Lögberg - 14.12.1916, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. DESEMBER 1916
3£°gb£ig
Gefið út Kvern Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd.,Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
J. J. VOPNI, Business Manauer
Utan&skrift til blaðaina:
TlfE OOLUfJI^ PilESS, Ltd., Box 3I7Í. Wlnnipog,
Utanáakrift ritstjórans:
EDITOR L0C3ERC, Box 3172 Winnipog, Man.
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um &riS.
«27
Frœðandi fundur
var haldinn í Liberal klúbbnum 30. nóvember.
par voru staddir góðir ræðumenn og snjallir og
fluttar bæði fróðlegar ræður og skemtilegar.
Aðalræðumennimir voru tveir: Adamson
þingmannsefni fyrir Gimli kjördæmi til sam-
bandsþings og Thos. H. Johnson ráðherra opin-
berra verka.
Adamson kom víða við og stakk á mörgum
kaunum Ottawastjómarinnar; en einna dýpst rak
hann hnífinn í kýlin, þegar hann talaði um toll-
málin. Munu margir hafa farið af fundi fróðari
en þeir komu þangað, eftir að þeir höfðu heyrt
glögga grein fyrir því gerða hvfer væri hin rétta
og sanna ástæða dýrtíðarinnar.
pegar talað er um dýrtíðina, þá er orðum oft
þannig hagað, eins og verið væri að tala um harð-
indi, sem ekki yrði komið í veg fyrir.
pess er ekki gætt að dýrtíðin er þjóðinni
sjálfri að kenna. pað er lítils virði að kvarta og
berja sér, en hreyfa hvorki hönd né fót né tungu
í því skyni að breyta þeim kringumstæðum sem
dýrtíðina skapa.
Menn líta aðeins á yfirborðið, en grafa ekki
til grunna né brjóta til mergjar. Fólkið yfir
höfuð er of hugsunariaust; of leiðitamt. Ein-
stakir fjárglæframenn hafa tögl og hagldir í öll
um viðskiftum, aðeins fyrir þá sök að fólkið læt-
ur þá hugsa fyrir sig, í stað þess að hugsa sjálft
Bömin spyrja að ástæðum fyrir öllu mögu-
legu. Af hverju? hvaðan? hvemig? til hvers?
og svo fram vegis hljómar á vörum hvers heil-
brigðs bams. Og það leitast við það af fremsta
megni að svara f jálft sínum eigin spumingum
pannig á þjóðin að fara að. pannig á hver
sannur borgari að fara að. pað heyrir til borg-
aralegum skyldum að spyrja sjálfan sig allra
þeirra spuminga sem ríkið snerta og hag þjóðar-
innar og reyna að svara þeim.
Hvemig stendur á því að við borgum hærra
verð hér fyrir brauð sem búið er til úr canadisku
hveiti, en borgað er fyrir brauð úr því sama
hveiti þegar það er komið til Englands?
Hvemig stendur á því að við borgum hærra
verð fyrir saumavélar sem búnar eru til hér í
Canada, en þær eru seldar í Evrópu, eftir
að búið er að kosta flutning á þeim þangað?
Hvemig stendur á því að við borgum hærra
verð fyrir akuryrkjuverkfæri hér, sem búin eru
til í Canada, en þau em seld fyrir suður í Banda-
ríkjum, eftir að búið er bæði að borga af þeim
flutningsgja... og toll?
Hvemig stendur á því að við hér í vesturland-
inu verðum að borga miklu hærra flutningsgjald
á vörum vorum, en samborgarar okkar í Austur
Canada, þrátt fyrir það þótt jámbrautimar græði
meira í vesturlandinu ön austur frá?
pessum spumingum vill fólkið fá svarað og
það getur fengið þeim svarað, ef það grefur nógu
djúpt.
Skattamir og tollamir í Canada eru orsök í
dýrtíðinni að mestu leyti. Afturhaldstjórnin
komst til valda 1911, með hjálp þeirra manna sem
framleiða vörur og fá einkarétt til þess að selja
þær hér í landi fyrir okurverð með vemd stjóm-
arinnar.
pegar þess er gætt að allir íbúar landsins eru
aðeins 7,000,000 að meðtöldum bömum og gamal-
mennum, en tollamir á ári nema 500,000,000, þá
geta menn fyrst skilið hvemig á því stendur að
lífsnauðsynjar eru dýrar. petta er svo að segja
alt tekið í tollum af því sem vér þurfum til við-
urværis.
