Lögberg - 31.01.1918, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 31. JANÚAR 1918
Skroppið til Winnipeg
Eftir Jón Einarsson.
Herra ritstjóri “Lögbergs”!
pað er farið að tíðkast svo nú
á seinni tíð að menn riti ferða-
sögur þótt þeir fari lítið lengra
en í heimahúsið, sem ekki má
nafngreina. að mér þess vegna
kemur til hugar að senda þér ör-
fáar línur, sem smá athuganir
vjð ferð mína til Winnipeg síðast
pað skeði eigi alls fyrir löngu,
en mánaðardagar gjöra lítið til í
því sambandi. Mánuðurinn hét
nóvember 1917, einhver lang við-
feldnasti nóvembermánuður, sem
átt hefir leiðir um land þetta í
háa herrans tíð.
pað var miðvikudagskvöld,
sem eg hélt hátíðlegt með því
móti að Jeggja upp frá Foam
Lake bæ* með stórri nautgripa
vagna trossu, sem C.P.R. tók að
sér að “gufast” með til Winni-
. peg. Voru þar margir eigendur
að: íslendingar Englendingar og
“Gallar”. Var okkur falið hús-
nseði í aftasta vagninum, sem
nefndur er “Caboose”. Bera
húsgögn þess sýn merki að naut-
gripir og nautasalar eru dýr á
svipuðu virðingarstigi, meðal
lærifeðra hinna auðugu jám-
brautarfélaga. En þrátt fyrir
það þótt kurr okkar heyrðist
þess, að C.P.R. hefði svikið nauta
sala í trygðum, með því að ljá
þeim að eins einn vagn til íbúð-
ar, gegn lögum — að mér skild-
ist — með jafn langri trossu af
“körum”, gjörðu menn sér glatt
með samræðum og sumir með
spilum. Vér munum hafa verið
nær 20 alis í þessum vagni — líkt
margir og hinar skepnumar i
gripa\Tögnunum. Höfðum við
ekkert að sitja né sofa á, annað
en offáa bera bekki og vöðvana
og vankantana hver á öðmm.
Samt var samlyndið hið bezta,
miklu betra en oft vill verða,
þar sem meiri eru þægindin og
færra að vanhögun. Enda er
maðurinn, sem skepna guðs á
jörðinni, merkur fyrir það — og
fleira — að því fleira, sem hon-
um veitist á auðveldan hátt af
svonefndum gæðum lífsins, því
meira kvelst hann af kröfum til
þess, sem ófengið er af þægind-
um.nauðsynlegum og skaðlegum
— vesalingurinn!
í hópnum með okkur var ensk
ur uppgjafaprestur, líkams-
stærsti pilturinn í liðinu, mynd
arlegur í gerð og hinn viðfeldn
asti í sambúð. Furðar mig á þv i
ef honum hefir geðjast mjög að
ræðuformi sumra er í hópnum
voru (eigi voru það samt landar i
sem mestan hraða höfðu á mál
færinu, án þess að vanda efni né
málfræði.
Er það einkennileg menning
að menn skuli ekki geta skemt
sér og verið kátir á annan veg en
þann, að hrúga saman blóti, gúð-
lasti og öðru þess kyns fargani
pví miður hafa sumir landar
tekið sér upp þess konar ræðu
snið í dagiegutífi, þótt eigi kæmi
það í,ljós í nefndum vagni svo eg
yrði þess var.
Einkenniiegt var það við gang
ibúðarvagnsins okkar, að hann
virtist vilja hraða ferðinni meir
en félagar hans. Var hann því
einatt að rekast á trossuna fram-
an við sig og kom það iðulega að
gjaldi hjá honum innvortis. Vér
vorum algjörlega á valdi vagns-
ins, og þegar hann rakst á næsta
bróður sinn eða systur þá feng-
um við “stag”, sem kastaði oss
austur eða vestur af fótfestu
þeirri er við höfðum oss léðia.
Hefðum við ekki allir verið við
góða heilsu fyrir, hefðu högg
þessi og byltingar auðveldlega
getað vakiið okkur heitsutjóns
eða limaspells. En við vorum ailir
bændur, og bændur þegja gjarna
þegar “æðra vald” fer með þá
eins og afhrak og hreinsun ver-
aldar, þótt þeir sí og æ "tyggist
og tönglist innbyrðis þar til þeir
um síðir mættu uppétnir verðá
sín á milli, eins og meistari Jón
sagði forðum. ,
Svo snemma að morgni næsta
föstudags komumst við inn í höf
uðstað Manitoba, Winnipeg, inn
á gestgjafahús þar, að engir bæj
arbúar, þeir er á dögum vinna,
voru á fót famir, nema sárfáir
fyrir ákveðnar orsakir. f hóteli
því, er eg staðnæmdist á til morg
unverðar var þá að eins vökumað
ur “office man” réttara að segja
og lemstraður dáti, sjáanlega
heimkominn úr viðureign við ó-
vini mannúðarinnar í skotgröf-
unum. Skal hér ekki margt um
þessa stund rætt, en það sá eg
betur en eg hafði áður grun um,
að ekki þarf maður að verða
fangi meðal pjóðverja til þess að
sjá mannamuninn í viðmóti.
