Lögberg - 06.04.1916, Page 4

LÖGBERO, FIMTUDAGINN 6. APRIL 1916.
jjbgbeig
Gefið út hvern FimtuHag af The Col-
umbia Press, Ltd.,Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUI.. JÓHANNESSON, Editor
J. J. VOFNl, Hnsiiiess Manauer
Otan&slcrift ti' blaðsins:
TIJE C3LUV|3IJ\ PiJESJ, Ltd , Box 3172. Winnipeg, Hlaq.
U anáskrift ritstjórans:
EDITOR L0C3ERC, Box 3172 Winnipeg, tjan.
VERÐ BLAÐSINS: $2 00 um áriS.
Hvert stefnir?
pví hefir verið lýst, hvílík hætta sé á leið ís-
lenzks þjóðernis og hvílíkum erfiðleikum það sé
bundið að halda hér við íslenzkri tungu.
En af því það virðist yfir höfuð vera áhuga-
mál allra, eða flestra að minsta kosti, að berjast
þar til þrautar, þá er það næst fyrir að benda á
ráð, er til þess megi verða.
Séra B. B. Jónsson, upphafsmaður þessa máls
og frumkvöðull þeirrar hreyfingar, sem nú virðist
gagntaka hugi og hjörtu íslendinga fremur en
nokkru sinni áður, hefir bent á eina aðferð—einn
þátt er styrkja megi samband vort hér við móður
þjóðina heima; því það getur engum dulist að ef
íslenzkt þjóðerni á ekki að deyja hér hjá oss, þá
verður styrkur að koma að heiman í einhverri
mynd. par er hinn sanni íslenzki jarðvegur, og
sú grein trésins sem hémamegin er verður að fá
næringu sína þaðan, ella er hún dauðadæmd hvað
sem hver segir og hvað sem gert er.
Vér hér verðum að skoða ísland sem móður
vora í vissum skilningi, og ísland verður að skoða
oss hér sem barn sitt, er fóstrað sé í f jarlægð.
Vér megum ekki gleyma því að uppfylla hér
allar vorar borgaralegu skyldur; vanræksla í þá
átt væri oss og móður vorri vanvirða og báðum
þjóðunum skaði. Fyrsta skylda vor—eða fyrsti
möguleiki til að leysa skyldur vorar hér af hendi,
er að nema tungu þessa lands vel og fullkomlega.
Og vér eigum að stuðla að því af alefli að hún sé
kend börnum vorum, ekki með hangandi hendi eða
hálfvelgju, heldur vel og fullkomlega. Vér eigum
að láta oss skiljast það að tunga þessa lands—
Enskan—verður að vera kenslumálið í öllum skól-
um vorum og það tafarlaust. Að láta kenna ís-
lenzkum börnum Ensku og annað, þannig að alt
sé skýrt á íslenzku, er ekki einungis heimskulegt.
heldur rangt gagnvart nemendanum. pað er al-
veg sama og kenna manni að synda á þuru landi.
pað er þá fyrst þegar maður verður að tala Ensk-
una, sem maður lærir hana; á meðan fslenzka er
höfð til skýringar í skólum, læra börnin ekki
Ensku, alveg eins og maður lærir aldrei að synda
fyr en í vatnið kemur. Með hinni aðferðinni má
læra enska málfræði og bókmál yfir höfuð, en þá
fimi sem því heyrir til að gera mál að sínu eigin,
lærir enginn fyr en hann verður að æfa sig í því
og hefir ekki annars kost.
pað má læra sundtökin á þurru landi, en ekki
að verða æfður sundmaður nema í vatni.
fslendingum er það ekki nóg að kunna hrafl í
Ensku, þeir vilja og verða að læra hana vel og full-
komlega, gera hana að sínu andlega verkfæri, sem
þeir séu færir um að beita hvar og hvenær og
hvernig sem við á og að gagni má koma. Fyr en
þeir hafa lært hana þannig eru þeir hér á hurðar-
baki og tækifæralausir.
