Lögberg - 09.08.1917, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUÐAGINN 9. ÁGÚST 1917
' WILSON S
FLY PADS
WILL KILL MORE FLIES THAN
\ $8°- WOPTH OF ANY
STICKY FLY CATCHER
Hreln I meðferð. Seld í hverrl
lyfjubúð os í matvörubúBum.
merkt eða nafnlaus gröf — íslenzks
hermanns, er fórnaði sér fyrir land og
þjóð, þar krýpur hugur vor klökkur
niður og vígir moldina þakkartárum.
Hvar sem særSur íslenzkur hermaS-
ur, eða sjúkur, hvílir á beSi, fjarri
hlýrri móSur hönd í framandi landi,
þar beygir hugur vor höfuS aS beS-
inum meS viSkvæmri lotningu. Hvar
sem íslenzkir hermenn eru fangar i
óvinahöndum, hvar sem þeir eru i
skotgröfum eSa á vígvöllum, hvarfl-
ar hugur vor til þeirra, og upp til
hæSa stígur sú bæn, aS Drottinn alls-
herjar blessi og varSveiti hermenn
vora.
MeS þessum fáu orSum segi eg
mælt fyrir minni því, sem tímabærast
er nú allra minna, minni izlenzkra
hermanna. íslenzkir hermenn lifi!
l>eir lifi!
Minni
íslenzkra hermanna.
2. ágúst 1917
Eftir séra Björn B. Jónsson.
2. Agúst 1917.
RæSa flutt fyrir minni Vestur íslend
lr.ga af Sveinbimi Jolinssynl lög-
manni frá Grand Forks.
Herra forseti!
ÞaS er vi«t í fyrsta sinn, aS mælt
er fyrir minni íslenzkra hermanna á
þjóShátíS íslendinga.
En svo er nú komiS sögu Vestur-
fslendinga, aS ekki má þjóShátíS vera
baldin, svo ekki sé minst þeirra
mörgu manna, sem farnir eru úr vor-
um hóp, út í styrjöldina miklu og
skelfilegu.
1 sjálfu sér er þaS ekki gleSiefni,
aS nauSsyn ber til þess, aS flytja
þetta minni. Miklu fremur hefSum
vér kosiS það, aS engir íslenzkir her-
menn og engir aSrir hermenn væru til
og ekki væri i heiminum striS og styrj-
öld.
En fyrst svo hörmulega hefir tek-
ist til, aS rofinn hefir veriS friSur
heimsins, úr því þau ömurlegu atvik
hafa boriS aS höndum, aS þaS land
sem vcr byggjum og sú þjóS, er oss
á, hefir veriS til þess knúS, aS hefj-
ast handa ásamt öSrum þjóSum til
þess aS verja meS lífi sínu og blóSi
farsæld og frelsi mannkynsins, — þá
fögnum vér þvt, og minnumst þess
meS þakklæti i dag, aS þjóSflokkur-
inn vor, minstur allra, fátækari flest-
um, hefir aS líkindum sýnt í þessu
efni meiri drengskap en nokkur ann-
ar mannflokkur — minsta kosti í þess-
ari heimsálfu.
Ekki kann eg ySur aS tjá herra for-
seti, tölu hinna íslenzku hermanna,
sem nú berjast fyrir land og þjóS.
En sagt hefir þaS veriS opinberlega
á mannfundum og ritaS stendur þaS
i blöSum, aS ekki muni þeir vera færri
en 1,000 talsins.
ÞaS er gizkaS á aS tala allra ís-
lenzkra manna i Canada sé í mesta
lagi 20,000. Ef rétt er ágizkaS, þá er
20. hvert mannsbarn þjóSflokks vors
i herþjónustu. Og ef skift er aS
jöfnu körlum og konum þá er 10.
hver karlmaSur í hernum, og ef helm-
ingurinn' manna er talinn fullorSinn,
en hinn helmingur börn, þá er nú 5.
hv'pr fulItíSa íslenzkur karlmaSur i
Canada kominn í herþjónustu.
Eg þykist þess fullvís, aS enginn
annar flokkur manna í landinu get'
sýnt hlutfallslega rneiri og drengilegri
þátttöku í stríSi þessu heldur en ís-
lendingar.
Og allir hafa hermenn þessir geng-
iS fríviljulega ,að fórrrarstalli. Allir
hafa þeir ótilknúSir gengiS fram til
þess, aS offra gæfu sinni viS altari
þjóSar sinnar.
En tala hermannanna er ekki ein-
hlít. Ekki minna, heldur meira, er
undir því komiS, hvernig hermenn-
irnir hafa reynst.
Og nú veit eg ekkert fagnaSarefni
meira vera en það, á þjóSminningar-
degi Jjessum, að vér vitum það, aS
hermenn vorir hafa reynst ágætlega
vel, veriS oss til mikils sóma. Hvergi
hefir fariS friSari sveit, né prúSara
liS, en hermenn vorir. Þeir hafa eng-
an blett sett á skjöld sinn. Fyrir þá
|rarf enginn aS skammast sín, t>eir
hafa fengið viðurkenningu herstjórn-
arinnar. Þeir hat'a náS völdum og
metorSum. Einn ]>eirra hefir fariS
foringi liSs; annar hefir kvaddur ver-
iS á konungsfund til aS meStaka
]>akkarvott alþjóðar.
