Lögberg - 01.03.1917, Blaðsíða 2

2
LÖGBERGr, FIMTUDAGINN 1. MARZ 1917
Utsœr,
Til þín er mín heimþrá, eyðimörk ógna og dýrðar,
ásýnd af norðursins skapi í blíðu og stríðu.
Hjá þér eru yngstu óskir míns hjarta skírðar.
útsær — þú ber mér lífsins sterkustu minning.
— eg sé þig hvíla í hamrafanginu víðu;
eg heyri þig anda djúpt yfir útskaga grynning.
Ofsinn og mildin búa þér undir bránni;
þú bregður stórum svip yfir dálítið hverfi,
þar lendingarbáran kveðst á við strenginn í ánni,
en upplit og viðmót fólksins tekur þitt gervi.
Hve myndir og skuggar miklast í þínu veldi.
— Eg man þig um dægur, er skín ei af ári né kveldi.
pá lyftirðu þungum og móðum bylgjubarmi
og bikar hins volduga myrkurs þú drekkur á höfin.
Augu þín lykjast undir helsvörtum hvarmi,
en hart þú bindur að ströndunum líkfölu tröfin. —
pá er eins og líði af landinu svipir af harmi.
peir leita í þínum val undir marareldi
— og mæðuandlit svefnþung á svæfli og armi
sjá þá, er varstu bæði lífið og gröfin.
Mér er sem eg skygnist yfir sædjúpsins jarðir —
þar er ekki hljómi líft né geisla af degi.
En eins og vindar leiða hlíðanna hjarðir
hafbúann straumurinn áttar á sporlausum vegi.
Og Ijósgjafaaugu svipast um undirsjáinn.
par sækja hafsins múgar sinn óraróður;
og vegast á til bana í lágum legi,
leiknir í fangbrögðum dauðans, varir og harðir.
par beita sér tálkn og barðar á rastanna gróður,
með bítandi tannir og skafla hvassa sem ljáinn.
Til lands sækir djúpsins líf. par merkirðu klettinn
og lætur þig sjást sem þú ert, með flakandi slæður.
Aftur og fram, meðan ertu steininum stæður,
sem stormur í kiarri þú æðir í þaranna runni.
Áin sekkur í sjóinn sem dropi í brunni —
en sá, sem ræður, þig stöðvar við norðlenzka blettinn.
pá brýnirðu róminn og kallar af fjöru að fjalli,
en f jötruðu strandirnar bergmála einum munni.
Réttlausa frelsi í holskaflsins hvolfandi falli.
eg heyri þig steypa í rústir og lyfta frá grunni.
— Eg minnist þín löngum, heimur hverfulla mynda,
í hópum, sem kemur og fer í voldugum borgum,
með óma, sem líða í öræfi hverfandi vinda,
með andlt, sem rísa og sökkva á streymandi torgum.
Bylgjur stynja og deyja í fjöldanna flóði.
par finnast ei blóðdropar tveir, sem að öllu jafnast.
Og eins er hvert brimtár og andvarp þitt, sem safnast
í öldustríðsins máttuga, druknandi hljóði. /
En einhversstaðar á alt þetta líf að hafnast
0g einhver minnisstrengur nær hverju ljóði.
pví dagar sólina uppi um unaðarnætur.
pá eldist ei líf við blómsins né hjartans rætur.
— Hafkyrðin mikla legst yfir látur og hreiður,
en lágeislinn vakir á þúsund sofandi augum.
Á firðinum varpar öndinni einstöku reyður,
og uppi við land kasta sporðar glampandi baugum.
Báruraddir í vogavöggunum þegja.
^ Ein vísa er að e>ns hvísluð niðri í ósi.
Tíminn er kyr. Hann stendur með logandi ljósi
og litast um eftir hverju, sem vill ekki deyja.
En stoltastur ertu og stærstur í roki á haustin.
Strandmölin grýtir landið. pú seilist í naustin.
Skýin þau hanga á himninum slitin í tötra. —
J?að hryktir í bænum eins og kipt sé 1 fjötra.
— pá brygðurðu gaddinn við grúfandi bátastefnin.
Grunnsjórinn beljar um voginn svo jarðimar nötra.
En hafáttin er í húmi og blikum til skifta;
hún hleypir skammdegisbrúnunum föl undir svefninn.
pá hamastu, tröllið. í himininn viltu lyfta
hyljum þíns eigin dýpis og álögurn svifta.
— og alt af eg man þig um mánanóttina langa;
þá mæna til stjarnanna skuggar eyja og dranga
og vef iast í löngum örmum, sem risi og rýgur —
en röstin niðar í fjarlægð, sem blandaða strauma.
pinn barmur aðeins hrærist og hljóðlega stígur
er himneska segulfangið á móti þér hnígur.