pessi aumingja, lemstraði dáti á
tveimur hækjum teit út í mínum
augum að vera liðlega tvítugur
að aldri, en snjóhvitur af hærum
var hann. Hann bar það með sér
að hann hefði fengið það sem nú
kallast “nervous shock” eða
“tauga slag” og að ráð hans væri
mjög óákveðið. Hinn (þessi
“Office maður”) bar það með sér
að hann findi til þess nákvæm-
lega, að hann ætti að yera sjálf-
um sér þakklátur fyrir að hann
“væri ekki eins og aðrir menn”
og að hann þekti eigi annað en
velsæld og gott næði til hlítar.
Hvers vegna þessi dáti var
þarna um nóttina. Sat þarna,
studdur hækjum sínum í berum
stólnum, sofandi eða sinnulaus,
er mér ekki kunnugt, og kom
mér ekki við. En vetrarkuldinn
í ávarpi Office-mannsins til þessa
vesaling fór ekki fram hjá mér.
peir, sem álíta það lítið í spunn
ið þótt yngri eður eldri mönnum
sé hrundið á vígvöllinn, hafa ó-
efað sumir, óljósa hugmynd um
afdrifin, eða gjöra sér lítt far
um að láta það snerta tilfinning-
ar sínar. Og það þykist eg nú
vita, að þrátt fyrir það, að eg
hefi ávalt hugsað mér að í Can-
ada væri bezt með afturkomna
dáta og fanga farið, betur ef til
vill en í Evrópu löndunum,þá eru
hér þó tit, sem undantekningar,
einstakir menn, sem litla tilfinn-
ingu hafa fyrir högum eða með-
ferð á þessum meira eða minna
eyðilögðu mannhrófum, sem aft-
ur koma. Styður þessi vissa það
sem eg hefi jafnan haldið fram
að það, að ungir menn fara í stríð
ið og eru hreinskotnir er í sjálfu
sér svo sem ekkert, í samanburði
við það, er þeir líða, sem særast
til óbóta og annað tveggja liggja
dægi*um saman limlestir og hjálp
arlausir á vígvelli unz dauðinn
sér aumur á þeim, eða óvinimir
grípa þá til að teygja sem lengst
úr kvölunum, eða þeir komast
heim aftur lemstraðir alla æfi á
sál og líkama. Eg er búinn að
heyra svo oft talað um þessi má
með mannúðarlausum þjösna
skap, að mig furðar hvað sum
um er enn óhætt að svala gor-
geirslund sinni á tilfinningum
annara.
Að eins fáa daga dvakii eg í
Winnipeg. Hafði eg ásett mér
að finna að máli marga gamla
kunningja frá fyrri tíð. En tím
inn reyndist ódrjúgur, og varð eg
því að hverfa fram hjá mörgum,
sem eg hafði æ talið með þeim
er mér var sízt sama um. En eg
vona þeir misvirði eigi þótt svo
yrði að vera. par sem eg kom
við, var mér alstaðar tekið eins
og manni, sem eftir langa bið er
úr helju heimtur. Og þótt eg
sé yfirieitt ötlum jafn þakklátur
fyrir alúðina og vinsemdina, læt
eg að eins fárra þeirra að nafni
getið. Merkitegt atvik tel eg þó
það, er eg á sunnudag heimsótti
okkar gamla vin Dr. Sig. Júl. Jó
hannesson, sem allir almennileg-
ir íslendingar þekkja, bæði sem
læknir, ritstjóra, skáld o. fl. pað
vildi svo til að doktorinn var al
einn heima þá í svipinn. Eg átti
þarna vísa sömu alúðina og allir
njóta, sem til geta náð þeirra
hjóna. En reynslan bætti þar þó
ögn við fram yfir vonir mínar.
Doktorinn tók sig til og hitaði
sjálfur kaffi og hafði það og ýms
ár brauðtegundir “gimilegar til
fróðleiks” á borði þegar hús-
freyju hans bar að garði og tók
þátt í hinni hátíðlegu nautn og
útbýtingu réttanna með okkur.
Eg gat þessa atviks, sem sýnis-
homs fyrir þé, sem ekki þekkja
lítillæti og ljúfmensku læknisins
sem allir kunnugir þekkja —
Að hugsa sér að læknir vestur í
Ameríku hiti “eftirmiðdags-
kaffi” handa bóndaræfli utan úr
sveit, er ef til vill að eins ein-
dæmi og því sögutegur atburður
sem geta þarf.
Eg gerði mér fetð til “Heims-
kringtu”, sérstaklega til þess að
eiga kost á að spá ritstjórann
augliti til auglitis. Hitti eg þar
fyrst ráðsmanninn S. D. B.
