Lögberg - 09.08.1917, Blaðsíða 1

SPIERS-PARNELL BAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir loegsta verð sem verið
getur. REYNIÐ ÞÁ!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG
30. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 9. AGÚST 1917
NÚMER 31
^ Ný uppfynding eftir Islending í Winnipeg
Mynd sú scm licr cr svnd cr af hreyfivagni, sem F. C. Peterson, fomaður
“Vital aflstóSvarf'.'lagsins' hefir breytt í aflvél, er hreyfivagn þessi lát-
inn veiía aíl einnar smálestar vagni í.ieð 36 hestöflum. Þennan hreyfivi ,n má
nota fyrir hvða flutningsfæri sem er; hvert heldur er líkt Ford bifreié eSa
stærstu flutningsvél, hvort sem er vagn plógur, herfi, sláttuvél eða bindari.
AfliS margfaldast fimm sinnum og hvíla 90% af vélar þyngdinni á dráttar-
hjólintt óg 10% á fi airl-jo.Unti. Kn miðað við hvaSa flutningstæki seni er
meS aflstoö Irá css gettir gcrt sama verk og sex hestar og þrli menn tmdir
venjulegum kringumstæSum. AuSvitaS meö þvi móti aS vinnuvélin sé
nógu sterk til þess. Einn maSur meS engin áhöld önnur en bifreiðarlyftir
og skrúfjárni getur breytt þessari vél úr bifreiS i dráttvél eSa hiS gagnstæSa
•‘á 10 mínútum. Framendi vélarinnar er aflstöS meS beinu vélarafli á tryssu,
annaShvort hreyfanleg eSa stöSug og má nota þetta hvort sem vélin hefir
drátttóls eSa bifreiöar útbúnaS. Þetta geturveriS þreskivél úti á akrí, dælaS
vatni úti á búgarSi og sagaS viS á sama tíma. Aflstööin vinnur hvaöa vél
sem er t. d. ljósáhöldum o. s.s frv.
Vér getum nú látiö í té aflstöS fyrir hvaSa áhald sem er, og getum
einnig reiknaö út hversu mikiS kosti aö búa til ný áhöld til þess aS fá sem
mest afl á sem kostnaöarminstan hátt.
Dr bygðum íslendinga
GerSu svo vel' ritstjóri góSur og
ljáöu þessum fáu línum rúm í þinu
heiSraöa blaði “Lögberg.” Eg skal
ekki þreyta þig eSa lesendur blaSsins
með langri grein, því fremur má heita
viöburðarlítiS um þessar niundir.
TíSarfariö hefir veriS mjög erfitt
þetta vor og þreytandi, allan mai-
mánuS kom ekki skúr úr lofti og litiö
sem ekkert í júní. En þann mánuö
skiftust á ofviSri svo mikil að blind
bylur var af sandi tun daga og ekki
sást til næstu húsa. En hinn tímann
frost svo mikil á nóttum, sumar vik-
urnar út, aö allagt var á vatni. SíS-
asta frost var aðfaranóttina 21 júní,
Skemdi þaö frost bæSi garöávöxt og
akra meira en nokkru sinni áður.
Stormarnir gjöröu á sumum stö'ðum
akrana aö svörtu flagi. MeS júlí-
ntánuSi breyttist tiöin nokkuS til hins
betra. Fyrsta regn sem nokkuS mun-
aöi um kom 4. júlí kl. 5 um kveldið.
ViS Islendingur hér í bygSinni höfö-
um aö vanda sameiginlegt hátíSahald
í skógarrjóðri einu meö fram á þeirri
sem rennur eftir dalnum; var skemt-
un all góö. Tvær tölur voru fluttar
á ensku, af tveim ungum námsmönn-
um, sem hvorugur hafði áöur komö
á ræðupall, báöir töluöu þeir vel og
komu myndarlega fram, en betur
heföi hinu eldra fólki geðjast aS því
aö hinir ungu menn heföu flutt er-
indi sín á íslenzku. Enginn sannur
íslendingur ætti aö fyrirveröa sig
fyrir aS tala á sínu eigin móöurmáli.
þaS er hverjum manni sæmd aS leggja
rækt viö tungu feðra sinna og eru í
sannleika meiri menn sem tala tvö
tungumál en eitt. AS ræSuhöldunum
afstöðnum datt á stór rcgn, svo meiri
hluti af fólki varS vott inn aS skinni.