— Andvaka haf, í ómi glitrandi stranda,
Aleinn eg dvel í stjörnuhöll minna drauma
og lifi að nýju þinn ljóma og róm í anda. —
Mín léttustu spor eru grafin í þína sanda.
ó, kveldsól á hafsins brotnu, blikandi speglum.
Bjargeyjan klæðist í liti, með snjóbleikum dreglum.
— Lognið það rikir. En boðarnir bregða hrammi
og bresta sem þrumur yfir döknandi flæðum.
— pá skil eg að heiðnin lifir aldanna æfi
með ódáinshallir, reistar í norðlægum sævi.
-----Að drykkju er Ægis hirð í hylgrænum klæðum.
f hálfri gátt stendur Lokasenna frammi.
Og landbrimið mælir á mig í kraftakvæðum —
vor kynstofn reis hæst í lífsins og guðdómsins fræðum.
Fomhelga spekin veit að afl skal mót afli,
en andanum gefur hún seinasta Ieikinn í tafli.
Guðimir yrkja í kveðandi brims og bylja
og brjóst hins illa valds er slegið með ótta.
Hamar pórs hann vegur að Alföður vilja;
því víkur glottið í Ægisdyram á flótta.
— Loki felur sig sjálfan í þjósti og þótta.
Hann þjakast og elskar í sinnar heiptar viðjum —
og minning hann ber um bros frá litverpum gyðjum
sem bjarma af von í myrkri eilífra nótta.
Útsær, þú hastar á hjartað og göfgar þess ama.
pú hylur í þögn vom fögnuð og gjörir hann ríkan.
,— Veröld af ekka, eg veit engan mátt þér líkan.
Viljinn sig þekkir hjá þér og rís yfir hafið —
já, hafið sem á ekki strönd með fjarlægan frama,
en fimaríki í auðnir skýjanna grafið.
pó deyi hjá þér okkar vonir, sem nefna þig nöfnum,
og nísti þinn kali vor brjóst, er vald þitt hið sama;
því handan/þín enginn átti að búast við höfnum.
Eilífð og himinn er landsýnin þar fyrir stöfnum.
Sem leikandi bömin á ströndu, er kætast og kvarta
með kufung og skel frá þínu banvæna fangi,
eg teyga þinn óm frá stormsins og straumanna gangi,
stimandi, klökkva djúp, sem átt ekkert hjarta.
— Missýnir skuggar, mókandi ey og drangi,
myndaskifti þín öll, þau skulu mér fylgja.
pó kalt sé þitt brjóst, þar sem blikar geislanna sylgja,
þó björgin þú knýir til ákalls, en svarir ei neinu,
alt það, sem hjúpur þíns hafborðs gjörir að einu,
hnígur að minni sál, eins og ógrynnis bylgja.
Einar Benediktsson.
—Skímir.
»
Kaupmannahafnar
Þetta er tóbaks-askjan sem
hefir að innihalda heimsins
bezta munntóbak.
Munntóbak
Búið tilúr hin-
um beztu, elstu,
safa- mestu tó-
baks blöðum, er
ábyrgst að vera
algjörlega hreint
Hja öllum tóbakssölum
Skáldskapur Einars
Benediktssonar.
Fyrirlestur eftir G. Armson.
Háttvirtu tilheyrendur!
Eg á að tala hér í kveld utn skáld-
skap Einars Benediktssonar. Fyrst
vil eg leitast v'ið að gera grein fyrir
því, hvernig umræðuefni þetta sam
rýmist, frá mínu sjónarmiði skoðað,
tilgangi fyrirlestra þessara; eg á auð-
vitað við fyrirlestra þá, sem gert er
ráð fyrir að fluttir verði hér í vetur
undir umsjón Goodtemplara stúkn-
anna, og sem< nu þegar er byrjað að
flytja.
Tilgangvrinn með fyrirlestrum
þéssum á að vera sá, að glæða þjóð-
ernismeðvitund vor Vestur-íslend-
inga. Eins oe öllum eflaust gefur
að skilja. geta þeir ekki orðið nema
örlítill skerfur til þess verks, sem
mörgum hér ber saman um að við
''restur-íslendingar eigum að taka
okkur fyrir hendur að vinna ti) við-
halds íslenzks þjóðernis og íslenzkrar
tungu meðal allra íslendinga og af-
komenda þeirra hér í Vesturheimi.