Eg v'erS aldrei svo gamall, aS eg
gleymi mánudagsmorgninum 23. apríl
|>egar stærsti hópur hermannanna ís-
lenzku lagði af stað frá járnbrautar-
stöðinni í Wlnnipeg. SáuS þér þar
nokkrum manni bregða? Nei, þeir
kystu mæSur sínar, föSmuSu eigin-
könur sínar, blessuðu börnin sín, og
lögðu af stað eins og hetjur.
Ekki veit eg tölu þeirra íslenzku
hermanna, sen> fallnir eru eSa særS-
ir. Talan er orðin all-há og fer vax-
andi. Gizkað hefir verið á, að 25—30
séu þegar fallnir og meir en helmingi
fleiri særSir, sjúkir eða herteknir.
Ef til vill fer ei fjarri aS segja aS
10. hvír þeirra hafi lagt lif eSa limi
eða heilsu í sölur.
Hefir annar atburður áSur gerst t
sögu íslenzkrar þjóðar, sem meira
sögulegt gildi hefir, en hernaðarsaga
þeirra landa vorra, sem vér minnumst
á þessu augnabliki?
Verður nokkurn tíma hér eftir hald-
inn svo þjóSminningardagur, aS ekki
verSi meS heitum hjörtum og eld-
legum orðum minst þeirra manna,
sem nú bera nafn og sóma íslendinga
úti á orustu völlunum blóSugu.
I>á ert þú vesöl, íslenzka þjóð, ef
þú nokkru sinni gleymir hermönnum
þínum.
í dag erum vér hér á gleðimóti.
Hér er gleði mikil og hátíS. ÞaS
væri nú hvorki hér né annars staSar
í landi þessu haldin hátíS, ef ekki
nytum vér nú verndar þeirra, sem
hermenn bandaþjóðanna tryggja oss
— tslenzku hermennirnir sem aðrir.
Og því teljum vér ekki eftir augna-
blikiS þaS, sem vér helgum hermönn-
unum. Hugur vor, hjarta v'ort, hvarfl-
ar til þeirra. Hvar sem er gröf —
Fyrir sex árum, á þessum staS og
næstum því á þessari klukkustund,
var eg hér samkvæmt tilmælum ts-
lendingardagsnefndarinnar. Þá, eins
og nú, vorum vér samankomnir til
f.ess aS halda hátíSlegan frelsisdag
íslands og íslendinga. öll lands-
'ovgSin benti á örláta uppskeru í væn.!-
um frá hendi náttúrunnar og jörðin
var græn og skínandi, sem gimsteinn
t glóandi sólskini þessa heims. Andi
iSnaSar og verzlunar var í samrænti
viS hugsjónir friSelsleandi og velmeg-
andi þjóðar og á heimilum landsins
voru sálir manna og kvenna fyltar
þeirri unaðslegu hljómfegurS, sem
mannsandinn getur notiS aS eins þeg-
ar engir skuggar hvíla á vonum eða
framtíSardraumum hans.
í dag finst mér sem þetta sé annar
hnöttur. AuSvitaS skín sólin enn í
himinhvolfinu, en hún skín nú á bygð-
ir þar sem þögulir menn og kvíðafull-
ar konur bíða daglega með óljósum
ótta gula miáans, bréfsins meS ógur-
lega merkinu, eða dagblaðsins, sem
ber þeim fregnina um að vinur eða
vandamaSur sé fallinn á vgvellinum;
hún skín nú á heimili þar sem kvíSinn
hvílir, sem þoka í loftinu og dauSinn
leggur daglega sína náköldu hönd.
hún skín á veröld fljótandi í blóSi og
tárum. Hjól iSnaðar snúast meSáköf-
um hraSa, en nú mest til aS margfalda
og gjöra enn voðalegri verkfæri stríSs
og dauða. Mannsandinn krefur enn
skyldleika GuSs, en inn í sálir manna
lætur styrjöldin daglega drjúpa eitur
haturs og hefndar.
Þó tilgangur þessa móts sé sá sami,
er mér ómögulegt að útrýma algjör-
lega úr huga mínum ]>eim voða kring-
umstæSutn, sem Canada og Banda-
ríkin nú eru >. Margir vor sem er-
um hér í dag erum kjörsynir þeirra,
og aðrir eru fæddir og uppaldir hér,
en allir eigum vér borgaralegum
skyldum aS gegna, sem vér getum
ekki sneitt hjá þó vér vildttm og sem
vér vildunt ekki leiSa hjá oss þó vér
gætum. Hvernig sem þ’ett^ stríð end-
ar hlýtur þaS aS hafa í för með sér
afleiðingar, sem engin getur aS
fullu séS fyrirfram.