TruflaSi regniS mjög hátíðahaldiS og
skemtunin varS endaslepp, en enginn
mælti æðruorS, kváSu él eitt vera,
sem upp mundi rofa. HuggiiBu sig
allir viS þaS aö afleiöingar af regn-
inu yrSu happadrýgri en dansinn, sem
í vændum var um nóttina, enda fórst
hann aS mestu fyrir. Engar uröu
ádeilur á }>ann sem regnið gaf, þótt
í bága kæmi viS dansinn. ÞakklætiS
var yfirsterkara, fyrir hina blessun-
arríku skúr, sem öllum gróSri jarS-
arinnar gaf nýtt líf. Hinar IömuSu
jurtir, eftir öll hin miklu stórviSri
jHínímánaSar, risu nú af dvala og út-
litiS batnaSi um sinn. Þegar frá leiS
dró til hins sama meS þurkana og
uppskeruhorfur eru alt annaS en
góSar.
Þegar fjórSa júlí skemtunin var
um garö genginn, kom sú óvænta
gleðifregn í bygðina að séra Jónas
Á. SigurSsson væri væntanlegur og
aS hann ætlaöi hinn næsta sunnudag
að flytja guSsþjónustu í samkomu-
húsi bygöaririnar.
Fregnin reyndist sönn. Þessu fólki
veittist sú ánægja aS sjá ,og heyra
þann viSurkendæ ræöusnilling. sent
þaö svo lengi hafSi þráS. Messaöi
séra Jónas sunnudaginn 8. júlí. Flutti
liann aS vanda góða og uppbyggilega
ræöu. Nálega hvert mannsbarn sveit-
arinnar sótti messugjörSina með inni-
iegri gleði yfir því aS sjá þenna prest
aítur komin, sem fyrstur varS til að
safna þessari hjörö saman og var
hennar fyrsti hyröir. Hann talaði
þá þegar aSrir þögðu og hann talaði
svo aö kvaS viö í brjóstum þessa safn-
aðar. Má meS sanni heimfæra upp
á hann þessi alkunnu orS: “Hann
kom, hann sá, hann sigraði.” Séra
Jónas myndaði þenna söfnuð fyrir
20 árum síSan, og alla stund hefir
fólkið geymt hlýjar endurminningar
um starfsemi hans hér, og hinar hjart-
næmu ræðttr hans.
Eftir messu á sunnudaginn tók einn
ungur og efnilegur maöur, Jóhannes
Þorsteinsson aS nafni, séra Jónas
upp í bifreiS sína og keyrir í burt meö
prestinn slikt sem aftók yfir ár, fjöll
og fvrnindi, inn í frumskóga í austur
hluta bygðarinnar. Mörgum var ó-
ljóst hvaS tiltæki þetta ætti aS þýða.
En af því aö maSurinn var þektur
sem einn af vönduSustu og beztu
drengjum bygSarinnar var enginn
gangskör að þessu ger og enginr.
herör uppskorinn til eftir reiöar.
Ekki nam J'óhannes staSar fyr en
á heintili hinna góSkunnu hjóna Vil-
mundar Sverrisons og konu hans.
HafSi Jóhannes fyrir skömntu valiö
sér kvonfang úr hans garSi, eina af
hinum mörgu og efniiegu dætruin
Valmundar bónda, sém Anna heitir.
Allmargt fólk var þar saman komiS
ættmenn og venzlafólk húsráöenda
auk nokkra annara. Eftir stundar
biS voru hin ungu brúöhjón saman
vígS í heilagt hjónaband, eftir hinurn
garnla lögboðna formála, Virtist prest-
ur ekki vera svo mjög farinn aS riöga
í þeim fræðum, þótt ekki hafi hann
unnið í allmörg ár í þjónustu kirkj-
unnar. Efniö í ræðu sína tók séra
Jónas úr sögunni okkar, eitt af hin-
um fegurstu dæntum um hjónaband-
iö og fórst honunt þaS sem oftar vel.
Fátt er hinum eldri mönnum hug-
næmara í ræöunt presta en sagan, þeg-
ar vel er meö hana farið. Sagan er
ávalt endurtekin i lífi mannanna.
Eftir hjónaÆgsluna fór fram mynd-
arlegt samsæti, veittu þar á gesti sína
hin alkunnu sæmdar hjón, foreldrar
brúðarinnar, meS hinni mestu rausn.
Minni var flutt hinum ungu brúS-
hjónum af prestinum, sem fermt hafSi
brúSgumann, en skírt brúSurina,
annaS minni flutti S. S. Einarsson,
sem einn v'ar meðal gestanna; var
skemtun hin bezta. í lágnættis kyrö-
inni hélt fólkið heimleiöis meö l>eztu
heillaóskum til brú'ðhjónanna og hlýj-
unt endurminningum um hina skeinti-
legu kveldstund.