Stephanson, sem tók mig alveg
móðurarma sína, með sinni
venjulegu viðmótslipurð, og
fylgdi hann mér á fund- ritstjór-
ans, Mr. O. T. Johnson. pað er
eðlisgjörð manna að skapa sér
sjátfir mynd af manni þeim, sem
>eir lesa eittHvað eftir eða hafa
‘rásögur af. En myndin, sem eg
lafði málað af Mr. O. T. Jothnson
var ekki það, sem kallað myndi
vera hér “true to life” (c: lífeðli-
eg). Mynd sú er jólablaðið flutt:
af ritstjóranum er í sjálfu sér
ík, en óefað tekin fyrir nokkru
síðan. Ekki tel eg mig með þeim
er beztir eru mannþekkjaiar, en
grunur minn er sá að meira sé af
góðu og nýtilegu efni í þessum
manni, en úrgangssora. Eg hafði
tal af honum um stund. Er hann
skír maður mjög að mínu áliti,
og hefir ákveðnar sérskoðanir,
eins og flestir, sem eru menn,
meira en að nafninu til. Og trú-
að get eg því, að á honum sann-
ist máltækið enska: A wise man
ís apt to change his mind when
he growes wiser” (þ. e. vitur mað
ur er Hklegur til að breyta skoð-
un þegar hann verður vitrari).
Cr það hverjum manni hrós, því
að eins heimskan heldur sér ó-
breytt. — pað er æfinlega hags-
mál að hitta sér vitrari mann,
sem ekki liggur á vití sínu sem
oi*mur á gulli. Eg hefi meira á-
lit á Mr. Johnson fyrir þessi litlu
kynni. Skil eg það og að maður,
sem alist hefir upp algjörlega í
þessu landi, og ritar og kann
ættarmál sitt eins vel og hann,
án þess þó að þar sé um skóla-
nám að ræða, getur naumast
ræktarlaus verið við eigin þjóð
sína, né einstakHnga hennar.
Eitt kvöld var eg á mjög stóru
troðfullu, hreyfimyndahúsi, og
annað kvöld við rússneska píano
skemtan, einnig fjölmenna mjög.
pað sem þar bar fyrir augun,
sem óvenjulegast var fyrir Wpeg
bæ og aðra staði, sem mér eru
kunnir, var starfsemi kvenna.
Hávaðinn af kvennfólki því, sem
við var skemtanimar, hafði
prjóna í höndum og prjónaði
sokka, vetlinga o. fl. og sumar
knipluðu. Nokkrar sá eg þar.
sem sjáanlega voru að kenna
þeim er næst sátu þessi störf. En
fljótt sá eg það þó að ekki höfðu
þær lært sömu prjónaaðferðina
og lykkjutök, sem eg hafði, þeg-
ar eg eftir langa og marga til-
raun loks kunni að prjóna illeppa
heima á Fróni í æsku. Hefði
fólkið í heiminum kunnað og vilj-
að nota þannig til gagns, hinn
mikla tíma, sem eytt hefir verið
til ónýtra skemtana (að hinum
lakari ónefndum) hefði menning-
in orðið meiri en hú enn er. Og
hefði Vilhjálmur svikari lagt sér
í hönd prjóna og búið til leppa
ogjes fyrir þegna sína og bætur
fyrir gloppumar á karakter sín
um, hefði hann verið á farsælli
hyllu, en raun varð á.
Talsvert heyrði eg tlað um
sparnað í viðræðum við ýmsa er
eg átti tal við. Og það þykist eg
vita fyrir víst, að talsvert far
muni fjöldinn gjöra sér um að
fara vel méð og spara kaup á
ýmisum nauðsynjum t. a. m. mat
og drykk. Má vera að þeirrar
regiu gæti nokkuð í ýmsu, sem
miður er þarft líka, en engin deili
sá eg þess. Tóbak og önnur mun
aðarvara, sem eg varð var við,
virtist mér vera á vanalegu stigi
Hver einasta ómerkileg hreyfi
myndakompa full af fólki æ og
æfinlega eftir sögn. Glingur-
búðir og aðrir staðir, þar sem ó-
nauðsynlegur vamingur var i
boði troðfullir af fólki, sem áður.
Ekki dettur mér í hug að halda
því fram að þetta sé sérkennilegt
við Winnipeg bæ einan. Sama að-
ferðin er út um lands bygðina:
margir spara við sig mat, segj-
ast ekki hafa efni á að kaupa nú
sem áður, en munaðarvaran má
ekki réna í notkun. Sést þetta
bezt af öllu, ef til viU, á því hve
margir hafa farið á bak við lögin
með vínpantanir í smærri eða
stærri stíl, síðan vínbannslögin
öðluðust gildi. Hafa vitanlega
tekið sér fram um slíkar verzl-
unaraðferðir jafnvel menn, sem
slá um sig opinberlega manna
mest, sem leiðandi menn og nátt-
úrlega hælast svo um í sinn hóp
hve “smart” og “cute” þeir séu.