Eitt er samt óhætt aS fullyrða og
þaS er, aS ef England skildi ekkí geta
staðist árásir neðansjávarbátanna og
yrSi aS ganga aS ótímabærum friSi
viS Þýzkaland, myndi þaS verSa
hlutfall Canada og Bandaríkjarma
sameiginlega aS verja og viShalda
frelsis og lýðveldis stofnunum í þess-
ari heimsálfu, án hjálpar frá þjóS-
um Evrópu. Eins sýnist mér aS rás
viðburSanna bendi til þess að eftir
þetta stríS verSi Canada enn frjálsara
land er nú og afstaða hennar í hóp>
þjóSanna enn tignarlegri en f3T-1
Mér finst eg sjá nýja sól renna upp
yfir Canada, sem varpar vermandi og
lifgandi geislum yfir alt landið og
mun þá hefjast vor þroska og fram-
fara tíS og öll þjóðin fyllast vökn-
uSum lífskröftum, eins og jörðin eftir
vetrardag.
Höfum vér Vestur-íslendingar lagt
nokkuS til framfara og uppbyggingar
Canada og Bandarikjanna? HvaS
höfum vér að láta í té til aS bæta
þjóðemiS, sem er aS myndast í þess-
ari álfu, sem ætti aS verða þaS hraust-
asta í heimi, 'því þaS er myndað af
efnum allra þjóða veraldarinnar?
þessum spurningum er eg ekki fær
um að svara-að fullu, en eg vil bendá
á sumt, sem vér höfum gert þegar og
sem vér getum i framtíðinni gert.
Margt hafa frumbyggjenduú ísl.
bygfðanna í Ameríku lagt til auðg-
unar og framfara þjóSanna, sem vér
erum nú partur af. Fyrstu íslend-
ingar settust aS í Wisconsin í Banda-
rikjunum fyrir 46 árum síðan; fyrir
44 árum settust fyrstu landar v'orir
aS í grend við Qubec; fyrir 42 árum
hófst bygðin í Nýja íslandi, og fyrir
39 árum siðan settust fyrstu Landar
aS í Pembina-héraSi í NorSur Dakota
og um sama leyti í Lincoln og Lyon
héruSum í Minnisota. Þetta ertt aS-
al bygðirnar, sem bygðust af löndum
því sem næst beint frá Isfandi og
mun þaS hafa veriS húgmynd flestra
Islendinga, sem fluttu af lslandi um
eða fyrir áriS 1890 aS setjast aS í
einhverri þeirra. í mörgum tilfell-
um voru lönd numin fljótandi í vatni
og aS öllu leyti hin óálitlegustu. MeS
iSjusemi og atorku varS eySimörkiti
aS frjósömum ökrum. í Pembina
héraði settust margir þeirra aS á lönd-
um, sem voru loSin af smá skógi eáa
vaxin stórviSi eða alveg undir vatni.
Nú eru smá skógarnir því nær farn-
ir, vatniS þurkaS upp og bygðin ein
af þeim fegursu í RauSárdalnum.
Lönrl í grend viS Minneota, sem voru
einskis metin ]>egar íslendingar sett-
ust þar aS, er nú ómögulegt að kaupa
fyrir $150.00 hverja ekru. Land-
ar fóru inn í eySinkirkina í Vestur
Canada og sýndu brátt heiminum að
ósveiganlegur vilji og atorka geta
yfirbugaS því nær alla erfiðleika.
sem óvinveitt náttúruöfl geta lagt á
veg frumbyggenda. Þannig hefir
þetta veriS alstaðar. ÞeSar landar
hafa veriS búnir aS sigra eyðimörkina
í einu héraöi í Ameríku, hafa þeir,
þótt aldraðir væru, selt eignir sínar
til að hefja stríS á ný gegn'um hættur
og óbygð. Eg býst við að þaS sé
gamli víkinga hugurinn, sem leiSir
þá þótt aldurhnignir séu til aS stríSa
á nilóti og sigra nýjar torfærur og líða
og leggja út í torfærur á ný.
Margir svitadropar hafa fallið,
margar taugar slitnaS og mörg bök
orSin lúin í stríðinu við evSimerk-
urnar, viS skóga og erviS og fram-
rásarlaus vötn. En nú er sigurinn
að mestu unnin og hefir fjárhyrzla
og auölegS landanna sem vér búum
í aukist stórum fyrir afreksverk og
iðjusemi íslendinga.
Eg sé hér í dag menn og konur, meS
grátt hár og bogin bök, er tilheyra
þessum dýrðlega her, sem á bezta
jkeiði lífsins lögSu djarfmannlega á
móti öflum óbyggðanna. ÞiS eruS
nú aS nálgast dalinn aS vestanverðu
hæða lífsins, þar sem skuggarnir fara
óðum aS lengjast austur á viS af því
aS sólin er aS síga til viSar. Eg sé
sé hér líka marga yngri, sem horfa
djarfmannlega fram í timan og nú
njóta herfangsins sem gömlu sigur-
vegararnir unnu. Til hinna eldri finst
mér aS eg megi segja fyrir hönd
mannfélagsins, sem þeir hafa bygt:
“Fyrir sólarlaginu og nóttunni furf-
iS þér engan kvíða aS bera. YSar
verk hefir verið vel af hendi leyst
og yðar minnisvarði eru blómlegar
landsbygðir og þakklæti heillar þjóS-
ar.“ Og þaS sama mannfélag finst
mér segja til þeirra yngri: “Reynist
sannir nySjar feSra ySar; stríSiS er
aS^eins byrjaö. ÞaS má vera aS frið-
ar bygöir bendi á sigurvinning yfir
auðum héruðum; en nú er eftir aS
sigra ranglæti í stjórnar-, mannfé-
lags- og’ þjóSar-lifi. Reynist eins
duglegir striðsmenn þar eins og feS-
urnir í stríðinu viS náttúruöflin.