Daginn eftir kom alt fólk bygSar-
innar saman í samkomuhúsinu. Stofn-
aS hafði þar veriö til almennrar
skemtisamkomu til minningar um 20
ára afmæli safnaöarins. Séra Jónas
flutti viö þaö tækifæri snjallan og
sköruglegan fyrirlestur, lét hann á-
nægju sína í ljósi yfir því aS hafa
haft tækifæri aö taka þátt í þessu
hátíöahaldi. Enn fremur því hve
söfnuðurinn heföi haldiö vel saman,
í sambandi viö ]>aö mintist hann á
hina fögru og ógleymanlegu frain-
komu hins vitra spekings, Einars
Þveræings, á alþingi, er Ólafur kon-
ungur Haraldsson gerði út sendimann
sinn til íslands. Allur var fyrirlestur
séra Jónasar lærdómsríkur og upp-
byggjandi.
Ýmsir fleiri töluöu viö^ þetta tæki-
færi, meöal þeirra flutti Stefán Ein-
arsson snjalt erindi og skuruglegt.
KvaS hann þaö hafa verið mikiS séra
Jónasi aS þakka hvernig safnaSar-
lífiö hafi gengiS, hann hafi svo ve!
lagt undirstöSurnar og skilið svo mik-
iS eftir hjá söfnuöinum, sem svo vel
hafi fest rætur, og alveg hefSi óvíst
verið, hvar þessi afskekta bygö hefði
lent í trúmáum og fleiru, ef séra Jón-
as heföi ekki komiS. Flestar tölurnar
gengu í sömu átt og mi&uSu aS því
aS gleöjast -yfir samheldninni í fé-
lagsskapnum. öllum sem við voru
staddir, þótti samkoma þessi vel tak-
ast. Aö ræðuhöldunum afstöönum
fóru fram hinar myndarlegustu veit-
ingar. Allir voru mjög ánægöir, og
hafa þenna dag lengi í minnum, sem
einn af þeim skemtilegustu, sem þessi
bygS hefir haft um langann tíma.
Saga þessa safnaðar er þetta löng,
sem áöur hefir veriS frá skýrt. En
hún er ekki aS sama skapi efnismikil
eöa viSburðarík. öll bygSin undan-
tekningarlaust hefir unniS og stutt aö
safnaðarstarfinu vel og dyggilega.
SafnaSarlífiS hefir liðið áfram meö
mestu hægö og spekt þessi 20 ár.
Friður og eining hafa haldist í hend-
ur og einkent þaS. SamlyndiS hefir
mátt heita aðdáanlegt, þegar tillit er
tekiS til þess hvaS sumstaðar á sér
staS, og það ánægjulegasta er, aS
ungdómurinn er hinunt eldri sámtaka
og tekur mikinn og góðan þátt í öll-
um félagsmálm sveitarinnar. Söfn-
uöur þessi hefir í þessi 20 ár sneitt
hjá skerjum sundrungarinnar, sem
svo oft hefir viljaS brenna við hjá
íslendingum, aS rekast meö bárunum
og stranda á þeim bæöi í trúmálum
og ööru. Er þaö innileg ósk vor
margra, þeirra eldri, sem um fram-
tíðina hugsa, aS þessi þjóðarlöstur
nái hér aldrei inngöngu, og meö
hinni ungu og komandi kynslóö verSi
endurbornir þeir Hallur af SíSu og
Þorgeir á Ljósavatni, og þeir megi
öndvegi skipa í safnaðar og trúmál-
um hin næsttu tuttugu ár.
Eins og kunnugt er, þá er þessi
sv'eit mjög afskekt og langt frá öör-
um íslenzkum bvgSum og af þeirri á-
stæðu aldrei get^S notiö stöðugrar
prestþjónustu. En þótt afstaða henn-
ar sé þannig lögum, þá hefir hún átt
því láni að fagna aS hafa haft hvern
ágætis prestinn fram af öSrum í sinni
þjónustu og hefir þaö meiri þýSingu
fyrir hvern söfnuö, en menn gera sér
alment grein fyrir.
ÞaS eru aSallega þrír prestar sem
hér hafa lengst þjónaö, og allir orðið
þessum söfnuöi mjög kærir. ÞaS er
Iika einn af stóru kostum sanheldn-
innar aö kunna aö meta þaö sem gert
er. Eftir að séra Jónas myndaöi
þenna söfnuð, þjónaði hann hér nokk-
ur ár, og reiö þá þann knút, sem eng-
inn liefir getaö leyst, eins og einn
tölumaöur komst aö orði í tölu sem
flutt var á safnaðar afmælinu, ekki
einu sinni Alexander mikli. Næstur
honum þjónaSi séra Kristinn K. Ól-
afsson um mörg ár, og nagt mjög
mikilla vinsælda í þessari bygð.