En þeir geta haldið við tungu sinni og þjóðemi
jafnframt, þótt þeir læri ekki fslenzku í alþýðu-
skólunum.
Ef þeir “stefna” allir í sömu átt—allir í ein-
ingu að því marki að vilja halda við bjóðemi og
tungu, þá er að koma sér á einhverjar fastar,
praktiskar aðferðir eða leiðir.
Lögberg vill því að endingu benda á það sem
því sýnist mætti að liði koma í þessu efni. Má
vera að þar verði skiftar skoðani \ með sum atrið-
in að minsta kosti, enda liggja þau fyrir til um-
ræðu og ályktan?. ef þau þykja þess virði. eða
múlið í heild sinni.
pað sem Lögbeig telur vieniegt. til viðhalds
íslenzks þjóðemis er þetta:
1. Sem mestar samgöngur og ferðalög milli
vor og, bræðra vorra heima á ættjörðinni.
2. Aukin verzlunarviðskifti milli Vestur- og
Austur-fslendinga.
3. Mannaskifti.
4. Sameiginlegt tímarit.
5. Sérstakir heimaskólar, þar sem kend sé ís-
lenzka og íslenzk fræðsla fari fram, alveg
laus við ríkisskólana.
6. Fjölbreytt, alíslenzkt unglingablað.
7. pjóðvakningar félag, sem hafi deildir al-
staðar þar sem íslendingar eiga heima, í
líkingu við uppástungu núverandi ritstjóra
Lögbergs fyrir 14. árum síðan.
Fleira mætti óefað nefna. En ef þetta væri alt
gert, þá væri von sigurs með góðri samvinnu—
en hún er það nauðsynlegasta.
Og á það skal bent hér, að með því eina móti
er mögulegt að halda við þjóðemi voru framvegis
að samvinna takist; mishepnist húp, þá stefnir
blátt áfram á klett eyðileggingarinnar—tunga vor
er þá dauðadæmd, því er ekki að leyna.
Hér skal nú farið nokkrum orðum um hvert
þessara sjö atriða fyrir sig.
Fyrsta atriðið heyrir til uppástungu séra
Bjöms. Frumspor aukinna milliferða heim og að
heiman gæti verið ferð sú er hann ræður til 1917.
pað er ávalt mikils virði að vel sé af stað farið,
og ef íslendingar tækju sig alment saman í tíma,
með þeim ásetningi að f jölmenna við það tækifæri,
þá er vegurinn ruddur.
Eigi þetta að komast í framkvæmd og verða
þjóðflokki vorum til sóma og gagns, þá þarf að
byrja á því nú þegar að safna nöfnum þeirra
manna, sem heim vildu fara, og sæju sér fært að
taka þátt í förinni, um allar bygðir íslendinga.
Nefnd þyrfti að kjósa á almennum borgara-
fundi, þar sem allir flokkar væru saman komnir
til þess að standa fyrir förinni. Eftir það þyrfti
að grenslast eftir hversu mikið skip kostaði, því
sjálfsagt væri að leigja skip að öllu leyti. Yrði
stærð þess að vera eftir því hversu margir tækju
þátt í förinni; um að gera að þeir yrðu sem allra
flestir, bæði til þess að sem hátíðlegast væri og
almennast, og ekki síður til þess að fargjald gæti
orðið lágt og fátækt fólk væri ekki úti lokað af
þeim ástæðum.
Sumir mundu ef til vill hafa það á móti þess-
ari uppástungu séra Bjöms að förin væri í sam-
bandi við eða í tilefni af þess konar atburði í sög-
unni, sem snerti trú, og þarafleiðandi einungis
sumra, en kæmi öðrum ekki við.
En það er misskilningur.
Förin ætti alls ekki að vera bundin því að þeir
einir tækju þátt í henni, sem fylgdu kenningu
Lúthers.