StarfiS í ríkjum andans eins duglega
og þeir.”
Vér höfum gert skyldu vora í efna-
legu og verklegu tilliti. HvaSa þátt
getum vér átt í því aö mynda sterka
og heiöarlega þjóö í Canada og
Bandaríkjunum? HingaS renna
straumar frá öllum álfum og löndum
heimsins, er mætast í einu þjóðar-
fljóti, sem vonandi verStir þaS dýpsta.
fegursta og hreinasta í sögu veraldar-
innar. Það er í okkar valdi hvort
íslenzki straumurinn flytur kraft eða
veikleika, hreint eða saurgað efni,
frjóanga lífs eöa sýkingar og dauSa?
Við upptök sín meðal vikinga og
fjalla Norðurlanda er íslenzki straum-
urinn stríöur og hreinn. Hefir hann
saurgast í farveginum siðan á gull-
öld íslendinga, þegar frelsis og lýð-
veldissólin skein yfir landið? HvaS
ein þjóS getur lagt til uppbyggingar
þjóðernis þess sent nú er aá myndast
hér, er helzt hægt að dæma eftir aS
saga hennar hefir veriS rannsökuð.
Og gildi einnar þjóðar er hægt að
mæla á þrem mælikvörðum. Hefir
hún átt einstaklinga sem telja má
mikla menn? Hefir hún heíSvirt á-
form og óbifanlega staðfestu að full-
gera það? HvaS hefir hún áorkað
og hvernig hefir hún notaö tækifærin
sem kringumstæður hafa lagt henni
upp í hendur? Eg ætla stuttlega að
reyna íslenzku þjóðina meS þessum
mælikvöröum og held eg aö þaS verði
þá Ijóst hverskonar framlag Vestur-
fsl’endingar munu leggja i þjóðar
mtrstirið sem hér er í smiSunt.
Eru nokkur íslenzk nöfn i verald-
ærsögunni þar sem rætt er um mikiT-
menTri þessa heims? Hér er óhætt
að vera stuttorður. Á landnáms öTd-
inni voru svo margar hetjur og svo
mörg stórmenni aS erfitt er að segja
hver skarar fram úr. Þegar affiY
tindar eru háir og risavaxnir getum
vér að eins sagt að öll fjöllin séu
tignarleg. Svo er meS vikingana á
þeirrf öld. Þeir eru aðalbornir merni
stórhuga hetjur, sem elskuðu frelsi
öllú fremur og óttuðust ekkert þessa
heirns,. nema óheiðarlegt líf og ósæmi-
legarr dauða. Hér er Gunnar á Hlíð-
arenda; hann merkir drengskap Hug-
rekkf og ættjarSarást. Hann kaus
heldvrr aS deyja á ættjöráinni en flötta
sem' hafði i för með sér það að hann
aldref framar titi íslands björtu H-efð-
ar og fögru dali. Hér er Njáll og
merkfr hann réttvísi. og lögspeki.
Hér er Jeifur Eiriksson, sem Hætir
heiTlT heimsálfu viS landafræði hei'ms-
irrs. Svo er Snorri Sturl^ujttson,
sagrrritari, heimspekingur og skáld.
eyja í heimi andans og bókmentarma,
snert af öllum höfum og öldum Hugs-
ana eg tilfinninga; hann er Haf þar
sem allar ár sagnfræði og skáld'skap-
ar meðal Norömanna eiga upptök sín.
Seirrna er Hallgrímur Pétursson,
sáTma skáld. Fegurö og krafti söngva
harrs er mér ómögulegt að l'ýsa. Þér
þefekið þá öll máske betur en eg. Lika
vil eg nefna Þorvaldsorr, steinhöggv-
ara, sem Danir hafa reynt að stela
frá Islendingum, einn af f remstu lista-
mönnum þessa heims. Og svo Jón
Sigurðsson frelsishetja, má ekki
gleymast. Þessir rtienn tiíheyra ver-
aldarsögunni jafnt og þeír tilheyra
íslendingum.
HvaS er þjóðaráform, þjóðarhug-
sjón, íslendinga? Þessari spurningu
er ekki erfitt að svara fyrir vora þjóð.
öll saga vor að fornu og nýju sýnir
óneitanlega að sú tilfmning sem öll-
uni 4>örum ræður hjá oss er og hefir
veriö frelsisást. Frelsi í öllum stjórn-
málum og í allri stjórn, er þjóSar-
áform, þjóðar hugsun íslendinga.
Grundvöllur lýöv'eldisins á gullaldar
tímabilinu var frelsi. ForfeSur vor-
ir flúðu frá kúgun í öllum myndum í
Noregi og mynduðu nýja stjórn á
frelsi sem hyrningarsteini. ísland
var fyrst byggt af mönnum sem höfðu
þá föstu HfsskoSun að ekki væri
mögulegt aS kaupa of dýrt Jrelsi þjóS-
ar og einstaklings. Þótt aldir kæmu
yfir Island, þegar fátækt og harðindi,
þegar grimdaröfl kuldans frá heim-
skautinu eða eldsins frá innýflum
iarðarinnar eyddu efnum og lífi, þeg-
ar frelsisást sýndist sofa, lifSi sam
neistinn og kviknaði í bál sem hefir
smámsaman lagt í rústir kastala og
landamerki harðstjórnarinnar. Frelsis
ástin ef ein sú göfugasta tilfinning,
sem vaknað getur í sálu mannsins. Um
hana hafa skáldin sungiS sína feg-
urstu söngva, og fyrir frelsið hafa
menn dáið meS helgri undirgefni og
hátíSlegri gleði.