FólkiS hefir minningu hans mæta, og
vel er þeim sveitum borgiS, sem
hann hafa fvrir leiðtoga, mann sem
íslenzku þjóöinni og prestastéttinni
er til hins mesta sóma.
Um þessar mundir og mörg síö-
ustu árin hefir séra FriSrik Hall-
grímsson þjónaS hér. Áhrifum hans
þarf ekki aS lýsa, hann er Svo kunn-
ur sem ræöusnillingur. Nú fyrir
skemstu veitti hann þessari bygö þá
ánægju aö heimsækja hana. HafSi
hann konu konu sína og son sinn með.
Hann messaði hér síöasta sunnudag
og sjaldan eða aldrei hefir honum
betur sagst; hann hefir þó margar
góðar ræöur flutt. Á meöan séra
FriSrik Hallgrímsson er hér er ekki
öllum hent á móti honum aö keppa.
.9. /.
Miklir brunar.
Frá 1. janúar til 1. júli 1917 hafa
brunar í Manítoba valdiö $1,076,221
— á aðra ntiljón dollara — skaöa.
Samkvæmt nvútkominni skýrslu fjár-
málaráöherrans. Alls hafa verið 615
brunar, þar af 365 í Winnipeg. Tap-
ið fyrir Winnipeg voru $375 497, en
fyrir aöra parta fylkisins alls $700,724
Aöalástæðan fyrir brunum eSa sú tíö-
asta segir skýrslan aö sé kæruleysi.
Þar á meöal hefir afaroft kviknaö
af því aS vindlingsstúfum meö eldi
hefir veriii óvarlega kastaS.
FAITH.
Into tbe future I can’t see
Out of tlie darkness stlll I send
I’ralse to the gods who jrave to ine
My rihkI and love-reapondlng friend.
Wliat of tlie darkness — IIopc Is llght
What of a stniRKlc — Die ivo must,
Tliere is no sorrow — Neither night
WTicn unto God and love we trust.
Itut life is short. — So let it be
And when it draws towards tlie end
1*11 tiiank the Rotis wlio Rave to me
My true and lore'responding friend.
R. NASON.
Þing framsóknarmanna
frá öllum vesturfylkjunum
Haldið í Winnipeg þessa daga. Yfir 800 full-
trúar mæta og þar að ank stjórnarformenn
og þingmenn fjögra vesturfylkjanna og
margir sambandsþingmenn.
pýðingarmiklar samþyktir. A1
gert jafnrétti kvenna við
menn. Algert bann í Canada
gegn tílbúningi og verzlun
áfengra drvkkja.
Stórkostlegt flokksþing hafa
frjálslyndir menn í Vesturfylkj-
unum haldið í Winnipeg 7. og 8.
þ. m. Voru þar mættir um 1,000
manns, kosnir úr öllum vestur-
hluta landsins.
pað má óhætt fullyrða að al-
drei hefir þing verið haldið hér
í landi, sem fjallað hefir um
fleiri og stórkostlegri mál og
ráðið þeim eins frjálslega til
lykta og þetta þing. í þessu
blaði er ekki rúm að segja greini-
legar fréttir af binginu, en þær
birtast síðar. *Hér eru þó fáeir,
atriði.
1. Samþykt í einu hljóði að
konum skyldi veitt fullkomið
jafnrétti við menn.
2. Samþykt í einu hljóði að
banna með lögum allan tilbúning
og sölu og flutning allra áfengra
drykkja.
3. Samþykt að banna með lög-
um veitingu og erfðir allra titla
svo sem “Sir”, “Baron” o. s. frv.
4. Samþykt að öll fylkin fái
sama rétt í öllu tilliti í fylkja-
sambandinu.
5. Samþykt að hvert fylki um
sig fái full umráð yfir öllum
landsnytjum innan takmarka
sinna, svo sem skógum, fiski
veiðum, námum o. s. frv.
6. Samþykt að hvert fylki fái
full umráð yfir öllum skólalönd-
um innan takmarka sinna.
7. Samþykt að konur geti
tekið og eignast heimilisréttar-
lönd með sömu skilyrðum og
menn.
8. Samþykt að banna með lög-
um fjárframlög í kosningasjóði;
skylda menn til að gera grein
fyrir hvaða fé komi í slíka sjóði
og hvemig því sé varið, og að
leggja hegningu við brotum.