Hitt liggur í augum uppi að fyrsta sporið—
fyrsta ferðin yrði að vera í sambandi við eitthvert
mikilvægt atriði, og það er víst að þessi viðburður
verður hátíðlegur haldinn bæði hér og heima og
tækifærið því að mörgu leyti mjög tilhlýðilegt, eins
og bent hefir verið á áður, bæði af séra Birni og
öðrum, síðan grein hans birtist.
Ferðalög á víxl milli landanna hafa meiri áhrif
en hægt er að reikna út í fljótu bragði; þegar hér
er talað um fsland, verður mörgum það á að skoða
það og lýsa því eins og það var þegar þeir fóru
að heiman, fyrir 30—40 árum, ef til vill peir
skilja það ekki að landið og þjóðin hafa breyzt.
Ritstjóri Lögbergs átti nýlega tal við mann um
þetta efni, og hélt maðurinn því fram að ísland
gæti ekki breyzt; það væri jafn norðarlega og fyr,
jafn kalt og fyr, jafn fátækt og fyr, jafn ófrjótt
og fyr og jafn “lélegt” og fyr, eins og hann komst
að orði. Og hann talaði af einlægni og sannfær-
ingu; en hreinustu vanþekkingu. Hann hafði ver-
ið hér í 24 ár og horfði á alt í huga sér, eins og það
var þá. Og svona er það með fjölda marga.
En þeir sem komið hafa heim í seinni tíð vita
það að ísland er alt annað land en það var fyrir
fjórðungi aldar. Einungis persónu kynning sýn-
ir það og sannar mönnum.
Allur fjöldi þeirra sem að heiman koma hafa
sonarlegar og hlýjar tilfinningar til fslands fyrstu
árin, en þær smákólna eða sljófgast. Við heim-
ferðir manna héðan og heimsóknir manna þaðan
breytist þetta þannig að tilfinningarnar haldast
við.
Allir eldar deyja þegar eldsneytið þrýtur og
svo er með elda tilfinninganna. En eldsneyti
þeirra en áframhaldandi kynning, þegar hún þrýt-
ur, deyja eða deyfast þeir eldar.
í hvert skifti sem menn fara heim, koma þeir
hingað vestur aftur með hugann fullan af íslenzk-
um myndum; íslenzku þreki, íslenzkri fegurð, ís-
lenzkri ráðvendni, íslenzkum skáldskap—öllu ís-
lenzku.
pannig er það þegar einstaklingarnir fara
heim. pað er eins og þeir finni sjálfa sig, eða þá
parta sem þeir hafa týnt af sjálfum sér, sem oft
eru margir og stórir. Og þeir verða eins og áhrifa-
alda hér vestra, hver í sínu lagi. pessi dæmi eru
deginum ljósari. Margir þeirra manna sem heim
fóru fyrir nokkrum árum, hafa hvað eftir annað
haft það á orði að eitthvað sé það heima sem þeim
hafi fallið svo vel í geð að þeir vildu gjarnan vera
í þeim kringumstæðum að geta flutt sig þangað;
og þeir hafa unun af því að tala um ýmislegt
heima. Og þetta eru ekki einungis þeir sem gaml-
ir voru þegar þeir kvöddu ættjörðina, heldur
jafnvel hinir sem hér eru svo að segja uppaldir.
Og sé þessu þannig varið; ef það er satt—
sem enginn getur neitað—að áhrifaalda berist
vestur með hverjum einstaklingi sem heim fer og
hingað kemur aftur, hversu óendalega miklu
meiri áhrif hlytu þá að verða af fjölmennri og
hátíðlegri för Vestur-íslendinga yfir hafið. — pað
hlyti að skapa flóð íslenzkra áhrifa hér vestan
hafs.
Sannleikurinn er sá að þjóðræknin vor á meðal
er eihs og sofandi bam; sé hún ekki vakin þá deyr
hún í svefni, og það eru aðeins raföldur íslenzkra
áhrifa, sem þannig geta snortið hana að hún vakni
til fulls.