í viðtali yfirleitt fanst mér
fólkinu yfirleitt ekki líða vel —
þ. e. a. s. starfs-klassanum sem
kallaður er, og er það ekki mikil
furða, þegar allar kringumstæð-
ur eru teknar til greina. Undra-
verðara er hitt, hve margir enn
haldast við með fjölskyldur og
undir ýmsum örðugum kjörum.
Spaugilegt fanst mér það, hve
margir létu í Ijósi söknuð yfir
þvi að vera ekki búsettir úti í
jygðum, þar sem svo auðvelt
væri og alveg kostnaðarlaust að
ifa og nógar hvíldir. Svo sem
ekkert þyrfti að kaupa, landið
gæfi alt af sér. Er þetta að vísu
eðlileg afleiðing (og um leið til-
ætluð) af auglýsingum bæði
stjómanna, en sérstaklega land-
sölumanna, sem þurfa að selja
önd fyrir skildinga. pá er og
ein orsökin fimhulfambs ýkju-
sögur, að maður ekki segi beinar
ivgasögur fárra “humbugista”
ersjálfir búa úti á landsbygðimii
Hafa flestar bygðir átt einn eða
fleiri af svo leiðis sauðum, þeim
er alt gylla og draga dulur á alt
sem miður er, jafnan í eigin-
gjömum tilgangi, og þótt þess
gæti miklu minna nú , en áður
var, þá eru þó enn til slíkir garp-
ar, sem af og til má sjá í blaða-
greinum eður I bréfum til rit-
stjóranna. Oftast nær er ritstjór
unum og lesendunum ókunnugt
um, að tiltölulega sjaldan rita
þannig menn, sem bezt hefir
gengið að bjarga sér, né eru trú-
verðugir, heldur lang oftast
menn, sem aldrei nentu að vinna
eins og rnönnum sæmir, og ekki
verið öðrum skilvísari í að borga
nauðsynjar sínar. Menn í fjar-
lægð geta auðvitað hugsað að
þetta séu menn, sem drífi sig;
sælt sé hvert það bygðarlag, sem
marga eigi aðra eins gæðinga.
Með því er tilgangnum að mestu
náð.
Dálítið skyld er skoðun margra
landbúa um bæjarlífið, þeirra,
sem aldrei hafa í bæ dvalið. —
“Já, það eru drjúgir skildingam-
ir, sem bæjarmenn innvinna sér,
ef 'þeir kynnu með þá að fara”.
Báðir þessir flokkar ræða auð-
vitað mál, sem þeir bera lítið
skyn á. Venjulegast er ekki til
neins að “malda í móiim” á móti
Eina áreiðanlega þekkingar með-
alið er fyrir félítinn mann að
flytja út á land og fara að búa
þar — hjálparlaust, sem reynd-
ar fáum fátæklingum er nú auð-
ið, því fólkið sem fyrir er ber
hjálpina heim til þeirra, þó ekki
sé um hana beðið. petta er víst
flestum kunnugt. Sömuleiðis er
það með fjölskyldu menn er
flytja efnalausir inn í stóran bæ.
Reynslan sýnir þeim, ef til vill, á
sínum tíma hvort þeir reiknuðu
rétt eða ekki. Yfirleitt hafa
verkamenn í bœj unum ekki verið
öfundsverðir af stöðu sinni og
ber margt til þess, sem hér er
eigi rúm að ræða. Og ætti eg
nokkurt sérálit að bjóða, myndi
eg telja happavænna yfirleitt,
fyrir framtíðina, að “eiga með
sig sjálfur” út í bygðum en að
selja sig á hverjum degi eða,
enn sem verra er, lítiim tíma úr
árinu fyrir ónóg vinnulaun.
Áður en eg sneri heimleiðis
skrapp eg niður til Nýja fslands,
ofan að Gimli. pað er venjulegt
að segja “niður” þegar talað er
um ferð til Nýja fslands, að
minsta kosti frá Winnipeg, og
styðst sú sögn við ýmsar hér ó-
nefndar hugmyndir.