Þeir verða örfáir steinar, sem lagðir
verða í vegg þann, sem við öll ættum
að byggja til skjóls fyrir alt gott og
fagurt i þjóðararfi vorum. Félags-
skap þeim, sem gengst fyrir því að
fyrirlestrar þessir eru haldnir, hefir
fundist, að nú, þegar aðalstarf hans
er ekki eins umsvifamikið og það
hefir verið að undanförnu, gæti hann
ekki á annan hátt unnið meira til
gagns fyrir íslenzka þjóðflokkinn hér
í bæ, en það, að leggja þennan skerf
til þjóðernismálsins. Það er aðeins
óskandi að fyrirtækið beri á sínum
tíma einhverja góða ávexti, að það
stuðli að því að þjóðernismeðvitund
okkar allra glæðist þv’í betur, sem við
lærum betur að skilja hvað það er,
sem við ættum að leggja alt kapp á
að varðveita.
Það þarf naumast að taka það
fram að til þess að viðhalda ísl. tungu
°g þjóðernismeðvitund hér, hvort
sem um lengri eða skemmri tíma
er að ræða, er nauðsynlegt að halda
við þekkingu á íslenzkum bókmentum.
Að gera nokkra tilraun ti! að vernda
málið og glæða þjóðernistilfinning-
una án þekkingar á bókmentunum,
væri hið sama og að reyna að plægja
akur án pfógs eða fella við i skógi
axarlaus. Þekking á bókmentum ís-
lenzku þjóðarinnar og réttur skiln-
ingur á gildi þeirra er grundvöllur sá,
sem allar tilraunir okkar í þá átt
Verða að lokum að hvíla á. Fyrsta
spurningin hjá þeim, sem láta sér á
sama standa um þetta mál, er ávalt
þessi: til hvers ættum við að vera að
reyna að hakla við málinu; kenna það
börnum okkar og innræta þeim ást á
því og virðingu fyrir þjóðareðlinu ís-
lenzka? Og eina svarið, sem þeir,
er þannig spyrja, verða að viður-
kenna, sem réttmætt svar, já, eina
svarið, sem á að skoðast sem rétt-
mætt er það, að íslenzkar bókmentir
ekki aðeins jafngildi því, sem okkur
stendur hér til boða af því tagi, held-
ur séu betri en það. Því verður alls
ekki neitað, að það hefir enga
praktiska þýðingu að vera að reyna
að halda við íslenzkunni hér, enda er
aldrei sparað að benda á það; en þá
verður að leita að fullgildum ástæð-
um til þess annarsstaðar en í praktiska
lífinu. Og sannarlega ætti ekki að
þurfa að benda oft á það, að ekki
ber síður að hugsa um andlega lífið
en hið praktiska, ekki síður um þarfir
sálarinnar en likamans. Það er
andlegum þroska okkar fyrir beztu að
við höldum áfram að draga næringu
frá hinu andlega lífi -worrar eigin
þjóðar, ekki síður en annarsstaðar að.
Menning okkar og menning framtíð-
arþjöðarinnar hér á ekki að verða,
má ekki verða, eintóm líkamleg
menning;.- hún á einnig að verða
andleg; hún á að vera þroski lífsins
í víðtækasta skilningi. En sé þetta
rétt, þá vitanlega á það, sem einu
nafni nefnist bókmcntir, að eiga sinn
þátt í þroskanum, á að vera einn
hornsteinn menningarinnar. Eg held
þá að fullyrða megi að viðhald ís-
lenzkunnar hér, í þeim tilgangi fyrst
og fremst að við höldum áfram að
þekkja og hafa not af íslenzkum
bókmentum sé tnenningarmeðal, og
að þar með sé þeirri mótbáru rutt úr
vegi, að það sé tilgangslaust að v’era
að berjast fyrir því. Svo fjarri er
því, að eg fyrir mitt leyti vil hik-
Iaust halda því fram, að ef við, með
því að gleyma málinu viljandi, köst-
um frá okkur hinum íslenzka bók-
mentaarfi, þá skerðum við að allmiklu
leyti grundvöll þann, sem við höfum
að byggja á andlega menningu okkar,
enn sem komið er, og ef til v’ill um
alla framtíð.
Eftir þennan útúrdúr vil eg þá
réyna að komast að efninu, sem fyrir
liggur, skáldskap Einars Benedikts-
sonar. Til þess að reyna að gera
ykkur ofurlítið auðveldara að sjá
þau einkenni, sem mér virðast vera
eftirtektaverðust, í skáldskap hans,
vil eg leitast við að ræða um hann
frá fjórum hliðum, eða með öðrum
orðum, eg vil flokka skáldskap Einars
á þessa leið: 1. Um landið og þjóð-
ina, 2. um náttúruna, 3. um mann-
lífið, 4. lífsskoðun eða heimsskoðun.
Vitanlega eru all-mörg kvæði, sem
naumast geta talist til þessa flokka,
en á nokkur þeirra má minnast sér-
staklega.