Sé hægt að vekja þjóðemistilfinninguna ein-
mitt nú, svo að hún verði almenn, alvarleg og
sterk, þá er henni borgið um langan aldur—hver
veit hvað langan. Og vakni hún ekki við þau
áhrif sem séra Björn hefir hrundið af stað með
“Hvert stefnir”, þá er henni ekki vöknunar von.
(Niðurlag næst).
Otrúlegt en satt.
pegar landið er svo að segja örmagna, í heljar-
greipum stríðs og styrjaldar. pegar andstæðing-
ar*ríkisins hafa reynst miklu sterkari en nokkrum
manni kom til hugar að þeir gætu verið. pegar
alt er lagt fram, bæði fé, tími, vellíðan og líf; þeg-
ar konur kveðja menn sína og leggja
þá sem fórn á altari þjóðarinnar; þegar mæður
hrósa happi að eiga syni, sem tekið geta vopn og
barist. pegar allir reyna af fremsta megni að
leggja niður skoðanamun og ósætti, í því skyni að
verða að Sem mestu liði, hver í sínum verkahring
og hver eftir sínum besta skilningi og hæfileikum.
pá er tæplega hægt að trúa því að til séu menn,
sem undir fölsku flaggi uppgerðar þjóðrækni og
ættjarðarástar, skuli svíkja ríkið og þjóðina.
Já, það er ótrúlegt, en því miður satt.
Stríðinu var ekki langt komið þegar það kom
upp að fjárdráttarmenn innan ríkisins hefðu farið
svo langt að þeir sviku skóna sem af þeim voru
keyptir dýrum dómum handa hermönnunum.
petta þótti svo alvarlegt að lengi var borið til
baka á þeim grundvelli að engin þjóð væri svo
spilt að slíkt gæti komið fyrir. Heilsu þeirra
manna, sem lögðu líf sitt í sölurnar fyrir ríkið
var stofnað í háska, og þarf ekki langra athugana
til þess að sjá hvílíkur glæpur slíkt var og til hví-
líkra vandræða slíkt gat leitt.
En það var ekki nóg; smátt og smátt kom
fleira í dagsljósið, ekki fegurra; ein blóðsugan
kom fram eftir aðra; ein svikin urðu uppvís eftir
önnur og hvergi sást út fyrir þann f járdráttar vef
sem að verki var.
Ekki var annað að sjá en að fjöldi manna hefði
sett sér það markmið að flá ríkið og féfletta það
á allan mögulegan hátt, á þeim tíma þegar mest
reið á ærlegum og samvizkusömum skiftum.
Ekki voru einungis skómir sviknir á hermenn-
ina, heldur einnig vopnin, sem þeir áttu að beita og
sjónaukamir sem þeir áttu að nota.
Að svíkja skóna var sama sem að höggva sár
á fæturþeirra; að svíkja byssumar var sama sem
að ónýta vopnin í höndum þeirra og senda þá síð-
an út í hættuna; að svíkja sjónaukana var sama
sem að kasta sandi í augu þeirra til sjóndeyfðar.
Og þó kastaði tólfunum í öllum þeim óheyrðu
svikum sem í ljós komu í sambandi við hestasöl-
una. par sem hestar voru seldir eineygðir, haltir,
meiddir, gigtveikir og alls konar gallagripir, auk
þess sem sumir voru þrítugir að aldri.
Og fyrir allar þessar sviknu vörur var sett
ræningjaverð; hundruðum þúsunda, jafnvel mil-
jónum dollara stungið í vasa einstakra manna og
félaga fram yfir sanngjamt verð.