Ferðin sjálf var leiðinleg
mesta máta. Lestin lötraði ferð-
laust og með eilífum viðstöðum
og ferðum aftur á bak. Níða-
þoka svo eigi sá út úr augunum
Lendingu á Gimli náð í svarta
myrkri og er það eigi neitt glæsi-
legt fyrir ókunna. petta var á
laugardagskvöld, og dvaldi eg
hjá kunningjum yfir sunnudag-
inn. Sögðu sannorðir menn mér
(sem flestir þar eru) að þann
dag (sunnud.) væri sú svartasta
þoka sem þeir hefðu orðið varir
við — í þessum heimi. pótti
mér þetta iíla farið, því heita
mátti að eg gæti ekkert séð til
bygginga nema hús þau, er eg
gekk alveg upp að. En ekki
duldist mér þó það, að hagur
manna mundi mun betri nú, en
þegar eg þekti þar áður til. Enda
var hljóðið í þeim fáu, er eg átti
tal við ekki svipað Winnipeg-
rómnum. Hér fór mér, sem í
Winnipeg, að eigi hafði eg tíma
til að sjá helming þeirra gömlu
kunningja, er eg vissi þar heima
eiga. Lengi hafði eg hlakkað til
að koma við á Betel (gamal-
mennahælinu) og lagðí eg leið
mína þangað með leiðsögn og
fylgd Bjöms Jónssonar, gamals
æsku- og seinnitíma kunningja
míns. pegar á staðinn kom,
heyrðum við að byrjaður var
húslestur og vildi eg fráhverfa
til þess, að eigi skyldi ónæði
stafa af komu minni. En þá kom
Mrs. Hinriksson sjálf út (lesar-
inn og forsöngvarinn), og bað
okkur inn að koma. páum við
það, og hélt athöfnin áfram. Er
petta, held eg, fyrsti húslestur,
sem eg hefi hlýtt með ram-ís-
lenzku sniði síðan vera mín aust-
an hafs leið. Fór hér alt vel
fram með alvöru og stillingu, og
virtist mér gamla fólkið hlýða á
með mestu athygli.
Á því furí^aði mig mest, þegar
eg eftir lesturinn fór að hoilsa
gamla fólkinu, að þegar til kom
voru gömlu karlamir nálega all-
ir gamlir kunningjar mínir frá
fyrri tíð. pví miður hafði eg
pngan tíma til að stanza hér
neitt að mun, og sakna eg þess
stórlega. Hafði eg að heita má
ekki tal af neinum nema þeim
Mr. Jakob Briem, gömlum góð-
kunningja frá Winnipeg, sem
mér var sagt að væri yngstur af
fólkinu hér, og Mr. Lárus Áma-
son frá Leslie. Jakob var ræðinn
og skír aðyenju. Eg bjóst við
að Lárus myti að vera daufur í
hugsunarháttinn og væm annað
tveggja allir jafn ánægðir eða
jafn óyndisfullir. pað væri al-
veg óeðlilegt vegna hinna ólíku
lífskjara, sem fólk þetta hefir
háð verið um langa æfi. Yfir
höfuð er eg sannfærður að á
engan annan hátt gæti þessu
gamla fólki betur liðið; og eigi
mun þeim það lítilsvert, að hafa
annan eins umsjónarmann á
heimilinu og þeir hafa nú, ágæt-
ismanninn Ola Olafsson frá
Winnipeg. Starfi umsjónar-
kvenna hér er mikill og erfiður,
ekki sízt h j úkrunarkonunnar
Miss E. Julius, sem mjög er
dáðst að fyrir nærfæmi og lip-
urð ásamt dugnaði í stöðu sinni.
Vitanlega er verkið ofmikið fyrir
bæði hana og Mrs. Hinriksson.
en efni leyfa ekki starfsgjöld
frekari.
pað er bæði vonandi og ósk-
andi að íslendingar í þessu landi,
láti ekki stofnun aðra eins og
þessa líða skort né hætta störf-
um. Eg er sannfærður um að
hér líður mörgum mun betur en
sumum, sem ellin mæðir í þeirra
heimahúsum. Heimilin sjálf
eiga ekki saman nema nafnið.
Eg hefði gjaman viljað fara
fleirum orðum um stofnun þessa
nú, en læt það bíða síðara tæki-
færis.
í níðamyrkri af nótt og þoku
lagði sá brúni af stað frá Gimli
til Winnipeg á mánudagsmorg-
uninn og fékk eg far að baki
hans. pessi lest var mér sagt
að það væri “The Flyer”, c: hrað
lest, — flughraðalest. Já, slíkur
hraði! peir fara mun hraðara
pn svo stundum nautgripir okk-
ar bændanna og tjóðurlausir kálf
ar, þegar köstin detta í þá, — að
mér finst!
En nú var betri samfylgdin en
a leiðinni niður eftir. Karlar
margir og konur, sem eg var
kunnugur frá Winnipeg, voru
með lestinni. Höfðu farið “nið-
ur” til GRmli til að vera við útför
Benedikts sál. Frímannssonar,
eins af góðkunnustu Gimlibúum
sem þá var ný látinn. En aðaí
lega tókum við okkur fóstbræðra
lag Arinbjöm Bárdal og eg. Bar
margt á góma, margt viturlegt
orð og fögur hugsun í hreyfingu
sett, einstöku sinnum brostum
við hver að annars fyndni, þegar
það var alveg ómótstæðilegt,
pama Ieið langur tími fljótt, og
gat C.P.R. eigi aðgert.
