Lögberg - 13.04.1916, Blaðsíða 6

LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 13. APRíL 1916.
6
Á bökunardögum er vissasti
vegurinn að nota—
PURITy FLOUR
16
T
♦
f
♦
*
i ♦
! Búnaðarmál
Freyr
heitir mánaöarrit, sem gefiö er út
á íslandi. Er þaS lítiö kunnugt
hér vestra, en þess virði að þess sé
minst. Blaöið hefir komið út í 13
ár og fer batnandi ár frá ári. Er
þafi óefafi eitthvert allra bezta tima-
rit í sinni röfi sem veriS getur. Hér
eru teknar upp tvær greinar úr
ritinu.
að kynbótabúið (Stutteriet) var
lagt nifiur. Englendingar gáfu
fyrstir manna ættartölubók út á
prenti. ÞaS var árið 1793 og var
bókin um vefihlaupakynið (The
General Stood Book). Nokkru
síSar fóru þeir afi prenta ættartölu-
bækur um nautgripakyn, t.d. stutt-
homakynifi, og um sauSfé og svín.
Á siSari tímum hafa ættartölu-
bækur náS almennri notkun alstaS-
ar þar, sem um nokkrar verulegar
framfarir í búfjárrækt hefir veriS
að ræfia.
Æltartöor blúfjár.
Svo eru þær bœkur nefndar, sem
gefa giögt og samandregifi yfirlit
yfir ætt einstaklmganna, sem þar
eru skráSir.
Ættartölubækur búfjár geta ver-
ifi tvennskonar:
1. Einka ættartölubækur.
2. Opinberar ættartölubækur.
Þær fyrri eru færfiar af einstök-
um mönnum og ná aSeins yfir
þeirra eigifi búfé efia nokkum hluta
þess. Eigandi búfjárins er þess-
vegna einráfiur um, hvort hann
heimtar nokkur skilyrfii um bók-
færslu hinna einstöku skepna; hvort
hann t.d. setur ákveSna mjólkur-
hæfi efia smjörmagn sem skilyrði
fyrir skrásetningu kúnna o.s.frv.
Hinar opinbem ættartölur em
aftur færfiar og gefnar út afi til-
hlutun búfjárræktarfélaga efia
landsstjómarinnar. Þannig er þessu
varifi t.d. í Englandi og í Dan-
mörku.
Skepnumar verða ætíS afi full-
nægja einhverjum teknum skilyrfi-
um, ef þær eiga að ná skrásetningu
í opinberri ættartölubók. Þessi
skilyrfii hafa vanalega ekki verið
str'óng í fyrstu, en þegar fram í
hefir sótt, og kynstofnamir em
orfinir betri, þá hefir verið hert á
kröfunum.
Á Englandi eru færfiar ættar-
tölubækur yfir hina beztu hesta af
vefihlaupakyni. Fyrst þegar farifi
var að gefa þær út, vom kröfum-
ar til þess að bóka mætti hestana
ekki aðrar en þær, aS þeir heffiu
skarafi fram úr viS vefihlaupin.
Þeir vom bókfærSir eins fyrir þafi,
þótt þeir ekki væru af hreinu vefi-
hlaupakyni. Nú er þetta orfiiS á
annan veg, því nú má engan hest
bókfæra í ættartölubækur kynsins,
nema hann sé af óblönduSu vefi-
hlaupakyni.
Aldir eru liSnar síðan fariS var
afi færa ættartölubækur. Má þar
nefna sem dæmi, aS ættartölubæk-
ur vom færfiar yfir kynbótadýr
Frifiriksborgar-hestakynsins danska
frá því um 1700 og þar til um 1830, |
Ættartölubækur hafa mikla þýS-
ingu og margháttafia. — ÞaS er
margsannað orfiifi, afi afkvæmin
líkjast ekki einungis foreldmm sín-
um, heldur líka oft og einatt fjar-
skyldari ættlifium, svo sem afa eða
ömmu, langafa efia langömmu o.s.
frv. Af þessu er þá augljóst, afi
mjög er áriðandi aS þekkja sem
bezt ætt þeirrar skepnu, sem valin
er til undaneldis, því þótt skepnan
sé í alla stafii gott dýr og álitlegt,
getur vel farifi svo, aS afkvæmi
hennar verfii lélegt, og líkist í þvi
eldri ættlifium, ef ættin hefir verifi
gölluð. En þvi betri sem ættin er,
þess meiri likur era til, afi afkvæm-
iS verfii góð skepna. Um þessar
líkur gefa ættartölubækur mikils-
verSar bendingar og hjálpa til afi
sneifia hjá göllum, er án þeirra ekki
yrfii hjá sneitt.