9. Samþvkt að verja fé til
þéss að fá fólk ±il þess að flytja
inn í landið og rækta það.
10. Samþykt að stofna þjóð-
banka, sem fólkið eigi og geti
fengið peningalán með betri
kjörum en nú er.
Bæjarfréttir.
J. K. Jónasson kaupmaöur frá Dog
Creek var á ferö í bænum á þriöju-
daginn í verzlunarerindum.
Þessir íslendingar voru fulltrúar
á flokksþingi frjálslyndra manna i
Winnipeg 7. og 8. þ. m.: Thos. H.
Johnson ráöherra, W. H. Paulson
þingmaöur frá Lvs’ig: Skúli Sigfús-
son þingmaöur frá Lundar; Dr. B. J.
Brandson; J. J. Vopni ráösmaöur
Lögbergs; Árni Frederickson frá
British Columbia; Halli Björnsson
kaupmaöur frá íslendingafl jóti;
Gestur bóndi Oddleifsson frá Geysi
og séra Jóhann P. Sólmundsson frá
Gimli. Auk þess vcyu þar nokkrir
ísl. gestir.
Olafia Thorgeirsson, dóttir þeirra
hjóna O. S. Thorgeirssonar og konu
lians, andaöist á laugardaginn var,
eftir alllanga legu. Hún var jöröuS
á mánudaginn. Séra F. J. Bergmann
flutti húskveöju, en séra B. B. Jóns-
son hélt líkræöu í Fyrstu lútersku
kirkjunni; jarSarförin fór fram þaS-
an. — Olafia var 23 ára gömul, mjög
vel gefin stúlka og þámentuö; var
hún um tima skólákiyinari hér í
Winnipeg. AS henni ér mikill mann-
skaSi.
Séra Jónas A. SigurSsson fór suS-
ur til Dakota á þriSjudaginn, ásamt
konu sinni. Þau dvelja þar í nokkra
daga, en fara þaSan vestur aö hafi
heim til sín, ásamt börnum sínum.
Séra Jónas hefir fundiS marga gamla
vini og kunningja og hefir víöa veriö
mikill fagnaSarfundur, því hann hef-
ir ekki komiS hingaö austur í 15—16
ár. Hann prédikaöi nokkrum sinnum
hér í Winnipeg og höföu menn tinun
af aS hlusta á hann. Séra Jónas flutti
ræSu á íslendingadaginn, eins og frá
var skýrt, og hefir hann góöfúslega
lofaö oss henni fyrir næsta blaö.
Jónas Pálsson hefir oröiö fyrir
þeim heiSri, aö einn af nemendum
hans, Miss Margret Thexton, hefir
. lotiS silfurmedalíu, sem gefin var
af “Toronto Conserv’atory of Music”,
viS nýafstaöin vorpróf. Medalía
þessi er gefin þeim, sem hæstri ein-
kunn nær í Canada. Miss Thextor.
nlaut þessa einkunn viö fjóröa bekkj-
ar próf af sex, sem skólinn hefir.
Stúlka þessi hefir stundaö nám í
siðastliöin fjögur ár hjá Mr. Pálssyni.
Ýmsar fréttir og fleira verður aö
bíða næsta blaSs, þar á meðal nokkuö
af bæjarfréttum og gjafalista Sól-
skinsjóösins, meS öSru fleira.
Mrs. Theodor Halldórsson, St.
Charles andaöist þann 7. ágúst. Hún
skilur eftir 6 ung börn og ekkjumann. I
—■ Líkið veröur flutt til Wynyard,]
Sask. frá Bardals útfararstofu, laug-
ardaginn 11. þ.m.
Dáinn er Jóhannes Jóelsson bróöir
Mrs. Swain Swainson hér i bæ. —
Hann haföi lengi dvaliS vestur í
British Columbia, en kom hingað i
vor, sjúkur. Hann lézt úr brjóst-
' eiki þriöjudaginn 7. þ. m. — Hann
var meSlimu'' í Foresters félaginu.
Hr. Ágúst Sædal frá Baldur kom
i gær frá Gimli, var hann aö heim-
sækja þar vini og ættingja. Hann
baö Ivögberg aö skila kveöju þanga'ð
meS þakklæti fyrir góöar viStökur.
Enn þá var rangt skýrt frá gjöfum
frá Gimli í siöasta blaöi. ÞaS átti
aö vera þannig að barnastúkan gaf
$10, aitk þess sem annarsstaðar var
auglýst.