Einhuga hafa íslendingar veriS i
aö eignast og viðhalda frelsi íslend-
inga og íslands. Saga þessarar litlu
þjóSar er óviSjafnanleg í þessu at-
riði. Svo hefir þjóðin haldiá við
frelsis hugsjóninni, svo fastlega hefir
hún fylgt þjóSar ásetningi sínum,
með svo mikilli einbeittni hefir hún
sótt mál sitt, aS þótt íslendingar hafi
ekki átt her, byssur eöa herskip á siS-
ari öldum, hefir þessi litla þjóð, án
blóösúthellinga eða stríðs, hrist af
sér einokunarstjórn útlendrar þjóðar.
Þetta er eitt hinna fáu andans af-
reksverka i heiminum, þar sem kraft-
ur frelsisástar yfirbugar eigingirni,
studda af öflum heffærra herskipa.
Ef íslendingar eru á þessum mæli-
kvaröa reyndir, eigum vér óefaS
heima í hópi heimsins mestu þjóSa.
Hvað hefir íslenzka þjóðin áorkað
og hvernig hefir hún notað tækifær-
in, sem henni hafa gefist? Vér verð-
um enn að snúa oss til veraldar-
sögunnar. Enda er þar nægur vitnis-
buröur þessu viövíkjandi.
íslendingar stofnuðu fyrsta lýð-
veldi, bygt á grundvelli frelsisins, sem
sögur fara af. ForfeSur vorir neit-
uðu aS beygja sig undir einveldi Har-
aldar hárfagra og stukku til Englands,
Frakklands, írlands, Skotlands og
Rússlands og annara Evrópu landa og
gjörðust ]>ar strax leiöandi menn og
höfðingjar. Þeir réðu á tímabilum
og á stórum svæðum lögum og lofum
í öllum þessum löndum. Þeir mynd-
uðu lög, lagakerfi, dómstóla og réttar-
hald merkilegar og betur hent til að
skera á réttvíslegan hátt úr málum
manna á milli, en þá gerðist nokk-
ursstaðar í útlöndum. Jafnvel trú-
fræSi forfeðra vorra, þótt kjarni
hennar væri goðadýrkun, var fegri
og göfugri en guðfræái Grikkja og
Rómverja, sem hafa hlotiö lofsöngva
frá flestum timum. Þeir fundu Ame-
ríku, og engin vötn vcAú svo æst og
engin höf svo ótakmörkuð aS þeir
sigldu þau ekki sínum opnu seglbát-
um, án ótta'eöa kvíða. Þeir gáfu
heiminum bókmentanámu, fulla af
dýrmætustu gimsteinum, sem lista-
menn heimsins skreyta verk sín meö.
Og merkilegra máske en alt annað er
aS þeir sýndu heímínum aS penni og
tunga eru sterkarí öfl en sverð eða
byssur. Island er eyja af jarðeld-
legum uppruna. Meginhluti hennar
er jöklar og fjöll. Ofurlítíl rönd af
frjósömu landi eins og brydding fylg-
ir sjávarströndinni í kring um evjuna.
Alt hitt eru hrikaleg fjöIT, eyðisandar
eða frosnar eyðiinerkur. t þessu
landi og undir þessurrr kringumstæð-
um hafa íslendingar Iifað og þrátt
fyrir alt framkvæmt og sigrað.
Eins og eg bvrjaSi endí eg þessi
fáu orá — fá þegar litið er á efníð,
sem reynt er um að ræða, en sjálf-
sagt m.rg að ykkur finst, þegar með-
feröin er tekði til greina. Hvað
getum vér lagt til þjóSinrri nýju ? Eg
hefi aðeins dregiS fram faeinr atriði,
sem sýna, að íslenzka þjóSin er eín í
hópi þeirra merkustu í heimi, þegar
á alt er réttilega litiS. Eg Hefi' stutt-
lega bent á þann stórmerka þjöðar
arf, sem forfeður vorir árröfntrðu
sonum sínum. Ef vér ekki höfum
verið óreiöumenn og sóað þessirr#
arfi, ef vér höfum gjört skyldú vora,
eins og þeir gjörðu sína, ef vér gleym-
um ekki að Canada og Bandáríkin
eiga heimting á því, aS vér Hefgunr
ÖII vor öfl ag alla vora krafta til þess
aS vinna þetta stríð og byggjá hér
þjóð, sem virðingu ber fýrir þjöðar-
réttindum og frelsistilhneigingum ei'rr-
staklinga og þjóða, ef vér kynnum
oss sögu íslendinga og ásetjum oss að
rækja dygðuglega traust það, sem
sonarskyldurnar hafa lagt oss á herð-
ar, þá hljótum vér að Jéggjæ ríflégan
og heiöarlegan skerf til' uppbygging-
ar lands og þjóöar. PáTT postuli seg-
ir að Efesus menn hafí’ hrópað:
“Mikil er Artemes Efesusmanna”
Hún var mikil og fögur, err fegurra
var þó musteri hennar. ÖTT Asiulörtd'
Iögðu í þessa byggingu, sem var
marga tugi ára í smiðum. Hver Asitr
konungur lagði til eina súTvr af hrein-
asta alabastur, 60 að töTu. Var þetta
líklega hið skrautlégasta musteri, sem
menn hafa bygt. Og það veit eg að
Vestur-íslendingar- Teggjá sinn skerf
— veglega súlu—í þjöðarmusterið
ameríkanska, sem rrú er að byggjast,
og munu sagnfræðingar benda á feg-
urð hennar um Teið og þeir rita:
“Miklar eru þjöðir Canada og Banda-
ríkjanna.”
