “Hann er alveg eins og hann væri heima hjá sór þegar hann er í heimskautalöndunum,” sagði Mc- Conwell. “Hann er einhver bezti ferðamaður á sleða sem nokkru sinni hefir þangað komið. Og væri 1 Eftir fimtán mánuði langrar pagn- ekkiiar, kulda, sífeldra rannsókna, örð- tíma til að yfirgefa búðina sina! ugleika, vistaskorts og yfirvofandi eða skrifstofuna eða plóginn til j glötunar sendir hann umheiminum En samt tilkynningu um það að hann hafi fyrir því að verkalýðurinn ætti ekki að greiða atkvæði; en nú mundi enginn hlusta á Jæss konar rökfærslu. Svona smábreytist htigsunarhátturinn. 2. Kvenfólk hefir enga reynslu og enga þekkingu á stjórnmálum, egja menn. En gegn því mætti spyrja á þessa leið: Höfðu karl- þekkingu og reynslu á stjómmálum þegar þeir voru 21 árs og byrjuðu að greiða atkvæði? Hafa 21 árs gamlir drengir nokk- fundið nýtt land. En Stefánsson kemur ekki sjálfur til að segja þessi tiðindi og njóta þeirra þæg- inda, þeirra virðinga og þeirra Jtakklætisviðu rkenninga, sem hann verðikuldar fyrir starf sitt. Nei, hann leitar sér ekki stundar hvild- ar né augnabliks samkvæmisfagn- aðar eins og margir aðrir — jafn- vel flestir aðrir — hefðu gert í hans sporum. Vilhjálmur hefir með þessu einn út af fyrir sig sýnt það að hann á stærri sál og meiri andlegan mann en flestir aðrir. Ef hann hefði haft nóg af vistum og hundum þá hefði jafnvel enn ekki Karluk. Þetta eru aðeins tvö atriði, sem sýna hina ótrúlegu og næstum yf- irnáttúrlegu ratvísi Stefánssonar; en til mætti tína ótal önnur dæmi. Vilhjálmur var miklu ver stadd- ur fyrir þá sök hversu síðla hann lagði af stað. Því þótt ferðin væri hafin frá Martin Point 22. marzj 1914, þá var nálega kominn miðurj april, þegar hann var virkilegaj kominn af stað. Þegar förin var hafin fyrir alvöru voru aðeins í henni þrír menn: Dr. Anderson, I Storkenson og Stefánsson og höfðu j þeir meðferðis 1236 ,punda farang-j ur, var það fæða handa mönnum og hundum til 40 daga; áhöld sem altaf þurfti að hafa og föt auk 360 skota í tvær byssur. Þegar ferðin hófst urðu þeir að terðast! á hafísum margar mílur undani landi og þar var það fyrst að þei r lentu í áfarmiklum starmi; versta1 veðri sem þeir nokkru sinni hreptu i allri förinni. Sjálfur skrifar Stefánsson um það á þessa leið: j “ísgarður hér um bil 20 feta hár, 20 fet frá tjaldi okkar, hafði rek- ist saman af afli stórveðursins. j Voru í þessum isgarði svo stórir jakar að ef einn þeirra hefði hrun- ið ofan á tjaldið okkar þá hefðum' við ekki átt lengur heima í þess-l ari veröld. Snemma um kveldiðj reyndum við að standa á verði, enj sá sem utan tjalds var gat ekki opnað augun vegna hríðarinnar, ekki gat hann helrur kallað svoj hátt að til hans heyrðist af þeim, í er innan tjalds voru, enda þótt j skruðningurinn í ísjökunum heyrð- ist úr margra mílna fjarlægð. Við voram aldrei í neinni sérlegri hætts. Eftir að við komum 60 mílur frá landi hreptum við aldrei mjög mik- il hvassviðri. Daginn eftir þenn- an storm komu loksins frostin og höfðum við ágætt ferðavetiur það sem eftir var af apríl mánuði, méð þægilegri golu og heiðskíru lofti, en hér um bil 20 stiga frosti á Fahrenheit. Vatnið eða sjórinn á milli jakanna, sem ófær var 1 hít- um, var nú alveg eins og finustu götur, og þarsem við áður höfðum með herkjum komist 2 mílur á dag þá fórum við nú sjaldan minna en 20 mílur. Það þótti líklegt þegar hjálparliðið fór til lands að fyrir okkur mundi verða rekis alla leið austur; hafði eg því sent með þeim bréf J>ar sem áhersla var lögð á það að við mundum að líkindum ekki koma aftur til meginlandsins; hafði eg einnig endurtekið þær ráðstafanir að “Norðurstjaman” skyldi vitja okkur til norðvestur jaðarsins á Bank eyju. Jaka- reksturinn austur hélt -áfram og J>ótt við ferðuðumst daglega 10 til 30 stigum vestar en i hánorður, þá sýndu áhöld okkur að við héldum tæplega stefnunni í norður. 