Einar hefir ort all-mikið um landið
og þjóðina og lýsir heit og einlæg
rettjarðarást sér í þvi öllu. Hann
minnist varla á fátækt landsins eða
óblíðu náttúrunnar i því skvni að
kvarta eða vorkenna þjóðinni erfið
lífskjör, sem stafa af þvi hversu
naum náttúran er á gjöfum sínum á
tslandi. En honum gremst mjög
þekkingarleysið, kúgunin og fram-
taksleysi íslendinga sjálfra, sem hafa
valdið því, að menn hafa setið
hungraðir við jaægtaborð náttúrunnar.
Vit og dáð og framför er það sem
þjóðin þarf að öðlast í ríkum mæli,
til þess að hún geti orðið farsæl, hún
þarf að læra að hagnýta sér gæðin,
inín þarf að læra að nota náttúru-
kraftana, hún þarf að komast i tölu
menningarþjöðanna, sem hafa marg-
faldað fólksfjölda sinn og auðæfi sín
með þekkingunni.
Nú vil eg tilfæra erindi úr nokkrum
kvæðum, sem sýna þetta einna Ijós-
ast.
Fyrsta kvæðið í fyrstu kvæðabók
lyins byrjar svona:—
“Þú fólk með eymd í arf!
Snautt og þyrst við gnóttir lífsins
Iinda,
litla þjóð, sem gefdur stórra synda,
reistu í verki
v'iljans merki —
/vili’ er alt sem þarf.
‘Trúðu á sjálfs þíns hönd, en undir
eigi.
Upp með plóginn. Hér er þúfa í vegi.
Bókadraumum,
böguglaumum
breyt í vöku og starf.
Síðar í sama kvæðinu:—
“Sjá yfir lög og láð,
autt og vanrækt horfir himinsólin.
Hér er víst, þótt löng sé nótt um
jólin,
fleira að vinna
en vefa og spinna
vel ef að er gáð
Sofið er til tars og fremstu nauða.
Flý þó ei. Þú svafst þig ei til dauða.
Þeim sem vilja
vakna og skilja
vaxa þúsund ráð.”
Svo bendir hann á hvers þjóðin þarf
með til þess að vakna af svefninum
og brjóta af sér ok útlends valds, sem
honum finst að hafi átt svo mikinn
þátt í niðurlægingu hennar:—
“Nú er dagur við ský, heyr hinn
dynjandi gný
nú þarf dáðrakka menn —
ekki blundandi þý,
það þarf ,vakandi önd,
það þarf vinnandi hönd,
til að velta í rústir og byggja á ný.
“Sjáið risastig hejms! Tröllbrot
rafar og eims,
selja rammleik og auð hverri mann-
aðri þjóð.
Eigum vér einir þol fyrir vílur og vol
til að varða og greypa v'orn arðlausa
sjóð ?”
“Og sé mál vort ei laust og ef trú vor
er traust
á vort takmark og framtíð er sigur-
von enn.
Þá skal losna um vor bönd, þá er líf
fyrir hönd,
þá skal ljós skína um eyjuna, komandi
menn.
I aldamótakvæðinu kemur þessi
“trausta trú” á framtíð landsins í
ljós næstum að segja í hverju orði.
Þessi tvö erindi nægja til að sýna
hana:—
“Vor hólmi er snauður, svo hart er
um brauð,
margt hérað sem eyðimörk köld og
dauð.
Sú öld sem nú hefst, á hlutverk að
inna -7
sjá hjálpráð til alls, v^rna þjóðinni
falls.
En sýnir ei oss allur siðuður heimur,
hvað sárlegast þarf þessi strjálbygði
geimur?
Að hér er ei stoð að stafkarlsins auð ?
Nei, stórfé ! Hér dugar ei minna!
Oss vantar hér lykil hins gullna
gjalds,
að græða upp landið frá hafi til
fjalls.
Hann opnar oss hliðin til heiðanna’,
á miðin,
í honum býr kjarni þess jarðneska
valds.
Þann lykil skal fsland á öldinni
finna —
fá afl þeirra hluta’ er skal vinna.
— “Þvi veldur ^or fátækt oss vantar
að sjá,
hvað vísindi ynnu hér þjóðleg og há,
sjá náttúru landsins náminu háða,
sjá not þeirrar mentar, sem oss væri
hent.
Og hugmyndir vantar — með eins
manns anda
ávanst oft stórvirki þúsund handa.
Skal gabba þann kraft? Er ei grát-
Jegt að sjá
göfuga hugsjón smáða, —
sjá heilbrigða tréð vera höggvið og
brent
en hirt þið visna? Það þekkjum við
tvent. —
Að virða listir og framtak er fyrsta,
sem fólkinu’ á íslandi skyldi kent.
Með visindum alþjóð eflist til dáða,
það æðra því lægra skal ráða.”
Þekking og auður. Þetta tvent
þarf til þess að hagnýta auðsupp-
sprettur íslands, alveg eins og þess
þarf til hagnýtingar á auðsuppsprett-
um, hv’ar í heiminum, sem þær eru.