JónBjamason skóli
Þá eru úrsTÍt júni prófsins í mið-
skólum Manitoba-fylkis komin fyrir
almenningssjónir i blöðunum. Próf
þaS er undir umsjón ment,amáladei!d-
arinnar, sem þá undirbýr verkefni í
samráðum við háskólann. Allir nem-
endur í öllu fylkinu í miðskólabekkj-
unrnn (9, 10 og 11) verða að ganga
undir þetta próf, sem vilja fá við-
urkenningu ríkisins fyrir námi sinu.
Jöns Bjarnasonar skóli á þar sam-
merkt við alla aðra samskonar skóla
í fylkinu.
Tilhögun meö lestrarskrá og próf
þessara miðskóla er að minsta kosti að
einu leyti flókin og erfið skilnings fyr-
ir almenning. T>etta eina sem eg á viS
er þaö aS miðskólanámiS er undir
tveimur stjórnarvöldum. AS einu
leyti er það nám það sem háskólinn
heimtar til inntöku og þá undir um-
sjón hans, en aS hinu leytinu er það
áframhald af barnaskólanáminu, í al-
þýSuskólum og þá undir umsjón
mentamáladeildarinnar, en milli þess-
ara tveggja stjórna er ekki algjört
samræmi. Er það meöal annars í því
flólgið aá mentamáladeildin heimtar 5
sumum tilfellum meira af nemendum
en haskólinn. í 9 bekk t. d. heimtar
hún próf í hugareikningi en háskól-
inn ekki. Sé nú nemandinn eingöngu
að búa sig undir háskólanám en ekki
undir kennáraleyfi, þarf ekki aS taka
neitt vald til greina nema háskólann;
sé nemandinn á hinn bóginn að búa
sig undir kennaraleyfi, verSur hann
að fullnægja öllum ' fyrirmælum
mentamáladeildarinnar, því hún ein
veitir þau. BæSi háskólinn og menta-
máladeildin eru í samvinnu með próf-
iö og birta skýrslur um þaö. Háskól-
inn veitir þessar einkunnir: 1 A (80%
eða þar yfir, 1 B (67-79), 2. ('50-66),
3. f40-50). Mentamáladeildin birtir
nöfnin í tveimur listum; í öðrum eru
nöfn þeirra, sem hafa staSist prófiS
‘meS lieiöri” (66%%); í hinum list-
anum nöfn þeirra sem staðist hafa
prófið án þess/aS ná svo háu stigi;
en vegna þess aS mentamáladeildin
prófar í fleiri greinum en hásl^ólinn,
getur nemandinn í hennar skýrslum
hlotiS hærra eSa lægra stig. Þetta
þarf að atðuga til að hafa full not
,af skýrslunni, sem hér er birt.
Hvernig hafa þá nemendur skólans
staðið sig í þessu síðasta prófi.
Þess skal fyrst getið, að 20 nem-
endur frá skólanum gengu undir próf-
ið og blööin birta það aö 19 þeirra
hafi staðist þaS, og hinn 20. stóSst
próf í því sem háskólinn heimtar af
þeim bekk, svo að þaS er engin hindr-
un á því að hann færist upp í næsta
bekk. Má þvi telja að allir þeir sem
tóku prófiS frá skólanum hafi boriS
sigur úr býtum.
í hæsta bekk skólans ('ll) ttóku
fjórir próf og þrír stöðust þaS meS
1 B einkunn, hinn fjóröi með 2. eink.
í 10. bekk fékk einn nemandi 1A
einkunn, 4 fengu 1 B einkunn, 5 fengu
2. einkunn og 1 fékk 3. einkunn. MeS-
al þeirra, sem eru að búa sig undir
kennaraleyfi ásamt inntöku á háskól-
ann, setti mentamáladeildin 4 á heiö-
ursskrá. í þessum bekk voru 4 nem-
endur, sem tóku alt það nám er til-
heyrir tveimur bekkjum (9. og 10.).
Einn þeirrá hlaut 2. einkunn, annar
1 B, og þriöji 1 A. Hinn fjórði hafði
það verk að búa sig undir kennara-
leyfi ásamt inntöku í háskólann
('sombined course), fékk sérstakt leyfi
mentamáladeildarinnar til aS stunda
þetta nám í þessum bekkjum, og stóðst
próf með 2. eink. og, að þeim grein-
um viðbættum, sem mentamáladeildin
ein heimtar, stóö því alt “með heiðri”.