Án ættartölu-bókfærslu er því
hæpifi, að kynbætur á búpeningi
vomm verfii leiddar inn á þá braut,
er fast og ákveðifi styðji afi fram-
för hans.
Til afi skýra þetta nánar, skal eg
nefna nokkra af mest varfiandi
kostum ættartölubóka.
1. bœr gera mögulegt að rekja
œtt skepnanna í marga liði og með
því sannfœra sig um: (a.) hverja
ættfasta kosti og galla skepnan hef-
ir, (b.) hver skepnan œtla megi að
bezt reynist til framrœktar.
2. bœr gera auðveldara að við-
halda kynfestu dýranna. — Ef ætt-
artölu bækumar em með nægilega
glöggum lýsingum af kostum dýrs-
ins og göllum, þá getur sá, er bæk-
urnar les, skapafi sér mynd þess
dýrs sem hann les um. Líki hann
svo saman einstaklingum sömu
ættar, þá getur hann gert sér grein
fyrir kynfestu þeirri sem ráSandi
er í ættinni. Og mefi samanburfii
á fleiri ættum er hægt aS sjá, í
hverri ættinni ef mest kynfesta.
En því kynfastari, sem kostir
dýranna era, þess verðmætari em
Jjeir, því vel kynfastir kostir koma
aS jafnaði sem eðlisnaufisyn fram
hjá afkomendum þeirra skepna,
sem slíka kosti hefir afi bera.
M L 11 I 1.
ast, hvemig steinamir væra orfinir
til og kolin í jörðinni.
Á veturna skýrSi hann fyrir
þeim hvemig frostrósimar yrSu til
og hvemig snjórinn myndaSist í
loftinu og svo framvegis. Og hann
sagði þeim þetta alt í fritímunum.
til þess aS taka ekki tima frá kensl-
unni; en hann sagði þaS samt alt í
sambandi viS það sem bömin lærðu,
til þess aö þau skyldu þaS sem bezt.
Og Ólafi þótti ósköp vænt um
skólann sinn og öll bömin.
En svo kom einu sinni upp
skarlatsótt í Hólabygfiinni, og öll
bömin urSu að vera heima. Skól-
anum var lokað. Og þó leiddist
Ólafi allrapabba svo mikið aS hon-
um fanst hver dagur vera eins og
heil vika. Hann fór á hverjum
morgni á skólann; honum fanst
hann ekki geta annað; honum fanst
hann verfia aS sjá hann. Hann fór
inn í kenslustofumar og horfði á
auða bekkina og honum leið illa.
Og svo fór hann venjulega út í
dymar og stóö þar stundarkom og
horfði út í allar áttir, þar sem hann
vissi aS bömin hans áttu heima. Og
hann lék sér stundum aS því að
draga upp flaggiö á stönginni, eins
og hann var vanur þegar bömin
vom í skólanum.
Þifi sjáið á myndinni hvar hann
Ólafur allrapabbi stendur í skóla-
dymnum.
Storknaðir Sólskinsdropar.
Er þaö ekki skrítið? Getur það
verifi? haldifi þið ejcki afi þaS sé
vitleysa ?
Séra Frifirik J. Bergman sagöi
sögu nýlega á Heklufundi um
storknafia sólskinsdropa, og ykkur
þykir sjálfsagt gaman afi lesa þá
sögu, efia part af henni.
í Bandarikjunum er maSur sem
heitir Russell H. Conwell; hann er
nú orSinn 74 ára gamall. Hann er
prestur. Þegar hann var lítill
drengur langafii hann til að læra, en
hann var ósköp fátækur.
Samt gat hann lært meS því afi
vinna og vera reglusamur og spar-
samur. En hann IagSi ósköp mik-
iS á sig til þess aS geta lært, og
hann man altaf eftir því hvaS þaö
var erfitt fyrir hann.
Og Conwell er gófiur mafiur, og
þess vegna hætti hann ekki aö
hugsa um hvað það væri erfitt fyr-
ir fátæka drengi aS læra, þó hann
væri nú sjálfur búinn aS því og lifii
nú vel.
Hann fór þá afi hugsa um það,
hvafi margir aörir fátækir piltar
væm til sam langafii til að læra og
gætu þafi ekki af því þeir væm svo
fátækir.