Það sem er af tuttugustu öldinni
hefir verið meira framfaraskeið í
sögu landsins, en nokkurt ananð jafn-
langt tímabil frá því landið bygðist;
og það eru einmitt þessar tvær vog-
arstengur framkvæmdanna, þekkingin
og féð, sem eru nú að lyfta þjóðinni
á hærra menningarstig. Svo rík er
þessi hugsun um nægtir íslenzkrar
náttúru, ef menn aðeins kunna að
nota hana, í huga skáldsins, að hann
kemst oft út í hugleiðingar um það
þegar hann er að lýsa náttúrunni,
eins og t. d. í kvæðinu “Haugaeldur”,
þar sem hann er að lýsa siglingu um
Borgarfjörð:—
“Svo færumst við hærra að hamri og
borg,
þá hjaðnar þokan í sólskinsljóma,
og örnefni kunnug í eyrum hljóma
með ódauðl^gt hrós og sóma.
Og þó finst það alt vekja saknandi
sorg —
því sést hér ei stórbær með Ijómandi
torg
og eimskip þjótandi um ísvatnsins
korg. —
Á aldrei að létta því fargi og dróma?
Straumurinn harðnar og heitar er
kynt.
Við höldum upp ána langt inn i fjörð-
inn,
og þræðum dýpið við bakkana og
börðin.
Nú blasir við stærsta jörðin.
'tn neðan við kjölinn er knálega synt.
Þar kastar sér lax eftir eðlinu blint!
Tómt silfur og gull, eins og mynt við
mynt,
t málmdysaeldi glitrar öll hjörðin.”
En eins o" landið er gott og fagurt
í atmum skáldsins, svo er saga þjóð-
arinnar raunalég og hörmungar kúg-
”nar O" éf-/ lc'cWn/'i-t rr'órcr f P'"’
er ö’l niðurl-eo'in? þjóðarinnar því að
'ænna, að hióðin hefir glatað frelsi
fímt. En hióðin á að verða frjáls
■’ft"r:
“”'á hin unghorna tíð,
vekur storma og stríð,
leggur stórhuga dóminn á feðranna
verk. —•
Heimtar kotungum rétt
— og hin kúgaða stétt
hristir klafann og sér hún er voldug
og sterk.
Nú er grafinn sá lýður frá liðinni tíð,
er sig lægði í duftið og stallana hóf.
Nú er þroskaðri öld eftir glapskulda
gjöld
og það gnötrar frá rótum hið aldraða
hróf.”
Erlendu kúguninni, eins og hún á-
valt hefir komið verst fram v’ið ís-
lendinga er lýst snildar vel í þessum
tveimur erindum úr kvæðinu “Strand-
sigling”:—
“Farþegu stóð við borð með breiðum
herðum,
bönd í rælni höndum lék;
yfirmaður fasmikill á ferðum
framhjá honum vék,
ýtti úr vegi hart og hrakorð lagði,
hinn fór undan, beygði sig og þagði.
Inn á sömu stöðvar stefnið horfði,
stýrði hönd af sömu þjóð,
sem þá fyr hjá búðarherrans borði
barnamaður stóð
og dauðableykur blóðskuld ranga
leysti,
blóðpeninginn siðsta í höndum
kreysti.”
En þetta er hverfandi, þetta er
raunasagan, sem að baki er. Fram-
undan liggur nýr æfiferill fyrir þjóð-
ina, sem verður bjartari og giftu-
meiri en sá, sem að baki er. Þetta
er trú skáldsins og þess'vegna getur
hann sagt við byrjun aldarinnar:—
“Brj'ót íslands bönd um þvert,
bann af því leystu hvert,
skírðu þess skjöld.
Lífgaðu alt lífsins vert,
launa hvað vel er gert.
'Fyrir vort fólk þú sért
frelsisins öld.
blessaðu alt búalið,
bát hvern og fiskimið,
hérað og höld.
Hefji þá auðnuafl.
Upp ! Yfir hrönn og skafl!
Lát snúast tímans tafl,
tuttugasta’ öld,”
Það mætti lengi halda áfram að til-
færa kafla úr kvæðum og heil kvæði,
sem sýna hve frelsi og framfarir
þjóðarinnar eru skáldinu bjartfólgin
mál, og hversu óbilandi trú hann hef-
'ir á þv’í, að enn sé svo mikil mann-
dáð til í íslenekil þjóðinni, að glæsi-
legustu voni'r í þessa átt gæti ræzt.
En hér verður að láta staðar numið
með það, til þess að rúm gefist fyrir
annað. Aðeins verður að bæta við
nokkrum orðurn frá skáldinu um
tunguna og þjóðernið. Þar er líka
mörg hvetjandi orð að finna og marga
gullfallega hugsun, sem við Vestur-
fslendingar mættum gjarna festa í
minni og ryfja sem oftast ,upp fyrir
okkur.