Hér er ekki svo drukkinn kaffibolli né látinn
upp í sig sykurmoli, ekki látinn á sig skór né
vetlingur; ekki tekið í hönd verkfæri til þess að
framleiða eitthvað úr jörðinni, án þess að borgað-
ur sé tollur og hann tilfinnanlegur.
“En þetta er nauðsynlegt”, segja menn; “ein-
hversstaðar verður að fá frá tekjur til þess að
standast kostnað við stjóm ríkisins.”
pað er rétt; en hversu mikið af þessum toll-
um fer til þess? Lítið á skýrslumar og sannfær-
ist um það að ekki nema Vi af þessum tollum fer
í ríkisfjárhirzluna eða til þjóðar þarfa; hitt fer í
vasa auðvaldsins og einokunarinnar.
pannig var það síðasta árið sem skýrslur ná
yfir að af $500,000,000 fýru aðeins $100,000,000 til
ríkisins, en $400,000,000 (fjögur hundruð miljón
ir) fóm í vasa einokunarinnar.
Oss er kent það og prédikað að vér eigum að
vemda heimaiðnað og kaupa heima tilbúnar vör-
ur, og það lætur vel í eyrum þjóðrækinna manna
eins og Canadamenn em yfir höfuð.
En þegar eins stendur á og eins er farið að og
hér í landi nú á tímum, þá er það vafasamt hvort
það eru ekki blátt áfram landráð að vernda
heimaiðnað.
pegar fáeinir menn hafa gengið í félag til
þess að sjúga merg og blóð úr þjóðinni til þess að
fita sjálfa sig undir því yfirskyni að þeir séu at
vemda heimaiðnað, þá em þeir eins greinilega
landráðamenn og nokkur getur verið. Og það er
heilög skylda vor að rísa upp gegn þeim.
Með órækum skýrslum ríkisins má sanna það
öllum sem opin augu hafa, að þær vörur sem hér
eru búnar til eru 20%—50% dýrari en sömu vör-
ur eins góðar eða betri, ef vér keypum þær ann-
ars staðar ao.
Maður býr til akuryrkjuverkfæri í Bandaríkj-
unum og selur það svo lágu verði að hingað flutt
mundi það ekki kosta nema $200. Annar maður
býr til sama verkfæri hér ekkert betra. Til þess
að .. essi framleiðandi hér geti sogið berg úr bein-
um samlanda sinna er honum leyft að selja þetta
verkfæri á $300.
Og hvemig er það mögulegt? spyrja menn.
Hvemig stendur á því að ekki er heldur keypt
af hinum sem selur fyrir $200.
pví er þannig komið fyrir að $100 tollur er
lagður á það, til þess að verðið verði eins hátt,
og svo er básúnað um það skýjimum hærra að
sjálfsagt sé að kaupa heima fyrir.
Af þessu leiðir það að varan eða verkfærið fer
upp í $300, í stað þess að hún ætti ekki að kosta
og kostar ekki að réttu lagi nema $200; hinu
stinga auðfélögin í vasa sinn með verad og að-
stoð stjómarinnar.
petta er aðeins dæmi, en svona er því varið
með svo að segja alt er vér þurfum að kaupa.
Af þessu stafar það að tollar í Canada eru á
hverju ári að meðaltali $635.00 á hvert heimili
með 5 manns.
Fólkinu í landinu er bannað með lögum að
kaupa ódýrar og góðar vömr annarsstaðar að, og
þau lög em þvinguð upp á fólkið þannig að þ’eir
sem selja vilja góða vöm og ódýra eru látnir sæta
fyrir það svo háum sektum, sem kallaðir eru toll-
ar, að þegar sú sekt er greidd þá er varan orðin
eins dýr og sú sem fólkið er þvingað til að kaupa
með ránsverði hér.
Einokunin útilokar góðar og ódýrar vörur frá
landinu, og er það einhver ljótasta aðferð sem
hægt er að hafa til þess að kúga fólkið. Tollam-
ir eins og þeir eru hér virðast blátt áfram til þecs
gerðir að gera hina ríku ríkari og hina fátæku
fátækari. —
Tollamir eru leyniskattar, sem lagðir em
allar nauðsynjavömr — tollarnir eru löghelgað
rán.
Dýrtíðin er kend stríðinu, og að sumu leyti er
hún því að kenna, en að minstu leyti þó.