Enginn þessara fjögra féll í nokkurri
námsgrein.
Nokkrir nemendur skólans fengu
leyfi til að fara út í sáningarvinnu í
vor, samkvæmt reglugjörS menta-
ijiáladeildarinnar og ganga þeir undir
pi'óf í desember-mánuði.
Nöfn nemendanna birtast hér þá.
með ]>eim einkunnum sem þeir hlutu
í 10. og 11. bekk. SömuIeiSis eru t
svigtim námsgreinir þær, sem þeir
féllu í og “h” merkir “heiður” sam-
kvæmt skýringu sem áður er gefin.
TT. BEKKUR.
Bergþór Johnson, 1 B.
Bjöm Sigmar, 2. fEnskar bók-
mentir, eðlisfræði).
Jóhann ESvald Sigurjónsson, 1 B.
Hólmfríður S. Einarsson, 1B.
10. BEKKUR.
Undirbúningur fyrir háskóla aðeins.
('Arts matriculationj
Thelma Eggertson, 1 B.
Kristján B. Sigurösson, 2. ('lattk
við 9. og 10. bekk).
Halldór J. Stefánsson, 1A. ('latik
vtð 9. og 10. bekk).
Síggeir S. Thordarson, 2.
Axel Vopnfjörð, 1 B. Hauk við 9.
og 10 bekk).
Undirbúningttr undir háskóla ásamt
kermaraleyfi. ('Combined courseý.
Sigttrbjörg Lilja Johnson, 1 B., h.
Josephina Þorbjörg Jónsson, 3.
fBrezk saga, reikningur).
Guðrún Marteinsson, 2., h.
Rakel Oddson, 2. ('Reikningur).
Guðrún Rafnkelsson, 1 B., h.
Rosa Johnson, 2., h. flauk við 9.
og 10. bekk).
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
Kaupmannahafnar
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
9. BEKKUR.
Hilda J. Eiríksson.
Elizabet Anna Johnson.
Jón J. Austmann.
Theodore Jón Blöndal.
Guðmundur GuSmundsson ('stóSst
prtóf t sögu Kanada, en féll í hugar-
reikningi, sem háskólinn ekki heimtar.
Þessi nemandi stóSst próf aS öllu öSru
leyti í því sem tilheyrir námi níunda
bekkjarj.
MeS skýrslu þessari er skólinn lagð-
ur undir almennings dóm og velkom-
inn er öllum mönnum samanburSur
viS aðra skóla.
Eg vil að skýrslan hrósi skólanum
fremur en eg og þess vegna hefi eg
ekki kært mig um neitt annaS en aS
skýra máliö vel og segja rétt frá.
Winnipeg, 1. ág. 1917.
Rúnólfur Marteinsson,
skólastjóri Jóns Bjarnasonar sktóla.
Prófin á skólunum.
Séra Rúnólfur Marteinsson hefir
góðfúslega hjálpað oss til þess að ná
nöfnum íslendinga úr prófskýrslum
Manitoba skólanna. ÞaS er seinlegt
verk og vandasamt, einkum vegna
þess aS erfitt er víSa að vita hverjir
eru íslenzkir og hverjir ekki, vegna
hinna fölsku nafna, sem íslendingar
bera hér í landi. Af þessum ástæðum
er þaS að vel má vera að einhverjir
hafi orðiö eftir ; mega rnenn ekki mis-
virða það því slíkt er ekki af ásettu
ráði, heldur vegna hins aS véré höf-
um ekki þekt nöfnin — þau hafa ekki
veriö nógu glögg til þess að gefa til
kynna þjóöcrnið. Til dæmis er ó-
mögulegt að segja um þá sem kalla
sig Johnson eSa Anderson í taðinn
fyrir Jónsson eða Árnason, af hvaða
bergi þeir eru brotnir. Meira að
segja er ekki ómögulegt að eitthvað
af því fólki sem vér teljum sé annara
þjóöa en íslendingar, því nöfnin eru
sum einkennileg. ÞaS er ósiður og
þjóðar HtiIsvirSing sem Islendingar
sýna meö ]>ví aS kasta nöfnum sínum.
Séra B. B. Jónsson, Halldór Her-
mannsson, Vilhjálmur Stefansson,
séra Rúnólfur Marteinsson, séra
Rögnvaldur Pétursson og fleiri geta
kinnroðalaust komiS fram með sínum
alíslenzku nöfnum; slíkt stendur
mönnum hvergi fyrir þrifum, heldur
vekur virðingu og ber vott um sjálf-
stæði.
Hér fer á eftir skrá yfir þá, sem
próf hafa tekiS á æðri skólum í
Winnipeg, auk nemendanna á séra
Jóns Barnasonar skólanum, þeir eru
taldir annarsstaöar.
Námsgreinar þær sem settar eru S
sviga á eftir nöfnum nemendanna
tákna það sem þeir hafa ekki staSist
próf i og verða að taka siðar.
Inntökxtpróf í vísindadeild, 11 bekk.
(Arts matriculation)
Gilbert Arnason, II. jBókstafar. og
þýzk málfræöi).
Jón S. Helgason, 1 B.
Edwin F. Stephenson, II.