Eg tilfæri þá aftur úr fyrsta kvæð-
inu í elztu bók skáldsins, íslandsljóð-
um; þar standa þessi fögru erindi
um íslenzka tungu, sem hvert einasta
mannsbam ætti að kunna:—
Eg ann þínum mætti í orði þungu,
eg ann þínum leik í hálfum svörum
grætandi mál á grátins tungu,
gleðimál í ljúfum kjörum.
Eg elska þig málið undurfríða
og undrandi krýp að lindum þínum.
Eg hlýði á óminn bitra, blíða,
brimhljóð af sálaröldum mínum.”
IÞað hefir oft verið sagt, að málið
sé ekki sem hreinast á vörum almenn-
ings í Reykjavík fremur «n hér meðal
Vor, og er eflaust einhver sannleikur
í því. Um það farast Einari orð á
þessa leið í kyæði, sem ort-er fyrir
minni Reykjavíkur þjóðminningar-
dag einn fyrir nærri tuttugu árum:—
“En þó við Ftóann bygðist borg
með breiða vegi og fögur torg
og gnægð af öllum auð —
ef þjóðin gleymdi sjálfri sér
og svip þeim týndi er hún ber,
er betra að vanta brauð.
•— Þeir segja að hér sé hættan mest
og hérna þróist frónskan verst
og útlend tízka tímgist bezt
og tungan sé í nauð. —
“Nei, þegar öldin aldna flýr
og andi af hafi kemur nýr
að vekja land og lýð,
er víkka tún og breikka ból
og betri daga morgunsól
skín hátt um strönd og hlíð,
skal sjást, að bylgjan brotnar hér. —
Við byggjum nýja sveit og ver,
og munum vel, hvað íslenzkt er
um alla vora tíð.
Og ennþá úr aldamótakvæðinu þessi
fáu orð um íslenzkuna:—
—• Fegurra mál á ei veröldin víð,
né varðveitt hefir á raunanna tíð;
og þrátt fyrir tízkur og Ienzkur og
lýzkur
það Iifa skal ómengað fyr og síð.
Án þess týnast einkenni og þjóðerni
mannsins,
án þess glatast metnaður landsins.
(Frh.).
Úr bréfi
frá Vancouver B. C., dags. 17. þ. m.
“Það er hvorttveggja að Islend-
ingar í Vancouver bæjar-kerfinu —
í því kerfi tel eg sve tirnar South
Vancouver. Burnaby, Point Gray og
North ^’ancouver — eru fáir og á
v:ð 07 dreif n eð margra mílna milli-
’ i'i. enda ern islenzkar samkomur
s;a1dgæf?r. nú í seinni tíð. Ekki svo
að skilja að skortur sé á vilja, því
allur fjöl'i þeirrn þráir innilega að
hittast á a' ís'enz' ri samkomu, — að
s'tía sr’rran eina 'r"e1 'srund og rvfia
unp gamlar endurminningar, þó ekki
v»>—j ar>r,'’x ir1<‘nzi<t samkomu-
á fund. Að auki er og sá “Þrándur|
í Götu” sífelt til fyrirstöðu að annríki
hindrar þennan það kveldið, sem
annar getur verið laus. Alt þetta
framleiðir doðariki í okkar íslenzka
félagslíf, sem við fáum ekki reist
rönd við, í svipinn.
Stuttu eftir nýjárið varð fyrir til-
viljun kunnugt nokkrum vinum þeirra
heiðurshjóna Árna og Mrs. Friðriks-
son, að 9. janúar 1917 væri brúð-
kaupsafmæli þeirra, — að þau þá
væru búin að búa saman og líða súrt
og sætt í 37 ár. Þar var þá fengin
góð og gild ástæða til þess að kv'eðja
þá alla til fundar, sem hægt væri að
ná til á stuttri stund. Tækifærið var
gripið tveim höndum og var umsvifa-
laust ákveðið að boða til fundar að
heimili þeirra hjóna og koma þangað
þeim að óvöru klukkan 8. að kvfeldi
9. janúar. Naumur eins og tíminn
var, svo ómögulegt var að koma boð-
um til margra, sem sjálfsagt hefðu
viljað vera með, komu þó saman um
50 manns við gatnamótin “Main St.
og 25th Ave.” og gengu þaðan heim
að húsi þeirra. Þegar þangað kom
var auglýst að vel hefði tekist að
dylja fyrirætlun komumanna, þvi
Árni var við verzlun sína vestur á
Main stræti og Mrs. Friðriksosn aug-
sýnilega meir en hissa að sjá hurð
hrundið upp og margt fólk ryðjast ó-
boðið inn í hús sitt. En af því að
hún er enginn viðv'aningur í því að
taka á móti gestum, þá náði hún sér á
svipstundu og gerðj þá tvent í sömu
andránni: bjóða gesti alla velkomna
og senda eftir Árna. Er ekki að orð-
Iengja það að hér var þá hafin ágætis
kveldskemtun og var þá ekki nema
eitt kvörtunarefni, það, að ein kveld-
skemtun líður fljótt. Hjá ykkur, í
Winnipeg, þar sem ein kveldskemtun
rekur aðra, finna menn ekki tíl þessa,
en hér, í einangraninni, finst mönnum
kveldstundin svo langt, langt of stutt.