Um þetta var talað landshomanna á milli og
loksins varð gremja fólksin^ svo mikil að eitthvað
varð að gera, og var þá skipaður maður til þess
að rannsaka öll þessi mál. Hann hét Davidson og
fór fylki úr fylki og hélt rannsóknir; kom það í ljós
í hverjum einasta stað þar sem hann yfirheyrði
menn, er hervörur höfðu selt, að fjárdáttur hafði
verið hafður í frammi. Sumstaðar sviknar vörur,
sumstaðar sett tvöfalt verð og víða hvorttveggja.
í öllum löndum nema Canada hefðu slíkir
menn verið teknir fastir og hegnt harðlega. peir
hefðu verið skoðaðir sem óvinir ríkisins og hættu-
legir í hæsta máta.
En hvað var gert? Mennimir eru flestir laus-
ir enn þann dag í dag, og engar kærur fram komn-
ar á hendur þeim, þótt þeir hafi verið staðnir að
ódæðisverkunum
peir halda sumir áfram að njóta virðinga og
valda í ýmsum ábyrgðarmiklum stöðum og er ekki
snert hár á höfði þeirra fremur en þeir væru sak-
lausir englar og trúir borgarar.
Svo kom skotfærapöntun frá Englandi; flýja
Bretar þar til Canadamanna, þegar þeir þurfa á
vopnum og verjum að halda og treysta þeim eins
og sönnum sonum til þess að sýna snarræði og
samvizkusemi. peim lá á skotfærum—lá á því að
þau væru búin til tafarlaust og svikalaust.
Og þetta var ekkert smáræði. peir pöntuðu
margra miljóna dollara virði.
pegar til kom voru sömu óhreinu hendumar
á bak við þessar pantanir hér; sömu löngu fing-
urnir sem um þær fjötluðu; sömu svikin, sama
græðgin og sömu landráðin.
Vopnin eða skotfærin sem borgarar þessa lands
og móðurþjóðarinnar áttu líf sitt undir voru
svikin, og verðið sem fyrir þetta var sett var
mörgum miljónum dollara hærra en sanngjarnt
var.
Samningar voru gerðir við menn sem kölluðu
sig félag; menn sem engin tök né áhöld höfðu til
hergagna smíða. pessum félögum var borgað
fyrir fram fé í miljóna tali, svo fá þau önnur fé-
lög til að búa til hergögnin, en geta ekkert sjálf
nema tekið ógrynni fjár úr vasa fólksins, með að-
stoð þeirra inanna sem stjórnin sjálf skipar.
Allar kærur og kröfur voru bældar niður; alt
var talið rangt er fram kom frá andstæðingum
stjórnarinnar í Ottawa þegar þeir vildu halda uppi
rétti fólksins og heimtuðu rannsókn. pví var
| neitað fyrst harðlega að nokkuð væri að rannsaka.
Pegar það dugði ekki lengur var því haldið fram
að þetta væri mál sem Canadastjórnin hefði ekk-
ert með að gera; það væri alríkisstjóminni á
Bretlandi sem það heyrði til. Eins og skýrt var
frá í Lögbergi nýlega hafði brezka stjómin heyrt
svo Ijótar sögur héðan að vestan og fengið svo ill-
an grun á ráðvendni Canadamanna vegna dýrleika
skotfæranna að hún sendi mann hingað vestur er
Thompson hét til þess að athuga gerðir skotfæra-
nefndarinnar, og endaði það þannig að hún varð
að fara frá með vanvirðu og önnur nefnd var sett
í staðin.
En hver var hegningin fyrir glæpinn? engin,
alls engin. Eins og þeir ganga lausir enn þann
dag í dag sem Davidson rannsakaði og f járdráttur-
inn sannaðist um og svikin, eins eru þeir lausir
og frjálsir sem svku skotfærin, bæði að efni, verki
og verði. Og nefndin sem að sjálfsögðu bar alla
ábyrgðina og gefið hafði sjálfri sér samningana
og peningana, einnig hún er laus og frjáls. pað
er öllu óhætt hér í Canada undir sambandsstjóm-
inni, ef fjárdráttarmennimir fara nógu langt; ef
þeir eru ekki að ómyndast við að stela eða ræna
eða svíkja út aðeins fáeina dali.