Og Conweli strengdi þess heit að
hann skyldi verja æfi sinni til þess
aS hjálpa ungum, fátækum, efnileg-
um piltum til þess að læra.
Hann er ákaflega gáfafiur mafi-
ur, mikill rithöfunmr og góSur
ræðumafiur. Og hann hugsaöi sér
aS til þess afi geta hjálpaS ungum
mönnum yrfii hann að ná í mikiö
af peningum með einhverju ærlegu
móti. Og hann sá afi hann mundi
bezt geta þafi meS því aS halda fyr-
irlestrá. Þafi var áriS 1874 sem
hann ásetti sér aö gera þetta. Var
þafi ekki skrítiö að þaS skyldi vera
sama árifi og þjóðhátíSin var á
íslandi ?
Svo skrifaöi hann fyrirlestur sem
hann kallafii “Demanta ekrar”
(Acres of diamonds), og þennan
fyrirles-tur hefir hann flutt 5225
3. Ættartölubœkur gera auð-
veldara að dcema um verðmceti sér-
stakra ættstofna og einstakra dýra
til framrœktar.
Reynzlan hefir sýnt, að verSmæti
ættstofna til framræktar er æriö
misjafnt. Hifi sama er og afi segja
um einstakar skepnur innan sömu
ættar. Þessi mismunur á meöal
annars rót sína aS rekja til mis mik-
ils arfgengiskrafts hjá dýranum. —
Þar, sem búfé hefir veriS bætt,
hefir þaS ávalt komiS í ljós, að sér-
stakir ættstofnar og einstök dýr
innan þeirra hafa lagt gmndvöllinn
undir framförina. Ættartölubækur
hjálpa til afi leiSa athygli aö slík-
um ættstofnum og einstaklingum.
4. Ættartölubækur hjálpa til að
viðhálda og auka verðmæti kyn-
fcrðiseiginleika og til að rýma burt
göllum.
Vifi nákvæma athugun ættartölu-
bóka má komast að raun um, hvem-
ig kostir og gallar ganga í erfðir.
En jafnframt má fá mikilsverfiar
bendingar um hvemig haga skuli
vali undaneldisdýranna, til þess aö
líklegt sé, aS kostir haldist, en gall-
ar fari minkandi.
Mér dylst ekki, afi ættartölu-
bókfærsla gæti stutt að þvi, afi á-
rangurinn af tilraunum íslenzkra
bænda til afi bæta búfé sitt, yrfii
meiri og betri en oft vill verfia.
Þess vegna set eg hér sýnishom af
því, hvemig haga mætti ættartölu-
bókfærslu.
Sýnishom:
Nr (— nr. í ættartölubókinni).
Nafn (skepnunnar) og nr.
Hvenær og hvar fæddur (fædd).
Lýsing: (Lýsingin ætti afi vera
glögg en stuttorð).
Ættartala:
i I
Faðir: MóSir:
I I I
F.: M.: F.: M.:
I I i___________
I I | I I I I '
F.: M.:F.: M.: F.: M.: F.: M.:
Helzt ætti að vera eitt blafi fyrir
hvert dýr. Fremri blaðsífiuna skal
þá nota til lýsingar á skepnunni
sjálfri og ætt hennar, og því komið
fyrir á líkan hátt sem sýnishomið
bendir til. Á aftari blaSsíöuna ætti
aS setja ýmsar athugasemdir vifi-
víkjandi afurfium dýrsins, um af-
kvæmi þess o.s.frv. — Bezt er afi
hafa þessar bækur í skrúfubandi,
og blöfiin laus hvert frá öfim, svo
aö hægt sé afi taka þau úr, ef vill
og setja önnur í þeirra staS.
Ósk mín er sú, aö línur þessar
gætu orfiið til þess afi hvetja þig,
lesari góöur, til umhugsunar og
framkvæmda í þessu efni. Þeirra
framkvæmda mundi þig ekki iSra,
er stundir lifia.
Hóltim í Hjaltadal, 26. jan. 1916.
H. J. Hjálmjárn.
—Freyr.
Hvernig er landið setið/?
Ef við rennum augunum yfir
þær jarfiir er við þekkjum, sjáum
viö strax, aö þær em misjafnar.
Viö sjáum góðar vildisjarfiir, sem
gott er aS búa á. Aörar jaröir em,
sem hafa gæöin í sér fólgin, en ekki
eins aufitekin. Fyrirhöfnin við aö
nota þær jarSirnar veröur því
meiri, og aröurinn sem ábúandi fær
í afira hönd, að sama skapi minni.