Að kveldi þessa sama dags
agði eg af stað heimleiðis. Hafði
ferðin verið mér regluleg skemti
ferð, — hin fyrsta af því tagi á
lífsleið minni, sem farin er,
Sakna eg að eins að hafa ekki
haft tíma til að finna fleiri
gamla kunningja, en raun varð
á. par á meðal nokkra af mín-
um beztu starfsbræðrum og
kunningjum í Winnipeg. En eg
bið þá að misvirða ekki þó svo
færi^enda tel eg það meiri baga
í minn garð en þeirra. Hinum
öllum er eg náði tali af og endur-
nýjuðum kynnin, sendi eg þökk
mína í orði og anda fyrir hlýjar
viðtökur og góðann greiða
Á leiðinni hafði eg ágæta sam-
fylgd, Dr. Sig. Júl. Jóhannesson,
Jóhannes Markússon frá Breden
bury o. fl. góða landa. Bætir
það jafnan ferðaþungann í lífinu
þegar saman falla fúsir kraftar
til að létta það ok, sem önnur;
gekk ferðin því ánægjulega og
hver komst til sinnar tilteknu
'hafnar heill á húfi og í góðu
skapi.
pegar eg kom í bygð mína
aftur hitti eg meðal annars góð-
kunningja einn, er spurði mig
þannig:
Hvemig líkaði þér trippið?”
Trippið? Hvaða trippi?” át
pennann minn. Og nú eru enn
orðin ritstjóraskifti að Lögbergi
Merkilegt mætti það heita ef
ekki yrðu margir lesendur Lög-
bergs til að sakna Dr. Jóhannes-
sonar úr þeim sessi, óefað fjöl-
hæfasta, fjölkunnugasta, með
öðrum orðum eina ritstjóranum
íslenzka, sem blöðin okkar hér
hafa átt. Á hann að sjálfsögðu
heimtingu á að honum sé kær
kveðja send, og margföld þökk
fyrir ritstjóm hans, er til þess
varð að gjöra Lögberg að marg-
falt meira og betra blaði, en það
hefir nokkru sinni áður verið.
Úr því sem gera var, hygg eg
gott til þess að eigi varð verri
maður en raun varð á, til að taka
sæti læksinsinsi Vona eg, eftir
því, sem eg hefi kynni af ritstjór
um Heimskr. og Lögbergs, að
þeir gæti hver síns betra manns,
og að þeir láti hina eiginlegu,
sérgrunduðu skoðun sína á mál-
um, sem fyrir liggja ráða meim
í rithættinum, en persónulega ó-
vild og illdeilur sín á milli, og að
hvorugur taki of mikið tillit til
milliburðarfrétta o. fl. þ. h., sem
sjaldan er af góðum toga spunnið
Nú þarf viturleg ráð og góð
í flestum greinum, fremur en
nokkru sinni áður. Nú þarf
gætna, hygna og fróða menn við
skrifborðin, menn sem ekki
breyta stefnum eftir þóknun
hvers og eins í svipinn, en sem
skifta um skoðun undir eins og
þeir kunna að fá nýjan, dýpri,
grundaðri og betri skilning á
málunum, sem ráða framtíðar-
högum þjóðarinnar í þessu landi
eða öðru, sem þau mál snerta.
Beztu óskir um að báðum
lukkist vel störf þeirra.
Bréf frá Frakklandi
bragði og niðurdreginn; maðurj ^ upp eftir honum-
sem í fuHu fjöri missir sjónina
á báðum augum og verður alt i
einu ósjálfbjarga. En það var
öðru nær. Hann var glaðastí og
kátasti maðurinn, sem eg átti
tal við hér, og eins og flestir, er
sjónina missa, hefir í hennar
stað aukna “tilfinningu”. Hann
sýndi mér sendibréf, sem hann
var að skrifa og var vel læsilegt.
Mér þótti gaman að tala við hann
Einn mann hitti eg þama, sem
var staddur til þess helzt að við-
halda kætinni. pað var gamall
æsku og seinnitíma kunningi
Arinbjöm Bárdal, einn versti ó-
vinur Bakkusar meðal íslend-
inga. Er það þó ópraktiskt af
Ijonum, þar sem lifibrauð hans
er dauði annara. Hann er nú
útfararstjóri, eða það, sem
“Heimskringla” einu sinni gaf
nýnefnið “NásmyriH”, en væri
ef til viH engu fjær að nefna út-
fararmiðil eða eitthvað svipað
því. Allir sem þekkja Arinbjöm
vita um leið fyrir víst að þar er
um gleðimann og nýtan dreng að
ræða.
Ekki gat eg annað séð, en að
fólkið væri mjög rólegt hér og
félli vistin vel. pó leit eg þar
einn mann, sem eg hefi Jengi
þekt, sem ef til vill kynni að álíta
að sér væri samboðnari önnur
vist. Væri það undarlegt og ó-
Nú Wiílnipeg-trippið, meina
eg”, sagði hann, og fann eg að
honum féll miður skilningsleysi
mitt, sem von var.