/ sameinuSu námi, 11. bekk.
('Combined course)
Þorunn Bardal, III. ('Eölisfr. og bók-
stafareikningi).
Margrét J. Ingimundarson, II.
Ester Jónsson, II. ('Bókstafareikn.).
Jóel S. Pétursson, 1 B.
Todie Sigurdson, II. ('RitgeröJ.
Stefania Sigurdson, 1 B.
I vélfrœSi, 11. bekk.
Arthur L. SigurSson, ÍB.
/ lœknisfrœði, 11. bekk.
Númi Hjálmarson ('frönsk málfr. og
bókmentir).
Jóna Laxdal ('frönsk málfræðij.
/ sameinuðu námi, 10. bckk.
('Combined course).
Eyjólfur Johnson, 1B; les lögfræði.
Marino Sigvaldason, með lofi.
/ lœknisfrœði, 10. bckk.
Paul J. Johannsson, II.
/ kennarafrccði, 12. bekk.
GuSrún Bíldíell, A.
Louise Thordarson, A.
/ kennarafræði, 11. bekk.
Andrea H. AndqAon, með lofi.
Helga O. Anderson, með lofi.
Christiana Johnson, með lofi.
Magnusina Magnússon, með lofi.
Jennie Bardarson.
Frida Margrét Jóhannesson ('eðlis-
fræðij.
Beatrice Johanna Peterson /efna-
fræSi/.
/ samcinuðu námi, 11. bckk.
Stefania SigurSson, með lofi ('áður
nefnd).
/ hagfrœðis vísindum.
('Practical arts)
Inga SigurSson /reikningur).
Þora Stephenson.
Rannveig Joseph ('ritgerð).
/ kennarafrœði, 10. bekk.
Tryggveig Arason, með Iofi.
Dóra Björnsson, með lofí.
Vilborg C. Eyjólfson, með Iofi.
Ellen Marie Hallgrímsson, með lofi.
Johanna S. Johannsson, með Iofi.
Sigurlaug Soffia Johnson, með lofi.
Svava Johnson, meS lofi.
Sera M. Ólafson, með lofi.
Sigurborg Oliver, með Iofi.
Capitola Sigvaldason.
Christina J. Þorsteinson.
/ kennarafrœði, 9. og 10. bekk.
Tngibjörg W. Sigurgeirson, með lofi.
Clara Björg Johnson.
/ kennarafræði, 9. bekk.
Helga Julia Davidson, með lofi.
Sigríður J. Einarson, með lofi.
Þórdís Eyjólfson, meS lofi.
Kristín Tómason, með lofl.
GuSlaug Bjarnason.
Helga Bjarnason.
Bertha Daníelsson.
SigríSur Finnsson.
Þóra Sólrún Hallgrímsson.
SigurSur Ingimundarson.
Mabel Guðlaug Johnsort
Elizabet O. ThiSrikssorr.
Sigmundur Thompson.
Christina Halldórsson' (Tmgarreikn.).
Þórunn SigurSsson (Trugarreikn.).
/ sameinuðu námi, 9. bekk.
John Benediktsson, með lofi.
Hannes Hannesson.
/ vclfræSi, 9. bekk.
Victor Jphn Hinrikssoyt.
/nntökupröf { 9. bckk.
George Long. með lofi.
Þetta er eins rétt og vér vitum
bezt, en allar leiðréttingar þeirra, sem
betur vita eru þakksamlega meðtekn-
ar.
Dr. Robinson
Sérfræðingur í tannsjúkdómum
BETRl TANNLÆKNING FYRIR MINNI BORGUN
Ef þú ert í vafa um hvcrt tennnr þínar séu heilbrigðar eða ekki þá þarft
þú að fá ráðleggingu tannlæknis. Sá tannlæknir ætti að vera maður sem
hefir gott álit á sér sem lœknir og sömuleiðis er það áriðandi að hann sé
eins vel að sér í iist sinni og nokkur getur verið. Nú á dögum eru þeir
fáir sem ekki viðurkenna þýðingu sérfræðinganna, hvort heldur er í al-
mennum lækningum eða tannlækningum. Minnist þess að ef þér kom-
ið til vor þá verður traust yðar ekki ódrengilega notað, því allar vorar að-
ferðir eru reyndar og sannaðar og fólk veit um áreiðanleik vorn. Fyrir
tíu árum voru það margir af borgurum Manitoba sem trúðu mér fyrir
því að lagfæra tennur þeirra. Þessa fyrstu sjúklinga tel eg byrjun hinnar
miklu aÖ3Óknar sem eg hefi haft síðan eg fór að stunda tannlækningar.
Svo vel hefir mér gengið að tugir tannlækna hafa sest að í nágrenni mínu
Látið því ekki blekkjast þegar um það er að ræða að velja stað.
Permanent Crown og
Bridge Work, hver tönn .
Og það var áður $10.00
BIRKS BUILDING,
WINNIPEG,
MAN.
$7
Whalebone Vulcan-
ite
Opið til kl. 8 á kveldin
halebone Vulcan- d? 1 A
Plates. Settið... y • v
12 Stólar
Dr. Robinson
TANNLÆKNIR
Meðlimur Tannlekna Skólans ( Manitoba.
10 Sérfræðingar 5 Kvenmenn