Enn em jarðir, þar sem núttúru-
gæfiin em bæði lítil og öröugt afi
hagnýta þau. Þar verða ábúend-
umir að leggja mikifi aS sér og sín-
um, vera hagsýnir, eljusamir, nýtn-
ir, árvakrir og stjórnsamir, ef vel
á aS fara. Og jaröirnar geta verið
svo rýrar og erfiSar, aö ábúandinn
berjist í bökkum, eigi fult í fangi
mefi aö hafa ofan af fyrir sér og
sínum, þótt þeir gæti allrar hagsým
í hvívetna.
Eins og jaröimar eru misjafnar
afi gæðum, svo era og löndin í heild
misjöfn. Sum em blíð og frjósöm,
önnur óblið og hrjóstmg. Eftir
Iöndunum verða lífsskilyrði þjófi-
anna misjöfn, en lífsskilyrfiin skapa
smátt og smátt þjófiimar, sem í
þeim búa, þær mótast af löndunnm.
Fólkifi sem býr í frjósömu löndun-
um, veröur eyöslusamt, gjamt til
sællíf's, latt og liðlétt til flestra
hluta. Hinir, sem þurfa stöfiugt
að strífia vifi óblíðu níttúrunnar og
heyja hildarleik við margskonar
örfiugleika, verfia ósérplægnar, spar-
samar, þrekmiklar og duglegar.
Baráttan evkur þrek og kjark, en
þess fer sú bjófiin á mis, sem enga
baráttu þarf afi heyja.
Þafi er eitt af lögmálum lífsins,
aS áreynzla auki krafta, stæli vilj-
ann og auki þrek og þrótt. Þess-
vegna þroskast þær þjóðimar bezt,
er mest revna á krafta sína, og þeir
einstakl'ngar mest, er ekki liggja á
lifii sínu, heldur starfa, starfa með
lifs og sálar kröftum.
En jarfiimar em misjafnar afi
fleim en náttúmeæöunum einum,
þær eru líka misjafnlega setnar.
Einn bóndinn notar sér öll hin
náttúrlegu gæði jarfiarinnar, án
þess afi hugsa nokkufi um afleifi-
ingamar. Hann t.d. slær túnifi, en
ber þó ekki á þafi, lætur læki og
ár flóa yfir b:thaga eftir vild, en
hugsar ekki um aö stjóma vatninu,
og hafa þess sem mest not, selur
heyið af engjunum og Ijær þær
öfirum, lánar mótak og torfristu
hverjum sem hafa vill, selur og
heggur skóg jarfiarinnar gengdar-
laust og fyrirhyggjulaust o.s.frv. Á
þennan hátt fær þessi bóndi miklar
tekjur of jörfi sinni í bili, en þegar
þær fara að minka. selur hann hana
öfirum. Fráfarandi og seljandi
telur þá nákvæmlega upp, hve mik-
iö hann hafi fengifi af mó, töSu,
fyrir engjaliá og heysölu,, skógar-
högg, torfristu crs-.frvr, og miðar
hann kaupverSifi viS þaS. Kaup-
anda lýst vel á, jörSin virSist borga
góSa vexti af höfuðstólnum, er
hann þarf afi leggjá fram, og svo
fer salan fram. En revndin verfiur
önnur. Nýi bóndinn fær ekki eins
mikiS af neinu og fráfarandi sagði.
Hann tapar því á kaupunum. Til
afi reyna að tapa sem minstu, reyn-
ir hann að nota sér enn meir úr
jöröinni. Hann fer að selja veiSi-
rétt, námuréttindi, engi undir jörS-
inni o.fl., og þegar honum svo býöst
færi. selur hann sjálfa jörðina. Þá
glevmir hann ekki aö geta síðasta
kaupverSs, og hann vill auSvitaS
ekki selja sér aS skafia. Jörfiin er
nú komin á markaðinn, hún gengur
kaupum og sölum, mann frá manni
og allir rýja hana og nífia. Um
þessar jarðir er sagt, aS þær séu
komnar í hendur gróðabrallsmanna,
og að þær séu níddar af þeim.