“Hvaða Winnipeg-trippi áttu
við?” svaraði eg. — Eg er enn
ekki orðin svo vies í vestur-ís-
ienzku máli að eg nái æfinlega
eins fljófcí og bezt færi á “mein-
ingunni” í kynblönduðum mál-
tækjum lýðsins, þótt algeng séu.
Samt hefði eg gripið þetta undir
eins, ef maðurinn hefði eigi talað
í jafn djúpri alvöru gefni og
hann gjörði. — “Eg meina tripp-
ið til Winnipeg”, mælti hann að
lokum með áherzlu. Nú skildi
eg hann, og skammaðist mín í
sekk og) ösku, að Gyðinga sið,
fyrir minn sljófa skilning. Eg
mátti vita, og vissi, að þessi ferð
mín var að eins “trip to Winni-
peg” á ensku máli, þótt einhver
vskilningsþrengsli teptu spurning-
unni aðgang að “skilningarvit-
um” mínum í svipinn. — Og nú
svaraði eg því, að svo vel hefði
mér líkað trippið, að eg væri
glaður að hafa haft það chance
að visitera míha gömlu frændur
(friends) og hafa með þein; einu
sinni góðan tíma í þeirra eigin
“táni” (Town). Jú, eg kann þó
nokkuð í málinu líka ef eg gæti
mín!
Nú er kominn 17. jan. 1918.
eðlilegt ef allir hér hefðu sama Annríki og vesöld hafa tafið
The Jón Sigurðsson Cap. I.O.D.E.
Á jólanóttina 1917.
Virðulegu félagskonur!
pað var siður frænda vorra í
fymdinni, ag gefa sonum sínum
sverð, eða eitthvað annað að
vopni, þegar þeir fóru úr föður-
garði, og stigu fyrstu sporin út
í hina ókunr.u veröld. pað þótti
ekki hyggilegt, að þeir færu meö
öllu vopnlausir, því þá voru tím-
ar ískyggilegir.
Til þess að sanna þetta, ætla
eg að tilfæra dæmi, sem mörgum
er kunnugt; það var þegar Grett-
ir Ásmundsson fór frá foreldrum
sínum. Með þeim feðgunum
var ekki mikil vinátta, enda
hafði Grettir ekki til hennar unn-
ið, með tiltektum sínum á fitj-
um fuglanna eða báki Kinngálu,
og aJlra sízt með ullarkömbunum.
En móðir hans fylgdi honum úr
garði, fékk honum sverð að gjöf,
alkunnan ættargrip, sem hún
bað hann vel njóta og geyma, og
bað hann svo vel fara, og kvaddi
hann grátandi, því hún hafði ást-
ríki á Gretti.
Grettir hughreysti hana, bað
hana að kvíða ekki framtíð sinni
Síðan lagði hann á stað út í hinn
ókunna heim, en hún sneri heim
á leið. Líklega hefði hún ekki
getað grátið, ef hún hefði séð
fyrirfram, ailla þá erfiðleika og
raunir, sem Grettir átti eftir að
ganga í gegnum. pví ógæfa
hans var meiri en tárum tæki,
en hún vissi þá heldur ekki um
öll afreksverkin, sem hann átti
eftir að vinna.
Nú á tímum þykir það ekki
nauðsynlegt að gefa sonum sín-
um vopn, sem gjörð eru af stáli
og með mannahöndum, og sem
eru áþreifanleg, því síðan hefír
heimurinn siðast!
Mun það þó þykja óviturlegt,
ef þeir fara með öUu verjulausir
út í styrjöld lífsins, og er þeim
nú, í stað hinna virkilegu vopna,
fengin herklséði í óeiginlegri
merkingu.
pegar eg fór úr föðurgarði,
gáfu foreldrar mínir mér sverð
í heimanmund; það var búið til,
úr áminningum föður míns, og
boðorðum móður minnar, og var
það fagurt og Ijómandi og gull-
rend hjöltin. Gripurinn var verð
mætur, og ásefcti eg mér því að
geyma hann vel, og skilja hann
aldrei við mig.
Hjöltun voru leturgreypt, en
eg átti bágt með að lesa úr því,
bæði vegna þess að þann dag var
glaða sólskin svo af þeim geislaði
í augu mér, önnur ástæðan var
sú, að á þeirri stundu, stóðu mér
tár í augum, því þá mátti eg
kveðja þau, sem alið höfðu önn
fyrir mér, á hverjum degi, frá
því eg fyrst sá ljós þessa heims
og sem eg var búinn að vera með
í tuttugu ár. pau höfðu fórnað
æfi sinni í þeirri von, að eg mætti
verða að nýtum manni, var mér
því vorkunn, þó eg sæi illa þann
dag. En síðan hefi eg leitast
við að lesa úr þessu letri, og er
það á þessa leið: “Ef þú vinnur
afreksverk, áttu ekki að láta of-
metnaðinn níða af þér dreng-
skapinn, því ef þú gjörir það,
áttu á hættu að verða glæpamað-
ur, en engin er hetja, í sönnum
skilningi, sem illvirki vinnur,
jafnvel þó það afrek megi kall-
ast”.