Til menja um kv'eldstund þessa
færðu gestirnir Mrs. Friðriksson
perlusett brjóstnæli úr gulli ög Árna
vandaöa úrkeðju úr gulli. Eggert
Johannson afhenti smámuni ]>essa
fyrir hönd gestanna og bað þau hjón
að afsaka hve lítilfjörlegir þeir væru,
og að skoða þá, í raun réttri, fremur
sem menjar um þessa óvæntu heim-
sókn heldur en brúðkaupsafmœlisgjöf,
— til þess skorti þá alt verðgildi.
Gat hann þess, að hann hefði á síð-
ustu stund, verið beðinn að segja eitt-
hvað um starf þeirra Mr. og Mrs.
Friðriksson í þarfir íselnzks félags-
skapar í síðastliðin 37 ár, en bað að
hafa sig afsakaðan. Saga þeirra
hjóna væri svo fléttuð inn í sögu allra
íslenzkra þjóðfélagshreyfinga í Mani-
toba, einkum í Winnipeg, alt frá
1876 til þess er þau fyrir fáum árum
fluttu til Vancouver, að sér væri í
alla staði ofvaxið að hreyfa v’ið svo
stóru málefni. En hann sagðist geta
og gjarna vilja þakka þeim fyrir
liðnu árin og jafnframt að óska þess,
fyrst og fremst, að þau eigi eftir ó-
lifaða marga brúðkaupsdaga sína, og
í öðru lagi að hér vaxi svo íslenzk
bygð, að íslenzk þjóðfélagshreyfing
verði möguleg, þeim til ánægju og
gleði á efri árunum, því íslenzk fé-
lagsmál væru þeim hjartfólgnust allra
mála. Þau hjón þökkuðu gestum
fyrir komuna og gjafirnar, — Mrs.
Friðriksson með nokkrum velvöldum
orðum og Mr. Friðriksson með þjóð-
legri og skemtilegri ræðu um hag og
ástæður íslendinga í Winnipeg á
“fyrri árum”, og var, eins og ætíð,
kátur og fjörugur og fyndinn í ræðu.
Mr. William Anderson flutti og
skemtilega ræðu, bæði fyrir sína hönd
og fyrir hönd gestanna; ryfjaði upp
ýmislegt frá “fornöld” ísl. í Wpg. —
“fornöld”, sem hann sagðist æfinlega
minnast með ánægju, og þakkaði þeim
hjónum Jyrir tilkomumikla hluttökr i
ísl. félagsmálum fyrst og seinast.
Œtti að fœrast í vöxt.
Kæri ritstjóri Lögbergs.
Eftirfarandi línum vil eg hýr með
leyfa mér að biðja rúms í hinú heiðr-
aða blaði þínu:
Þá er eg fyrir skömmu sá í Lög-
bergi hið þjóðkunna kvæði góð-
skáldsins Kristjáns sál. Jónssonar,
“Veiðimaðurinn” í enskri þýðingu
eftir séra Runólf Fjeldsted, flaug
mér í hug, að margs hefði verið minst
í blöðunum og þau fylt út dálka sína
•neð sumu, sem síður skyldi, en þó
að sövð væri örfá orð um kvæði
þetta og þýðinguna á því.
Skal ev þó taka það fram, að eg
er því hvorki vaxinn né ætlast til að
neinn taki það fyrir dóm um þýð-
inguna eða lof um þýðandann, þó að
hann að verðleikum ætti það skilið.
-'ður áminst kvæði kom mér fyrir
siónir. se"1 einn af æskuvinum min-
ttm, sem e:gi þurfti þó að koma nein-
um ókunnuglega fyrir, þar sem alt
af er hæet að grípa til þess í Ijóða-
hók skáldsins fvrir þá, sem eigi geyma
þnð í minni. Én þá er eitthvað birt-
Umboðsmenn Lögbergs.
Jón Péturson, Gimli, Man.
Albert Oliver, Grund, Man.
Fr. Frederickson, Glenboro, Man.