Fyrir þess konar er hegnt, en þegar það skiftir
tugum eða hundruðum þúsunda Æða helzt ef það
skiftir miljónum, þá er hættan engin, en vemdin
nóg og öflug.
Pað sýndist liggja beint við að allir fjárdrátt-
armennimir væru teknir fastir og settir í gæzlu-
varðhald; mál þeirra rannsökuð til fullnustu og
dómar uppkveðnir. En því er ekki að heilsa.
Loksins kom þó fram annar Thomas Johnson
í Ottawa þinginu og gekk svo hart að verki að
iíklegt er talið að sögulegt verði.
pingmaður, sem George Kyte heitir, kemur
fram í vikunni sem leið með beinar kærur um
fjárdrátt, ráðleysi, meinsæri, samsæri og stuld.
Er þar lagt fram alt sem til sannana þarf.
Nöfn manna gefin; fjárupphæðir tilteknar; stað-
ir og stundir greind og svo vel og rækilega frá
gengið að tæpast er hægt að ganga fram hjá.
m

THE DOMINION BANK
■** ■"•«'»11 B- OBI m. M f .. frrm W O ■ATTMW
C. A. BOGEKT, G^nerftl Maunfer.
Varnsjóðnr og óskiítur gróðl.. $7.300.000
Stol’iisjóður................$6,000,000
BYILJA MA SPABISJÓÖmREIKXING MEI> $1.00
PaS er ekkl nauðsynlegt fyrlr big að Hða þangað til þú
átt ftlitlega upphæð til þess að byrja spartsjóðereikning vlð
þennan banka. Viðskifti má byrja með $1.00 eða meiru, og
eru rentur borgaðar tvisvar á ári.
Notre Dame Branoh—W. M. HAMILTON, Manager.
Selkirk Brancli—M. S. BUKGEK, Manager.
Hann sýndi fram á og bauðst
til að sanna ef rannsókn fengist,
að Allison hershöfðingi með
vemd Sam Hughes hermálaráð-
herra hefði sólundað svo fé fólks-
ins og svikið svo ríkið þegar það
var í nauðum statt að hver sá
er ekki væri rannsókn og hegn-
ingu meðmæltur, verðskuldaði
fyrirlitningu þjóðarinnar.
Borden stjórnin hefir þegar
skipað áttatíu og eina konung-
lega rannsóknamefnd síðan hún
kom til valda 1911, og hafa þær
kostað landið $250,000; en sum-
ar—og flestar þeirra hafa verið
að engu liði.
Nú skipar Borden áttugustu
og aðra nefndina; voru það að-
eins tveir menn með afartak-
mörkuðu valdi. (Frh.).
Hermiþingið.
(Framh. frá i. blsj
var það sú sprengikúla sem stríðiö
vanst á. 15. maí uröu svo stjórn-
arskiftin, en kosningarnar 6. ágúst,
meö öllum sínum ml<lu og góöu af-
leiöingum.
Johnson sagði siðan sögu þings-
ins og starfa þess. Mintist á Iof-
orö þau sem flokkurinn heföi gef-
iö fyrir kosningarnar og mál þau
sem hann haföi barist fyrir um
mörg ár. m'ntist á það hversu vel
og ófrávíkjanlega öll loforö heföu
verið efnd og hversu miklu hefði
þegar veriö til leiöar komiö, þótt
ekki væru nema tíu mánuðir síðan
stjórnin tók viö meö fullum ráöum.