Annar bóndi situr jörfi sína prýfi-
isvel. Hann ber á túnið, svo töðu-
fallið vex, stækkar þafi og sléttar,
svo taöan verSi auðteknari. Hann
grefur skuröi, hleöur garða og fær
fullkoniið vald yfir vatninu og not-
ar þaö því eins og hægt er. Hann
tekur einungis1 mó handa sínu heim-
ili, svo mórinn endist jörfiinni sem
lengst. Hann grysjar skóginn, svo
hann geti vaxiS, og jafnframt því
sem hann veitir sér gagn, geti hann
líka veitt sínum gagn í framtíSinni,
hann prýöir um bæinn sinn o.s.frv.
Jarðir þessara bænda lenda sjald-
an hjá gróðabrallsmönnum, því
þessi bóndi vill ekki selja jörðina
sína. Hann elskar hana eins og
hún væri hluti af sjálfum honum,
hann man hvemig hún var, þegar
hann tók viS henni fyrst, hann man
verkin sín á henni, hann man glefi-
ina, sem hann oft fann, þegar hann
sá umbætumar er jörðin hans tók,
og eitt hiS fyrsta er hann segir son-
um sínum er saga jarfiarinnar, hann
segir þeim hvemig hann hér hafi
lifiið sætt og súrt, hvemig hann hér
hafi starfað, og sýnir þeim, hver
nú sé orfiinn árangurinn. Og syn-
irnir finna, afi jörðin er orðjn ætt-
argripur. Hún er oröin bautasteinn
ættarinnar, og þeir finna skyldu
sína til aS gera bautasteininn sem
veglegastan. Þeim dettur ekki
annaS í hug, en afi taka viS af föfi-
ur sínum og halda í horfinu, reyna
afi byggja ofan á verk fefira sinna
og skila þeim enn betri frá sér.
Jarðirnar eru setnar misjafnlega
og löndin em þafi líka. Sum lönd-
in eru vel setin eins og jarðimar
hjá sumum bændum, en afirar þjófi-
ir sitja löndin sín misjafnlega, og
sumar jafnvel illa.
íslenzka þjófiin er ein af smá-
þjóSum heimsins. Hún býr í sínu
eigin landi “norfiur við heimskaut”,
langt frá öSmm þjóðum. En hvern-
ig situ rhún landið sitt? Því er
ekki gott afi svara, og hér verður því
ekki svarafi nema að litlu leyti, en
þafi vildi eg, aS sem allra flestir
spyröu þessa, og reyndu aS svara
því. Unga þjóðin—ungdómurinn
—sem á afi taka við Iandinu, á aö
gera sér ljóst, hveraig þaS er setiö,
því þaS þarf helzt að hlaöa i skörS,
sem hættan er mest, og hér þarf þaS
fyrst að laga, sem mest fer aflaga.
Fullsetnar og velsetnar jaröir eru
notaðar til fullnustu, án þess þó aS
rýra þær eða níöa. — EngiS er sleg-
ið upp, og heyiS er notaö til skepnu-
fóðurs. Jafnframt eru engjamar
bættar bæði meS vörzlu og áveitum.
En hvemig er landiö í heild sinni
setiö afi þessu leyti? Eg er ekki
kunnugur um alt land, en allviða,
og eg þekki ekki eina einustu svcit,
þar sem ekki mætti atika útheys-
fenginn til muna, meö þvi einu, að
slá engjamar upp. Og ætti eg að
nefna dæmi, sem væri vel ljós i
þessu efni, þá mundi eg nefna Safa-
mýri og StaSarbygfiarmýrar. Þar
mundi mega margfalda útheysafl-
ann meS því einu aö slá meira. Og
StaSarbygSarmýrar má auk þess
I ð L I K I V,
(fimm þúsund, tvö hundruS tuttugu
og fimm) sinnum og fengið fyrir
hann i kringum $4,000,000 (fjórar
miljónir dollaraj. Ein miljón er
þúsunr sinnum þúsund.
En þó Conwell hafi grætt svona
mikifi þá er hann samt fátækur, því
hann hefir varið öllum peningunum
til þess aö hjálpa fátækum náms-
mönnum. Ungir menn koma til
hans úr öllum áttum og hann kost-
ar þá eða hjálpar þeim til aS læra
hvafi sem þá langar til, ef þeir sýna
þafi að þeir eru áhugasamir og ein-
lægir. Hann hefir núna 3000 (þrjú
þúsund) lærisveina í Bandarikjun-
um, sem hann kostar og hjálpar.
En þafi er skrítiö hvernig har.n
fékk efnifi i fyrirlesturinn sinn.
Hann var afi ferfiast þegar hann
var ungur austur i Mesopotamíu.
á milli áanna Efrat og Tigris, og
Arabiskur maSur mefi honum.