S. Maxon, Selkirk, Man.
S. Einarson, Lundar, Man.
G. Valdimarson, Wild Oak, Man.
I h. Gíslason, Brown, Man.
Kr. Pjeturson, Hayland, Man.
Oliver Johnson, Wpgosis, Man.
A. J. Skagfeld, Hove, Man.
Joseph Davíðson, Baldur. Man.
Sv. Loptson, Churchbridge, Sask.
A. A. Johnson, Mozart, Sask'.
Stefán Johnson, Wynyard, Sask.
G. F. Gíslason, Elfros, Sask.
Jón Ólafson, Leslie, Sask.
Jónas Samson, Kristnes, Sask.
Guðm. Johnson, Foam Lake, Sask.
C. Paulson, Tantallon, Sask.
O. Sigurdson, Bumt Lake, Alta.
S. Mýrdal, Victoria, B.C.
Guðbr. Erlendson, Hallson, N.D.
Jonas S. Bergmann, Gardar, N.D.
Sigurður Johnson, Bantry, N.D.
Olafur Einarson, Milton, N.D.
G. Leifur, Pembina, N.D.
K. S. Askdal, Minniota, Minn.
H. Thorlakson, Seattle, Wash.
Th. Símonarson, Blaime, Wash.
S. J. Mýrdal, Pt. Roberts, Wash.
ist rnanni í nýjum búningi frá þvl sem
verið hefir, verður mörgum starsýnt
á það, og svo fór mér nú.
Og trúað gæti eg þvt, að einhverjir
fleiri en eg gleddust við að sjá þenna
góða vin sinn í nýju fötunum, /þó
að hin gömlu færi honum eigi síður
velý, því að mér er kunnugt um, að
heima á Islandi var og er þann dag
i dag kvæði þetta í miklu afhaldi hjá
alþýðu, enda er það sannarlega þess
virði að því sé gaumur gefinn, þar
sem það samfara skáldlegu gildi lýsir
djúpum skilningi á þeirri lifssögu,
sem það hefir að geyma.
En almént hefir verið álitið, að
það væri svo vandasamt verk að
þýða svo úr einu tungumáli á annað,
hvort heldur væri 5 bundnu eða ó-
bundnu máli, að það sem þýtt væri
misti eigi eitthvað af ‘hinu frumlega
gildi sínu.
Og eins og eg hefi drepið á hér að
framan, þá er eg engan veginn fær
um að dasma um þýðingu á milli ís-
lenzku og ensku, hv'orki að því er
snertir þekkingu á ljóðlist eða mál-
unum, en hér virðist það ekki vera
neitt vafa atriði, að þýðing þessa
kvæðis sé hin vandaðasta og þýðand-
anum hafi tekist að varpa hinum
frumlega blæ yfir á hið nýja mál og
á hann þakkir slcyldar fyrir, hve vel
hann hefir gert það. Og miklar lík-
ur eru til, að hann hafi þýtt eitthvað
áður, þó að eg minnist eigi að hafa
séð það, og er vonandi oð hann haldi
því áfram, þar sem auðsætt er hve
vel honum lætur það.
Og æskilegt væri, að það færðist i
vöxt, að einhverjir fleiri, sem sam-
fara leikni í íslenzkri og enskri tungu,
hafa mætur og skilning á islenzkum
ljóðum, vildu verja broti af tómstund-
um sínum til að þýða, ýms hinna
margu úrvalslijóða, svo að nokkrir
fleiri en verið hefir, fengju að vita,
hvað hin litla þjóð á í þeim kfStuJ
handraðanum.
Með v'irðingu,
Guðbjörn Stcfánsson.
Amelia, Sask.
I.
Eldur kom upp í húsi manns skamt
frá Lethbridge í Alberta á mánudag-
inn. Brann þar til dauðs bóndinn
sjálfur, er Fred Dase hét, kona hans
og systir hennar, sem hét Mrs.
Tankratz, sömuleiðis tvö börn hjón-
anna og eitt barn Mrs. Tankratz.
Þegar komið var að húsinu v’ar
það brunnið til kaldra kola og allir
sem í því voru. Veit enginn hvernig
eldurinn hefir kviknað, þvi enginn
kornst til sagan.
Kennara vantar
fyrir Lögberg skóla No 206, fyrir
átta rnánaða tíma, frá 15. marz
næstkomandi. Kennarinn vérður
að hafa annars eða þriðja flokks
kennarapróf, gildandi í Saskatchew-
an. Umsækjandi tilgreini kaup,
mentastig og æfingu við skóla-
kenslu, og sendi tilboð sin fyrir lok
febrúar mánaðar til undirritaðs.
Ohurchbridge, Sask., 29. jan. 1917.
B. Thorbergson, Sec.-Treas.
hfis er ír el-hert til og svo skortir
oftpct -'•■—ð-< t’i hess rð kalla menn