Málin sem afgreidd voru á þingi
hafa verið skýrö í Lögbergi, en
Johnson lýsti gildi þeirra hvers fyr-
ir sig vel og skipulega. Hann sagði
það satt vera, sem Dró Jón Stefáns-
son heföi tekiö fram, að flokkar
stæöu sjaldan algerlega við loforð
sín; hér væri undantekning; þessi
stjórn hefði ekki staðið viö þau
með neinum hálfvelgju handaþvotti,
heldur bókstaflega og fullkomlega,
e'ns og ærlegum flokki sæmdi að
gera. Enda kvað hann stjórnina
vera svo lánsama að hafa fullkom-
ið traust svo að segja alls fólksins,
hvaða flokki sem það fylgdi.
Hann gat þess að konur hefðu
lengi og ærlega barist fyrir rétti
sínum með aðstoð góðra bræðra.
Þeim hefðu verið settir þeir kostir
að þær söfnuði 15 °/0 þeirra er at-
kvæði greiddu við síðustu fylkis-
kosningar undir bænarskrá um
jafnrétti; hefði sú tala numið 17,-
000; en þær hefðu gert betur og
komiö með 34,000 nöfn.
Þær liefðu þvi uppfylt sinn part
samningsins og þá hefði stjórninni
verið skylt að gera það sama; enda
hefði þar hvorki verið tregða né
viðstaða. Kvaðst hann skoða það
sem viðurkenningu þeirra, hversu
fjölmennar þær væru á þessum
fundi og vænta áhrifamikillar hlut-
töku framvegis af þeirra hálfu í
stjómmálum landsins.
Hann dvaldi alllengi við menta-
málin og aðgerðir stjórnarinnar í
þeim. Kvað hann þá baráttu vera
byrjaða en ekki endaða. Öflugur
mótþrói yrði hafinn gegn stjórn-
inni fyrir afnám tvískiftu skólanna,
og erfitt að segja hversu lengi sú
barátta entist. Kvað hann stjórn-
ina ekki ganga að því gruflandi að
hún hefði þar stigið hættulegt spor,
ef hún aðeins hugsaði um sjálfa
sig, en það væri sannfæring henn-
ar að hér hefði þjóðinni verið unn-
ið stórgagn, og fyrir þjóðina ætti
hver stjórn að vinna fyrst og
fremst. Fyrir sitt leyti kvaðst
hann vera reiðubúinn að fórna sinni
pólitísku stöðu fyrir það mál, ef á
þyrfti að halda, þvi heill ríkisins
væri í veði, ef ekki væri aðhafst, og
síðari tímar mundu fella þann dóm,
að þá hefði verið lagður einn traust-
asti steinninn í undirstöðu trvggs
þjóðlifs hér í fylki, þegar menta-
málalögunum var breytt.
Hann lýsti þeirri stefnu sem
stjórnin hefði tekið til að hjálpa
fáíækum bændum, þar sem $ioo,-
000 voru veittir til að byrja með í
því skyni að hjálpa þe m til að
kaupa kýr er búskap byrjuðu.
Þetta kvað hann aðeins byrjun, og
mundi stjómin gera alt er i hennar
valdi stæði til þess að líta eftir hag
bænda og efia hann; enda væru
þeir nytsömustu börn þjóðarinnar.
Um verkamenn talaði hann og
hag þeirra, mennina sem bæru hita
og þunga dagsins; kvað hann kjör
þeirra oft vera önnur en æskilegt
væri og hefði það mjög verið van-
rækt í liðinni tíð að iíta eftir hag
þeirra. Hann kvaðst sjálfur með
ánægju geta lýst þvi yfir að hann
hefði samið stutt lög, er snertu
verkamennina, sem betri þættu en
önnur lög af sama tagi, þótt lengri
væru. Er þar meðal annars ákveð-
ið að altaf skuli vera fyrirl:ggjandi
fé til þess að borga tafarlaust þeim
er fyrir meiðslum verða, svo að
þeir þurfi ekki að svelta né liða á
meðan þeir séu að bíða eftir máls-
úrslitum. Eru þetta sérlega miklar
réttarbætur. Áður voru lögin þann-
ig að þeir sem verk fengu hjá
stjórninni áttu að greiða ákveðið
kaup, en við þvi lá engin hegning
þótt það væri svikið — og þar af
leiðandi var það iðuilega svikið, eins
og nærri má geta. Nú hefir þessu
verið breitt, svo að há sekt liggur
við ef frá er vikið.