Arabar kunna óskep mikið af
sögum og segja þær ósköp vel.
Þessi Arabi sagöi Conwell undur
skrítna sögu og hún er svona:
Hjá ánni Indus, eöa skamt frá
henni, bjó arabiskur bóndi, sem hét
Habit Ali. Hann var ánægður af
því hann var rikur og hann var
ríkur af því hann var ánægöur.
Honum leiö fjarska vel afi öllu
leyti.
Svo var það einu sinni afi Hindua
prestur kom til hans, settist hjá
honum og talafii lengi vifi hann.
Hann sat þar rétt afi segja heilan
dag og skýrði fyrir Habit Ali alla
mögulega leyndardóma náttúrunn-
ar og var hrifinn af >því hvaö mikil
dás'emd guðs þafi væri sem alstað-
ar birtist. Hann talaði um trén og
laufgaöan skóginn; hann talafii um
söng og Iitskraut fuglanna; hann
s
talaöi um silfurtæra lækina; hann
talaði um stjörnubjartan himininn
og hann talaði um sólina. Og svo
kom liann loksins afi demantinum
og talaði um hann. SagSi hann aS
demanturinn væri þaS merkilegasta
af öllu sem til væri. Hann sagði
aS ef maður ætti einn demant, þá
væri mafiur svo ríkur aS maöur
þyrfti engar áhyggjur aö hafa og
gæti haft alt sem mafiur þyrfti, og
ef mafiur ætti eina ekru af demönt-
um, þá gæti mafiur Iátifi bömin sín
verSa voldugri en alla lávarfia og
konunga heimsins. Hann sagöi aS
demanturinn væri STORKNAÐ-
UR SÓLSKINSDROPI.
Habit Ali hlustaði á þetta meS
mestu athygli. Svo fór Hindúa-
presturinn. En um kveldifi þegar
Habit Ali lagðist til hvíldar var
hann eitthvafi órólegur; hann gat
ékki sofnaö; hann var aS hugsa um
þaS sem presturinn haffii sagt hon-
og, og hann langaði til aS eignast
demanta. Hann var oröinn fátæk-
ur alt í einu af því hann var oröinn
óánægfiur, þó hann væri aufiugur.
Næsta dag lét hann kalla fyrir
sig prestinn og sagfii vifi hann:
“Hvar get eg fundiS demantana?”
“Þar sem þú finnur á renna í
gegn um hvítan sand milli hárra
fjalla” svaraði presturinn.
Habit Ali seldi nú alt sem hann
átti fyrir peninga út í hönd og fór
,aS leita aS þessarii á, sem rynni í
gegn um hv.tan sand milli hárra
fjalla. Harm fór um öll lönd *
heimsins og leitaSi. Loksúis kom
hann til Spánar og var staddur þar
hjá firði r;tt hjá borginni Barce-
lóna. Þá var hann búinn afi eySa
öllu sem hann átti, var rifinn og
tættur og óhreinn og allslaus; átti
einu sinni ekld neitt til þess aö
stórbæta mefi áveitum, og er nú víst
veriS aS undirbúa þaö verk.
Ekki þykir sú jörfi heldur vel
setin, þar sem Iækur rennur gegn
um mitt engifi, án þess afi nota hann
til áveitu. Þó gerir þjófiin þetta.
1 augtun allrar þjóðarinnar, em
Þjórsá og Hvítá, og afirar stórár
þessa lands ekki stærri en lækur í
augum einyrkjans. Og mefian þær
ekki eru notaöar, er ekki hægt að
segja afi landið sé vel setið afi þessu
leyti.
Annafi sem einkennir velsetnar
jaröir em góS tún, slétt, í góöri
rækt. Hvemig er nú þessu variö
meS landstúniö? Á síðustu árum
eru margar jarfiir afi fara í niður-
niðslu, þær eru lagöar undir aörar
jaröir og haföar fyrir selstöfiu. í
Borgarfirði t.d. eru einar 6 jaröir
notaðar þannig, í SkagafirSi einar
18, og svo er víðar. Á þessum jörfi-
um er stundum haft húsfólk, stund-
um ekki, og stundum er búifi afi
rífa öll hús nifiur. Engið er slegiS
og túnin, en á túniS er sjaldnast
borið. Á sumum jörðunum eru
túnin nú þegar komin í órækt. Or-
sakimar til þessa em þær, aö menn
hugsa ekkert um franitíöarafnot
jarfianna, og selja þær vafalaust,
þegar þeir eru búnir að rýia þær
nóg. ÁS þessu leytinu get eg því
ekki séfi afi landið sé vel setið. —
Þá em hér og þar jarfiir, sem órön-
ar eru eign gróðabrallara. Þær
ganga nú kaupum og sölum, og eru
rúnar, svipafi því sem lýst er hér
afi framan. Þessar jarfiir eru all-
ar, þar sem eg til þekki, illa setnar,
og sumar afleitlega.