Ritstjóri Lögbergs hefir veriö
stuöugt á flckksþinginu og þvl hefir
hann ekki getaS skrifaö fréttir af
íslendingadeginum;
Viðurkenning
ÞaS er kurteisis siður aS viður-
kenna, þegar mönnum eru send bréf,
ef tími gefst til. ÞaS hefir dregist
fyrir mér aö viðurkenna bréfiS frá
Árna Sveinssyni í Heimsk. 19. júlí.
ÞaS er hér meö viðurkent.
Eg haföi hugsaö mér aö svara
honum fáeinum orSum, en þegar eg
haföi athugaö greinina nákvæmlega
fann eg aS engu var aS svara, aöeins
persónulegar skammir og stóryTSi.
Hann kallar mig lygara; mann sent
ekkert vit hafi á því sem hann tali um,
og svo framvegis.
Mér finst satt aS segja aö þessi orS
og þvílík svari ekki spurningunni,
hvernig á því hafi staöiö aö Richard-
son v’ildi ekki eSa þoröi ekki aS taka
“opna bréfiS”. Eg ætla því aö láta
þaS bíSa aS eiga orSastaö viö vin
minn Arna Sveinsson þangaö til hann
hefir lært aS ræöa almenn mál meS
dálítiS meiri kurteisi.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Eimskipafélag Islaods
Lagarfoss kominn í fyrsta sinn til
höfuSstafíarins.
• ÞaS hlýtur að vera hverjum Islend-
ingi hinn mesti gleSiviSburStir, aS nú
höfum viS fylt skaröiö stóra, sem
varö er “Goöafoss” strandaöi í vetur.
“Lagarfoss” er nú kominn í hans staS.
En hér má ekki nema staöar.
Hafi nokkur íslendingur verið í
vafa um, hvilíkt nauösynjafvrirtæki
Eimskipafélag íslands er fyrir þetta
land, þá hlýtur sá vafi aö hverfa meS
öllu, þegar menn athuga, hvaS gerst
hefir á þessum síöustu tímum.
Englendingar hafa nú sett þá aöal-
reglu, aS hver þjóö megi að eins flytja
til sín vörur á sínum eigin skipum.
Þetta gera þeir auövitaS fyrst og
fremst til þess að þær þjóSir, t. d.
Norömenn, sem hafa meiri skipastó!
en þeir þurfa handa sjálfum sér,
v’eröi annaöhvort aö láta skipin liggja
arölaus eöa sigla fyrir ófriðarþjóð-
irnar. Frá þessu hafa fengist nokkr-
ar undanþágur nú til aS byrja meS.
En alveg er óvíst hvort framhald
verður á því.
Hvernig standa þá þær þjóöir aö
vígi, sem engin skip eiga til þess aö
flytja til sín nauSsynjarnar ?
ÞaS getur hver sagt sér sjálfur.
íslendingar heföu veriö slik ]>jóö, ef
Eimskipafélag Islands hefði ekki
veriö stofnaS, og þjóöin fylkt sér
utan um þaS, svo sem hún hefir gert
En félagiS er enn þá alt of félítið.
Skip þess eru of fá^ Nú er ekki í
önnur hús aö venda en til Ameríku
um matvöru til landsins, og þegar
menn athuga verzlunarskýrslurnar,
þá munu menn sjá, aS þó bæði skip
félagsins séu höfö í stööugum ferð-
um milli Reykjavíkur og Ameríku, án
þess aö þau séu tafin til nokkurra
strandferöa, þá gætu þau ekki gert
meira en aö flytja til landsins. rétt aS
eins hina allra nauSsynlegustu mat-
vöru til þess aö landsmenn þurfi ekki
aS þola hungur. Þetta ættu þau aö
geta gert. En þau geta heldur ekki
meira. Okkur vantar alt, sem þarf
til framleiöslu, bæöi til lands og
sjávar. Og meS hverju eigum viS aö
borga matvöruna ef framleiðslan
hættir?
ÞaS er því lífsnauðsyn fyrir land
þetta aö efla EimskipafélagiS tafar-
laust svo mjög, aS þaS geti annast þá
flutninga til landsins, sem þurfa til
þess aS viö getum náö aö okkur svo
mikilli matvöru, aS viö deyjum ekki
úr hungri, og aS viS getum haldiS
uppi aö minsta kosti svo mikilli fram-
leiðslu, aö við getum borgaö þá mat-
vöru. Þetta er lágmarkið. En eins og
fyr er sagt, vantar mikiö á aö þessu
lágmarki sé náö, og þaS er okkur til
lítils sóma. Því hér er andvaraleysi
og fyrirhyggjuleysi um aö kenna, en
alls ekki getuleysi. Lesendur “Lög-
réttu” muna eftir “Hvöt til allra Is-
Iendinga,” sem Hannes Blöndal orti
i vetur út af skipakaupum Eimskipa-
félagsins. Þar stendur meöal annars:
“Vér eigtun mátt, ef viljann vantar
ekki
og vitiS til að hugsa og skilja rétt.