Ef einhver verkamaður slasast
við vinnu fyrir stjórnina, þá fær
hann 55% af sínum venjulegu laun-
um allan þann tíma sem hann er
frá verki, sem afleiðing af slysinu;
hann fær það án þess’ að þurfa að
fara til lögmanns eða hafa nokkuð
fyrir, og hann fær það hversu lengi
sem hann er veikur. Þetta er eitt
ákvæðið í nýju lögunum.
Þá mintist hann á beinu löggjöf-
ina. Skýrði frá þeirri stefnu sem
alstaðar væri að ryðja sér til rúms
að fólkiS réði sem mestu sjálft;
enda væri það í al’.a staði hellbrigt;
einungis þeir sem eitthvað hefðu
óhreint í pokahorninu væru hrædd-
ir við að láta fólkið ráða; þeir sem
ráðvandlega vildu breyta hræddust
það ekki.
Johnson kvaðst ekki mega
gleyma því að það hefðu verið ís-
lenzkar konur sem fyrst hefðu hafið
kvenréttinda baráttuna hér í fylki.
Kvaðst hann vænta þess að þegar
þær nú hefðu náð takmarkinu, létu
þær til sín taka og sín góðu áhrif
sjást; taldi hann það engan efa að
saga Manitoba mundi geta þess að
litla þjóðin íslenzka ætti þar fyrstu
sporin.
Eins og geta má nærri er þetta
aðeins örlitið af því sem Johnson
sagði.
Hann þakkaði að endingu klúbbn-
um fyrir það starf er hann hefði
unnið og óskaði honum allra heilia.
Næstur talaði Arngrímur John-
son. Hann kvaðst hafa átt heima
i þessu landi í síðastliðin 40 ár og
væri sér óhætt að fullyrða að al-
clrei hefði nokkur flokkur fyr né
síðar efnt eins fullkomlega öll sín
loforð og Norris flokkurinn; væru
það gleðileg tákn timanna. Hann
kvað það hafa verið sagt einhverju
sinni að ekki væri nema einn mun-
ur á conservativum og liberölum,
hinir fyrnefndu efndu ill loforð,
hinir síðarnefndu svikju góð. Þetta
kvað hann ekki hafa sannast í
Manitoba nú að því er liberala
snerti, um hina vildi hann minna
tala. Vonaðist hann eftir að þeir
dökku timar væru á förum; iof-
orðasvik þyrftu að mæta almennri
fyrirl.'tningu og efndir óskiftri
virðingu.
Síðast taiaði Guðm. Bjarnason
nokkur orð og var að því búnu
klúbbnum slitið til næsta hausts.
Er þá ætlast til að hanrí byrji aftur
I með fullu fjöri.
NORTHERN CROWN BANK
Höfuðstóll löggiltur $6.000,000 HöfuSstóli gr.iddur $2.850.000
8XJ 5RNBNDUK :
Forinaður.........- - - Str D. H. McMILLAN, K.C.M.G.
Vara-formaður............... - Capt. WM. ROBTNSON
Sir D. C. CAMERON. K.C.M.G., J. H. A8HDOWN, H. T. CHAMPION
E. F. HUTCHINGS, A. McTAVISH OAMPBELL, JOHN STOVEL
Allskonar bankastörf afgreidd. Vír byrjum reikninga við einstaklinga eða
félög og sanngjarnir skilmálar veittir. Avísanir seldar til hvaða staðar scm er
á Isiandi. Sériakur gaumur gefinn sparisjóðsinnlögum, sem byrja mé með
einum dollar. Rentur lagðar viðá hverjum sex mánuðum.
T, E. THORSTEIN9SON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St.. - Winnipeg, Man.