Og þess er nú ef til vill varla að
vænta, aö landifi sé vel setiS, mefian
trúin á landbúnaöinn er lítil. —
Sé^t þetta ef til vill einna bezt á
fyrirkomulagi bankanna hjá okkur.
Þeir vantreysta svo landbúnafiin-
um, aS þeir lána minna út á jarfiir
til sveita, en hús í kaupstöfium. og
vilja helzt lána enn minna oft og
tíöum, en reglugerfiir mæla fyrir afi
megi. Af hverju kemur þetta?
ÞaS kemur af trúleysinu. Það
stafar ekki af nokkmm skynsam-
legum rökum, heldur því einu, aS
löggjafarvald og bankastjórnir hafa
meiri trú á framtíð kauptúna en
sveita.
Sumir af efnufiustu bændum
Iandsins em nú á seinni árum fam-
ir að setja fé sitt í botnvörpunga,
hús í kaupstöðum, mótorbáta o.fl.
Og alt þetta gera menn af því, aS
þeir treysta ekki jörfium sínum til
aS ávaxta peningana eins vel. Og
þó búa þessir menn á gófium jörfi-
um, er geta tekið miklum umbótum.
Hjá öfimm kemur trúleysifi á bú-
skapnum fram í kyrstööu, og enn
afirir eru svo trúlausir á Iandið og
búskapinn, aö þeir þora ekki að
reyna, heldur flytja strax úr sveit-
inni í kaupstaðinn. — og loks til
athugunar:
1. Hvað verður gert til þess aö
auka trúna á landbúnaðinum, og
veita honum jafnan aðgang aS
landsstofnunum og öörum atvinnu-
vegum?
2. Hvað verður gert, til afi
greiða fyrir því, aS stór vatnsveitu-
fyrirtæki hér á Iandi verfii fram-
kvæmd ?
3. HvaS verður gert, til að fyr-
irbyggja, aö jarfiir fari í niöur-
niöslu vifi brask gróSabralIsmanna ?
4. HvaS veröur gert, til aS fyr-
byggja að einstakir menn sölsi und-
ir sig jaröii; og leggi þær hálfgert
í eyfii?
Engum af þessum spumingum
ætla eg afi svara nú, en vilja ekki
einhverjir lesendur Freys svara
þeim og ræfia þær í heild sinni ?
P. Z.
—Freyr.
Kveðjukvak,
Eftir Guðmund Stefánsson.
Orkt við fráfall Stefáns Einarssonar
í Möðrudal.
Hvíld er veitt á heljar torgum,
hverjum eftir rauna stærö.
Okkar dauðinn eyfiir sorgum,
eins og þreytu værð.
Fyrir grafar friðinn borga,
fáir meira verS en þú;
ok, þig knúði æskusorga
út á heljarbrú.
Sorg og huggim saman blandast
sætrar hvíldar þér eg ann;
sjálfur hefi’ eg hálfur andast,
harma skafia þann.
Af því hlauztu veg og vanda
afi vera sálarstyrkur minn.
Einn mér finst, eg uppi standa,
eftir dauða þinn.
Ei skal brjóst mitt harmur herfia,
heldur vil eg likjast þér,
ef eg mætti, öfirum verfia,
eins og þú varst mér.
LaunuS væri lifs mins iSja, —
löngum hefi’ eg óskað þess, —
mætti eg í nrnning niðja,
með þér skipa sess.
♦♦•♦ 1' ♦ •!• ♦ •!• ♦ I' ♦ | ♦ I ♦ f. ♦ T ♦ .f. ♦ »♦♦♦♦
l Glaðar stundir |
x♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Um 50 manns komu saman afi
heimili Mrs. G. Búason fyrra laug-
ardagskveld. Vom það aöallega
meðlimir Goodtemplarafélagsins og
SkjaldborgarsafnaSar; auk þess þó
ýmsir aðrir. .
Tilefniö var þaS afi Mrs. M.