27. apríl komum við nálægt þeim stað þarsem 73. lína norðurbreidd- ar sker 140. lengdarlínu. Síðast- liðinn hálfa.. mánuð höfðum við farið yfir margra mílna þunnan ís, sem lagt hafði á vökunum, sem auðar höfðu verið í stormunum í marz. Nú var orðið bjart allan leyndardómur þeirra mörgu' ogj sólarhringinn rétt eins og í júní- löngu ferða hans, sem ómögulegar, mánuði á íslandi og sólarhitinn var era kallaðar, og ómögulegar væru j að aukast. Það var mjög líklegt flestum öðrum, er í því fólginn ; að ekki vrði nema ein eða tvær vik- hversu fullkomna þekkingu hann ur þangað til þessi lagís yrði hefir á meðferð manna og hunda., ófær. NORTHERN CROWN BANK AÐALSKRIFSTOFA 1 WINNIPEG Höfuðstóll (löggiltur) - - - $6,000,000 Höfuðstóll (greiddur) ... $2,850.000 STJÖRNENDUR : Formaður......... - - Sir D. H. McMILLAN, K.C.M.G. Vara - f orrnað u r ......... Capt. WM. ROBINSON Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBELL, JOHN STOVEL Allskonar bankastörf afgrekld. — Vér byrjum relknlnga við ein- staklinga eða félög og sanngjarnlr skilmálar veittlr. — Avisanir seldar til hvaða staðar sem er á Islandi. — Sérotakur gaumur geflnn spari- sjóðs innlögum, sem byrja má með einum dollar. Rentur lagðar vlð á hverjum sex mánuðum. T. E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man. «^Yir/wiy8\ir«vir Sökum þess að sumarið nálgað- ist, héldum við að Alfreðs höfða að norðaustan verðu á Banks eyju. Steinolían þraut okkur 5. marz. í 10 daga eftir það piddum við ís til drykkjar kvelds og morg- uns með því að nota til eldsneytis 5 pund af lýsi, sem við höfðum til að bera á bátana okkar. Síðari hluta þessara daga gátum við að- eins brætt ís annað málið, þorð- um ekki að fara frekar i sakimar. Við sáum selaför og vissum J>ess vegna að selir vora i nánt við okk- ur. Tvent var það sem aftraði okkur frá því að leita að selum. I fyrsta lagi vonuðum við áð við fyndum bjöm sem við gætum skot- ið án þess að tefja aðalförina til lands; í öðru lagi var okkur svo mikið áhugamál að komast áfram vegna þess að veðrið var óðum að hlýna, svo við vildum heldur vera svangir en tefjast til muna. 15. marz voram við orðnir rækalli svangir og hundarnir voru famir að leggja af; þeir urðu að leggja meira að sér en við og þoldu, því sultinn ver. Þeir átu skinnklæði okkar, en við höfðum dálítið af nið- ursoðinni mjólk og þurkað vís- unda kjöt. Það virtist nú vera undanfærislaust að tefja um stund. Við námum því staðar hjá vök, sem við mundum hafa verið tvær klukkustundir að fara yfir í bát- um okkar. Eftir tvær klukku stundir, rétt þann tíma, sem það hefði tekið okkur að fara yfir kom selur í augsýn í svo sem 1000 feta fiarlægð og skutum við hann 1 gegn um höfuðið. Nú höfðum við selspik til eldiviðar og bjarnar og selabein til hjálpar, því selspik eitt út af fvrir sig logar ekki eins og steinolía.” Einu sinni voru þeir Stefánsson og félagar hans staddir hjá vök, sem ekki leit út fyrir að þeir kæm- ust yfir sumarlangt. Vilhjálmur tók því með ró og stillingu; en leiðinlegt sagði hann að sér hefði þótt að eyða sumrinu þar í aðgerð- arleysi, auk ]>eirrar hættu sem það hefði haft i för með sér. Alls urðu þeir að feröast 700 mlur þangað til þeir komust til Bankseyjar; þar biðu þeir manna sinna, en það var árangurslaust. Þegar Vilhjálmur minnist á það að vistflutningamenn hans leystu ekki verk sitt af hendi, eins og ætlast var til, segir hann frá því með sér- stakri kurteisi, en þó spaugilega háðslegri lítilsvirðingu, og gefur það manni hugmynd um það hvernig hann Iítur á þá sem ekki eru vaxnir því að mæta öllum hindrunum eins og hann sjálfur. “Við Kellett höfða hittum við “Mary Sachs” og skipshöfnina í vetrarbúðum”, sagði hann. “Þrátt fyrir það þó sjórinn væri hreinn og íslaus. Það hafði verið dálítill íshroði hjá Kellett höfða, Jægar skipið kom þangað seint í ágúst mánuði. Þeir höfðu sett skipm par upp bæði fyrir þá sök að annar stjak- inn hafði brotnað og af því þeir töldu ofmikla ísa, en ef til vill var aðalorsökin allskonar smá heimska og hégiljur. Það virðist að þeir hafi haldið að ef við værum á Bankseyju, þá værum við á Kellet höfða, og biðum og mændumi með löngum augum aðgerðarlausir út í bláinn til J>ess að vita hvort við sæum ekki sel. Þegar Jjeir svo fundu okkur ekki þá héldu þeir bara að við værum dauðir og svo væri