Hvemig var það fyrir stríðið ? '
pá var meira en helmingur af öllum íbúum
Manitobafylkis í bæjum, en landið var autt.
Og af hverju var það? Af hverju leitaði fólk
ið til bæjanna, þar sem það að eins gat dregið
fram lífið á daglaunavinnu; aðeins hafði til hnífs
og skeiðar?
Ástæðan liggur í augum uppi: Búskapurinn
borgaði sig ekki. Allar afurðir voru undir lögum
tollanna. Menn vom sektaðir fyrir að selja sína
eigin vöru; sektaðir fyrir hvem einasta mæli
koms er þeir vildu selja og flest annað; alt sem
fyrir vömna fékst fór í kostnað, sökum þess að
akuryrkjuverkfæri vom með tvöföldu verði. Og
þetta verður eins eftir stríðið ef ekki er breytt til.
Svo er reiknað að 250,000 særðra manna muni
verða hér eftir stríðið, og að það muni kosta um
$40,000,000 á mánuði að sjá fyrir þeim.
Bóndinn er stoð og stytta þessa lands. Undir
honum er öll vor velferð komin. Honum eigum
vér meira að þakka en nokkurri annari stétt.
En hvemig er svo farið með þessa stétt. Lög
landsins eða stefna afturhalds flokksins, sem gerð
er að lögum á þessu tímabili, ákveða að okurverð
skuli vera á öllu sem hún kaupir; byggingaefni í
hús bóndans, verkfærin sem hann þarf á að halda
til þess að framleiða með gróða jarðarinnar, flutn-
ingsáhöld, sem hann þarf til þess að koma vömnni
frá sér, alt er honum selt með okurverði.
Til dæmis er hann látinn borga $90 fyrir flutn-
ingsvagn, sem ekki kostar nema $25, og svona er
með alt annað. ,
pað sem hér er skráð að ofan er lauslegur út-
iráttur úr ræðu Adamsons. Kendi þar margra
fleiri grasa og er Adamson bráð mælskur maður.
Má mikils vænta af honúm þegar hann kemur á
?ing, því það þarf tæpast að efa að hann nái kosn-
ingu.
ma
THE DOMINION BANK
Vppborgaður hot'uðstóU og varasjóður $13,000,000
( Allar eigiUr ... 87,000,000
STOFNSETTUK 1871
gr ’
Höfuðstóll borgaður og varasjoour . . $13.000,000
Allar eignir................. $87.000,000
Beiðni bœndai um lán
til búskapar og gripakaupa sérstakur gaumur gefinn.
Spyrjist fyrir.
Notra Dame Branch—W. M. HAMH/TON, Manager.
Selklrk Branch—M. 8. BUKOER, Managor.
Manitobastjórnin og Alþýðumáladeildin
Greinarkafli eftir starfsmann alþýðumáladeildarinnar.
Alifuglar til jólanna.
Mesta eftirspurn sem nokkum
tíma á árinu er eftir alifuglum er
einmitt fyrir jólin. I bæjum eins
og YVinnipeg eru seldir tugir þús-
unda af “tyrkjum”, gæsum, hæns-
um og öndum til slátrunar um jól-
in. Og eftirspurnin er ekki ein
ungis í 'Stórbæjunum. Smærri
borgir, bæir og þorp kaupa einnig
heilmikiS af alifuglum til jólanna.
Jafnvel þó fólk verSi að neita sér
um það sælgæti að borða fuglakjöt
á öðrum tímum ársins, þá er eins
og því finnist sjálfsagt að hafa
það um jólin. Þ'etta gerir það að
verkum að alifugla sala er venju-
lega langbezt um jólin — betri en
nokkum annan árstíma.
Ef til vill verður það þannig
fremur í ár en nokkru sinni áður,
fyrir þá sök að líklega er minna til
af alifuglum í landinu ^n venjulega
er um þetta leyti árs.
Þó þessu sé þannig varið ættu
bændur samt ekki að senda til sölu
mjög magra fugla eða hálfvaxna,
þvi ef þeir eru mjög kjötlitlir þá
borgar það sig að fita þá og geyma
þá til janúarmánaðar.
Ýmsar eru þær reglur sem
bændur ættti vel að festa sér í
minni þegar þeir senda alifugla til
slátrunar eða slátraða fugla; hvort
sem þeir eiga að vera til jólanna
eða > til einhvers annars tíma að
vetrinum.