Sveinson er afi fara af stafi innan
skamms vestur til Elfros, þar sem
maSur hennar hefir sezt afi, og þótti
þaö vel viö eiga aS vinir hennar,
sem era margir, ættu mefi henni
glafia stund í kveöju skyni, áfiur en
hún færi.
Séra R. Marteinsson stýröi sam-
komunni einkar skemtilega og tók
sér þaS einveldi aS skipa hverjum
aö halda ræðu er honum sýndist;
voru allir svo hlýfinir að sára fáir
færfiust undan og voru ræöumar
víst ekki færri en 15.
Haffii forseti þá reglu að kalla
ávalt til ræðuhalds karlmann og
kvenmann á vixl; átti þafi að vera
tákn þess afi jafnrétti fullkomifi
ríkti í þessu fylki, enda hepnaðist
þessi regla vel, því konurnar virt-
ust jafn fúsar á afi tala og mennim-
ir.
Séra Rúnólfur flutti fallega
ræðu, sem var ávarp til Mrs. Svein-
sonar; lýsti hann þeim mikla kosti
hennar aS hún væri jafn glöfi og
jafn hýr á svip hvar sem væri og
hvemig sem á stæði. Hann kvaöst
þekkja hana vel, því hún heffii átt
heima í sinum húsum og sýnt þar
mikla mannkosti. Mann hennar
kvaSst hann einnig þekkja vel, hann
væri fermingarbarn sitt og með
betri drengjum er hann heffii kynst.
Séra Rúnólfur afhenti Mrs.
Sveinson mynd af eldavél. Var
þaS einkennileg gjöf og lítils virfii;
en þess má geta um leið aS þaS
fylgdi meS aö vélin sjálf heföi ver-
ið send vestur til Elfros, og mundi
hún verfia þar á undan Mrs. Svein-
son. Séra Rúnólfur óskaði þeim
hjónum gleöi og gengis í hinni
fögru og frjóu bygS, sem hann
taldi eina hina allra beztu er fs-
lendingar ættu heima í hér í landi.
Mrs. Sveinson þakkaöi samsætifi
vináttuþeliö og gjöfina og flutti
alllanga ræSu um álit sitt á bind-
indismálinu og afstööu Goodtempl-
ara til þess. Taldi hún sér það
sanna ánægju aS hafa tækifæri til
aS sinna því máli hvar sem hún
væri. Óskufiu þess margir siðar
um kveldið að henni mætti takast
aS stofna öfluga deild í Elfros og
Skjaldborgarmenn væntu þess afi
Mrs. Sveinson legfií ekki niöur
störf sín i kirkjulegar þarfir þeg-
ar vestur kæmi.
Sungnir vom fagnafiar- og ætt-
jarðar söngvar fjölda margir.
Um kl. 10—11 vom rausnarlegar
veitingar fram bomar, en að þeim
loknum skemt sér viS ýmsa leiki
þangaS til skamt lifði nætur.
Kröfur frá Pas
Sendinefnd frá Pas kom til fylk-
isstjómarinnar í vikunni sem leiS
og kraföist þess aS bænum væm
greiddir $100,000 úr fylkissjóöi,
sem þeir segjast eiga þar inni. f
nefndinni vom Finger bæjarstjóri
og Brown bæjarráðsmaöur.
Krafa þeirra byggist á því aS
meö viðbótinni vifi Manitoba 1912
fái fylkið $562,000 árlegt tillag frá
Sambandsstjóminni; hafi þeir
samningar verið geröir af gömlu
fylkisstjóminni aS Pas skyldi fá
$25,000 árlega. Þetta kvefiast þeir
aöeins hafa fengiö fyrsta áriö, en
ekkert sífian, og eigi þeir því inni
$100,000.
Fylkisstjómin kraffiist þess að
þeir legfiu fram mál sitt skriflega
og kvafist skyldu ihuga þaö.
Margt smátt'"gerir eitt stórt
jafnvel þegar um eldspítur er að ræða, þá ættu menn
að hafa augun á smámunum. Viðartegundin, gæði
brennisteinsins, hversu hægt er að kveikja á þeim
EDDY’S ELDSPÍTUR
eru búnar til úr sterkum hreinum furuviði og svo vel
gerðar að í þeim kviknar frábærlega vel. Eddys eld-
spítur hafa verið til sölu í sextíu og fimm ár það er því
ekki að undra þó þetta félag kunni að búa til eldspít-
ur. Það er altaf óhætt að reiða sig á vörur sem Eddy
féíagið býr til.