ekkert meira um það. Og svona var hugsun þeirra þrátt fyr- ir J>að að staðurinn sem þei áttu að hitta okkur á var 100 mílum lengra norður. Þeir sem á “Mary Sacks” voru, eru flestir ókunnugir i norðurheimskauts löndunum og voru orðnir alveg ráðalausir; höfðu mist móðinn. Sú hlægilega hugmynd hafði að líkindum kom- ist inn hjá flestum hvalveiðamönn- um og öðrum við Herschelseyju í fyrra sumar að við værum allir steindauðir, af því við komum ekki aftur úr ferð, sem eg hafði sagt að við mundum að líkindum ekki reyna til að koma úr. Sachs skipshöfnin hélt að sumarið væri á enda í ágúst, J>ó sannleikurinn sé sá að september er venjulega mjög mildur mánuður til þess að sigla hingað norður, og var það sann- arlega í þetta skifti. Þeir héldu einnig áð vestur- strönd Bankseyjar væri sæbrött að vestan, hafnlaus og rekalaus; en þetta er alt misskilningur. En aðal ástæða þeirra fyrir því að þeir reyndu ekki að fara lengra norður var auðsjáanlega tilfinn- ingin um það að við værum sjaan- lega allir steindauðir. Norður- stjarnan hafði alls enga tilraun gert til þess að komast til Bangs- eyjar eins og eg haðfði lagt fyrir, eftir þvi sem eg gat komist næst.” Stefánsson fann enga Eskimóa á þessum stöðvum, þrátt fyrir það þótt hann ferðaðist 400 mílur í þeim tilgangi, í skammdeginu. Hann gat heldur ekki fengið nýja hunda, hafði hann því aðeins eftir tvenna hunda, er treysta mátti, í stað þess að upphaflega var gert ráð fyrir þeim fernum. En hann hélt að með því að fara snemma af stað mætti bæta það upp. Áformið var að hefja förina frá Kellett höfða, sem er suðvestan á Banks eyju, í kring um 9. febrúar; halda áfram norður til Prince Patricks eyjar og þaðan norðvest- ur og koma aftur til Banks eyjar til baka um miðjan júní mánuð. Þá vildi það til að J>eim skemd- ist tunna af eldsneyti og urðu J>eir að bíða meðan þeir öfluðu sér við- bótar í stað hennar, fóra þeir því ekki frá Alfreðshöfða norOvestur á eyjunni fyr en 5. apríl. Brátt urðu hundarnir sárfættir, snjórinn linur og miklar þokur, og þéttar vakir, tafðist J>eim J>ví förin til muna. í þessari ferð hatði emn norskur maður bæzt við í hópinn; sá hét Thompson; voru þeir því fjórir alls. A þessa leið farast Stefánssyni orð um þessa erfið leika: “Á einum degi fórum við yfir 20 mílna ísspöng, og var hún hvergi þykkari en 8 þumlungar. Samt sem áður var ísinn traustur og engin hætta að ferðast ytir hann ef hvorki stormur né straum- ur hafði áhrif á liann eða náði að brjóta hann. Við vorum á 76. gráðu og 20 mínútu norðurbreiddar. Milli 1 og 6. marz rak okkur Ii mílur suður og 13 vestur og voru vakir svo þéttar og stórar að tæplega var hægt að komast nokkuð áfram, því við vorum 3 klukkustundir að ferja yfir 2000 feta vök. Við fluttum á flekum þannig tilbún- um að þenja tjöruborinn striga undir sleðana og festa hann á borðstokkana. Á þessum flekum gátum við flutt 1000 pund í logni og straumleysu, en auðvitað minna ef hvast var. það var sórstaklega erfitt að eiga við hundana, sem voru 13 að tölu. Veðrið var altaf að hlýna og ísinn brotnaði óðum í smájaka. Eg hætti J>ví öllum til- raunum x þá átt að komast lengra vestur og ferðaðist jafnhliða við vesturströndina á Prince Patricks eyju. Þegar við vorum 75 mílur frá ströndinni nálægt 76. tsigi og 40. mínútu norðurbreiddar, sáum við það glögt að við þurftum ekki að vænta þess að komast langt norður á bóginn þegar svona var áliðið og ísinn á hraða reki í suðvestur. Við freistuðum þess því að komast sem fyrst nálægt landi, þangað sem ís- inn var landfastiir við Prince Patrick eyju. En við bárunlst 50 mílur suður á bóginn áður en við komumst á land ro milum sunnar en J>að land var, sem við höfðurmeygt 1, júní. Nú var steinolían okkar löngu þrotin og við höfðum selspik til eldsneytis, og villidýra kjöt, sem þurkað hafði verið á Noregs eyj- unni sumarið 1914 til matar handa hundunum var einnig á enda. Við höfðum ennþá 20 daga fæði handa okkur sjálfum, því við höfðum get- að sparað vistirnar með því að borða selakjöt.” 15. júní, eða um það leyti sem

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.