En bresti framkvæmd bökum vér oss
hnekki
og byrSi þá, sem v’eröur ekki létt.”
Þetta er rétt hjá skáldinu. ViS
höfum alveg nægilegt fé til þess aS
kaupa fyTir svo mikið af hlutum í
Eimskipafélaginu að þaS veröi fært
um aö auka skipastól sinn svo aS
dugi. Mjög fáir landsmenn hafa hing-
að til lagt svo mikið til hlutafjár fé-
lagsins aö þá munaði um þaö. Á
hinn bóginn er þaö mjög heillavæn-
legt fyrir félagiS, hversu almenn
hluttakan hefir veriö. ÞaS gerir fé-
lagiS aS alþjóSarfyrirtæki. En menn
verða aö opna betur pyngjur sínar til
hlutakaupa í félaginu.
Nú er einnig svo komiö, aS fyrir-
sjáanlegt er, aS fyrirtækiS getur gef-
iS góöa ávöxtu, þó þaö hafi orðið
fyrir tilfinnanlegu tjóni þegar þaö
misti “GoSafoss,” þó þaS hafi haft
tiltölulega mjög lág flutningsgjöld og
þar meö haldiö niöri flutningsgjaldi
annara skipa, og þó það hafi lagt
talsvert í sölurnar til hagræöis fyrir
landsmenn, eins og t. d. nú, er þaS
hefir látiö “Lagarfoss” fara nokkurs
konar strandferSir norSur fyrir land.
Til þeirrar feröar hefir “Lagarfoss
þurft aö eySa 15 dýrmætum dögum.
Ef leiguskip landsstjórnarinnar “Es-
condito” heföi veriö látið fara þá
ferð, rnndi hún hafa kostað lands-
sjóö um 60 — sextiu — þústind krón-
ur, samkvænt leigumálanum á því
skipi, þegar kolin eru talin meS. En
styrkurinn úr landssjóði til Eimskipa-
félagsins er fyrir alt þetta ár einar
40 þús. kr. Ef menn vilja nú íhuga
þetta, þá munu þeir fljótt sjá hversu
mörg hundruS þúsund krónur rnundu
hafa sparast þessu landi, ef Eim-
skipafélagiö heföi átt nægan skipa-
stól til þess aö flytja til landsins þær
vörur, sem viö þurfum aS fá frá út-
löndum.
Skömmu eftir aö “GoSafoss” strand-
aöi í vetur batiö stjórn Eimskipafé-
lagsins-út alla þá hlutafjáraukning,
sem síöatsi aöalfundur heimilaöi, en
það v'oru 590 þús. kr. Jafníramt
sýndi stjórnin fram á, aö hvert 100 kr.
hlutabréf í félaginu var þá í raun og
veru oröiS 160 kr. virði, þó “Gull-
foss” væri aS eins reiknaöur eins og
hann kostaöi, en verö hans hefir í
raun og veru talsvert meira en tvö-
íaldast. Samt var hlutafjáraukningin
boðin út með ákvæöisveröi, sem eig-
inlega var ranglátt gagnvart hinum
eldri hluthöfum, nema þeir fengju aö
sitja fyrir hlutakaupunum.
MaSur skyldi þá hafa haldið, aS
landsmenn hefðu rifist um aS kaupa
hluti í félaginu. En þaS hefir fanö
öðru vísi, því af þessum 590 þús. kr.,
sem boðnar voru út, hefir ekki, eftir
því sem “Lögréttu” er skýrt frá, selst
meira en hér um bil 390 þús. kr.
Hér vantar meö öSrum orSum' 200
þús. kr. Þetta er eins og fyr er sagt,
ekki sakir getuleysis landsmanna.
öllum ber saman um þaö. Sumir efn-
aðir kaupmenn hafa t. d. ekki keypt
meira en 100 kr. hlut. 'Þá mundi ekk-
ert muna um aS tífalda hlutafé sitt.