1. Drepið aldrei fugla fulla;
sveltið þá æfinlega í 36 klukku-
stundir áður en þeim er slátrað.
Látið þá hafa nóg af hreinu vatni
i fyrstu 24 klukkustundirnar sem
}>eir eru sveltir.
2. Slátrið ekki “tyrkjum” eða
hænsum þannig að höggva af þeim
höfuðin. Margar konur sem kaupa
yá. vilja fá þá með höfði pg öllu
saman, því til eru sérstakir alifugla
sjúkdómar, siem hægt er að varast
einungis með því aö skoða höfuðin
fuglunum. Það er líka betra
fyrir bóndann að láta höfuðið
fylgja, því dálítið munar um þyngd-
ina. Allir góðir viðskiftavinir biðja
kaupmanninn sinn að hafa hausana
á fuglunum, sérstaklega “tyrkjum”
og hænsum, en af gæsum og öndum
má taka þá, meira að segja flestir
kaupmenn vilja láta taka höfuðin
af þeim.
3. Þegar “tyrkjar” eða hænsi
eru drepin, þá opnið þeim æð uppi
i gómnum, rétt undan vinstra eyr-
ana og látið þeim blæða út. Sting-
ið svo hnífi upp í heilann á þeim,
eins ’ langt og hægt er, hálfsnúið
hnifnum og dragið hann svo að
yður. Það að æðin er opnuð veld-
ur því að fuglinum blæðir fljótt, en
það að stinga í heilann veldur því
að fiðrið losnar á fuglinum og verð-
ur því auðvelt að reita hann.
Hengið fuglinn upp á fótunum áð-
ur en honum fer að blæða og blæðir
honum þá alveg út og er auðvelt að
reita hann á fáeinum mínútum.
Gætið þess vel að rifa ekki pöruna
þegar reitt er.
4. Látið ekki heitt vatn á fugl-
ana til þess að losa á þeim fiðrið.
Fuglar sem þannig eru reittir selj-
ast fyrir lægra verð, en þeir sem
þurir eru reittir.
5. Takið ekki innan úr fuglun-
ttm; ef þeir hafa verið vel sveltir
svo að þeir eru innan tómir; halda
þeir sér miklu betur ef innan í þeim
er og sömuleiðis má geyma þá
kngur þannig. Góðir alifugla sal-
ar vilja hafa fuglana með öllu
innan í.
6. Kælið alla slátraða fugla vel
áður en þér búið um þá til flutnings.
Látið fuglana vera úti eftir að þeir
hafa verið reittir, þannig að þeir
komi ekki ihver við annan og látið
þá kólna vel. Stundum kælir fólk
þá sem fyrst eru drepnir, en lætur
þá svo í kassa saman við aðra ný-
slátraða og volga. Þessir volgu
fuglar skemmast sjálfir og geta
skemt hina.
7. Látið slátraða fugla ekki
frjósa.
8. Sendið fuglana í hreinum
kössum eða tunnum og látið innan
i það pappír til þess að ryk haldist
úti. Látið blað í hvem kassa eða
tunnu með nafni yðar og áritan
og sömuleiðis með þvi á hversu
Westerti <Tana6a
Tf’lour ^ttills Company.TLimitcð
íttillers to U)e“p4opU
margir fuglar séu í kassanum eða
tunnunni.
9. Neglið spjald utan á kass-
ann eða tunnuna með nafni og árit-
an félagsins sem sent er til, og
verið einnig viss um aö skrifa þai
yðar eigið nafn og áritan.
10. Skrifið félaginu spjald eða
bréf, til þess að láta það vita um
sendinguna.
11. Sendið alt með hraðlest.
12. Ef þér er virkilega ant um
að ná í jólasöluna, þá sendu tafar-
laust það sem þú hefir. Sum fé-
lög neita að taka á móti sending-
um til jólasölu eftir 21. desember
eða 22 í það allra seinasta.
Nellie McClung heitir kona hér í Canada, sem
mikið hefir kveðið að síðastliðin ár.
Um 3 til 4 undanfarin ár hefir hún gefið sig
illmikið við stjómmálum og barlst örugglega
fyrir vínbanni og ýmsum endurbótum
Nellie þessi McClung hefir verið bjart von-
arljós á himni þeirra manna, sem siðbótum og
hreinleika hafa unnað í stjómmálum. Og sér-
staklega hefir hún verið skoðuð sem talskona J
allra mannréttínda.