Eg hefi reynt að fara veí með
þenna góða grip, þó hefir ryk
tímans náð til að falla á hann,
og jafnvel hefir hann ryðfallið
á stundum. En eftir því, sem
aldurinn færist yfir mig, veiti eg
honum meira athygii, og legg
meiri ræktarsemi við hann, og
má svo kalla, að eg hafi nú náð
af hónum mesta rykinu og ryð-
blettunum, og vona eg ef mér
tekst að ná af honum þessum
tímans-örum, að undirfelist eggj
ar, sem enn þá bíti; en ekki bind
eg þó von mína við það, að eg
ætli mér með honum menn að
vega, þó eg hermaður sé, og er
hverjum frjálst, að hafa sínar
skoðanir um það, og ef vill,
leggja mér það út til lítilmensku.
En áður en langt er farið út í
þessar sakir, vona eg að það sé
tekið til greina, að nú á timum
er ekki barist með sverðum í
þessari yfirstandandi heimstyrj-
öld, drenglyndinu, og ærlegri
viðureign í þeim efnum, hefir
farið aftur, og eru að engu orðin,
síðan Grettir kvaddi móður sína.
pað mun mega finna það í
fomum ritum, að konur hafi
fægt vopn manna sinna og
frænda. pið eruð íslenzkar. Eg
er því frændi ykkar, því eg er
íslendingur, og vil ekki annað
vera, jafnvel þó eg verði að vinna
það til að vera sá eini í hópnum
sem eg heyri til.
pið hafið með jólagjöfinni
ykkar fægt sverð anda míns,
hvest það, gert það ljómandi.
pið hafið greypt gullnar myndir
á hjöltu þess, sem tíminn mun
eiga erfitt með að afmá, þó hann
iðinn og stórvirkur sé. pið haf-
ið aukið jólafögnuð minn um
þriðjung, meira megið þið ekki
biðja um, því annar þriðjungur-
inn er óskiljanlegur frá Gimli og
hinn þriðji tilheyrir jólahátíðinni
sjálfri og atburði þeim, sem í
henni felst. pið hafið á þessum
alvarlegu tímum, valið ykkur
það hlutskifti, sem ekki mun frá
ykkur takast, með því að taka
ykkur það fyrir hendur, að ser.da
íslenzku hermönnunum ykkar i
fjarlægðinni þessar jólagjafir,
veit eg að þið með þessu fyrir-
tæki nemið ykkur víðáttumiklar
blómlendur* í hugum þeirra og
hjörtum, því þið hafið valið ykk-
ur “hinn hentuga tíma” til land-
námsins, tíma neyðarinnar og
sársaukans, og mun hann bera
ykkur hundraðfaldann ávöxt,
svo framarlega, sem tilfinningar
annara íslenzkra drengja eru
nokkuð líkar þeim, sem hjá mér
gera vart við sig i sambandi við
jólagjöfina sem þið senduð mér,
og eg óska þess og vona að svo
sé, því: “íslendingar viljum vér
allir vera”, hvar í heiminum sem
við erum staddir, og í hvaða
kringumstæðum sem er, og á
hvaða tíma sem er.
pið sjáið á búningi þessa bréfs
að hugsjónir mínar hafa aðal-
ega staðnæmst við sverðsmynd-
ina, meðan eg var að skrifa það
og eru til þess tvær ástæður, hin
fyrri er sú: að nú standa yfir
styrjaldartímar og að eg er
klæddur hermannabúningi. Hin
er önnur: að þið hafið nefnt fé-
lag ykkar eftir Jóni Sigurðssyni,
sem kallaður er: Sverð og
ekjöldur fslands.
Lengi lifi Jón Sigurðsson, bæði
sem félag og forseti.
VirðuWgast.
Jón Jónatansson.
Meiri þörf fyrír
Hradrilara •( Bókhaldara
pað er alt of lítið af vel
færu skrifstofufólki hér í
Winnipeg. — peir aem hafa
útakrifaat frá Tha Suceaas
Busineaa College eru ætíð
l&tnir aetja fyrir. — Suc-
ces8 er aó atærati og óreið-
anlegasti; hann æfir fleira
nómsfólk en allir aðrir akól-
ar af því tagi til aamana,
hefir tíu útibú og kennir
yfir 5,000 stúdentum ár-
lega, hefir aðeins vel færa
og kurteisa kennara. Kom-
ið hvenær sem er. Skrifið
eftir upplýsingum-
SUCCESS 8USINESS COLLEGE
(LIMITCD
WINNIPEG, MAN.
Wm. H. McPherson,
Uppboðshaldari og
Virðingamaður . .
Stlui við uppboð LandbúDitlarihöld, a.i-
konar uizluaarvörur, húibúnað Of íltira.
2*4 Smith St. Ult. M. 1 T*1
v