Sama er um ýmsa bændur og aöra
land-sveitamenn, v'erzlunarmenn, sjó-
menn, iSnaöarmenn, embættismenn o.
s. frv. Orsökin til ]>ess aö menn
kaupa ekki þessi 200 þús. kr., sem
eftir er af liinu útboöna hlutafé,
hlýtur aö vera sú, aÖ mönnum hefir
ekki veriö leitt nægilega greinilega
fyrir sjónir, aS tilvera manna á þessu
landi getur blátt áfram veriS komin
undir þvi, eins og hér aö ofan er sýnl
fram á, að Eimskipafélagiö geti auk-
'8 skipastól sinn, og þaö sem allra
fyrst.
Landsmenn verða aö taka þetta
mál til verulegrar yfirvegunar. ÞaS
tekur til hvers manns í þessu landi,
ef okkur bregst skipakostur til þess
aS flytja til landsins nauösynlegar
matvörur og þær vörur, sem nauðsyn-
Iegastar eru til þess aö framleiöslan
stöövist ekki algerlega og þar meö
hverfi þróttur okkar til aö standast
óhjákvæmileg útgjöld landsins í heild
og hvers einstaklings. En þess vegna
ber lika hverjum einasta manni aS
styðja aö því, beint og óbeint, aö
auka hlutafé Eimskipafélagsins svc
um muni. —“Lögrétta”
Mynd þessi er af tveimur bræSrum
Pte. Sigfúsi og Þorleifi Þorleifsson-
um. Þeir innrituöust í 108 Batt., 11
Platon, 26. febrúar 1916. Fóru á staS
til Englands 12. september sama ár.
Eigfús var sendur til Frakklands í
febrúar í vetur og særSist 28. apríl
og liggur mi í sárum á Englandi. Leif-
ur var sendur yfir í apríl síSastl. og
er nú þaö menn til vita í skotgröfum
á Frakklandi.
Faöir þeirra er Einar bóndi aS
Stoney Hill Thorleifsson bónda aS
Hrjót í Hjaltastaöaþinghá í Noröur-
Múlasýslu á íslandi. MóSir þeirra er
GuSríSur Sigfúsdóttir, smiSs, Sigurðs-
sonar, Jónssonar prests aS EySum í
SuSur-Múlasyslu á Islandi.
Lagarfoss ókominn
til New York í dag, mið-
vikudag, seytján dagar
liðnir síðan hann fór
frá Islandi.
BITAR
FlokksþingiS í Winnipeg mundi
eftir baráttu Lauriers fyrir Vestur-
landiö 1911. — Ráðvendnin á enn þá
bergmál í hjörtum Canada fólksins.
Hver sem skrautmenn saman sér
sitja í landsins höllum,
bezt til fata búinn er
Bardal þaf af öllum.
Þeir sýnast vera fleiri en ritstjóri
Lögbergs, sem hafa trú á Laurier en
ótrú á Sifton.
Séra Jónas A. SigurSsson sagöi
það í ræöu sinni á Islendingadaginn,
aS Danir heföu í gamla daga sagt aS
helvíti vieri í Heklu; — nú væri þaS
flutt út um allan heim og þar á meS-
al hingað vestur — hann átti við
striðiö.
Þegar fulltrúarnir frá Alberta og
Saskatchewan komu á flokksþingiS,
gengu þeir ’saman mörg hundruð í
skrúðgöngu um Aöalstræti og báru
stóran fána sem á var prentaS: “Alt
vesturlandiö meS Laurier I”
Helvíti úr Heklu flutt hingaS vestur;
eg er meö þér, Jónas prestur.—S.J.S.
Dr. C lark leiötogi þeirra manna,
sem vildu reka Laurier og neita þjóS-
inni um atkvæSisrétt í herskyldumál-
inu, leiö svo illa á flokksþinginu
aö hann hljóp af hólmi áður en or-
ustan hófst.
........Alt sama tóbakið.
ViS Austurgluggann — undir lindi-
trjánum —
Aldamót og — BreiSablik —
blekslettur og--------þankastryk.
F. J.
Hvernig skyldi “Free Press” líða
eftir frjálslynda þingiS?
Dr. Brandson bauö upp þrenna
sokka á íslendingadaginn og seldust
einir þeirra fyrir $40.00. A. S. Bar-
dal keypti þá.
Einn maöur á flokksfundi frjáls-
Iynda flokksins bar upp þá tillögu aö
konur sem ættu kyn sitt aö rekja til
þeirra þjóöa er væru í stríSi viö
bandamenn, fengju ekki atkvæöisrétt.
— Átta hundruð manns voru í fund-
arsalnum, en ekki einn einasti maöur
fékst til þess að styöja þessa tillögu.
— Drenglymfið lifir enn í Vestur-
Canada.
Brandson ferst það býsna vel aö bjóða
upp sokka;
hann kann fleira en skera upp skrokka
S. J. Sch.