En nú er að sjá sem þessi stjama hafi verið
komin of hátt og hana hafi svimað, því á mánu-
daginn var hrapaði hún skyndilega niður af þeim
heiðskíra himni, sem hún hafði skinið á, og féll
í saurpoll ójafnaðarins.
þegar Sir Robert Borden, stjómarformað-
ur í Canada kom hingað á mánudaginn, tekur
Nellie McClung sig til, gengur á fund hans óbeð-
in í nafni kynsystra sinna, og biður hann þess,
að hann veiti atkvæðisrétt að eins þeim konum
hér í landi, sem séu af brezku þjóðinni komnar.
Konur, sem fórnað hafa mönnum sínum, sonum
og bræðrum, vinum og elskhugum brzka ríkinu til
vemdar, án þess að vera brezkar sjálfar að upp-
run. pær á að svifta þeim rétti, sem þeim að
sjálfsögðu ber. *
pað var ekkert tiltökumál, þó brezkar kon-
ur. pað var ekkert tiltökumál, þó brezkar kon-
ur gerðu sitt bezta fyrir sína eigin þjóð; en að
hinar hafa gert það engu siður, það er meira og
stærra. Og það er kynsystir þeirra og talskona,
sem fram kemu með þessa ójafnaðar kenningu.
Burt með alla þess konar ójafnaðarmenn,
hvort sem eru í brókum eða pilsi.
Nellie McClung á héðan í frá að vera brenni-
merkt af öllum, sem jöfnuði unna, sem einn
hættulegasti ójafnaðarpostulinn í Canada þangað
til hún hefir afþlánað þessa stórsynd á þann hátt
sem hægt sé að taka til greina.
ÞJER HAFIÐ ÆFINLEGA FENGIÐ, 0G FAIÐ ALLA JAFNAN HJEREFTIR,
BETRI PREMIUR
í skiftum fyrir Royal Crown Sápu umbúðir, heldur en boðið er með nokkurri
annari svipaðri vörutegund.
KS8EX TK8KKIÐAR—eru meö þykkrl sllfurhúð
og ábyrgst aö þær endist 'vel. ókeypls fyrlr
/ n .n' eö«» 996 n>nb. hfllf tylft.
E88EX DESSKRT 8KEIÐAR—af sömu gerö og
eíoa.nu., uallL uuo. ssent meo pósti fyrir
400 umbúölr. Abyrgstar til margra úra.
E88EX MAT8KE1DAK—meö þykkri húö, og
ábyrgstar til margra ára, fjóröl partur af dús.
sendur meö póstl fyrir 200 umbúöir.
Silfurvara með Essex gerð.
E88EX DE88ERT HV18LIR—finætar S alla ESSEX MATKVISLIR—meS 6-Sætri siltur-
staöl og vel silfraaðar; h&lf' tylft send höö og mikils virtsi; hálf dús. sent meti
fyrir 300 umbúsir. pðstl fyrir 350 umbúíir.
pjóðflokka-brúður
»00. 150, *00. 250 'U JÍOO umbúÖir
hverja. RúmiÖ leyfir oss ekki aö
lýsa þeim. SendiÖ ors umbúöirnar, og
vár sendum það besta aem vér höfum
og gerum yöur ánægö.
Premíudeildin er í verksmiðjunni.
BARNA SKEID No. 619—(Avaiod
gerö). Bezta efni, þykk húö, á-
byrgst til margra ára; sendar
fyrir, 160 umbúöir.
rHE best.
Hinn tapaði erfingi.
Tveir til aex geta leikiö; 48
epil úr góðu efni, í fallega
skreyttu hulstri. Send fyrir 76
Royal Crown sápu umbúðir.
Klæðisbrúður
á
pappa.
Sem akera m& af
og fylla út.
ViÖ höfum nýja ftg
endurbætta gerö af
27 þuml. brúöum, af
ýmaum Ht, úr sterku
efni, g þegar þær eru
fyltar eru þær fulla
27 þuml. Svo stórar
<»ru þær að klæða má
í barnaföt. MeÖ einni
atórri brúðu eru tvær
litlar, svo úr verður
heill hópur. Allar
ókeypls fyrir 60 Roy-
al Cr.sápu umbúðir.
Skrifið til: - THE ROYAL CROWN SOAPS, LIMITED
Premium Department, -- Winnipeg, Manitoba